|
2000
|
|
|
Egun gogoangarri hori heldu bitartean, telebistan dugu aukera bakarra estreinatu zirenean arrakasta polita lortu zuten filmak ikusteko. Ikusle euskaldunen artean gero eta ohitura
|
handiagoa
dago zinea ama hizkuntzan ikusteko.
|
|
|
Zorionez asko hobetu da azkenaldian. Duela urte gutxi baino askoz ere eskaintza
|
handiagoa
dago. Hori edozein musika motaren zabalpen handiagoan islatzen da.
|
|
|
Gauza bera gertatzen da kirol gaietan: egunkari erregionalistentzat eta DEIArentzat herrialdetasuna bultzatzeko aukera da bereziki, beste bi egunkari abertzaleetanoreka
|
handiagoa
dagoelarik, eta baita Euskal Herriaren osotasuna azpimarratzeko joeraere.
|
|
|
Informazioan espezializaturik dauden irratiei dagokienez (Catalunya Informació, France Info, Radio 5/ Todo Noticias?), adina faktore nagusia dugu, entzule indizeetan faktore hori ageri baitzaigu nabarmen: zenbat eta zaharrago, hainbat eta irrati mota honetarako atxikimendu
|
handiagoa
dago (Díaz Nosty, 1998, 192). Eguneroko audientziari gagozkiola eta entzuleen adina kontuan hartuta, Euskal Autonomi Erkidegoan ez dago diferentzia handirik adin taldeen artean.
|
|
|
Baieztapen honek parada ematen digu lehen ondorioa ateratzeko. Zenbat eta lokalagoa izan, hainbat eta joera
|
handiagoa
dago informazioa informazio iturri bakarretik jasotzeko. Euskal Herriko irrati nazionalean, ostera, berriemaileak denboraren atzaparretatik itzuri ezinik dabiltzanean izan ezik, albistegietako notizia nagusien informazio datuetan sakontzeko eta iturri desberdinek igortzen dutenaz jabetzeko ahaleginak ikusten dira sarri.
|
|
2001
|
|
|
Musikaren kuota gehienbat anglosaxoien menpe dago, multinazionalek kontrolatzen dutelako merkatu hori. Gero eta botere kontzentrazio
|
handiagoa
dago, baina bestalde globalizazioaren kontrako mugimenduak ere gero eta indar handiagoa hartzen ari dira. Globalizazioaren kontrako arma da niretzat periferiako musika eta gero eta gogo handiagoa dago beste gauzak entzuteko.
|
|
|
Gero eta botere kontzentrazio handiagoa dago, baina bestalde globalizazioaren kontrako mugimenduak ere gero eta indar handiagoa hartzen ari dira. Globalizazioaren kontrako arma da niretzat periferiako musika eta gero eta gogo
|
handiagoa
dago beste gauzak entzuteko.
|
|
|
Bitxia da, herria eredu da alde horretatik, baina kale borrokaren herri zigortuenetakoa gara. Beti pentsatu izan dut ENAMen diziplina
|
handiagoa
zegoela, baina ikusten ari naiz ezetz, hor zerbaitek huts egiten duela. Horregatik esaten diet Batasunakoei beren aurkako erasoak ere badirela, Atarrabiako Batasunak elkarrizketa eta elkarlanaren alde egiten duelako; badirudi norbaitek esperientzia hori ezabatu nahi duela.
|
|
|
Nabarituko da etorkizunean. Dena den, esan behar da hasieratik Sartaguda beroagoa izan dela Lodosa baino, inplikazio
|
handiagoa
egon da bertan.
|
|
|
Gure iritziz, pertsonaia hauen sendotasun deskriptiboa eta garapen narratiboa benetan nabarmenak dira. Beste hiru nobeletan baino ahalegin
|
handiagoa
dago azken nobela honetan pertsonaien taxuketari dagokionez. Nobela irakurri ahala, irakurleak beren izakera eta bilakaera psikologikoaz datu ugari biltzen ditu zeharka, deskribapen psikologiko honen aberastasunari ihes egitea zail gertatzen zaiolarik.
|
|
|
Ordutik aurrera gero eta arrisku
|
handiagoa
dago eta konponbideak zailagoak dira.
|
|
|
Gaur egun, sekula baino arrisku
|
handiagoa
dago haurrek irakurketa guraso eta irakasleen inposaketa gisa har dezaten
|
|
|
Gaur egun, sekula baino arrisku
|
handiagoa
dago haurrek irakurketa guraso eta irakasleen inposaketa gisa har dezaten
|
|
|
Bizitasun etnolinguistiko objektiboak eragina du gizabanakoek beren talde etnikoko jendearekin izango dituzten kontaktuetan. Bizitasun etnolinguistiko objektiboa altua denean hizkuntza batean, taldeetnikoko kideekin hitz egiteko aukera
|
handiagoa
egongo da. Era berean, alderantziz ere, talde etnikoko kideekin egindako kontaktuek eragina izango dute bizitasun etnolinguistiko subjektiboan.
|
|
|
euskararen presentzia eta erabilera da. Bestalde, ikerketa gehiago eta ezagutza
|
handiagoa
dago euskararen jabekuntza prozesuariburuz, erabilera prozesuari buruz baino.
|
|
|
Haurretan, ekinozearen saiakuntza ausazkorik eta kontrolatuenean, larruazaleko erupzioak hauteman ziren ekinozearekin tratatutakoen %7, 1ean, eta plazeboarekin tratatutakoen %2, 7an. Emaitza horiek justifikatzen dute arreta handia jartzea atopia eta asma duten haurren ekinozea gomendatzean, erreakzio alergikoa edo anafilaktikoa gertatzeko arrisku
|
handiagoa
baitago. Atzemandako albo ondorioez gain, badakigu landarearen printzipio aktiboek zenbait sendagairekin elkarreragina dutela, eta, beraz, gomendatzen da ekinozea preskripzio medikoko osagarri dietetikotzat hartzea.
|
|
|
Benetan, dieta begetarianoak ez dira zorrotzak pertsona osasuntsu eta behar bezala diseinatuetan, eta ez dute osasunerako arriskurik sortzen, eta ezin hobeto bete ditzakete banakako beharrak. Hala ere, zenbait mantenugairen beharrak handituta dauden bizitzako etapa batzuetan (haurdunaldian, edoskitzaroan eta hazkuntza eta garapen etapetan haurtzaroan eta nerabezaroan), burdin falta agertzeko arrisku
|
handiagoa
dago. Kasu horietan, beharrezkoa da gehikuntzak modu sistematikoan egitea, betiere profesionalen ikuskaritzapean.
|
|
|
Horregatik itzuli nintzen, aroztegian hasteko. Aroztegian sosegu
|
handiagoa
zegoen eta ez zen bertan inor hiltzen, ez bada labezomorro urdin batzuk. Gero Rosarekin ezkondu nintzen.
|
|
|
Zergatik ez zen agertu hemezortzigarrenean? Euskal libururik gehienak garai hartan Iruñean argitaratzen ziren; badirudi inprenta lanetarako erraztasun
|
handiagoa
zegoela han. Jesuitak Espainiatik bota baino urte pare bat lehenago aurkeztu zuen hau aita Kardaberazek baimena eskatuz, baina garai hartan agintariak ez zeuden oso jesuiten alde.
|
|
|
Pastoralen kontutik, denbora gutxi egon banaiz erebata ren zein bestearen prestakuntzetan, nabari iruditu zait pettar erdaldunduan kokatua den Sohutan euskal giro nabarmen
|
handiagoa
bazegoela Basaburuko Iruri eta Zalgizen baino. Gauza hauek zailak dira azaltzeko, baina menturako naiz erraiteratXibe roko Makia pastorala eman dutenen artean askoz ere euskal sentipen sendoagoa antzeman dudala Etxahun Iru ri pastorala antzeztu dutenen artean baino.
|
|
|
Horregatik, kimika, fisika aplikatua baino askoz gehiago da, eta medikuntza, biologia molekularra baino askoz gehiago ere. Izan ere, maila askoz gehiago daude; etikaren etaDNAren artean distantzia askoz
|
handiagoa
dago DNA reneta oinarrizko partikulen artean baino.
|
|
2002
|
|
|
Ondorio larria, atzera pausorik gabekoa eta Iruñeko eta Euskal Herriko historiaren ezagutzan kalte ikaragarria eragin duena. Edozein herriren historian daude hutsune handiagoak edo txikiagoak, eta Gazteluko Plazako indusketa arkeologiko zentzuzko batek argi handia eman zezakeen Iruñeko k.o I. mendetik XVI. mendera arteko garaiaz, nagusiki lehenbiziko hamar mendeez, gerokoez ezagutza
|
handiagoa
dagoelako. Hasieratik, ordea, indar handiz hedarazi zen Gazteluko Plazaren azpian ez zela balio handiko gauzarik aterako.
|
|
|
Espainiako estatuko animalienganako tratu txarrek aldendu egiten gaituzte Europatik, herrialde gehienetan askoz ere kontzientzia
|
handiagoa
baitago arazo honen inguruan.
|
|
|
Nafarroako kasuan, Nekazaritzako Produktu Guztiaren bilakaerak 90ekohamarkadan erakusten digunez, landare produkzioaren balioa abeltzaintzarenabaino gehiago hazi da, eta gero eta distantzia
|
handiagoa
dago bien artean. 1996kodatuen arabera, landare produkzioa ekoizpen osoaren %54 zen, eta horren barruanzerealak ziren ekoizpen nagusia (bereziki garagarra eta garia), produktu guztien%21, 49ko ekarpenarekin.
|
|
|
Izan ere, euskara esparru guztietara hedadaitekeela ez du inork zalantzan jartzen, eta tesiak euskaraz aldeztu nahiak askotanzenbait arazo dakartza, adibidez kanpoko epaimahaikideei itzuli beharra. Kontuanhartu behar dugu, geroago eta joera
|
handiagoa
dagoela tesiak epaitzera munduosoko adituak biltzeko, ikerketak duen nazioarteko joeraren seinale. Beraz, tesiakeuskaraz ez idazteak atzerapausoa dirudien arren, aurrerapausoen seinale ere izandaiteke, garrantzitsuagoa baita lana bera euskaraz egitea txostena euskaraz idazteabaino.
|
|
|
XXI. mendearen atarietan, globalizazio prozesuek dinamika berriztatzaileak jarri dituzte abian munduan: ekonomiaren eskakizunek bultzatuta, esate baterako, jende mugikortasun
|
handiagoa
dago gaur egun inoiz baino; hedabide erraldoien funtzionamendu sistema dela eta, inoiz baino irudi elkartruke handiagoa dago; argitalpen tradizionalen edo digitalen bidez, inoiz baino ideia trukaketa handirako bidea dago gizarte aurretuetan. Merkatu ekonomia globalizatuak eta ziberes pazioak mundu aberatsaren barneko mugak ezabatu ditu, mundu pobrearekiko kanpokoak berrindartu baditu ere.
|
|
|
XXI. mendearen atarietan, globalizazio prozesuek dinamika berriztatzaileak jarri dituzte abian munduan: ekonomiaren eskakizunek bultzatuta, esate baterako, jende mugikortasun handiagoa dago gaur egun inoiz baino; hedabide erraldoien funtzionamendu sistema dela eta, inoiz baino irudi elkartruke
|
handiagoa
dago; argitalpen tradizionalen edo digitalen bidez, inoiz baino ideia trukaketa handirako bidea dago gizarte aurretuetan. Merkatu ekonomia globalizatuak eta ziberes pazioak mundu aberatsaren barneko mugak ezabatu ditu, mundu pobrearekiko kanpokoak berrindartu baditu ere.
|
|
|
XXI. mendearen hasieran, globalizazio prozesuek dinamika berriztatzaileak jarri dituzte abian munduan: ekonomiaren eskakizunek bultzatuta, esate baterako, inoiz baino jendearen mugikortasun
|
handiagoa
dago gaur egun; hedabide erraldoien funtzionamendu sistema dela eta, inoiz baino irudi elkartruke handiagoa dago; argitalpen tradizionalen edo digitalen bidez, inoiz baino ideia trukaketa handiagorako bidea dago gaur egun gizarte aurretuetan. Merkatu ekonomia globalizatuak eta ziberespazioak mundu aberatsaren barneko mugak ezabatu ditu, mundu pobrearekikoak berrindartu baditu ere.
|
|
|
XXI. mendearen hasieran, globalizazio prozesuek dinamika berriztatzaileak jarri dituzte abian munduan: ekonomiaren eskakizunek bultzatuta, esate baterako, inoiz baino jendearen mugikortasun handiagoa dago gaur egun; hedabide erraldoien funtzionamendu sistema dela eta, inoiz baino irudi elkartruke
|
handiagoa
dago; argitalpen tradizionalen edo digitalen bidez, inoiz baino ideia trukaketa handiagorako bidea dago gaur egun gizarte aurretuetan. Merkatu ekonomia globalizatuak eta ziberespazioak mundu aberatsaren barneko mugak ezabatu ditu, mundu pobrearekikoak berrindartu baditu ere.
|
|
|
Zirkuitu bakoitzerako ebaketa eta babes elementuak dira. Urteak igaro ahala, istripu elektrikoa izateko arrisku
|
handiagoa
dago, materialak zahartu egiten direlako; beraz, azterketa zehatzagoa egin behar da. Alde horretatik, komeni da instalatzaile profesional bati jakinaraztea diagnostiko orokor bat egin dezan.
|
|
|
“Krisien” aurrean, Fischlerrek erabateko lehentasuna ematen dio elikagaiei kontrolak egiteko beharrari. Bestalde, Europako komisarioak nabarmendu du gero eta kezka
|
handiagoa
dagoela behar bezala arakatu eta etiketatzeko, batez ere GEO (genetikoki eraldatutako organismoak) duten elikagaietan. Produktu horien gaineko ikerketak osasunarentzat kaltegarriak ez direla eta ingurumenari kalterik egiten ez diotela bermatu behar du.
|
|
|
Garagardo legamia, gibela, hosto barazkiak (espinakak, zerba, letxuga…), platanoa, lekaleak eta galorratza dira folato iturri onenak; eta animalia jatorriko elikagaiak dira B12 bitamina ekarpen ezin hobea bermatzen duten iturri bakarrak. Hala, dieta begetariano hertsian, azken bitamina hori urritzeko arrisku
|
handiagoa
dago. Urritasuna zuzentzeko dieta berrikusteaz gain, zolak jartzen direnean, komeni da gomendio hauek betetzea, minik ez sortzeko eta indarberritzea azkartzeko:
|
|
|
Haurdunaldi bikietan 13 kilo inguru irabazi lirateke haurdunaldiko 40 astearen amaieran, eta hirukoitzetan 16 – 20 kilo. Bi kasuetan, funtsezkoa da hazkundea egokia izan dadin haurdunaldiaren lehenengo hilabeteetatik, eta hori ez da beti erraza izaten, besteak beste, haurdunaldiaren lehenengo hiruhilekoan goragalea eta oka gehiago izaten direlako (odolean tasa
|
handiagoa
dago gonadotropina konikoaren hormona, fetu bakar baten haurdunaldiekiko). Eguneroko kaloriak gehitzea:
|
|
|
Frantzian, biztanleen %75ek gutxienez behin erabili dituzte tratamendu horiek; Alemanian, %77k akupuntura erabiltzen dute, eta Erresuma Batuan, berriz, botika paraleloen gastuak urtean 2.300 milioi dolarrekoak dira. Hala ere, gero eta alde
|
handiagoa
dago terapia mota horien erabilera handitzearen eta haien eraginkortasuna frogatzearen artean. Hori dela eta, OMEk uste du beharrezkoa dela esparru politikoa ezartzea herrialdeei sendagai tradizionalak edo osagarriak arautzen laguntzeko, sendagai horiek seguruagoak, eskuragarriagoak eta bideragarriagoak izan daitezen.
|
|
|
Anna Tuneu dermatologoaren tesia da, Donostia Ospitaleko dermatologia saileko mediku laguntzailea eta Estatuko espezialista ezagunenetako bat. «Beltzarantze apur batekin hobeto ikusten dugun arren, zimur gehiago eragiten ditu eta minbizia izateko arrisku
|
handiagoa
dago. Eguzkitan azaltzen ez dugun larruazala askoz hobeto dagoela egiazta daiteke.
|
|
|
Elikadura jokabidearen nahasteak historian zehar agertu dira, baina gaur egun gero eta maizago gertatzen direlako kezka
|
handiagoa
dago.
|
|
|
Gainera, klima epelenaren garaia iritsi aurretik, espezie asko loratzen dira, eta horrek ere mugimendua bultzatzen du: askoz ere aukera
|
handiagoa
dago alearekin hobeto bizitzeko loreak jaio aurretik, gero lekualdatzen badira baino. Sentitzen duen estresak loreen itxura hondatzea eragiten du.
|
|
|
“ez du esne koiperik” edo “landare koipea du”. Kolesterol edukia oso handia ez den arren, koipe horiek saturatuak dira nagusiki, eta, beraz, neurrian hartzekoak dira; izan ere, gehiegi hartuz gero, odoleko kolesterol maila handitu egiten da, eta, beraz, gaixotasun baskularrak izateko arrisku
|
handiagoa
dago. Oinarrian ura duten izozkiek, berriz, ez dute ez koiperik ez kolesterolik.Proteinak:
|
|
|
Urteek gora egin ahala, kontsumitzaile eta egoera etiliko gehiago dago; hala ere, kontrola handiagoa da eta kontsumo konpultsiboa txikiagoa. Halaber, adin txikiagoetan, kontsumo problematikoak gertatzeko aukera
|
handiagoa
dago. 15 urte inguruan edaten da gehien; hala, 14 eta 16 urte bitartean, ohiko alkohol kontsumoa bikoiztu egiten da (%30etik %65era), eta ohiko mozkorraldiak hirukoiztu egiten dira (%8tik %24ra).
|
|
|
Kautxuaren elastikotasunak, aire ganberaren presioak eta gainazalaren marrazkiak deformazio txiki bat eragiten dute, eta, horren ondorioz, gurpilak behar baino pixka bat gutxiago birarazten du. Teknikariek deriba angelu deitzen diote, eta zenbat eta distantzia
|
handiagoa
egon hagunaren mugaren eta gurpilak lurrarekin duen kontaktu puntuaren artean, hau da, profil deritzo horri. Horregatik, kirol ibilgailuek profil baxuko pneumatikoak jartzen dituzte, erosotasuna sakrifikatuz, aire ganbera gutxiago baitute errepidearen irregulartasunak arintzeko, abiadura handiko biraketaren doitasunaren truke.
|
|
|
Alarma joan den udaberrian zabaldu zen Suedian. Stockholmeko Unibertsitateko ikertzaileek, langile talde bati egindako analisietan ohi baino akrilamida
|
handiagoa
zegoenez, ondorioztatu zuten haien jatorria ez zegoela produktu kimikoen eraginpean, hasieran uste zen bezala, baizik eta dietan. Gerora egindako ikerketek, apirilaren 24an jakinarazi zutenez, almidoi ugariko produktuen frijitzeei esan zieten kontzentrazioak eragiten zituztela, eta, kasu batzuetan, Osasunaren Mundu Erakundeak gomendatutako gehieneko mugak baino 100.000 aldiz handiagoak zirela.
|
|
|
Landa munduaren ezagutza, batez ere herrialde garatuetan, non gero eta hiri populazio
|
handiagoa
baitago, galdu egin da denborarekin. Hain zuzen ere, nekazaritzako edo abeltzaintzako jarduerak eta ohiko landetxe baten funtzionamendua ezezagunak dira, ez bakarrik helduentzat, baita txikienentzat ere.
|
|
|
Esanguratsuena den herri ekimenaren bitartez bidera daitekeen euskal unibertsitaterako estrategia ezin da definitu. Aitzitik, zenbat eta zehatzago definitu bide hori, hainbat eta errealitatetik aldentzeko arrisku
|
handiagoa
dago. Administrazioan, unibertsitateetan, euskara munduan, alderdi politikoetan eta mugimendu sozialetan jarduten duten zenbait eragile herri ekimen horren barnean egon behar direla esatea daukagu soilik.
|
|
2003
|
|
|
Bertsolari munduan, gaur lehen baino eskola
|
handiagoa
dago...
|
|
|
Gure artean tentsio handia dago, pilotu askori agurrik ere ez diogu egiten. Aitaren kategorian lagun giro
|
handiagoa
dago, nahiz eta denak bezala, batzuekin besteekin baino hobeto moldatu.
|
|
|
Izaskun Santamaria Eroski taldeko jarduera berrietako marketing arduradunak argitu digunez, Europan erosketak sarean egiteko ohitura
|
handiagoa
dago.
|
|
|
Eguraldia iragartzeko erakusten den zehaztasunak garbi utzi du meteorologiari buruz gero eta ezagutza
|
handiagoa
dagoela, eta telebistetako albistegietako espazioaren %7 betetzen du dagoeneko.
|
|
|
Hiru ziren Hegoaldeko Euskal Kultur Asteen eta Iparraldekoen arteko diferentzia nagusiak. Lehena, Iparraldean, esan bezala, gauzak azaltzeko askatasun
|
handiagoa
zegoen. Bigarrena, hitzaldiak euskara hutsez ziren Iparraldean; Bidasoa ren beste aldean, ordea, gaztelaniak toki garrantzitsua zuen.
|
|
|
Renaud Scheifler zientzialariak zuzendutako adituen arabera, orain arte uste baino askoz kutsadura maila
|
handiagoa
dago. Ikerketa abenduan argitaratu zen New Scientist aldizkarian, eta, haren arabera, zenbait kutsatzaile, hala nola kadmioa, giltzurrunetan kalteak, anemia eta hezur arazoak eragin ditzakeena, elikadura katean sar liteke.
|
|
|
Establezimendu horietako askok, baita ontziratutako elikagaiak banatzen dituztenek ere, nabarmen handitu dituzte kopuruak merkatuan agertu zirenekin alderatuta. Keith Ayoob ek, AEBetako Dietetika Elkartearen bozeramaileak, adierazi zuenez, “Gure herrialdean gero eta obesitate
|
handiagoa
dago, eta horrekin batera, gero eta handiagoa da zati gehiago hartzeko joera”. Duela hilabete, Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroak (CDC) onartu zuen AEBetako obesitatearen hazkuntza geldiarazteko ahaleginetan ari zirela. porrot egin zutela zirudien.
|
|
|
Tratamendua egokia bada, hau da, aukeratutako antibiotikoa egokia bada, infekzioa kontrolatu eta desagertu egiten da. Beraz, zenbat eta antibiotiko gehiago erabili, eta, batez ere, barietatea zenbat eta handiagoa izan, orduan eta probabilitate
|
handiagoa
egongo da andui multiresistente deritzoguna sortzeko. Horrek esan nahi du lortzen diren mikroorganismoek ahalmen handia dutela antibiotiko mota asko daudenean horiek jasateko eta are azkarrago hazteko, eta, ondorioz, infekzio oso larriak sor daitezkeela, tratamendurik gabe.
|
|
|
Espainiako zaharrenek egoera fisiko ona dute —zainketa medikoak behar dituzten gehienak 80 urtetik gorako adinean daude—, eta bizi itxaropena gero eta luzeagoa da. Hori dela eta, medikuarengana egindako bisitak bigarren maila batera pasatu dira, eta diru sarrera ekonomikoekiko interes
|
handiagoa
dago. Hain zuzen, azterlanean jasotako lehenengo hamar kezken artean, horietako lauk diruarekin dute zerikusia (pentsioak, bizi maila, adinekoentzako egoitzen kostua eta etxebizitzen kostua).
|
|
|
«Gaixotasun emergentea da hau», dio Suárezek, «eta agerraldiak areagotu egiten dira denborarekin. Segurtasun
|
handiagoa
egon luke, baina, egia esan, agerraldi gehiago daude». Beste patogeno batzuekin gertatzen den bezala, hala nola E coli edo Campylobacterrekin, batek azkenean pentsatzen du «ezin direla saihestu».
|
|
|
Esnearen agente lodigarriekin egindako tratamendu dietetikoa Garai batean, amonek esnea loditzen zuten zerealak erabiltzen zituzten, eta, hala, errekurgitazioak murrizten ziren. Hala ere, horrek kaloria gehiago ematea esan nahi zuen, eta arrisku
|
handiagoa
zegoen pisu gehiegi handitzeko eta elikadura alergiak edo intolerantziak izateko, haurtxoaren digestio aparatua heldugabea zelako zerealen proteinak digeritzeko. Gaur egun, badira arazo hori modu egokian konpontzeko berariaz diseinatutako formulak, seguruak direnak eta denbora mugarik gabe erabil daitezkeenak.
|
|
|
Pastilla gisa aurkeztea da benetan berria. “Gero eta joera
|
handiagoa
dago emakumeak hilekoa ez izateko erosotasunagatik, eta pilula honekin hilekoa eta hilekoaren ondorioak lau aldiz baino ez dira gertatzen”, dio Juan Larracoecheak, Malagako Ama haurren Ospitaleko Obstetrizia eta Ginekologia Zerbitzuko buruak. Izan ere, emakumeen zikloa atzeratzeko konponbideak bilatzea emakumeen pentsamoldea eta ohiturak aldatuz doazelako da.
|
|
|
Frogatuta dago bakterio horiek bikote egonkorren artean eta gurasoengandik seme alabengana transmiti daitezkeela. Odontologoek zehaztu zuten gaixotasun periodontala duen pertsona batekin ez duela esan nahi nahitaez infekzioa kutsatu behar denik, baina arrisku
|
handiagoa
dagoela. Beraz, periodontitiak dituzten gurasoei gomendatzen zaie beren seme alaben aho hortzetako osasuna ahalik eta gehien zaintzea eta dentistarengana eramatea.
|
|
|
Horrek dieta baztertzaileak probatzera bultzatuko luke, nahasterik baden edo ez jakiteko bide gisa. Eta, era berean, gero eta joera
|
handiagoa
dago, eta horrek modan jarri du elikagai intolerantziaren bat «izatea» edo, besterik gabe, janaria edo berariazko osagaiak saihestea. Txostenean «diseinu nahaste» deitzen zaio horri, eta horien artean gehiegizko pisuarekiko kezka nagusitzen da oraindik, nahiz eta ez den bakarra.
|
|
|
Bestalde, eguzki argiak nerbio sistema orekatzeko ekintza estimulatzailea du, depresioak saihesten laguntzen duen ongizate sentsazioa sortuz. 1985ean, lehenengo aldiz, atmosferako ozono geruzaren narriadura progresiboa detektatu zen Antartikan, eta, horren ondorioz, gero eta arrisku
|
handiagoa
dago UVC izpien eraginpean egoteko. Izpi horiek ahalmen kaloriko handia dute eta azaleko minbiziaren eragina nabarmen handitzeko gai dira.
|
|
|
Bestalde, eguzki argiak nerbio sistema orekatzeko ekintza estimulatzailea du, depresioak saihesten laguntzen duen ongizate sentsazioa sortuz. Izpi arriskutsuak 1985ean, lehenengo aldiz, atmosferako ozono geruzaren narriadura progresiboa detektatu zen Antartikan, eta, horren ondorioz, gero eta arrisku
|
handiagoa
dago UVC izpien eraginpean egoteko. Izpi horiek ahalmen kaloriko handia dute eta azaleko minbiziaren eragina nabarmen handitzeko gai dira.
|
|
|
Hori pentsaezina zen duela hogei urte. Aldaketa handi bat gertatu da, gizartea kontzientziatuz joan da, eta sentsibilizazio
|
handiagoa
dago, babestutako eta galtzeko zorian dauden espezie handiekiko ez ezik, gure eguneroko inguruneko espezie txiki horiekiko ere”. Zainketak Kumeak aurkitzen dituztenek Madrilgo Majadahondako GREFA ospitalera eraman ohi dituzte, eta espezialistei aholkua eskatu.
|
|
|
Beste arrazoi bat, inola ere baztergarria ez dena, infekzio eta intoxikazio agerraldien kopurua ofizialki erregistratutakoena baino askoz handiagoa izatea da: gero eta populazio
|
handiagoa
dago arrisku egoeran. Etxetik kanpo modu erregularrean jatea, prestatutako jakiak maiz irenstea edo gure mugetatik haratago dauden sukaldaritza kulturetara gero eta sarriago iristea dira arrisku potentzialen kapituluaren osagai nagusiak.
|
|
|
2005 urtean bukatuko den proiektu honen helburua da, halaber, elikagaien artisau produktuen elaborazioa hobetzea, programaren eraginpeko eremuaren barruko tokiko produktuak balorizatzea eta, gainera, landa ingurunean enplegu sorgune berriak garatzen laguntzea. AFAMMERen esanetan, azken urteotan nekazaritzako elikagaien gero eta eskaera
|
handiagoa
dago, bai hiri ingurunean, bai landa ingurunean. Pirinioen aldeko funtsezko produktu gisa, Murillok olioa, ardoa, fruitu lehorrak, gozogintza, okintza, landare kontserbak, likoreak, ozpinak eta eztia nabarmendu zituen, baita haragiaren eta esnearen deribatu guztiak ere.
|
|
|
Elikagaien segurtasuna Elikagaien segurtasunari dagokionez, Rosario Martín Complutense Unibertsitateko Albaitaritza Fakultateko Nutrizio eta Bromatologia Saileko irakasleak adierazi zuen Espainia bezalako gizarte garatuetan gero eta handiagoak direla elikatze katearen gaineko kontrolak, baina aitortu zuen zero arriskua ez dela existitzen eta beti egon daitekeela elikadura krisi bat. “Elikagaiak inoiz baino seguruagoak dira gaur egun, nahiz eta ingurumena kutsatu, ezagutza zientifiko
|
handiagoa
baitago kontsumitzaileen osasuna babesteko”, esan zuen Martinek. Bestalde, Antonio Rodríguez Artalejo ikastaroko zuzendari eta Fakultate bereko Toxikologia eta Farmakologia Saileko titularrak nabarmendu zuen badirela hondakinak ikertzeko plan nazionalak, elikagaien segurtasunari buruzko araudia betetzen dela ziurtatzeko.
|
|
|
Nekazaritzan erabiltzen diren plagizida eta herbizidak zorrotz zaintzen direla ere esan zuen, baita industriak eta beste hondakin batzuek sor ditzaketen kutsatzaileak ere. Rodríguez Artalejok gogorarazi zuen naturalena ez dela beti osasungarriena, eta, adibidez, kutsadura kimiko
|
handiagoa
dagoela basa ehizean harrapatutako animalietan granjetan sortutakoetan baino. “Elikadurarekin lotutako arazo nagusia ez da elikagaien segurtasuna, janariak gaizki erabiltzea baizik; izan ere, eskaintza handiagoa izan arren, okerrago jaten da eta obesitatea handitu egiten da”, ondorioztatu zuen.
|
|
|
Azterketaren oinarria izan zen 5 salmonela desberdinen biziraupena baloratzea, 5 Escherichia coli O157: H7 eta 6 Listeria monocytogenes tenperatura (4 eta 21 °C bitartean) eta denbora (94 egun) baldintza desberdinetan. Analisietatik ondoriozta daiteke patogenoen inaktibazio denbora 94 egunetik gorakoa izan daitekeela, bereziki salmonelentzat eta listerientzat; E.coli O157: H7, jatorri fekal nabarmena duen patogenoarentzat, berriz, sentikortasun
|
handiagoa
dago, eta, kasurik okerrenean, 42 egunera desagertzen da. Azterketa honetan behatutako zelulak suntsitzeko faktoreak espero ziren, hau da, azidotasuna, gatza eta gantz kontzentrazioa.
|
|
|
Kopuru hori 1999an lortutakoaren antzekoa da; kontuan hartu behar da salmenta bolumena %1 jaitsi zela ordutik hona, eta, urte horretatik aurrera, proportzio berean igoko dela. Hala ere, gero eta eskaera
|
handiagoa
dago Asian bakarrik, eta Txinako industriei bakarrik laguntzen die. Europan eta AEBn. industria farmazeutikoak I+Gren ikuspegia aldatu du, eta nahiago ditu hartzidurari lotutako ekimenak sintesi kimikoari lotutakoak baino.
|
|
|
Adituen iritziz, espainiarren% 10 errinitis alergikoa dute, baina ehuneko horrek gora egiten jarraitzen du. Gainera, polen kopuru
|
handiagoa
dagoen leku batzuetan, penintsularen erdialdean adibidez, kopurua handiagoa da. Antonio Peláezen arabera, ikerketak erakutsi du asmaren eta errinitis alergikoaren artean hain hurbil dagoela, ezen “errinitis alergikoak asma izateko arriskua areagotzen duela”.
|
|
|
Interneten fenomenoaren parte banaezina den askatasun anarkikoak ondorio kaltegarriak izan ditzake osasunean. Estatu Batuetan, esaterako, gero eta interes
|
handiagoa
dago belar konponbideen inguruan, ehun iparramerikarretik bostek kontsumitzen baitituzte. Baina, hala ere, errealitate gogorra da “on line” produktu exotiko horiek merkaturatzen dituzten orrialdeen erdiak baino gehiagok bezeroei iruzur egiten dietela San Joanen (inkoba, valeriana, kacava) medikuntza baliagarritasunari buruz.
|
|
|
Azterketak ez du bulegoak garbitzean biriketako arazoak izateko arriskua areagotzearekin lotzen. Ikerketaren arduradunek uste dute arnas gaixotasunak izateko arrisku
|
handiagoa
dagoela produktu narritagarri eta sentsibilizatzaileen eraginpean egotearekin eta etxe barruan alergia sor dezaketen substantziekin, hala nola hautsarekin edo etxeko animaliekin. Kontsultatutako 4.500 langileetatik, %75ek ez zuen inoiz erre, ia hamarretik lau etxeko garbitzaile gisa erabili ziren noizbait, eta 600 inkesta egin zenean kontratatu ziren eremu horretan.
|
|
|
Erreumatologia Pediatrikoko Elkarteak joan den asteburuan Toledon egindako IV. Bileran ateratako ondorioetako bat da hau. Hori dela eta, Mantxako probintzian bildutako adituek nabarmendu zuten gero eta interes
|
handiagoa
dagoela haurren osteoporosia aztertzeko eta tratatzeko, bereziki gazteen artritis idiopatikoa, haurtzaroan osteoporosia agertzeko arrisku faktorea baita. Gaur egun, osteoporosia kaltzioaren eta bitaminaren konbinazioan oinarritzen da.
|
|
|
Nabarmentzekoa da, halaber, zenbat eta handiagoa izan adina, orduan eta txikiagoa dela kafetegi tabernetako eta janari lasterreko jatetxeetako konfiantza. Eskualdeka, Andaluzia da establezimendu mota guztietan konfiantza handiena duena, eta EAEn eta Nafarroan konfiantza
|
handiagoa
dago merkatu eta denda tradizionaletan eta kafetegi taberna eta jatetxeetan, eta txikiagoa janari lasterrekoetan. Habitataren tamainak ez du ia eraginik pertzepzio horretan.
|
|
|
4 Arestian ikusi da, usadio eta ohiturek lege gisa balio dutela, eta hortik erakartzen da, halakoen indarra izanez gero, arrazoi
|
handiagoa
dagoela horiek ere bestelakoen interpretaziorako erregela baliagarriak izateko; ez da, alabaina, erregela hoberik lege ilun edo zalantzagarriak interpretatzeko, usadioak eta ohiturek horiek hartu duten modua baino.
|
|
2004
|
|
|
Itxuraz, hori eman dezake, baina datuak esku artean ditugula, ez dut uste ziklismoak gizarteak oro har bizi duen krisia baino larriago ezer duenik. Batetik, Euskal Herrian inoiz izan den baino txirrindulari kopuru
|
handiagoa
dago: 70 Orain dela hogei urte, 80ko hamarkadan, hogei, hogeita bat, hogeita bi, hogeita hiru... hor ziren.
|
|
|
Egia da osagai genetiko nabarmen bat dagoela eta diskoko herniako historia familiarra badago, hura sufritzeko arrisku
|
handiagoa
dago, baina honetara har dakioke aurrea:
|
|
|
Bestalde, legean argitasun eta malgutasun
|
handiagoa
dago, frogabiderik sustraitu eta iraunkorrenak ulertu eta gauzatzeko.
|
|
|
Ustekabeak Carlos Galánek, taldeko kide batek, gogorarazi du galerietan sartu zirenean “arruntetik ateratzen ziren estalaktitak aurkitu genituen, ezohiko koloreak zituztelako, batzuk gorrixkak eta beste batzuk bigunak, hala nola gelak, kareharrizko kobazuloetan formazioak zuriak edo horixkak izaten baitira”. Haitzuloaren muinoetan sorpresa
|
handiagoa
zegoen: “Jogurta, esne lodia ematen zuen likido zuri batek erdi urpean zeukan galeria batera iritsi ginen.
|
|
|
Inplante horiek lehenago egin ziren Bartzelonako Ospitale Klinikoan, zeinak lan lerroa eten baitzuen espero zituen emaitzak lortu ez zituelako. Beste herrialde batzuetan, hala nola AEBn, esperientzia
|
handiagoa
dago. Carlos Hayak dagoeneko zenbait paziente hautatu ditu transplante berria egiteko.
|
|
|
dieta orekatua egiteko gomendio batzuk ematea da, jan beharreko elikagairik interesgarrienak eta zein kopurutan jaso behar diren adierazita. Marcosek ohartarazi duenez, “gero eta kezka
|
handiagoa
dago elikadurari dagokionez eta zer jan behar den, baina, egia esan, ez dugu behar bezala aztertzen dieta, eta, hori egiteko gai izango bagina, ziur gaude gaitz asko saihestuko liratekeela”. Adituaren aburuz, “proteina eta koipe gehiegi hartzen dira, eta karbohidratoak ahaztu egiten ditugu”.
|
|
|
Orain arte, zenbait ikerketak iradoki dute erlazio zuzenagoa dagoela haurtxoek jasotzen duten elikaduraren artean, amaren esnearen ordezko formulen bidez, eta gaixotasun kardiobaskularrak izateko arrisku
|
handiagoa
dagoela. Arrisku horren aurrean, autore askok kontrajartzen dituzte amaren esnearen babes efektuak.
|
|
|
Musika industriak, orain arte, 3.000 kereila aurkeztu ditu AEBn. eta beste 230 iragarri ditu Danimarkan, Alemanian, Italian eta Kanadan. Bermanen arabera, kereilen estrategia fruituak ematen ari da, eta sareetako musikaren legez kanpoko trafikoa indarra galtzen ari da, eta, aldi berean, internauten artean gero eta kontzientzia
|
handiagoa
dago horrelako trukeak egiten dituztenean legez kanpoko ekintza bat egiten ari direla. Maiatzean, 700 milioi musika artxibo (abesti) daude truke sareetan.
|
|
|
50 metro karratu inguruko etxebizitzen zaharberritzeetan, irtenbiderik onena ingurune funtzionalak sortzea da. Alde batera utz daitezke etxebizitzaren egitura kolokan jartzen ez duten trenkadak; horrela espazioa eta argia irabazten dira, mugitzeko askatasun
|
handiagoa
dago eta altzariak hobeto banatzen dira. Itxura, orduan, diafanoa dirudi, baina inguruneak bereizteko eta giro bakarraren sentsazio hori gutxitzeko moduak daude, hala nola maila aldaketak (altuera desberdinak) edo lurrerako estaldura desberdinak (adibidez, zeramikazko zoladura sukaldean, egongelan parketa eta moketa ikasketa edo lan eremuan).
|
|
|
Bada alderik haien artean? Gazteenen eta zaharrenen artean sentikortasun
|
handiagoa
dago, adin ertaineko taldeen aldean. Sentsibilitate handiagoa emakumeen artean gizonen artean baino; eta sentsibilitate handiagoa ikasleen, irakasleen eta profesional liberalen artean enpresaburuen eta langileen artean baino.
|
|
|
Sentsibilitate handiagoa emakumeen artean gizonen artean baino; eta sentsibilitate handiagoa ikasleen, irakasleen eta profesional liberalen artean enpresaburuen eta langileen artean baino. Sentsibilitate
|
handiagoa
dago hiriko jendearen artean landakoen artean baino. Hainbat urte daramatzate inkesta hau egiten.
|
|
|
Arrainontziaren neurrien eta hazten direnean aleek izan behar duten tamainaren araberakoa izango da kopurua. Kontuan hartu behar da zenbat eta landare gehiago izan, hezetasun
|
handiagoa
egongo dela ontziko mikrokliman. Birlandatu ondoren, kontu handiz ureztatu behar da, gehiegizko hezetasuna eta istiltzea saihesteko.
|
|
|
Hondakinak bereizi eta edukiontzietara eramaten dituztela adierazten duten etxe gehienek ondo egiten dute hori; hala ere, akats batzuen ondorioz, %14k gaizki erlazionatzen dituzte plastikozko objektuak (ez dira ontziak) edukiontzi horiarekin (plastikozko ontziak, brikak eta latak soilik), eta %7k edukiontzi urdinera botatzen dituzte brikak (kartoia eta papera). Edukiontzi horiak gutxiago erabiltzen dira papera/ kartoia eta beira baino, eta oraindik ere nahasmen
|
handiagoa
dago onartzen dituen ontzi motei dagokienez. Kasuen %66tan etxekoandreak uzten ditu hondakinak edukiontzian; %32tan, aitak edo senarrak, eta %17an, seme alabek.
|
|
|
Europako inflazioa" gorantz doan heinean, igoera arrisku
|
handiagoa
dago", ohartarazi du.
|
|
|
Hala, McAfeek eta Computer Associatesek (CA) alerta maila igo dute “zizare” motako birus horien aurrean, gertaeren bat bateko igoera egiaztatu ondoren. “Sei eguneko ‘Bagle’ ren bost aldaerarekin, berrikuntza tekniko ugarirekin eta ‘Mydoom’ berragertzearekin, Internet mehatxu handiko esparru batean bizi da”, adierazi zuen CA Sam Curry adituak, eta “Netsky” harraren aldaera berri bat sortzeko aukera gero eta
|
handiagoa
dagoela ohartarazi zuen. McAfeek, berriz, “erdi mailako” arriskuaren estimazio maila justifikatu zuen “Bagle” ren “AI” bertsioaren aurkikuntzan.
|
|
|
Ildo horretatik, adierazi dute produkzioaren, eraldaketaren, biltegiratzearen, garraioaren, merkaturatzearen eta azken kontsumoaren fase guztiak betetzen dituela, eta beren helburuetarako egin behar diren eragiketa guztiek osatzen dutela, hala nola ikuskaritzak, dokumentuen kontrolak, laginak lortzea, laborategiko analisiak eta autokontrol sistemen auditoretzak. Elikagaien kaltegabetasunari dagokionez, adierazi dute gero eta joera
|
handiagoa
dagoela neurriek ekoizpen eta banaketa kate osoa hartu behar dutela kontuan, «baserritik mahaira», hasierako etapatik (animalien elikadura, albaitaritzako botikak eta produktu fitosanitarioak barne) kontsumitzaileari azken entrega arte. Bilakaera nazioartean Frantziako txostenaren arabera, kontrol zerbitzuak aldatu egin dira, eta aldaketa sakonak egiten ari dira, batez ere, nazioarteko harremanak ugaritu direlako eta elikagaien kaltegabetasunak kezka handiagoa sortu duelako.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azterketan parte hartu zuten paziente guztiei egindako absortziometriek ez zuten erakutsi muskulu masa gehiegi murrizten zenik. Nahiz eta Atkins en liburuek azaltzen duten pisua murriztea energia gastua handitzearen ondorio dela, Astrup ek uste du probabilitate
|
handiagoa
dagoela proteinak gluzidoen aurrean asetzeko ahalmen handiagoa duelako. Hala ere, Danimarkako berrikuspenaren arabera, ohikoa baino karbohidrato gutxiago kontsumitzeak garuna eta glukosa muskuluak kaltetzen ditu, eta karranpak eta nekea eragin ditzake.
|
|
|
Konfiantza gehien sortzen duten markak “ospe handiena” dutenak dira, eta gutxien sortzen dutenak, berriz, merkeak. Elikagai dendetan konfiantza
|
handiagoa
dago ostalaritza establezimenduetan baino. Ez du hobetzen janari lasterretan konfiantza gutxi izatea.
|
|
|
Telebista lokalaren alorrean ez ezik, baita estatu edo erkidego mailako telebista oroko rragoen eremuan ere: askoz ere eskaintza
|
handiagoa
egongo da, ikus entzulegoa are gehiago zatikatuko da, telebista kate bakoitzak gero eta ikus entzule kopuru txikiagoa izango du, publizitatearen diru sarrerak gero eta gehiagoren artean banatu dira... Beraz, kontsumo aldetik ezaugarri arras ezberdinak izango dituen fenomenoa datorkigu urte gutxitan.°
|
|
|
Eta nire burua bakarka hartzen badut kontuan(...) erraz ohartzen naiz orain naizena baino askoz ere perfektuagoa izango nintzatekeela, Jainkoak sortu izan banindu hutsik egingo ez zukeen zerbaiten gisara. Alabaina, nolabaiteko perfekzio
|
handiagoa
egongo da unibertso osoan beraren zati batzuek erruak izan baditzakete eta beste batzuek ez, denak antzekoak badira baino, eta ezin dut nik hau ukatu.41
|
|
|
Matematiken arrazoitze ororen abiapuntu. Baina onarpen horretan, dirudiena baino zama
|
handiagoa
dago gordeta. Egia da eredu matematiko indartsua behar duela parean duen aurkariari aurre egiteko.
|
|
2005
|
|
|
Askoz azkarrago doaz baloiarekin, beraz askoz azkarrago doa jokoa, askoz gehiago lan egiten dugu exekuzioko abiaduran, eta gainera energia ekonomizatuz. Bestetik askoz ere sentsibilitate
|
handiagoa
dago baloiarekin hanka hutsik garenean, baloia zure parte da, askoz modu estuagoan lotzen zaio gorputzari. Hirugarrenik askoz ere ekonomikoagoa da ez baituzu zapatarik erosi beharrik.
|
|
|
Nahiz eta anonimatuaren zehazpen horrekin bat natorren. Izan ere, errebindikazioa egitean distantzia
|
handiagoa
dago hirian. Urteroko festa patronalez eta Ihauteriez ari gara baina nik, adibidez, festa berriak aipatu nahi nituzke:
|
|
|
Narrazioek luzera ezberdina izateak egituran ere ugaritasuna dakar, hala ere, ipuinak atalka eraikitzeko joera
|
handiagoa
dago. Ezaugarri hau joera errealistako ipuin guztietan ikusten da argien.
|
|
|
Gehiago dira gertaera historiko zenbait baliatuta egoerok eskaintzen duten paradoxen agerpenak. Paradoxa horien atzean fikzio
|
handiagoa
legoke.
|
|
|
Alegia, kontsumoren arloan babes handiagoa izango dugula pentsatu nahi dut. Izan ere, alde batetik, kontsumo gaiei buruzko kontzientzia gero eta
|
handiagoa
dagoela iruditzen zait. Bereziki elikagaien inguruan azken urteotan ezagutu diren iruzurrek (koltza olioaren auzia, dioxinadun oilaskoak, behi zoroak?) gai honen inguruko ardura handiagotu dute, eta pauso eraginkorragoak emateko gogoak piztu.
|
|
|
20 Kirol hau oraintsukoa da, ez da aspaldikoa. Baina gero eta zaletasun
|
handiagoa
dago, lehiaketa gehiago daude, jendeak txapelketetan parte hartzen du, eta beste modalitate batzuk ere egitendituzte: saltoak, raid a, zaldi heziketaâ? ¦ Gorantz doan kirola da.
|
|
|
Hierarkian zenbat eta alde
|
handiagoa
egon, hau da, zuzendaritzaren etalangilearen arteko distantzia zenbat eta handiagoa izan, orduan eta informazio gutxiago bidaliko da behetik gora. Beraz, oro har, zenbat eta organigrama lauagoa izan (hierarkia baxukoa), orduan eta aukera gehiago du langilehorrek informazioa emateko.
|