|
2008
|
|
|
Lehen aldiz, gainerako artistekin zituen zorrak alde batera uzten ditu eta bere ibilbidea garbi definitzen hasten da. Figura para regreso de la muerte eta Coreano lanen kasuan, giza figuraren erdian hutsune bat zabaltzen da, gorputzak sakrifikatu eta tripak husteko helburuarekin eginiko zauri
|
handi
bat balitz bezala, eta horri esker kanpoko espazioa eskulturaren osagai izaten hasten da. Horretarako materia kentzea da lehen pausoa, lehen beterik zegoena husten hastea, horrela eskultura osatzen duten formez gain, inguruko espazioak ere garrantzia hartzen baitu.
|
|
|
Oso haur nintzela Orion nire aitonak hondartzara eraman ohi gintuen pasioan. Izugarrizko erakarpena sentitzen nuen barneko zatian zeuden zulo
|
handi
batzuen aldetik. Haietako batean ezkutatu ohi nintzen, etzanda, nire gainean geratzen zen ortziko espazio handi bakarra begiratzen, nire inguruan zegoen guztia galtzen zen bitartean.
|
|
|
Izugarrizko erakarpena sentitzen nuen barneko zatian zeuden zulo handi batzuen aldetik. Haietako batean ezkutatu ohi nintzen, etzanda, nire gainean geratzen zen ortziko espazio
|
handi
bakarra begiratzen, nire inguruan zegoen guztia galtzen zen bitartean. Oso oso babesturik sentitzen nintzen.
|
|
|
liburu eskultura bat baita. Beste era batean azaltzearren, eskuetan hartu eta irakur daitekeen kollage
|
handi
bat dela esan genezake, berak egiten zituen kollage eskultura horietako bat bezalakoxea1.
|
|
|
Horren erruduna liburuaren konposizio bera da: 3 atal
|
handi
ditu, eta atal bakoitza jatorri askotako idatziez osatzen da, gehienak 1959 eta 1962 urteen bitartean Irungo El Bidasoa aldizkarian argitaratuak5 Konposaketa hau linealtasuna apurtzeko nahiko ez balitz, Oteizak, liburuaren hasieran eta Julio Cortazarrek bere zenbait liburutan egiten duen bezala, liburuaren lau irakurketa mota proposatzen dizkigu, lau ibilbide ezberdin, irakurlearen interesen edo ... 427) 6.
|
|
|
komunitate edo giza taldeen garapeneko parte hartzeak balio dezake, batetik, komunitate edo giza talde horiek aldaketa barik dirauen sisteman barneratzeko (bazterketa sortzaile den sisteman, hain zuzen), edo balio dezake, bestetik, gizartea eraldatzeko eta subjektu horien enpoderamendurako. Berezko anbiguotasun hori dela eta, azpimarratu nahiko nuke parte hartzearen formak eta helburuak hein
|
handi
batean baldintzatuko dituen erreferente ideologikoa kontuan hartzearen garrantzia, parte hartzearen definizio positibo berak erreferente normatibo bat eskatzen baitu (Dubois, 2000).
|
|
|
Nik, Marlo Polo, Venezian 1254an sortuak, Niccolò Poloren seme eta Maffeo Poloren ilobak, orain Kristoren Haragitzearen ondotik den 1298 urtean Genovako presondegi honetan preso naizenak, mundua zein den eder, zein den
|
handi
kondatuko dizuet. Uste duzuen baino aise zabalagoa baita eta sekulan pentsa ez dezakezuen baino miresgarriagoa.
|
|
|
Irrati programazioaren kontzeptua hedabide honen testuinguru historiko ezberdinetara era malguan egokitu den terminoa da. Teknologiaren ezarpenak ekarri dituen berrikuntzek berebiziko garrantzia izan dute hedabide ikusezinaren garapenean eta, ondorioz, hein
|
handi
batean, irrati programazioaren birmoldaketan. Ukaezina da teknologiak irratiaren iragana baldintzatu duela eta etorkizunean ere eragingo duela.
|
|
|
Ez dakit noraino den esanguratsua, bezperan Miarritzen egin ziren hileta elizkizunen ostean Léon Guichenné abokatu buru baionarrak ere agur hitzaldi solemnea egin zuela, baina astekari xuriak ez zuela jaso. Bide batez edo, aipa dezagun, Léon Guichenné() delako hori Piarres Buruzain mediku euskaltzale
|
handi
eta Hazparneko alkatearen koinatua zela (Xarriton, 1985: 9), eta, halaber, departamentuko diputatu xuri irtengo zela, 1906, 1910 eta 1914ko hauteskundeetan (Arbelbide, 2007:
|
|
|
Nolanahi ere, guztiz aipatu beharrekoa da xuri gorrien gatazka horietan Donibane Lohizunen auzapez bi nabarmendu zirela, bata xuria, artikulu honetara ekarri dugun Albert Goienetxe medikua, eta bestea gorria, hain zuzen Martin Guilbeau, berori ere medikua ogibidez, eta berori ere euskaltzale handia. Mendearen azken hamarkada horretan, bestalde, Donibane Lohizune euskal kulturaren gune distiratsu bihurtu zen, eta hori neurri
|
handi
batean Albert Goienetxe alkatearen ekimenari esker. Urte horietan hiru biltzar eder eta arranditsu antolatu ziren bertan, 1892an, 1894an eta 1897an, Euskal Herriko bihotzaren barruko taupadak begien bistan utzi zituztenak.
|
|
|
Zer esanik ez, Donibaneko euskal jaiek hartu zuten 1894ko abuztuaren 31ko Eskualdunaren azala eta zati
|
handi
bat49 Dirudienez, arrakasta handiz gertatu ziren, eta milaka bisitari eduki zituen herriak50 Nolanahi, kronika osotik puntu bakar bat aukeratu dugu hona aldatzeko, alegia, pastoralari dagokiona:
|
|
|
Beraz, 1900 urteko urtarrilean berriro ikusiko dugu Donibaneko gure medikuaren izena, 12ko zenbakian104 Izan ere, egun horretako kronikak 1870 Gerlako Beteranoen urteroko biltzarra iragartzen zuen hurrengo iganderako, hilak 14 Programako azken ekitaldia bazkari
|
handi
bat izango zen Hôtel de Parisen, gerlari ohien presidentea zen Goienetxeren zuzendaritzapean.
|
|
|
Nola, ez balin bagare elgarri azkarki juntatuak eta nonbrerik handienean adiaraziko ditugu gure errenkurak? Beldur bat eman araz dezakeguke geldi arazteko bihien gainean Parisko eta bertze hiri
|
handi
batzuetako tratulariek egiten dituzten trampak. Ezin sinhetsia da bihien kurtsa gehienetan egina dela sekulan ogi bihi bat ez erain ez bildu ez duten gizon batzuez.
|
|
|
Behin omen zen mendi hegal batean arthalde eder bat, zoinak, otsotarik zaintzeko, baitzituen zakur
|
handi
azkar eta fier batzu. Egun batez otsoak adiarazi zioten ardieri, elgarren artean ezin adiarazizko etsaiik handienak eta bakharrak zirela chakhurrak.
|
|
|
Iduritu zauku, jaunak, laborarien besta hau ez zitekela hobekiago eta ederkiago has kantoinamenduko populuen izenean hemen guzien aitzinean ohoratuz baizik guzien adiskide
|
handi
etsenplagarri hau.
|
|
|
Hori guztia dela-eta, pertsonen artean transmititzeko zaila da. Ezagutza inplizitu bat da, pertsonala, hein
|
handi
batean, eskarmentu eta esperientziaren emaitza?, testuinguruari zehatz mehatz dagokiona eta, halatan, formalizatu eta komunikatzeko hagitz gaitza. Ezagutza inplizitu bat esplizitatzen saiatzean, bere balioaren zati bat galdu egiten du.
|
|
|
2 Lidergo faktoreak berrikuntzaren atala sustatu behar du, horretarako proiektu talde
|
handi
nahiz txikiak eratuz eta, oro har, berrikuntzan arituko diren taldeak berez berez eta libreki sortuko diren giroa bultzatuz.
|
|
|
Nire iritziz, kalitateari lotutako tresna eta teknika batzuek goraldi eta beheraldi nabarmenak izan dituzte, aipatu modekin argi eta garbi erlazionatu daitezkeenak. Kalitate zirkuluek, adibidez, oihartzun handia izan zuten laurogeiko hamarkadaren erdialde eta bukaera aldera; gaur egun ez dira aintzat hartzen, baina, kalitatea hobetzeko taldeak ez al dira, hein
|
handi
batean, kalitate zirkuluak. Batzuek esango dute ez direla gauza bera, baina nire ustez oso antzeko egiturak dira, neurri handian.
|
|
|
Gauzak horrela, laurogeita hamarreko hamarkadaren bukaeran Fortune aldizkarian argitaratutako txosten batean arabera, erabateko kalitate kudeaketa zuzendarien kudeaketa jarduera gogokoenen zerrendan hamargarren zegoen 1997an. Neurri
|
handi
batean, kazetariek eta negozioen munduko berriemaileek goratu zuten kalitate kudeaketa paroxismoraino 80ko hamarkadan, baita hurrengo hamarkadan gurutziltzatu ere (Camisón et al., 2006).
|
|
|
Hori gertatu da, adibidez, alor sozio-sanitarioan: zentroen zuzendaritza eta kudeaketa berritu eta profesionalizatu dira, neurri
|
handi
batean, kalitatea kudeatzeko sistemak eta ereduak ezarri ahala (Heras et al., 2008b). Eta, noski, inork ez du zalantzan jartzen zuzendaritza edo kudeaketa, oro har, modan dauden ala ez, edo modan dauden ala ez finantza kudeaketa, pertsonen kudeaketa edo merkataritza kudeaketa.
|
|
|
Horretarako, Eusko Jaurlaritzak Gerra Zibilean egindako erasoaldi
|
handi
bakarra aztertu dut, 1936ko azaroaren 30ean hasi zen Legutioko erasoaldia, hain zuzen. Ahaleginaren porrotak eta berorren neurri eta arrazoiek gerraren ibilbidean eragin nabarmenak izateaz gain, ilundu egin zuten egun haietako gertakizunen kontakizuna eta oroitzapena.
|
|
|
Aldi berean, ordea, etxebizitza politika horren bidetik lur berrietan hirigintzako egitasmoek aurrera egingo dutela ere aurreikus daiteke, eta horrenbestez gaur egungo hirien hedapena eman, emango dela. Beraz, ikuspuntu horretatik ez litzateke oso prozesu jasangarria abian duguna, funtsean, etxebizitza eta eraikin berrien eraikuntzan oinarritzen baita neurri
|
handi
batean oraindik ere. Horrela, datozen urteetan milaka etxe berri eraikitzeko asmoa azaldu dute Etxebizitza eta Gizarteko Gaietako Sailetik (27.000, hain zuzen ere, indarrean den Etxebizitza Planak dirauen hirurtekoan).
|
|
|
4 Ez da berria eraikuntza bioklimatikoa. Hain zuzen ere, arkitektura tradizionalaren parte
|
handi
batek oinarri bioklimatikoen arabera funtzionatzen du, artifizialki klimatizatzeko aukerak eskasak eta garestiak baitziren. Horrela, Espainiako iparraldean leihateak hegoaldera begira egitea, propietate termikoak dituzten materialak erabiltzea (egurra zein pezoa), herrien kokalekua eta beste hainbat gauza ez dira ustekabekoak, funtzio espezifikoa betetzen dute.
|
|
|
Puntu honetan planeamenduari begiratu behar zaio nahitaez. Neurri
|
handi
batean, lurraren erabileraren azken ardura duena, tokiko edo udal administrazioa da. Berari dagokio hirigintzako planeamendua egitea8 Eta bertan, besteak beste, hiru kategoriatan sailkatuko da lurra.
|
|
|
Hurrengo alorra sintaxia da. Bolibarren ez bezala ehuneko
|
handi
batean(% 80) erantzun berdinak jaso dira helduaren eta gaztearen artean. Aditz morfologian zertxobait txikiagoa bada ere, erantzun berdinak ehuneko handi batean jaso dira:
|
|
|
Bolibarren ez bezala ehuneko handi batean(% 80) erantzun berdinak jaso dira helduaren eta gaztearen artean. Aditz morfologian zertxobait txikiagoa bada ere, erantzun berdinak ehuneko
|
handi
batean jaso dira: % 76,92 Azkenik, eta esan beharra dago nahiko batez besteko altua irten dela, erantzun berdinak erantzunen% 69,56 izan dira.
|
|
2009
|
|
|
it sas xori
|
handi
bat[...]
|
|
|
ginduen
|
handi
k (29)
|
|
|
Gaur egun kalean diren euskarazko hedabide gehienak XX. eta XXI. mendeetan sortu ziren. Hainbatetan bidea ez da samurra izan, baina zailtasunak zailtasun mezu bide asko gure egunetaraino heldu dira, behargin askoren lanari esker neurri
|
handi
batean. Zein da, ordea, euskarazko hedabide pribatuetan diharduten langileen egoera profesionala?
|
|
|
80) 7 XIX. mendeko Gasteizko Agirre apaizgaitegia ere ildo beretik jaio zen (Arrieta, 1992). Baina iniziatiba
|
handi
eta garesti hauek, nahiz eta ezagunenak eta nabarmenenak izan diren, ez dira ez bakarrak, ezta gehienak ere. Hauekin batera, emigrazio abiapuntuak izan ziren ia hiri, herri eta herrixka gehienetan beste iniziatiba apalago baina ugariagoak metatu ziren.
|
|
|
Aipatu ditugun gainerako iniziatibak bezala, aro kolonialean sortu ziren lehenengo euskal ikastetxe amerikarrak. Artean Amerika oraindik potentzia europarren kolonia zen hein
|
handi
batean, eta europarrek menderatzen ez zuten lurraldea bertoko biztanle indigenen esku zegoen. Hegoaldeko euskal herritarrek, Espainiako koroaren gainerako lurraldeetako jatorrikoek bezala, inolako eragozpenik gabe Amerikaratzeko aukera edukitzeaz gain, itsasoaz bestaldeko gizarteetan botere eta eragin handiko postuetara igotzeko parada ere bazuten.
|
|
|
Horri beste berrikuntza bat ere erantsi behar zaio: Ipar Euskal Herritik emigrazio joera
|
handi
baten hasiera. Argentina, Uruguai, neurri txikiago batean Txile, Kuba Kariben, eta geroxeago Estatu Batuak, emigrazio horren helmuga nagusiak bilakatu ziren.
|
|
|
Euskal etxe berriak inbertsio
|
handi
bat egitea erabakita, lur batzuk erosi eta bertan aisialdi guneak eraiki zituzten. Euskal etxeak Campo Euskaron egindako inbertsioak kolapso ekonomikoa sorrarazi zuen eta, ondorioz, 1898ko uztailaren 31n kiebra jo zuten.
|
|
|
Konfiantzaren auzi horri lotuta dago ezagutzaren auzia, beste adiera erantsi batean. Ezagutza faltak ere neurri
|
handi
batean anbiguotasuna dakar(% 46 esanguratsu batek ez du bere posizioa argitzen): jendeak badu interesa (eta informazioa nahi duela eransten du), baina posizio bat hartzeko eta sendotzeko informaziorik ez duela zehazten du.
|
|
|
Hortaz, LGIPren alorrean ingurumen izaera duten neurriek pisu erlatibo esanguratsua hartzen dute finantza ikuspuntutik, nahiz eta nekazaritza sektorearekin zuzenki harremanetan izandako neurriek baliabide bolumen handiagoa bereganatzen duten. Ingurumen izaera duten neurrien aplikazioak esparru horretako estra tegia jakinari erantzuten dio, zeina neurri
|
handi
batean EBko testuinguruan abian jarritako proposamen eta ekintzetatik eratortzen den. Natura Sarean eragin positiboa duten neurrien garapena, gainesplotazioa mugatzen duten konpentsazioen ezarpena edota ingurumen babes murriztapenak dituzten eremuetan eragina duten neurrien gauzatzea dira LGIPk EAErako egokitu eta kudeatu nahi dituen ekimenetariko batzuk.
|
|
|
Hirugarren sektoretik eratorritako diru sarrera potentzialek konpentsatzen ote dituzte erabilera eta jarduera murriztapenak? Izatez, nekazaritza jardueraren gainbehera orokortuak, baita egun babestuta dauden natura guneetan ere, nekazarien irautea neurri
|
handi
batean jasotako laguntzen menpe egotea dakar. Era horretan, NEBetako tokiko biztanleriaren sustapen sozioekonomikorako bidea antza denez hirugarren sektoreko jarduera jakinen gain eroriko da (artisautza produktuen salmenta, nekazaritza turismoa, kirol jarduera jakinak,), zeinen eragina erabat aldakorra den natura gune babestu bakoitzaren arabera.
|
|
|
Fluxuaren teoriaren arabera, eginbehar zail bat eta berau gainditzeko artezia pertsonalak bat datozenean, komunikazio eragingarriago bat lortzen da. Kontra, gizabanakoa armarik gabe dagoenean lan zail bati aurre egiteko, normalean herstura maila
|
handi
batekin aritzen da eta neurri ezberdinetako blokeatze psikologikoak gertatzen dira (García Calvo et al., 2008; Mathwick eta Rigdon, 2004).
|
|
|
Jendaurrean aritzea askok ekiditen duen jarduera da, alde batetik, herstura maila
|
handi
bat suposa dezakeelako, eta, beste alde batetik, ez daukagulako edo ez ditugulako ezagutzen erabili beharreko tresna egokiak. Autore batzuek diotenez (Furmark, Tilfors eta Everz, 1999; Richmond eta McCroskey, 1995), sentsazio hau lautik hiruk dauka oro har, eta Bados en (1990) arabera, unibertsitate mailan, konkretuki, gazteen% 20 eta% 30 bitartean.
|
|
|
Erdi Aroko mundua eta kultura eta zibilizazioaren ibilbideak, neurri
|
handi
batean, Elizaren eskuetan hobeto gordeta eta seinalizatuta egon izan dira, barruan atxikita dagoen ondarearen tamaina eta kalitateagatik. Aipatu beharra dago erakunde politikoek, batik bat Nafarroan eta Araban, ondarea zaintzeko, zaharberritzeko eta katalogatzeko emaniko laguntza ekonomiko oparoa.
|
|
|
Eta pintura flandestarra ere merkatuaren eta ehunaren eta artilearen ibilbidetik (Lezo, Zumaia, Elgeta, Loiola) iritsi zitzaigun. Metal preziatuak eta Ameriketan eta Europan egindako dirutzak fruituak ematen hasi ziren, eta baita, herri
|
handi
eta txikien ondarea aberasten ere. Nobleziak, aristokraziak, eta landaeta hiri burgesiak ukitu nazionalistak zituzten, euren leinuaren gorespen eta aintza irrikarekin batera.
|
|
|
Eta arkitekto, hirigile, disenaitzaile, pintore, eskultore eta argazkilariz osaturiko multzo
|
handi
batek gure imaginario pertsonal eta kolektiboa lantzen eta eraikitzen jarraitzen du (Plazaola, 1983).
|
|
|
Burgesia eta aristokrazia gaitzesten dutenen iritziz botere publikoa eta erakunde handiak ezin dira ondare ondasun guztiez arduratu eta kezkatu; ez daukate ondasun horiek behar bezala gordetzeko adina baliabide, eta hobeto zainduta eta gordeta daude, jabeengandik eta erabiltzaileengandik zenbat eta gertuago eta hurbilago egon. Hala, ondare erlijiosoa zibila baino hobeto gorde da, neurri
|
handi
batean, eliztarren eskuetan eta hurbil egoteagatik. Eta hura mantentzeko gastuak ere, neurri handi batean, eliztarrek ordaindu dituzte.
|
|
|
Hala, ondare erlijiosoa zibila baino hobeto gorde da, neurri handi batean, eliztarren eskuetan eta hurbil egoteagatik. Eta hura mantentzeko gastuak ere, neurri
|
handi
batean, eliztarrek ordaindu dituzte.
|
|
2010
|
|
|
–Kontuan izatekoa da mikrofono baten aurrean hiztunek jarrera normala izatea eta eguneroko hizkera informalaz aritzea ez dela gauza erraza, denok baitugu halakoetan hizkuntza jasoagoa, zainduagoa egiteko joera, baina, uste dugu hein
|
handi
batean lortu dugula ohiko hizkera jasotzea.
|
|
|
Aurreko bi ataletan ikusi izan den bezala, bai lanaren behin behinekotasunak bai etxebizitzaren gaiak gazteen zaurgarritasuna bultzatzen dute hein
|
handi
batean. Horrek guztiak argi erakusten du gizarte zaurgarritasuna gero eta gazte gehiagorengana ailegatzen dela eta gero eta eragin handiagoa duela lehen errealitate honetatik at gelditzen ziren klase ertainetan.
|
|
|
Ez dugu ezer bermaturik, horrela izanik etorkizuna galdera ikur
|
handi
bat da (E 1: Jon.
|
|
|
Zailagoa da, aldiz, ulertzea zergatik hautatu zen gaztelania Hegoaldean zabaltzeko hizkuntza gisa. Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, behintzat, argi dago, teorian behintzat, 1979ko autonomia estatutua indarrean jarri zenetik, Eusko Jaurlaritzaren menpeko hezkuntza sistemari esker, zati
|
handi
handi batean nahikoa gaitasun lortu duela mota horretako Historiako liburu, dibulgatibo baina era berean exijente bat irakurri ahal izateko, eta euskaraz irakurri ahal izateko, gaztelaniaz bezain erraz. Datu pare bat emango dugu:
|
|
|
Zailagoa da, aldiz, ulertzea zergatik hautatu zen gaztelania Hegoaldean zabaltzeko hizkuntza gisa. Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, behintzat, argi dago, teorian behintzat, 1979ko autonomia estatutua indarrean jarri zenetik, Eusko Jaurlaritzaren menpeko hezkuntza sistemari esker, zati handi
|
handi
batean nahikoa gaitasun lortu duela mota horretako Historiako liburu, dibulgatibo baina era berean exijente bat irakurri ahal izateko, eta euskaraz irakurri ahal izateko, gaztelaniaz bezain erraz. Datu pare bat emango dugu:
|
|
|
Eta berriz ere esango dut, ez ditut gauzak bere onetik atera nahi, ez dut orain eta hemen eztabaidatu nahi horrelakorik gertatu izan den Euskal Herriko unibertsitateetan azken hamarkadetan, ez, hauxe bakarrik da nire asmoa: seinalatzea euskal abertzaleek presio
|
handi
bat sentitu izan dugula gure gainean gure abertzaletasunaren kausaz. Presio hori bi bidetik gutxienez joan izan da:
|
|
|
mythes et réalités (1993). Ikerketa
|
handi
eta garrantzitsu baten aurrean gaude, parametro unibertsitario guztiak zehatz mehatz betetzen dituena eta Manex historialari gisa argi eta garbi aurkeztu zuena. Eta puntu zehatz honetan, galde dezakegu, zein unibertsitatetan?
|
|
|
Bestalde, gogoratutako informazio nagusiaren erdia baino gehiago ekintzak izan ziren; ondoren, pertsonekin erlazionaturiko ezaugarriak, eta, azkenik, detaileak gogoratu ziren. Ekintza nagusiek beste eduki batzuek baino arreta handiagoa jasotzen dutela behatu izan da (Yuille eta Tollestrup, 1992) eta, ondorioz, lekukoen kontakizunak neurri
|
handi
batean ekintzetan oinarritzen direla (Fisher eta haren laguntzaileak, 1987; Woolnough eta MacLeod, 2001). Informazio periferikoaren oroimena, batez ere, detaileekin erlazionatu zen.
|
|
|
Hala ere, hasieran esan dugun bezala, galdetutakoen ehuneko
|
handi
batek emakumeen aurkako indarkeria erasotzailearen ezaugarri indibidualetara murrizteko joera du: nortasun nahasteak edo psikopatologiak, autoestimu baxua, droga eta alkoholaren kontsumoa, zelo patologikoak eta erasotzailearen jatorrizko familian indarkeria eman izana.
|
|
|
Besterik ezean, erasotzaileak «antisozial» edo soziopata kategorian sailkatzen dira. Hustasun afektibo
|
handi
batek ukitutako pertsonak izaten dira, izugarri aspertuak, bizitzaren hutsalkeriak harrapatutakoak, adore eta bihozgabetuak, erresuminduak. Zentzazio intentsuak bilatzen dituzte konpultsiboki, eta ez dute erraz lortzen, estimulazioaren atalasea oso altua dutenez.
|
|
|
Finantza kapitalaren izaera espekulatiboa, bizkorragoa eta abstraktuagoa. Hein
|
handi
batean ez dago aberastasuna sortzeko tradiziozko moduei lotura, hots, ondasunen fabrikazioari.
|
|
|
Aztertutako ikerlanen emaitzei dagokienez, lortutako balorazioak oso disparekoak dira. Alde batetik, NEBan definitutako ingurumen ondasunekiko mendekotasun handia adierazten dute, eta bestetik, erabilitako metodologiaren mendekoak dira neurri
|
handi
batean. Hala ere, emaitzez harago, badirudi natura eremuak babesteak onura soziala dakarrela egindako balioztapen monetarioak kontuan hartuz gero, nahiz eta balioztapenen emaitzen zenbatekoak oso disparekoak izan, eta ondorioz, gizarteari egindako ekarpena zenbaterainokoa den agian zalantzagarria izan.
|
|
|
Alde batetik, NEBak zentzu hertsian diren guneen gaineko ikerketa enpirikoak beste era batzuetako natura eremu edo ingurumen ondasunen gain (basoak, adibidez) egindako balorazioetatik ezberdin daitezke (1 taula). Alabaina, era horretako ingurumen ondasunak hein
|
handi
batean NEBetan kokatzen dira eta, hortaz, gune babestuen balorazioaren gaineko hausnarketan aintzat izan genituzke. Bestetik, NEBen onurak baloratzen dituzten aplikazioak (balorazio ekonomikoa zentzu hertsian) kostuak kontsideratzen dituztenetatik bereiz genitzake (1 taula).
|
|
|
Ikaskuntza pertzeptiboaren fenomenoak, aurre esposizio hutsarekin, errefortzurik gabe gertatzen diren aldaketak eta Gibson-ek proposaturiko arretaren teoriak 0 urtetan zehar garaiko ikaskuntzaren teorientzat erronka
|
handi
bat suposatu izan dute, ikaskuntza errefortzuetan eta asoziazioen eraketetan oinarritu baitira tradizionalki.
|
|
|
Ikaskuntza pertzeptiboa fenomeno unibertsal eta oinarrizkoa da bizidunak bere ingurura egokitzeko prozesuan, jaiotzetik estimulu kantitate eta barietate
|
handi
bati azalduak aurkitzen baikara. Nahiz eta kasu askotan antzekoak diren estimuluen aurreko orokortzeak egokitzeko balio izan, egoera askotan antzekoak diren eta komunean dituzten ezaugarriak partekatzen dituzten estimuluen artean ezberdintzeko gaitasuna izateak berebiziko garrantzia izan dezake biziraupenerako.
|
|
|
22 Bitartekaritzan formak (tokia, denbora?) gatazkaren alderdien esku geratzen dira hein
|
handi
batean.
|
|
2011
|
|
|
Lapurdi eta Baxenabarreko herrixka eta herri
|
handi
gehienetan eman ziren antzerki horiek (Hazparne, Donibane Lohizune, Mugerre, Urruña, Uztaritze, Heleta, Garazi, Baigorri, Donapaleu), are Baionan ere (Etxahun, Bordaxuri, Berterretx eta Menditarrak behinik behin), eta halaber Pariseko Euskal Etxean lehenbiziko aldiz euskaraz 1956ko apirilean, Larzabalen Okilomendi jaun mera, eta geroago, Monzonen Menditarrak.
|
|
|
Gotzon Garate zenaren ustez, Joañixio eleberriak euskal errealismoari atea ireki zion; ez beste literatura
|
handi
batzuetan bezala errealismo burgesari, heroi burgesaren abenturak deskribatzen dituenari, baizik eta herritar xume eta ez hain xumeen bizitza errealista kontatzeari. J. M. Iturralderen aburuz, berriz, J. A. Irazustaren bi eleberriak elkarren osagarri dira, sinbolistak dira:
|
|
|
Eta bai pozik, alegia! Hemen bakarrik nago, egia esan; baina nahiago dut mila aldiz orain bezala egonda, piskanaka piskanaka, zeru lurraren
|
handi
eta ederra dastatu, jende askok inguratuta denbora alferrik xahutu eta galdu baino(...) Hots, neure buruarekiko kontuak garbitzeko joaten naiz bakarrik, garbiketa hutsa baita, eta egiazko aitorketa, bakardadean egiten dudan egonaldia. Neure burua ordea gezurtatu nahi dudanean, ezin dagoke aitorketarik, eta ez dut bakarrik egon nahi ohi. Beldurra da, bada, nire buruaren beldurra alegia, bakardadetik baztertzen nauena (Txillardegi,
|
|
|
eta landa inguruetan zentral eolikoen ezarpenaren kasuetan) administrazio mendetasun handia dute eta gaitasun txikia baliabideen aldetik, eta beren kontrolpetik ihes egiten dieten gertaerengatik erraz aurkitzen dira gaindituak (Borja eta Castells, 1997). Ildo beretik, estatu edo erregio mailako politikek behe mailako eskalen planak erabakitzen dituzte hein
|
handi
batean; sarri, eskumenen autonomia galtzeko beldurrez mesfidantzak sortuz (Boisier, 2004). Halere, horrek ez du esan nahi tokiko gobernuek ez dutenik boterea erabiltzeko eta lurraldeari eragiten dioten politiketan eragiteko gaitasunik.
|
|
|
Informazio nagusitasunarekin batera, kapitalismoak berezko dituen kontsumo ohiturak bermatzen ditu eta lagungarria suertatzen da AEBko nagusitasun ekonomikoa eta politikoa finkatzeko. Balioak transmititzeko hain ondo diseinatuta dagoen joko honetan ezin dugu alde batera utzi Disney faktoria, berau baita mundu osoko nerabe eta umeei zuzendutako aisiaren zati
|
handi
baten hornitzaile nagusietakoa. 1923 urtean Mickey arratoia zine aretoetan lehenengoz azaldu zenetik, Walt Disney k sortu zuen enpresa etengabe hazi eta dibertsifikatu da.
|
|
|
3 Patricia Digonek honela jasotzen du: «Korporazio
|
handi
honek bere barnean hainbat enpresa biltzen ditu. Telebistak eta irratiak (Disney Channel, Toon Disney, ESPN, ABC Television Network, Buena Vista Television, Radio Disney, ABC Radio, ESPN Radio), ikus entzunezko ekoizpena eta banaketa (Walt Disney Pictures, Miramax Films, Touchstone Pictures, Buena Vista Home Entertainment), musika konpainiak (Hollywood Records, Walt Disney Records, Buena Vista Records), argitaletxeak (Hyperion Books), jolas parkeak eta parke tematikoak, Internet zerbitzuak, Disney dendak, jostailuak (Disney Toys) eta jokoak (Buena Vista Games), multimedia ekoizpenak, luxuzko itsas bidaiak (Disney Cruise Line) eta oporretako programak (Disney Vacation Club), hockey talde bat (The Mighty Ducks), kirol zentroak.
|
|
|
Hedabideetatik umeek jasotzen dutena modu kritikoz ikertu behar dela pentsatzen dutenekin bat gatoz, eta gizon eta emakumeen arteko benetako berdintasun eraginkorra jomuga dutenekin konpartitzen dugun ardurak bultzatu gaitu Disney Channel katean begia ezartzera. Izan ere, hedabideek generoa ulertzeko moduan dukaten erantzukizuna handia den uste osoa dugu, hein
|
handi
batean ume eta nerabeen pentsaera moldatzen laguntzen baitute.
|
|
|
Gobernantzaren berrikuntzaz ari gara neurri
|
handi
batean. Berrikuntza sozialaren ikuspuntua gobernantzarekin txertatzeko sistema instituzionalean arreta ipintzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Morganek berrikuntzaren eduki interaktiboa azpimarratzen du alde batetik. Horrela, ikasketa interaktiboko prozesua dela dio, instituzio multzo
|
handi
batek parte hartzen baitu bertan. Bestetik, erakunde hauen ohitura eta gizartearen konbentzioaren garrantzia azaltzen du berrikuntza bultzatzeko giltzarritzat.
|
|
|
Kontzeptu aberasgarri horrek «kaleko ateak» ireki dizkio hizkuntza aniztasunari buruzko ikerketari (Landry eta Bourhis, 1997; Shohamy eta Gorter, 2008; Gorter, 2006). Egia esan, hizkuntzapaisaian enpresa izenek badute leku
|
handi
bat: kontsumo munduan nonahi agertzen zaizkigu markak eta enpresa izenak.
|
|
|
–Inguruaren euskalduntasuna, modu zabalean ulertuta, hau da, mezu harreran ingurua euskalduna den ala ez neurri
|
handi
batean subjektuak berak erabaki edo sentitu behar du. Ez da, hortaz, herria, lan arloa eta halako esparruekin nahastu behar.
|
|
|
Ikerketak erakutsi du, era berean, aro digitalean nerabeen ikus entzunezko kontsumoa aldatzen ari dela: ohiko telebistak monopolioa galdu du (sare sozialen eta Interneten mesedetan, hein
|
handi
batean) eta euskarri eta praktika berriak ugaltzen ari dira, nerabeak horietan aitzindari direla. Ikerketa honek fenomeno hori aztertzeko metodologia bat proposatu du, baina orain metodologia hori (proposaturiko zuzenketa eta guzti) lagin zabalago batean aplikatzea litzateke.
|
|
|
Neotelelebistaren aroaz geroztik, telebista kateak audientziaren lehian bizi dira eta audientzien neurketek agintzen dute, hein
|
handi
batean, programa batek emisioan jarraituko duen ala ez erabakitzeko orduan. Bada, testuinguru horretan, audientzia potentzialaz hitz egiteko orduan, neurtzen den audientzia potentzialaz ariko da ikertzailea.
|
|
|
Drogak kontsumitzen azkar hasten dira antisozialak eta nahaste hori dutenen portzentaje
|
handi
bat drogen kontsumitzaile da. Drogaren bidez boteretsu sentitzen dira, gizarteari erronka egiten diote eta barne herstura, erruduntasun eta depresio sentimenduetatik askatzen dira.
|
|
|
Literaturaren zati
|
handi
batek faktore soziokulturalak aztertu ditu, migrazioak akulturizazio prozesuan eta emakumeen lan jardunean izandako eragina azaleratuz, eta batzuetan auzia etnifikatuz, nahiz eta oinarri patriarkala duen eta kultura guztietan presente dagoen afera izan (Bhanot eta Senn, 2007; Bui eta Morash, 1999). Transkulturaltasun hori (Rubio, 2004) indarkerian eta horren eraginean ez ezik, bortizkeriari aurre egiteko orduan elkarrizketatuek azaleratutako arrazoi eta oztopoetan ere islatzen da, eta azken horiek, kasu askotan, bertako emakumeen antzekoak dira:
|
|
|
1998an, Los amantes del círculo polar filmarekin, Medemek publikoaren aintzatespena lortu zuen. Hala ere, film horrek trauma
|
handi
bat sortu zuen Medemengan, maitasun istorio tragikoaren ondorioz. Horregatik, Anaren pertsonaiari aukera bat ematea erabaki zuen Lucia pertsonaia birsortuz, bere bosgarren film luzeko, Lucia y el sexo (2001), pertsonaia nagusia.
|
|
|
Medementzat apustu pertsonal handia bazen ere, ez zen batere ondo atera. Ikusleen zati
|
handi
batek eta kritikak ez zioten harrera ona egin eta zartada handia izan zen zuzendariarentzat.
|
|
|
Hasteko hiztegiaren ulermenari buruzko emaitzak aurkeztuko dira, eta horretarako 5 taulan hilabetez hilabeteko hiztegiaren ulermenaren bilakaera jasotzen da. Bariantza analisiak adinaren eragin esanguratsua erakusten du (F (7,460)= 36,10; p< 0.001,? 2= 0,355), eragin
|
handi
samarra hain zuzen (Cohen 1992). Sexuak, ostera, ez du eragin esanguratsurik ekarri (t (466)= 0,75; p= 0,45).
|
|
2012
|
|
|
Horri ezaugarri erromantikoa gehitu behar zaio (Friedrich beti gogoan dagoela), Olivaresek ere aipatzen duena. Beraz, lan
|
handi
horretan proposamen kultural ezberdinak batzen direla ikusten da, pintoreak sintesia lortzeko eta horrekin berezko estiloa lortzeko duen gaitasuna agerian utziz.
|
|
|
Izan ere, Lazkanok erraztasuna dauka paisaiaren elementu ezberdinak era berean abstrakzio geometrikoak balira bezala aurkezteko. Elementu minimalistetan pentsa daiteke, hauen ezaugarrietan hein
|
handi
batean parte hartzen baitute espazioan ezarrita dauden arkitekturek, oraintxe ikusi berri dugunak bezala, edota fragmentu zatikatuek. Horrela, batzuetan eurenak ez diren paisaietan agertzen dira Solokoetxeko igogailua (El ascensor de Solokoetxe, 1985), Salbe zubiari ibaiaren eskumako aldetik eusten dioten kolomak (Las murallas naturales edo El gusto por los límites, 1988) edota Miribilla aldeko meategietako aztarnekiko zaletasuna (La Acrópolis, 1987 edo A la espera del último acontecimiento, 1988).
|
|
|
Aparteko unea izan zen hau: indar sortzaile eta disidente
|
handi
bat azaldu zen gizartean, Euskal Herri osoari dagokionez, baita guri dagokigun Bilbo honetan ere.
|
|
|
Langabezia eta krisi ekonomiko gero eta nabarmenagoei, azken frankismoaren eredu politikoen jarraipena gehitu behar diegu: hau izan zen hein
|
handi
batean trantsizioaren gatazkakortasunaren eta gogortasunaren eragile nagusia.
|
|
|
Esan bezala, arte munduan aztoramena ekarri zuen erabaki horrek; izan ere, irakurketa bakarra egitea ez da objektibotasunaren ondorio, lanak berak eskatzen duen bezala. Hainbat arte eragilek, pertsonak eta abarrek komunikatu bat kaleratu zuten, non artearen munduko errealitate plural eta desberdinetik ardura erakusten zen, Pilar Murren etetearekin haserre bilakatu zena (Pilar Mur, Rekalde Aretoko zuzendaria zena, kudeaketa kontuen aitzakiarekin eten zuten postu horretatik; erabaki hori, ordea, hein
|
handi
batean, Ertibil lehiaketan gertatutakoaren ondorioa besterik ez zen izan). Horrela, Aretoaren programaren aurreko izen galtze kanpaina mediatikoa salatzen zen, eta baita hausnarketa kritikoa aurrera eramateko bide bezala arte garaikidea zapuztearen ideia.
|
|
|
Esan dezagun, hasteko, gaitasun emozional jakin bat daukagula antzematea eta hura intelektualki ulertzea baldintza beharrezkoa dela, baina ez dela baldintza nahikoa, gure jokaeran aldaketa bat eragiteko. Ikaste intelektuala eta ikaste emozionala (eta, hedaduraz, jokaera berriak ikastea) desberdinak dira hein
|
handi
batean; izan ere, bi adimen motak, intelektuala eta emozionala, burmuinaren alde desberdinetan daude kokatuta eta, hargatik, bataren eta bestearen eredu didaktikoak ere desberdinak dira (eta hala behar dute izan).
|
|
|
«Uste dut askori lehen mailan jokatzeko aukera emateko eta haiek proiektuari egiten dioten ekarpen ederraz ohartzeko eta harrotzeko modu bakarra dela, eta gainera proiektua euren gauzatzat hartzen hasten dira, jarduteko askatasun berri hori dutenean». Bistan denez, «ilusioa», «proiektu erkide partekatua», «norbere ekarpena», «harrotasuna», «askatasuna» eta gisa horretako kontzeptuak («emozioak», hein
|
handi
batean) adimen emozionalaren eta lidergo faktorearen esparruei dagozkie bete betean13.
|
|
|
Gainera, gaitasun horiek unibertsalak direla diote eta, hartara, edozein herrialde eta kulturatan balio dutela. Gaitasunok ez dira berezkoak (jaiotzetik datozkigunak), neurri
|
handi
batean ikasitakoak eta landutakoak baizik, eta horietako bakoitzak lidergoa sustatzeko, eta, ondorioz, besteen jokaeran eragiteko gaitasuna handitzeko, oinarrizko lanabes gisa balio du.
|
|
|
Unea edo egokiera iristen denean azkar jokatzean datza. Gaitasun hori daukanak bere patua kontrolatzen du neurri
|
handi
batean. Ez da zain egoten aukera noiz etorriko, baizik eta aukerok sortu eta baliatzen ditu.
|
|
|
Aitzitik, emozio positiboek (pozak, baikortasunak, gogoberotasunak, konfiantzak, etab.) gure energia etorria sendo dezakete. Hartara, lanerako gure gaitasuna eta eraginkortasuna gure egoera emozionalaren araberakoak dira hein
|
handi
batean; emozioek ez diote soilik gure pozari edo asetasun mailari eragiten; emozioek gure lanarekin berarekin eta gainerako pertsonekin zer nolako harremana dugun ere zeharo baldintzatzen dute. Dena dela, oro har gehienok uste dugu gure egoera emozionala faktore exogenoen araberakoa dela (umore aldaketak, hormona gorabeherak, kanpoko gertakariak, etab.). Era horretan, uste dugu gure bizitza emozionala gure kontrolpetik at dauden kanpo zurrunbiloen menpekoa dela erabat.
|
|
|
Adimen emozionalaren edota diziplina emozionalaren bidez, badaukagu gure emozioak, eta are besteenak? kontrolatzerik, neurri
|
handi
batean bederen. Iritsi da garaia gure gogo aldartea, gure egoera emozionala kudeatzekoa5.
|
|
|
Diziplina emozionalaren bidez, epe luzeko aferei modu eraikitzailean aurre egitea bilatzen da, unean uneko aldartearen arabera epe laburreko eta ilusiozko «irtenbideei» amore eman ordez. Kontrakoa irudi balezake ere, diziplinaren bidez gure adimen emozionala hobetzea ez da, berez, lan zail eta nekeza; txit sinpleak eta begien bistakoak (agian hutsalak) diruditen, eta neurri
|
handi
batean hala diren, aukeren aldeko apustua egitea inplikatzen du, besterik gabe:
|
|
|
Esan dugun bezala, adina eta ikasketa maila beste ikerketa soziolinguistikoetan erabilitako aldagaiak dira eta aldagai horien hipotesiak betetzea espero izatekoa zen, hein
|
handi
batean. Goizuetako kasuan ere bete direla baiezta dezakegu orain.
|
|
|
Salbuespen egoera pean ere, Garmendia, Otaegi, Eva Forest eta Carreroren eta Rolando kafetegiaren aurkako atentatuengatik auzipeturik zeuden gainerako lagunak askatzeko eskatzeko eta zapalkuntzaren aurka egiteko mobilizazioak bata bertzearen gibeletik etorri ziren. Ekainaren 11n, errepresioaren aurkako borroka egunak jarraipen
|
handi
xamarra jaso zuen, Gipuzkoan batez ere12 Eta, uztailean, Pilar Careaga Bilboko alkatearen aurka auzokideek eginiko kanpaina luzearen ondoren, horrek dimisioa eman zuen. Udal frankisten kontra Euskal Herriko auzokideen mugimenduak zeraman borrokaren mugarri izan zen hori.
|
|
|
Enpresarien pentsaera frankistak, langileen ahalegina hein
|
handi
batean zaharkiturik uzten ari zen lan harremanen kontzeptuan abiaburu zuenak, okerrarazi egin zituen gatazkak. Araban, soldata mugei buruzko dekretua goiti beheiti, lan hitzarmenen bidezko soldata igoerak% 30ekoak izan ziren 1976an.
|
|
|
«Egiaztaturik dago, zeinahirengatik, erregimenaren aurkako erakundeek polizia eskualde honen bizitza geldiarazi nahi dutenean, erraz erdiesten dutela, estakuru egokiren bat argudiaturik, eta ez dagoela, lan eremuan, subertsio molde hori gelditzeko gai den indarrik. Horregatik, [grebara] joko dute zalantza egin gabe nazioaren gobernuaren aurkako indar kolpea eman nahi duten guztietan»31 Hein
|
handi
batean, gobernuaren agenda baldintzatzekotan, urteko lehendabiziko hiruhilekoan eginiko antzeko mobilizazio zikloa behar zuen oposizioak. Urriaren 11tik azaroaren 21era bitartean Bizkaiko eraikuntza sektorea ia erabat geldirik egon zen greba zela-eta (Ibarra, 1987:
|
|
|
Espainiako esparruan, zenbait hilabete lehenagotik antzematen zen mobilizazioak moteltzen ari zirela, baina 1977an areagotu egin zen beherakada. Batasun antifrankista hedatu zen moduaren ondorio izan zen hori, hein
|
handi
batean. Alegia, 1976ko martxoan Koordinakunde Demokratikoa eta, urrian, POD Erakunde Demokratikoen Plataforma34 eratzeak zedarrituriko batasunaren ondorio, Espainian nagusi zen oposizioaren estrategia politikoak kalte egin baitzien mobilizazioei.
|
|
|
Prozesu hori du aztergai artikulu honek, Euskal Herritik begiraturik, eta ondokoa du oinarri: hein
|
handi
batean ezezagunak diren hainbat dokumentu, hala gobernuarenak nola oposizioarenak.
|
|
|
Izan ere, Arabako hiriburua izan zen 1976ko lehendabiziko hilabeteetako gatazkarik garrantzitsuenaren agertokia, bai zenbat langile mobilizatu ziren kontuan harturik, baita auzia zenbat luzatu zen kontuan harturik ere: urtarriletik martxora bitartean hiriko lantegi
|
handi
gehienetako zuzendariak eta langileak buruz buru jarri zituen gatazkarena, alegia. Urtarrilaren hasieran hasi ziren lanuzteak Gasteizko enpresa handi gehienetan, lan hitzarmenak berritzeko negoziazioa zela-eta.
|
|
|
urtarriletik martxora bitartean hiriko lantegi handi gehienetako zuzendariak eta langileak buruz buru jarri zituen gatazkarena, alegia. Urtarrilaren hasieran hasi ziren lanuzteak Gasteizko enpresa
|
handi
gehienetan, lan hitzarmenak berritzeko negoziazioa zela-eta. Grebak batze aldera, Borrokan ari diren Lantegietako Ordezkarien Batzordeen Koordinakundea sortu zuten, greban ari ziren enpresetako langileek batzarrean izendaturiko ordezkariek osaturik.
|
|
|
1976ko uztailaren lege dekretuaren 1 artikuluari emaniko testu berrian pertsonen «bizitza nahiz segurtasuna» kaltetu zituzten presoak askatzea hitzez hitz bazterturik, amnistiaren aldeko mobilizazioak bultzatu zituztenek arbuiatu zuten zeharo graziazko neurrietarako martxoaren 14ko 19/ 1977 Errege Lege Dekretua. Horrez gain, indultuaren bidez karrikaratzen ahal ziren presoak (ehun inguru aterako ziren) motel askatu zituzten, eta horrek amorrarazi zuen euskal gizartearen sektore
|
handi
bat. Bertzalde, Aberri Eguna eta Maiatzaren Lehena karrikan ospatzea debekatu zuen gobernuak, eta horrek eskubideak eta libertateak osorik onartzeko zinezko asmorik ote zuen zalantza areagotu egin zuen.
|
|
|
Oro har, idazle eta kritikariak bat datoz esatean literatur hierarkiak eta, zehazki, idazleen arteko mailaketak saihestezinak direla. Hori horrela izanik ere, kontuan hartu behar da idazleen hierarkiak eragin zuzena daukala periferiako idazleengan, hierarkien eraginez, sarritan literatur ekoizpenaren zati
|
handi
bat (periferikoa) galdu egiten baita. Euskal literaturaren irakurleak gutxi dira argitaratzen diren liburuekin alderatuta, eta periferiako idazleen irakurleak gutxiegi izaten dira idazleari nolabaiteko oihartzuna emateko.
|
|
|
urteko irakurgaietan nabarmentzen dena, testuliburuek islatzen dutena eta ikasgelan lantzen diren idazleek osatzen dutena. Lehenengoak lotura zuzena dauka hierarkia komertzialarekin; izan ere, irakasleek aipatzen dituzten irizpideetatik ondoriozta daiteke hein
|
handi
batean merkatuari lotuta dagoela Batxilergoan irakurtzen diren liburuen aukeraketa. Testuliburuetan eta ikasgeletako lanketetan nabarmentzen diren erdiguneei buruz esan daiteke lotura daukatela hierarkia kualitatiboarekin.
|