|
2000
|
|
|
Bai, atal batzuk nahiko orokorrak dira, eta kutsu lokala duten datuei ere zuku orokorra ateratzeko modua izaten da. Guk ere beste herrietan egiten diren lanak interes
|
handiz
irakurtzen ditugu, gurea aberasten dutelako. Uste dugu kanpora begira baduela interesik, eta salmentetan ere Euskal Herritik kanpora ikusmin handia piztu du
|
|
|
Bataila horren jarrera muturrekoenak Bizkaian gertatu ziren, batzuk tanborrarekin idatzi nahian eta beste batzuk bizkaieraren edozein usain kendu nahian. Horregatik, Iparraldean kontua leunago joan da eta gauza asko gorde egin dira; eta gu ere Iparraldera begiratzean kontu
|
handiz
aritzen gara. Testuinguru formalenetan ere, etxe honetako lehendakariak, Haritchelarrek, bere euskalkian hitz egiten du eta ez da ezer gertatzen.
|
|
|
Mexikon zapatistek indigenen eskubideen alde egindako erreferenduma eredu harturik, eta Lleidan joan den udal hauteskundeetan egindako udal kontsultan arrakasta
|
handiz
burutu ondoren, kanpaina honen arduradunek Kanpo Zorra Deuseztatzeko Hiritarren Sarea eratu dute. Sare hau ari da gizarte kontsulta edo erreferenduma sustatzen, berau egitea posible den Espainiako Estatuko eta Euskal Herriko hiri eta herrietan
|
|
|
Lau urte eman zituen Soriako espetxean. Ostean, «Zeruko Argia» edota «Egin»eko bere artikuluetan eta bestelako ekintzetan ere argi agertzen denez, bizitzaren aurrean konpromiso
|
handiz
eta zapalkuntza eta injustizien aurrean indartsu azaldu zen.
|
|
|
Araban ez da zalantzarik, PP nagusituko da samur, areago joan den astean UAk bere botoa PPri eman dionean; lehen ere hala izango zen seguruenik, baina orain estatalisten arteko hitzezko neutraltasuna apurtu dute foralistek. Bizkaian EAJ izango da alderdi nagusia, ohi legez eta tarte
|
handiz
. Eta Nafarroan, PP UPNk nagusitasuna zer den erakutsiko dute.
|
|
|
Euskara baita gure toponimiaren arloan ofizialtasuna eta zilegitasuna merezi duen bakarra. Gure komunikabideek arreta
|
handiz
kontu beharra daukate hau, arrotz hedabideetan bestelakoak entzuten eta irakurtzen ohituak gauzkaten arren. Gogo onez.
|
|
|
Nork igaro ote ditu orduak eta orduak harriak moldatu eta bata bestearen alboan ezartzen? Pauso bakoitza, hurrengoaren aurrean, kontu
|
handiz
eman ezazu eguraldi umela denean irristakorra bihurtzen baita galtzada. Burua altxatuz aldiz, haritz eta sasiek inguratzen gaituztela ikusiko dugu.
|
|
|
Bestaldetik, Mariok, joran
|
handiz
dabilela, Zalditeria berriaren etsai amorratuenak aipatzen ditu: Sabino Arana, Arzalluz, Txillardegi, Krutwig, Setien eta abar.
|
|
|
Ondoren, Oarsoaldea Garapen Agentziarekin, Lezo, Oiartzun, Pasaia eta Errenteriako udalek bultzatu eta Pasaiako Badia suspertzearen alde ari den erakundearekin, jarri ziren harremanetan. Ilusio
|
handiz
hartu zuen ideia Oarsoaldea Garapen Agentziak, eta proiektu horren aldeko apustua egitea erabaki zuten. Egun bideragarritasun plangintza burutzen ari dira elkarlanean.
|
|
|
Apirilaren 1ean, ustekabe
|
handiz
eta atsegin handiagoz irakurri nuen Xabier Mendiguren Elizegik" Euskaldunon Egunkaria" n idazten ohi duen" Seiko urrea" delakoa. " Botila hustu ondorengo ajeak" zuen izenburutzat.
|
|
|
Hala ere, egoera nahasiaz gain, gero eta jende gehiagok, jakin, badaki gatazka konpontzeko arazo politikoari heldu behar diogula. Helburu horrekin, ahalegin
|
handiz
eta anitz jenderen partehartzeari esker, prozesu politikoa abian jarri da Euskal Herriko eragile politiko, sindikal zein sozial guztiei parte har dezaten eskainiz. Azken hilabete hauetan somatzen da oso prozesu luzea izan daitekenaren lehendabiziko jelkaldia bukatu dela.
|
|
|
Hala ere, jendeak ikaragarri maite zuen eta ikusleen txaloek indarrez beteko dute txirrindularia Eliseoko zelaietan. Karlos Linazasorok idatzi eta Mikel Valverdek ilustratutako Lamiak saileko ipuinak kirol konpetizioen gaia jorratzen du gaurkotasun
|
handiz
|
|
|
Ez dugu aldapa ikaragarririk igo behar, ezta leize zuloan arrastaka ibili behar ere. Euskal Herriko herri eta hiriak ibilgailuz bisitatuko ditugu, patxada ederrez eta noski,
|
handiz
. Zuretzako prestatutako 30 ibilbideak burutzen badituzu, konturatzerako Euskal Herriari itzulia emango diozu.
|
|
|
Animazioan teknikak amaigabeak dira, edozein elementurekin egin daiteke animazioa. Batzuk egokiagoak dira gauza batzuk kontatzeko, eta kontu
|
handiz
aukeratu behar dira.
|
|
|
Alemaniako Halenser Madrigalisten korua ere ez dute ahantzi. " Andreas Gopfert en zuzendaritzapean Alberto Mitxelenaren' Jaun handiak ikus zazue' obra maisutasun
|
handiz
eskaini zuten. Euskaldunen gisan ahoskatzeaz gainera, karakter polita eta egokia eman zioten kantuari" dio CITeko arduradunak.
|
|
|
Edozein modutan ere, errealismo
|
handiz
irudikatzen dizkigu harreman hauek. " Beti ere Karlos Gorrindoren ikuspegi zorrotz eta pertsonaletik miatua." (Erauskin:
|
|
|
Beste alde batetik, idazleak narrazioa urtaroka antolatuz, eta hauetan egunak eta orduak bereiziz, jarraikortasuna xehetasun
|
handiz
adieraztea lortuko du. Izendapen hauen bidez, liburuaren hasieran azpimarratzen duen ideiari erreferentzia egiten dio:
|
|
|
Ironia nahiko dago pertsonaiak zein gaiak tratatzerakoan. Askotan gairik absurdoenak seriotasun
|
handiz
tratatzen ditut eta garrantzitsuenak berriz, ironiaz. Azken batean, bizitza ere horrelakoa da.
|
|
|
Atal honetan sailkatu ditugun eleberri guztietan argumentua garai historiko jakin batean zehaztasun
|
handiz
kokatua izan da. Gainera, garai konkretu horretan kokatu izanak baldintzatzen ditu eleberri hauen gainerako ezaugarriak.
|
|
|
Errealismo
|
handiz
narratuta baitaude XIX. mendearen bukaera eta XX. mendearen hasiera bitartean Euskal Herriak jasan zituen arazo nagusiak: Nazionalismoaren sorrera, sozialismoaren indarra, tradizioarekiko haustea, jauntxokeria... baina, batez ere erdal eta euskal kulturen arteko estraineko enkontru garrantzitsua, industrializazioak eraginda neurri handi batean.
|
|
|
Bertan, ETAko mintegietan esku hartuko du. Beraz, sinesgarritasun
|
handiz
osaturiko gertaerak kontatzen zaizkigu. Hau guztia 60ko hamarkadan girotua:
|
|
|
Ondorioz, denbora eta espazioa xehetasun
|
handiz
deskribatu eta aipatzen dituenez, kronotopo determinatua darabilela esango dugu.
|
|
|
Ezker Abertzalearen egunkariak, egunero, baina ostiral igandeetan batez ere, argitaratzen ditu euskaraz informazio znpntak; astelehena da egunik erdaldunena, egunhorretan kirolak hartzen duen leku prominentea dela eta. Soziologiazko Inkestakerakusten duen biztanleriaren ezaguera mailara heltzen ez baldin bada ere4, egunkarielebidunen artean, Gara da euskarari itxurazko trataerarik duinena ematen diona, diferentzia
|
handiz
.
|
|
|
Izan ere, gutxienez badaukagu gune bat non prozesua bermatuko litzatekeen, eta gero gune hori Euskal Herria osora enfokatua izango litzateke, nahi duten guztiek parte har dezaten. Ez inkorpora daitezen, hori agian GernikakoEstatutuaren hutsetako bat izan da, eta noski, nafar batek, ziurrenik arrazoi
|
handiz
, esan dezake: inkorpora zaitez zu nigana, ni naizelako lehenengoa eta jatorrizkoa, ez??.
|
|
|
Izendapen kardinala gehienik iparraldeko eta hegoaldeko haizeak izendatzekoerabiltzen da, alde
|
handiz
beste haizeekin alderatuz. Izen toponimikoa, berriz, ekialdeko eta mendebaldeko haizeak izendatzeko erabiltzen da maizen.
|
|
|
Kanpoko aurrerapenaren beldur
|
handiz
izan garela adierazteko, gure arbasonazionalisten adibide bat aipatu zen: Zinema tradiziozko bizimodurako kaltegarribezala hartu zutela, sortu zenean, eta erabaki zutela filmen kronikak ere ez zituztelaegin behar; bestela, morboa berpiztuz, jendea ikustera joango omen zen.
|
|
|
Manschler ek dioenak, berriz, indar handia hartzen du, izan ere, euskararen ukipen testuinguruan berak iragartzenduena erabat betetzen ez bada ere, betetzeko bidean dagoela baitirudi. Hemen ere, euskaldunen diskurtsoan operatzaileen multzoak erdal ekarpen handia du eta hiztunekmaiztasun
|
handiz
erabiltzen dute.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, Gobernuarentzat jatorrizko euskaldunen gaztelaniazko ulergaitasuna erdararen erabilpena hobesteko argudioa zen bitartean, Gotzainaren ustezeuskararen hobespena beste bi daturen gain erabaki behar zela: entzuleen euskararenerabilpen arruntean(... no acostumbra a utilizar otra lengua que la vascongada...), etaentzuleak gehiengo
|
handiz
euskaldunak izatean(... en su inmensa mayoria...).
|
|
|
Euskal azentuaren esparruan, fonologiarenean bezalatsu, Txillardegi irakaslea da erreferentzia garrantzitsua (1984). Azentuazioa, bistakoa denez, hitz pareetan hartu behar da kontu
|
handiz
, batez ere. Patxi Altuna akademikoak (1984) zerrenda interesgarria egin zuen euskarazko hitz pareak bilduz.
|
|
|
Zentro ofizialek beren prentsa kabineteak eta kazetari edo berriemaile propioak izaten dituzte. Irratilariek kontu
|
handiz
jaso behar dituzte albiste hauek, ondo filtratuz edo iragaziz, zeren komunikatuak zama ideologikoz beterik atera ohi baitira. Dena den, erakunde publiko eta ofizialak diren aldetik, jakitun daude irratilariak, albiste asko etor daitezkeela beraietatik.
|
|
|
Bestalde, adbersatiboekin ere kontu
|
handiz
ibili behar dugu, korapilatu egiten baitute adiera, beti beharrezkoa ez dena.
|
|
|
Soinuaren jasotzearekin erlazionaturik ez dauden irrati prozesuetan errealitate bihurtu da digitalizazioa irrati idazgela eta estazioetan; hala ere, oraindik beste pauso garrantzitsu hori ere eman behar du, soinuaren jasotze digitala orokortuz. Jasoketa digital horrek eragingo du irratiaren aldaketa, hedabide hori neurri
|
handiz
multimedia bihurtuz. Nahiz eta aro berri honetan orain arteko izena gorde ahal duen, jantzia aldatuko du irratiak, ikusgarri eta grafikoa bilakatuz, eta musika eta informazioaren alorrera gero eta gehiago mugatuz.
|
|
|
Urte haietan, informazio irratiaren alorrean jazoera sonatua izan zen David Sarnoff ek, hogeita bat urteko irratilariak, 1912ko apirilean 62 orduz etenik gabe Titanic en hondoratzea erretransmititu zuenekoa. Sarnoff ek profesionalki lan egin zuen, itsasuntzi erreskatatzaileetako jendea elkarrizketatuz, bizirik atera ziren pertsonen izenak batuz eta jendearen arreta irratibidean ipinaraziz, erantzukizun
|
handiz
eta irratia gertaera informatiboen berri emateko bitarteko dinamiko eta egokia zela agerian utziz. Titanic en hondamena Marconi-ren familia osoaren akabera izan ahal izan zen, konbidatuta baitzeuden bidaia hartan Titanic itsasuntzian Atlantikoa zeharkatzera.
|
|
|
naturalak, kukua, pinu kaskabeltza eta amilotx mottoduna dira, pinu beldarrak kalterik jasan gabe jaten baitituzte. Gerri txori arruntak zuhaitzen enborrak kontu
|
handiz
jorratzen ditu intsektuen bila eta erregetxo bekainzuriak ere, etengabe harrapatzen ditu. Hegazti hauek intsektuak, beldarrak etab. jaten dituztenez, basoetan lan mesedegarria egiten dute.
|
|
|
Kepa Altonagak proiektu honen lehenengo urratsak bideratu zizkigun. Jon Larrañagak eta Iker Etxebestek arreta
|
handiz
arakatu dute gure testua, euskararen aldetik genituen ehundaka akats zuzentzen laguntzeko. Ezin ahantz dezakegu Anderrek emandako laguntza informatikoa, gure baldarkeria eta ezjakintasuna kexarik gabe jasan baititu.
|
|
|
Eskertzekoak dira, halaber, argazkiak utzi dizkiguten guztiak eta gure entusiasmo orduetan, lan honen gorabeherei buruzko xehetasunak pazientzia
|
handiz
jasan dituzten guztiak. Azkenik, Karrantzako Udaleko langileen lana ere hemendik eskertu nahi genuke.
|
|
|
Haran hondoan bildutako uren irtenbidea eta itsas lainoen sarbide nagusia da arroil hau. Labar
|
handiz
inguratuta, haraneko irteera natural bakarra da, eta baita punturik baxuena ere (120 m).
|
|
|
Argazkiak atera dizkiet sareak josten ari ziren gizon edadetu eta indartsuei, itsas kaio
|
handiz
betetako txalupei, ilaran jarritako ehundaka butroiei eta marinel zaharrei.
|
|
|
Emazteki ona zuan hura, nahiz eta... ’, eta erranaz damutu balitz bezala, gibela egin zian. ‘Nahiz eta, zer...? ’, galdegin nioan,
|
handiz
, zeren eta ene izeba Joana bere belauneko protestant hura izan baitzen, gutunaren sekeretua neuri jakinarazi zidana. ‘Ez, deus ez’ Baina orduan nik tiratu nahi izan nioan mihitik, ene asetzeko:
|
|
|
—Ba al dakizu zer gertatu zitzaion Demostenesi? —erran zenidan, fidantzia
|
handiz
jada, zeren baitzinen solasturi amoltsu eta arronter— Baina Axularrek hobeki kontatzen du hura... —eta, behakoa zorrozten zenidala, galdetu zenidan—:
|
|
|
Pedro Huizi hasi berria zen kaperako freskoa pintatzen —nola gozatu nuen nik fresko haren egiteko ibili ginen hiru hilabete haietan, ahal nuenean Pedrori laguntzen niola, baita pintzelada batzuk emaiten ere! —, noiz eta osaba txakur tipi harekin heldu baitzen, Pedro eta biok egiten ari ginen lanaren ikusterat. Eta oroitzen dut ezen ikusi bezain sarri galdetu niola,
|
handiz
:
|
|
|
Eta hargatik erakartzen zuen Pagabasok, baita Pagabasoko leizearekin zerikusirik zutèn historiek eta ipuinek ere, leku hura eszenario ezin hobea izan zitekeelako, non koka baitzitzakeen bere historia haietarik batzuk, indar eta eraginkortasun
|
handiz
.
|
|
|
Eta halakoetan, jakina, inguruko jauntxoak gonbidatzen zituen festa haietarat, zeinak profitatzen baitzituen, hala berean, haiekin zituen kontuen garbitzeko, zeren haietarik gehienak aitaren negozioei loturik baitzeuden nola edo hala, eta zeren halatan erdietsi baitzuen gure aitak meneko zituenak are menekoago izan zitezen. Abuztuko bigarren igande hartan —urbiaindarrok santaklarak ospatzen ari ginela, hain zuzen ere—, bazuen, gainerat, bertze estakuru bat, zeren eta Pedro Huizik akabatu berria baitzuen kaperako freskoa, zeinean nihaurk ere lagundu bainion, atsegin
|
handiz
, batik bat lehen eta azken egunetan —zeren gainerako egunetan, bertzenaz, aski eta sobera izan bainuen Elbiraren kontuari eta ondoko kontuei buru egiten—, eta zeinean agertzen baitziren Frantzisko Xabierkoa eta san Inazio Loio la koa, hau zutik eta hura belauniko, biak ere zirkulu batean: zirkulua inguratzen, berriz, Loiolakoak Xabierkoari Parisen xuxendu zizkion hitzak —aita Bartolo mek hain atsegin zituenak—, Xabierkoaren konbertsionea ekarri zutenak, eta Pedrok latinez paratu zituenak:
|
|
|
...ket, zeren pikaro bat bezala ari bainintzen —Amsterdameko portuan eta bertze portu batzuetan ezagutu nituèn pikaro haiek guztiak bezala, gehienak ere jokorat eta jan edanerat emanak, alferkeriarat eta arloteriarat, errietarat eta liskarretarat, edo sal-erosi nahasietarat eta bertze mila tratu gaixtotarat—, eta pikaro bat bezala mintzatu bainintzaien ondotik zalduntxo haiei, engainamendu
|
handiz
:
|
|
|
edo neure hitza bete nuela eta behatza ohorezki eta dolorezki ebaki nuela, edo ez nuela ebaki? Baina zuek ere ez didazue sinetsiko, baldin froga zeuen begien aitzinean paratzen ez badizuet, eta laxa dezadan, bada, neure ezker oineko oinetakoa", eta laxatu nuen oinetakoa zirimonia
|
handiz
, eta ikusten zutelarik han zeudenek ezen pikaturik nuela behatza, sinesten hasi zitzaizkidan; edo, sinesten hasi ez bazitzaizkidan ere, begirunez behatu zidaten. Eta, haren jarraikian, halaxe mintzatu nintzaien gizon hilaren lagunei:
|
|
|
" zertarako nahi duzu mundu guztia...?" Eta bat batean neure mundua ikusi nuen: jauregia, zeina baitzegoen mila harri
|
handiz
osatua... Eta orduan, orduantxe egin zitzaidan argi hura, neure buruari galdetzen niola:
|
|
|
Baina Antoniok ez zuen bere burua galtzen, eta pairu
|
handiz
erran zidan halako batean, irriz baina serios, haren atsekabean atsegintasunak ere bere lekua eta partea balu bezala:
|
|
|
Eta larritu nintzen berriro, eta desesperatu ere nintzen, handik aitzina... harik eta handik urtebeterat alkaidea hil eta alkaide berria etorri zen arte. Eta, handik gutirat, alkaide berriak deitu, eta halaxe hitz egin zidan, misterio
|
handiz
, bere bizilekuko gela batean:
|
|
|
Bake
|
handiz
eta fede onez ari zitzaidan, ikasmahaiaren bertzaldetik... baina beldur ere nintzen, bertzalde, zeren eta behin fidatu bainintzen kontu harekin eta gaizki atera baitzitzaidan, eta ez nuen berriro ere sobera fidatzerik. Eta, borroka hartan nenbilela, jaun Marcelek erran zidan:
|
|
|
Eta hi ere, halatsu, baldin itsasgizona bahaiz... —eta, hatza goratzen zuela, konbentzimendu
|
handiz
erran zidan—: Gainerat, ez al zuen Jainkoak berak ere erran ezen ez zituela aberats abariziosak maite?
|
|
|
—Ai, ikusi izan bahu zein amorio
|
handiz
mintzatzen zen Pierre Gassendi zientziaz —erraiten zidan osabak—, eta zein konbentzimendu handiz! Eta hala oroit zezakeat orain, konparazione, bere esperientzia hura, amorio eta konbentzimendu haietxekin kontatu ziguna, noiz eta jakinarazi baitzigun ezen teleskopiotik ikusi ahal izan zuela nola iragaiten zen Merkurio eguzkiaren gainetik, Keplerrek urte batzuk lehenago iragarri bezala, zeren eta orduantxe adierazi baitzigun harako hura:
|
|
|
—Ai, ikusi izan bahu zein amorio handiz mintzatzen zen Pierre Gassendi zientziaz —erraiten zidan osabak—, eta zein konbentzimendu
|
handiz
! Eta hala oroit zezakeat orain, konparazione, bere esperientzia hura, amorio eta konbentzimendu haietxekin kontatu ziguna, noiz eta jakinarazi baitzigun ezen teleskopiotik ikusi ahal izan zuela nola iragaiten zen Merkurio eguzkiaren gainetik, Keplerrek urte batzuk lehenago iragarri bezala, zeren eta orduantxe adierazi baitzigun harako hura:
|
|
|
Hurrengo urtean, edo handik bi urterat, aitak ezpata erregalatu zidan neuri ere. Baina iragana nuen sukarra orduko, zeren bainekien ezen, Mattinen aurka, ezpatari gisa, beti nintzela galtzeko eta haren azpiko izaiteko, ikusirik nola moldatzen zen hura arma harekin, aitarekin edo administratzailearekin ibiltzen zenean, trebetasun
|
handiz
, eta zeren, lerro batzuk lehenago adierazi dizudan bezala, bainuen orduko bertze mundu bat, edo bertze mundu batzuk, prezeptore jaun Marcelen eta osaba Joanikoten eskutik zetozkidanak eta gero eta neureagoak sentitzen nituenak, eta bere mementuan erakutsiko dizkizudanak.
|
|
|
Kristoren gurutzearen zur puska bat gordetzen duen erlikia. Zur puska horrek sendatuko du berori, fede
|
handiz
musu emaiten badio...!
|
|
|
" Eman niri objektiboaren posizionea, kargaren datuak... eta ez dut huts eginen"... eta, tiro egiteko orduan, sartuko zuen bala, morroi pare batek lagundurik; sartuko zuen bolbora; emanen zion kanoiari, objektiboaren eta berak matematikoki eginikako kalkuluen arabera, behar zuen inklinazionea, eta haren tiroa ez zen jopuntutik urrun ibiliko. Eta, tiro egin aitzin, neurtzen zituen balaren pisua eta bolborarena; eta tiro egin ondoren, tiroaren luzea; eta datu guztiak neurtzen eta apuntatzen zituen paper batzuetan, zeinak gordetzen baitzituen arreta eta ardura
|
handiz
, zientziaren sekeretuak balira bezala. Eta aitak, ikusirik ikerketaren fruituak eta osabaren aitzinean harriturik behingoz, erraiten zion:
|
|
|
Izan ere, nor naiz ni aitaren gaitzesteko emaztekiak atsegin izan zituelako? Zeren ni ere ez bainaiz gutiago izan neure bizitzaren mementu batzuetan, nahiz eta ez naizen nehoiz ibili bertzeen bizitza arautzen, nola ibiltzen baitzen aita jauregian, hipokrisia
|
handiz
, eta nahiz eta ni ez naizen bertze emazteki batzuekin ibili haietarik bati loturik egon izan naizenean. Eta nor naiz ni aitaren jujatzeko eta kondenatzeko, bertzalde, bere mundu hartan eta handikien mundu hartan salbuespena ez zenean?
|
|
|
Eta joan ziren Buccioren xerka, hain fortuna
|
handiz
, non berehala aurkitu baitzuten; salutatu zuen frai Domenicok Buccio, atxiki zuen eskutik, eta, aurpegirat so egiten ziola, erran zion:
|
|
|
Eta eseri ginen nor bere aulkian, eta berriro aritu ginen, lehenbizikoan, osabak skribatu zidan gutunaz. Eta, segidan, nola bainekusan ezen gizon hura egiazkotasun
|
handiz
ari zitzaidala, egiazki solastatzerat deliberatu nintzen nihaur ere, neure asmoen berri emaiten niola: nola nik ere libre izan nahi nuen, eta nola ene gutizia gutiziatsua zen Urbiaindik ahalik eta urrunen joaitea eta, hargatik, kapitainaren untzian itsasoratzea, ez bidaiari gisa, Italiako hartan bezala, baina marinel bezala eta marinel bat gehiago bezala, tratu berezirik gabe, zeren eta nik ez bainuen kapitaina neure zerbitzurat nahi, nola erran baitzidan hark jauregirat etorri zèn egun hartan, baina ni harenerat.
|
|
|
ihardetsiko nion ezen haiek guztiak agure zahar urtatuaren desenkusak zirela, hain bainengoen haragiak itsuturik; orain, aldiz, pentsatzen nuen ezen jakintsu baten hitzak izan zitezkeela. Zeren neure harreman haietan ez bainion lekurik utzi amorioari —ez letra
|
handiz
ez tipiz skriba zitekeenari—, ez amorioaren itzalari, eta ez amorioaren kutsurik izan zezakeen bertze deusi, baina hutsalkeriari eta banaloriari. Izan ere, ba ote zen munduan gauza faunagorik eta are ergelagorik ere, hutsik uzten ninduen hartaz banaloriatzen eta sendagaila egiten ibiltzea baino, nola ibiltzen baikinen marinelak geure artean, bakoitzak bere balentriatxoak kontatzen zituela?
|
|
|
Jantoki handia ostatutik bereizteko bionboaren atzetik heldu zen. Kasu
|
handiz
atera nituen handik begiak. Bizpahiru talde ugariagoez aparte, inongo itxura beldurgarririk gabeko bikoteak nagusi ziren esparru handi horretan.
|
|
|
Nire lagun zaharra. Hain sentipen
|
handiz
agurtu eta horra, ni sutaratzeko argudioa. Aferak bazuen zerik.
|
|
|
Potzoloren menpeko polizia gihar zakuak —Ramirez, oroitu nintzen," Zamaketaria" — utzitako oroigarria. Kasu
|
handiz
haztaka, hanpadura aurkitu zuten nire eriek. Nire oraingo nahiz lehengo bizitegietako korridoreetan bildutako sudurrekoen ondorio aienatu gabeei orban berria berretuta, ene bisaia Quasimodoren edertasuna bereganatzen ari zela egin nuen neure baitan.
|
|
|
Haren hitzetan erratera, dotorea, baina ez karioa; ikusgarria, baina ez deigarriegia; modernoa, baina ez nabarmenegia. Kristina, eraman
|
handiz
, hain baldintza estuetako jantzia aurkitzera ahalegintzen ari zen, hurbiletik barrandatua zela jakin gabe. Emaztekia ospakizunaren xehetasun guztiak xehatzen ari zen —non, noiz, nola, zenbat... — eta bere mintzo taigabeari tartekatzen zitzaizkion berarekin zegoen neska gaztearen iritzi ozenak:
|
|
|
Izerdi arrastorik ez haren kopetan. Ilea, mototsik gabea jadanik, idor zekarren hala ere, txanoa buruan edo arta
|
handiz
dutxatua zen seinale. Ez nuen sikagailuaren ahotsik aditu hura kanpoan egon bitartean.
|
|
|
Eraman
|
handiz
, komekatzeko tenorea ailegatu arte itxoin nuen, momentu horretan ohi den mugimenduaren ondorioz jende lerroak garbaldu eta horrek gehiago ikusteko parada emanen zidalakoan. Berehala, Charlyren kaskamotz garaia begiztatu nuen elizaren bertze muturrean.
|
|
|
Potzolok, forentsearenganaino jo zuen, ni alde batera utzita. Ordukoz, apeza, isipuari eraginez, hilkutxa ihiztatzen ari zen kemen
|
handiz
. Istant bat gabe hilerriko lau langileek —" bat, bi, hiru!" — horma hilobiraino goititu zuten kolpe batean.
|
|
|
Funtsezko alde bakarra, iturriei zegokien: " polizia", egileak arreta
|
handiz
bi hiru bider errepikatzen zuenez. Segundo bat ere ez nintzen luzatu izen bat gogora ekarri gabe:
|
|
|
Asots ozen batek gaztigatu zigun xigorgailuak burutua zuela bere lana. Kasu
|
handiz
, ez erretzeko, ogi ihartu berrietariko bat ertzetatik hartu eta gurina hedatu nuen gainean. Gurinari erreximenta gehitu nion, oparo.
|
|
|
Nekez irazeki zuen, barrez oraindik haren bisaia, garren piztuera etenak argiztatua. Ximurrak eztula egin zuen asots
|
handiz
eta eskuaz uxatu harengana ez baizik leiho irekira zihoan kea. Hainbat segundoz ahoa lotu zuen baina, luze gabe, mintzatu beharrak gaina hartu zion kolerari.
|
|
|
Era berean, egun batez jakin zuen gauza ba  tzuk berez jakiten dira, akaso betidanik egon direlako gure baitan, gordean edo lozorroan, une jakin batean azaleratzeko ordu haiek guztiak ez zirela alferrekoak, egonean zerbait egiten ari zela, laster argituko zitzaion eginkizunen bat; eta beste egun batez, argi izpi gorrizta haien pean, whiskya lagun, Fontaine abizena heldu zitzaion belarrietara, blues sen  tsual batean bilduta;" ongi, Fontaine, ederki", eta, gorputza jiratu ere gabe, jakin zuen berarekin ari zirela, aspaldi entzun gabea zuen abizen hura berea zela, eta irribarre batez erantzun zion Fontainek agurtzera zetorkion gizaseme ezagunari: " kaixo, Rimouski, nola zu hemen, nork bidaltzen zaitu?", eta Rimouskik, era berean irribarretsu, baina Fontainen galdera erretorikoak entzun izan ez balitu bezala, maleta bat uzten dio barra gainean kontu
|
handiz
," bihar, gaueko hamarretan, 4 moilan, hitz egin bezala", eta lepoaldea estutu zion gero pixka bat, agur gisa segur aski, ez mehatxu gisa.
|
|
|
Izorratu egiten da zura. Gero, alboan dagoen kortxoan iltzatu nuen, kontu
|
handiz
. Eta orduan:
|
|
|
Orain gutxiago entzuten zuen, gehiago usaintzen, ez zitzaion camember gazta gusta  tzen eta asko, berriz, Margarita pizza; laztu egiten zitzaion ilea ile beltz motz kixkur antzekoa, ez jada horaila foam zati bat uki  tzean, eta bistak arintzera egin ziola iruditzen zitzaion, hobeto ikusi ez baina begiak lehen baino azkarrago mugitzen zitzaizkiola, artega bezala, urduriago. Eta ikusmenak eman zion Brown jaunari lanik handiena, beste laurek baino hagitzez gehiago, konturatzerako joan egiten baitzitzaizkion begiak, lotsagabeki eta jendetasun arrastorik gabe, edozein lekutara edo egoeratara, eta batez ere emakumeen bularretara zenbat eta beteago, orduan eta lotsagabeago, eta neskatoen titietara; gizonezkoei ere kontu
|
handiz
erreparatzen zien, baina ez guztiei, soslai jakin batera atxikitzen zirenei bakarrik, eta haien beroki eta gabardina barrenetara begiratzen zien finko finko eta urduritasunez, zerbait aurkitu nahian bezala, gauza gorderen bat...
|
|
|
Baina nireak alboratuz, eta atzera hari nagusira itzuliz, esan behar dut eguraldia ez zela ez hotz ez bero, Armando Bonilla zutik zegoela, erronkan, itzalita zegoen kamera bati finko finko begira, eta berak hartu zuela hitza aitorpen edo hustuketa bati ekiteko asmo sendoarekin; eta esan behar dut, zinez esan ere, Deere jaunak aurrez iradoki edo zituen basakeria izugarriak ez zirela inondik ere faltsukeria, Armando Bonillak berak delektazio psikopataz aitortu baitzituen hemen paperean idaztekoak ere ez direnak, bere izugarrian. ...enbora puska baterako, ziren astakeriarik beldurgarrienak asmatuz eta bere ahoan jarriz; eta erakutsiz, gainera, egin zituenak gustura egin zituela, eta harro zegoela egindako izugarrikeriez, eta atzera berriz egingo zituela, gogora eta zorion betean, aukera izanez gero; eta irakurlea ez uztearren, eta berari zor zaion errespetuz baina, era berean lumaren jabe denaren guztiz desgogora eta atsekabe
|
handiz
, eta idazlearen galbahe etiko edo, nahi bada, autozentsuratik iragazita, (betiere irakurlearen mesederako izango delakoan, noski), aitorpen hartatik pasadizo erakusgarri batzuk ekarriko ditut hona, nahikoa eta soberakoak izango direnak, zalantza izpirik gabe. Nahasi samarrak edo gertatzen bazaizkio irakurleari, barkamenak aurretik, baina oroimenak ahaztuta nahiago dituen gauzekin ez dago eskakizun handiekin ibiltzerik.
|
|
|
Deerek urtegi bihurtu zituen bere begi urdinak barre malkoen kariaz, eta Otsotzarmendiri hortzeria erori zitzaion atze  ra lurrera barre karkaren hauspoaz. Edurtxo Caterpilar, berriz, ezinago gorri jarri zen lotsaren lotsaz, eta nireganako gorrotoz, eta haienganako haserre
|
handiz
. Nire erantzun hark, noski, ez zituen bideak goxatu.
|
|
|
Noizbait irten ziren, baina, hiru errege magoak, eta Otsotzarmendi jaunak hartu zuen atzera hitza programaren nondik norakoak eta helburuak eta audientzia maila aipatzeko, eta adierazteko, era berean, etortzear zela oraindik interesgarriena, biziena, hunkigarriena, eta jarraitzeko, beraz, bertan kieto, sekula ikusi gabekoak behingoz, eta ezin hobeto gainera, ikusi nahi izanez gero. Eta, hurrena, Maria Morena aipatu zuen teatralitate
|
handiz
, eskuin besoa bere osotasunean luzatuz eta besapeko izerdi orban lotsagarria nabarmen erakutsiz, ene irudikotz, baina ez aurretik han zeuden ikusle ordurako desmadratzen nahiz odolusten hasiei fin portatzeko esateaz ahaztu gabe, isiltasun eta errespetu osoz. Ez zitzaien, nonbait, gaztigu agerikoa gehiegi atsegin izan anfiteatro urrunean zeudenei, eta, erantzun gisa barre karkara lazgarri bat irten zen han goitik, zenduak zut jar  tzeko moduko mamu oihu bat.
|
|
|
Hori gezurra da! erantzun nion kemen
|
handiz
.
|
|
|
Ruben (atzo, elkarren aurkezpena egin genuenean, haren izena izan zen gogoan atxiki nuen bakanetako bat). Albo batera bazterturik, nik begirune
|
handiz
ibiltzen ikusi dut eta, aurrealdeko bankuetara iritsi ondoren, belaunikatu eta bertan egonean geratu dela. Ez dakit, nik ez nuen bera bezalako gazte bat horrela imajinatuko eta horrek pentsarazi dit berak ere seguruenik bere arrazoiak izango zituela halako babesleku bat bilatzeko; baina nik ez nuen inorekin egoteko gogorik, bai, irten egin naiz.
|
|
|
Ni, behinik behin, maniobra zakar batean esnatu naiz, furgonetako isiltasunean Dan gidaria Idoia kopilotua beste nafarra elkarrizketatzen ari zela. Imajina nezakeen bezala, luze gabe euskal afera ekarri du hizpidera eta Idoiak, abilezia
|
handiz
(ezagun du bera ere aspertua dagoela gai bakarraz min  tzatu beharraz), niri barregarria egin zaidan txantxa bat kontatuz moztu nahi izan du:
|
|
|
Ez dakit halakorik esan behar dizudan, baina bon, taldekide ahobero bat, Luis, etengabe ari da Ruben zirikatzen: Rakel neska xarmanta dela, bakarrik dagoela eta erokeria litzatekeela aukera hau alferrikaltzea, osterantzean bera plazer
|
handiz
arduratuko dela marrubizko izozki horrekikoak egiten (sic). Ez dakit hori esan behar nizun, baina dagoeneko esanda dago.
|
|
|
Horrekin batera, eta zuen artean edozer gertatzen dela ere, ene demifrère hori, ez ahantzi Rakelek horren maite dituen salako landareak ureztatzeaz, eskertuko dizu eta. Imajinatuko duzunez, nahiz eta egunorokoa arreta
|
handiz
irakurri, orain net gaitza zait hori dena zuri laburtu ahal izatea, nik uste baino gaitzagoa. Detektibe honek ezin ba dena ondo egin.
|
|
|
Ez dakit zer pentsatu, Dabid, ez dakit hau guztia esan behar ote dizudan ere; baina nago gutun hori dela Chicagon gizon susmagarri hark eman ziona. Edozein modutan, ez larritu, kontuz eta diskrezio
|
handiz
jokatuko dut eta. Eta zu, zelan zaude zu?
|
|
|
Obra laburreko poeta dugun arren, Rikardo Arregik larderia
|
handiz
eraiki du kanon propio bat. Bere bigarren liburuan ni pertsonalak presentzia handia hartu du, eta gure egunerokoaren detaile arruntak txertatzen dizkio mundu mitikoari, indar handiko kontrastetan.
|
|
|
Naturaltasun zail hori da Urretabizkaiaren poesiaren balore nagusienetako bat. Hala berean ditu ezaugarri, irudi literarioen ekonomia
|
handiz
, hizkera zuzen eta gozo baten bidez hartzen duen indar ebokatiboa eta ahapaldi klasikorik gabeko periodo luzeko errepikatuetan lortzen duen musikaltasuna.
|
|
|
bertsolari senak, punturako erraztasunaz, bete lanera darama zenbaitetan. Arnas
|
handiz
hasitako poema batzuk, arrunkeriaz amaitzen ditu. Bere obra poetikoa, oro har, irregularra da, gorabehera handikoa.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, profesional gehienak jatorrian beste adarretatik datoz (Historia, Filologia...), gure unibertsitateak horrelako titulaziorik ez baitu eskaintzen. Horrela, bere funtzioak ongi bete ahal izateko, profesional talde hau bere kabuz eta esfortzu
|
handiz
egunero lan honetarako prestatzen ari da.
|
|
|
Baina gure espazio handietan aparte, Euskal Herrian egunero egunero dozena t’erdi baino gehiago erakusketa zabaltzen dira. Batzuk propaganda gutxi eginez; beste batzuk, borondate
|
handiz
baina diru gutxiz zaindutako areto zaharkituetan; asko ilusio handiz, beste asko halako edo bestelako kultura zinegotziari beste erremediorik gelditu ez zaiolako. Aurtengo lehen hilabeteotan, esate baterako, gogoan dut Bilboko galerista xume batek Jose Lull pintore valentziarrari eskainitako erakusketa, ez pintore valentziarra zoratzeko modua delako —ez niretzat behinik behin—, galeristak erakusketa antolatzerakoan jarritako ilusioa benetan deigarria zelako:
|
|
|
Baina gure espazio handietan aparte, Euskal Herrian egunero egunero dozena t’erdi baino gehiago erakusketa zabaltzen dira. Batzuk propaganda gutxi eginez; beste batzuk, borondate handiz baina diru gutxiz zaindutako areto zaharkituetan; asko ilusio
|
handiz
, beste asko halako edo bestelako kultura zinegotziari beste erremediorik gelditu ez zaiolako. Aurtengo lehen hilabeteotan, esate baterako, gogoan dut Bilboko galerista xume batek Jose Lull pintore valentziarrari eskainitako erakusketa, ez pintore valentziarra zoratzeko modua delako —ez niretzat behinik behin—, galeristak erakusketa antolatzerakoan jarritako ilusioa benetan deigarria zelako:
|
|
|
Nazio batek ez baditu bere egoeran ikusten zio handiak arrazoi politikoari jarraitzeko, zuhurtasun
|
handiz
jokatuko du, arrazoi zibila gidaritzat hartzen badu. Arrazoi hori ez doa inoren aurka, elkarren arteko lehiakeriak baztertu eta familien arteko gorrotoak saihesten baititu.
|
|
|
Sartu ezin dena, errefusatu egiten da ez zuzena delako. Enuntziatu berria errefusatu beharrean, existitzen diren enuntziatuen sistema osoa alda daiteke, enuntziatu berria sartu ahal izan arte; oro har, haatik, erabaki hau zuhurtasun
|
handiz
hartzen da.103
|
|
|
Hizkuntza aztertuz, Vienako filosofoa etika erromantiko existentzialean sartzen da. Wittgenstein hau sortzaile eta artista da, Nietzscheren bidean, eta Sadabak freskotasun eta naturaltasun
|
handiz
erakusten digu bidea (nahiz eta bidearen zati batzuk zaharkituta egon).
|
|
|
Oso orekatua. Wittgenstein eta beste pentsalari austriarrak dabiltza orrialde artean naturaltasun
|
handiz
. Liburuaren abilezien artean argazkiak eta ilustrazioak daude.
|
|
|
Bada, biktima salbatzen duenak irabaziko duela prestatuta egon arren, hala eta guztiz ere, antzezpen dramatiko batek ez duen izaeraren gehigarri bat dauka gertatutakoak beti. —Baina, oso antzezpen hotza izan arren, kezka
|
handiz
geure buruari hurrengoa galdetuko genioke: zer gertatzen da antzezpen honetan?; zein da bere zentzua?!
|
|
|
Ez zegoen desberdintasunik logika eta etikaren artean. Trebetasun
|
handiz
—eskailera batean igoko balitz bezala geroxeago eskailera bera botatzeko—, logika eta arrazoizko hizkuntza erabili zituen logikatik haratago joateko. Logika eta zientziatik haratago joan behar zuen nahitaez, bizitzaren zentzua ez zetzalako arrazoizko hizkuntzan.
|
|
|
Zarata
|
handiz
aldarrikatu zuen Espainiako Gobernuak, 1999ko irailaren aurrenetan, ehun preso inguru hurbilduko zituela berehala. Halako letanietara ondotxo ohituak gaude presook, eta jukutria nolakoa zatekeen galdetu nion neure buruari berria entzun nuenean, Bonxeko kartzelan.
|
|
|
Eta hala ere, tuberkulosi eta guzti, onartu egin ninduten tailerrean. Hilabete batzuen buruan sukar
|
handiz
oheratu beharra izan nuen arte. Lanean aritu nintzen denboran jarraitu izan nion sendagilearengana joateari, hark aztertzen ninduen, baina ezer askorik ezin zuen egin, zer neukan jakinda.
|
|
|
hasieran ilusio
|
handiz
|
|
|
arreta
|
handiz
ez baitut ibili nahi.
|
|
|
Txukundu ostean, baxoerdi bat eskatu eta egunkariak irakurtzeari ekin zion Lauaxetak, gogo
|
handiz
eta interes biziz.
|
|
|
Haien argi urdin birakariak ere ikusi ahal izan zituen Lauaxetak, Kontxako badia ondoko errepidean San Martin kalerantz ziztu bizian. Gerrako zauritu bat banintz bezala eraman ninduen gero, kontu
|
handiz
eta neke handiagoz, Lauaxeta komandanteak pentsio batera. Gela bat hartu zuen han biontzat, eta, neu ezertaz ohartu gabe, biluztu eta ohean sartu ninduen.
|
|
|
Iragarki batean etxe baten eraikuntzan lanean ari ziren neska gazte batzuk ikusten ziren, aldameneko kaletik pasatzen zen mutil lerden bati sexu irrikaz begira. Beste batean, kale batean exekutibo pila bat ikusten zen, gizonezkoak nahiz emakumezkoak, guztiak dotore jantzita eta karteratxo bana aldean, alde batetik bestera lasterka eta elkar trebetasun
|
handiz
zangotrabatzen, horretan futbolarien neurriko teknika bikaina zutela erakutsiz. Ez nintzen iragarki haiek zer iragartzen zuten jabetu.
|