|
2000
|
|
|
Hori akats izugarria izan zen. Horrek euskal gizartea zatitu zuen, baita bakea ahalbidetzeko prozesuaren disenuan demokrata
|
guztion
eragotzi ere. Gertatu zena gertatu ostean, nire sentsazioa da ETA ez zela sekulan su etenean izan.
|
|
|
Urrutitik dator" Txanogorritxo". Amaren etxetik irten eta aspaldi sartu zen
|
guztion
etxera. Berdin gertatu da" Edurne Zuri"," Hansel eta Gretel"," Otsoa eta zazpi Antxumeak" eta hain ezagunak ez diren beste hainbat ipuinekin.
|
|
|
\ Inongo zalantzarik gabe
|
guztion
konpromisoa areagotzean dago gakoa. Era berean denon konpromisoak ere ez du zergatik berdina izan behar, bakoitzak definitu behar du zer egiteko prest dagoen.
|
|
|
Nahiz eta ikurrari edo izenari dagokionez euskal ordezkari ofiziala izan, gainontzeko lurraldeetako biztanleak baztertuz, hiru herrialdez osatutako autonomia baten lehendakaria besterik ez denak ezin du euskaldun
|
guztion
erreferenterik izan.
|
|
|
Egoera nahasia da gaur egun ere, eremu abertzaleak erasoaldi politiko eta mediatikoaren aurrean defentsiban jokatzen duelako, are gehiago PNVk PSOErekin ezinezko itun baten bila ahalegin guztiak jarri dituenean. Eta etorkizun hurbila ere korapilatsua izango da, guruzbide honetan, marko politiko honen agonia luzatzeak, gatazka, enfrentamendu militarra eta
|
guztion
sufrimendua dakartzalako, eta horren alternatiba gisa, burujabetzaren estrategian sakontzeak, hainbat galdera jarriko dituelako mahai gainean. tokatu zaigun egoera kritiko hau, indar espainiarren aldetik, batik bat, Araba bezalako herrialde batean ez da alferrik erabiltzen ari.
|
|
|
Arantzazuko batzarrea egin ondoren, Euskaltzaindiak eskerrak agertu nahi dizkie etorri diren nahiz beren iritziak bidali dituzten guztiei. Lehenik ikusi duguna da
|
guztion
ustez gure hizkuntzaren batasuna behar beharrezkoa dugula. Batasuna noski ez da Euskaltzaindiak egin dezakean gauza, eta are gutxiago bat batean egin dezakeana.
|
|
|
4) Aztertu dira, orobat, batzordeak euskal hitz zahar eta berrien formaz gertatu dituen lanak, gero ere hori bide beretsutik hobeki lantzeko asmoz. Atsegin hartu du Euskaltzaindiak elkar hizketa honetan agertu den giroaz, jendetasunaz eta elkar lanerako gogoaz eta uste du gero ere
|
guztion
laguntzarekin, bere eginkizuna beteko duela. Hortan saiatuko dela.
|
|
|
Herrigintzak ez du ordea ekina ez den beste formularik, ez dugu erabateko zehaztasuneko gizarte alkimiarik. Aurrera egiteko
|
guztion
indarrak batu beharrean gaude bai, baina erosokeria eta artaldearen sindromea astintzeko ordua ere iritsi da. Askatasuna eta erantzukizunaren ordua da.
|
|
|
Gaur egungo auzien aurrean, Treviño ilustrado delako liburuxka horrek merezi luke berriz argitaratzea,
|
guztion
argigarri.
|
|
|
Agiri hori ez ote hizkuntzaren politizatzaile? Gaztelera behar ote dugu
|
guztion
jaun eta jabe. Mintzatzaile gehiago dituelako?
|
|
|
Historian zehar euskarak edonon izan ditu eragozpenak, baina Arabakoak oso larriak izan ziren, bereziki eskoletatik hasita. Orain, horren berri ez dakitenei edo jakin nahi ez dutenei aditzera emateari on deritzat,
|
guztion
onerako.
|
|
|
Enpresa multinazionalen interesetan egindako munduko baliabideen ustiakuntzak baliabide energetikoenagorpenaren arazoa ekarri digu (gaurko abiaduran jarraituz gero, 50 eta 200 urtebitartean gure baliabide energetikoak agortu egingo dira). Horrez gain, gaur egunakumulatutako arazoak edo ingurugiroaren desorekak (ozono geruzaren zuloa, klimaren aldaketa, uraren kutsadura, oihan tropikalen suntsipena, euri azidoa, hondakin toxikoak, berotegi efektua, erosioa, arazo nuklearrak eta abar),
|
guztion
biziraupenerako baldintza materiala den gure ekosistema kili kolo dagoela adierazten digu.Era berean, hazkunde ekonomikoaren mugak erakutsiz, gaur egun daukagun garapen ereduari buruzko ikerketa eta eztabaida soziala ezinbesteko bihurtzen da.
|
|
|
guztiononerako omen da. Baina estatuek ez dute ondo bereizten non dagoen
|
guztion
onaeta (estatu/ alderdiaren aldekoa den) giza kontrolaren arteko muga.
|
|
|
Hirugarrenik eta azkenik, argi esan nahi nuke, ez liburu hau, ezta mundukoomenaldi guztiak ere, ez direla aitzakia nahikoa, pentsatzeari, idazteari eta, beharrezkoa balitz, kontrakoa esateari ere ekiteko. Bakarrik faltako litzateke,
|
guztion
arteanmesedea baino areago kaltea egitea, Txillar kritikoa eta polemikoa isilaraziz. Baina hauguztia esateko beharrik ere ez dagoela uste dut, oraindik ez baita heldu, zorionez, Txillarren alde kritikoa apalduko duen zerik.
|
|
|
liburua. Aspalditik
|
guztion
ezaguna dugun Joxekeuskaldun pentsalari argienetarikoa izateari eusten dio, eta azken liburu honetan balioenazterketa dokumentatua eta zorrotza egiten du. Oso kezkatuta agertzen zaigu, bortxaren?
|
|
|
–Administrazioari dagokio, hortaz, hiritar
|
guztion
hizkuntz eskubideak lehenbailehen bermatzea, geure eguneroko harremanetan gizabanakook, diskriminatzengaituztenen aurrean, legea eskuan, nora jo izan dezagun, oraingo babesik gabekoegoeratik atera gaitezen. Eta luzaroegi geldi egon gara?.
|
|
|
Baina orduan gertatu zen ustekabekoa. Izan ere, salan batzarturik geundela, sartu ziren bi neskame erretilu banarekin, batek gazta eta ogia zekartzala, eta bertzeak arno botila ba tzuk... eta sartu zen haien gibeletik, halaber, zaunka eta jauzika, osaba Joanikoten txakurtxoa ere, Luthero zeritzana,
|
guztion
harridurapean. Eta, ohartu ginenerako, osabaren altzorat egin zuen Lutherok.
|
|
|
Aditu nionean hura, izutu egin nintzen... eta ez lehendik ere haren antzeko hi tzik entzun izan ez nuelako, zeren
|
guztion
ahotan baitzebiltzan halako historiak, baina kontu egiten nuelako ezen aita kaputxino hura gizon zuhurra zela, jakinaren gainean mintzo zena... halako suertez, non haren iritzia ez baitzen kanpotik eraikia, baina oihanaren eta indiarren errealitatearen baitarik, bere misioneko indiarrekin egin zituen hamar urte luzeek frogatzen zutenez.
|
|
|
Hura ene bozkarioa eta
|
guztion
bozkarioa...!
|
|
|
Zeren haren hitza eta haren keinua heriotzaren hitza eta heriotzaren keinua ziren, eta bi itzal beltz ziren... Eta Pedro Huiziren deuseza ene deuseza zen, bertzalde, eta gizon
|
guztion
deuseza.
|
|
|
" Hona hemen denetarik izan den gizona, bene benetako gizasemea, zintzilik duen bekatu baten bizkar mundu ororen irainak eta mespretxuak eta barre algara lizunak eraman behar izan dituena. Hona hemen ba  tzuen ezina eta besteen inbidia, eta emakume
|
guztion
gozagune azkena. Zuekin, orain, Abdul Ib Abraham Josef Celorrio".
|
|
|
Berehala nekatu nintzen. Arratoien begi distiratsuak ikusten nituen ganbarako hormazuloetan, eta haiek egur gainean ateratzen zuten hotsa nabaritzen nuen gu
|
guztion
ha  tzen mugimendu bakoitzean. Ez zuen hotz handirik egiten, baina haizeak dena inguratu nahi zuen, eta atariko zuhaitzaren adar sendoen hostoak ganbarako leihatila zigortzen ari ziren.
|
|
|
Gu
|
guztion
begiak bereganatu zituen haren berriketa etengabe eta interesgarriak, eta nik banuen arto gutxiago aletzeko modurik. Inguruko baserritar guztien berriak jakin genituen.
|
|
|
Arrazoi horregatik, euskal gizartearentzat eta kulturarentzat pisu estrategiko saihestezina du Liburutegi Nazionalaren auziaz eta proiektuaz gogoeta egiteak. Oraindik gauzatu gabe dagoen egitasmo honek, hasiera batean,
|
guztion
oniritzia jaso dezake. Haatik, proiektua bera aurrera eraman eta bideratzerakoan sor daitezke ñabardurak eta desadostasunak.
|
|
|
Baziren Frantziako Ancient Regime zelako hartan anitz lege, ohitura eta abar hamaika eskualde, herrialde eta gainontzekoetan. Erregea zen
|
guztion
biltzaile eta bategile bakarra. Erresumaren barruan, lege desberdinak batetik bestera, egoera historiko askoren ondorengoak.
|
|
|
Badago zientzia bat legegileentzat, magistratuentzat beste bat dagoen modu berean; eta lehenak ez du bigarrenaren antzik ere. Legegilearen zientziak gai bakoitzean kausitu behar ditu
|
guztion
onurarako oinarririk alderakoenak; magistratuaren zientziak, aldiz, oinarri horiek eraginean behar ditu jarri, hedatu eta zabaldu, kasu bakoitzarekin aplikazio zuhurra eta arrazoitua eginez; legearen izpiritua aztertu, haren letra idortu eta ahitu denean eta oro har, aldizka manupeko eta aldizka matxino izateko eta menpekotasun gogoaz desobeditzeko arriskutik alde egin.
|
|
|
Herri bakoitzean, subiranoa nor izan eta horren borondatearen adierazpen ospetsua da legea,
|
guztion
onurako den objektu bati buruzkoa.
|
|
|
– Ez dinozu guzurrik, baina badau oraindino nora jorik bazter ederrez gozatu gura dauenak. Eta antenak, pinuak eta enparauak
|
guztion
mesederako izango dira azken baten. Aurrerakada handia egin dau baserriak.
|
|
2001
|
|
|
Denak daude proiektu politiko berean, ezta? Guri barrea eragiten digu Ibarre txek
|
guztion
lehendakaria dela dioenean. Ibarretxe gure botoekin atera zen lehendakari.
|
|
|
Zaila da, ezinezkoa ez baldin bada, ezkerrak Euskal Herrian aurrera egitea bide demokratikoak eta demokrazia helburu dituela argi eta garbi adierazten ez badu. Ezkerreko
|
guztion
apustua da demokrazia finkatzea eta indartzea, eta horren alderdi batek nazio alorrekoa izan du jakina, autodeterminazioa eskuratuz eta autodeterminazioa herrigintzarekin lotuz. Bigarren gauza inportantea egoera sozialari dagozkion helburu horietan elkarlanerako gune bat lortzea da.
|
|
|
Gehiago dira familian, ordea: hala nola, langabezian dagoen arreba, hamasei urteko anaia gaztea eta
|
guztion
ama, Miren, 60 urteko alarguna, bakoitza bere arazo eta ikuspuntuekin. Halako batean, izeba bat hilko zaie, testamentu berezi samar bat egin eta gero:
|
|
|
«Zuek oso ondo pasatuko zenuten, baina zer dauka ikustekorik horrek beste
|
guztion
bizitzarekin?» Ba, ezin dizut erantzun beterik eman, adiskide. Zure esku dago hori.
|
|
|
" Zenbat gara" zeritzan sail estreinatu berriak," txokokeriak utzi eta Euskal Herria osoan barna" berriak biltzeari ekingo zionak, momentuz izenpetu gabea, baina gerora Amatiñok eramango zuena. Argi zeukaten"
|
guztion
laguntzarik gabe ez garela gai horren zabal iharduteko", ze" Gipuzkoako eta Bizkaiko berriak ez ezik, Nafarroa handi, Araba isil, eta mugaz handiko Lapurdi, Baxenafarre nahiz Zuberoako berriak ere nahi genituzke aipatu", eta bistan da, dei egiten zieten balizko irakurleei" Zenbat gara" n parte hartzera
|
|
|
Era berean,' mugetako igarobideetan' ere islatzen da gure erronka, benetan eta fisikoki. Kontrol beharrak eraginda gutxi eta inoren lur (edo ur) izan dira igarobide horiek, eta orain,'
|
guztion
' espazio enblematiko komunak izatea eskatzen dute, oztopo fisikoak gaindituz, baina baita oztopo mentalak ere... zailenak, alegia!". Agidanez, erredaktoreak berehala ohartu dira" gure oztopo mentalez".
|
|
|
Oso bitxia da, esaterako, iaz Gasteizko Filologia Fakultatean egin ziren kritika jardunaldietan gertatzen den bezala, poesiaz, narratibaz, haur literaturaz edo saiakeraz eginiko kritikaz aritzea (eta hori gertatzen da antolatzaileen artean sentsibilitate hori ematen delako); eta modu berean, oso harrigarria gerta daiteke literatura tertulietan haur literatura idazleak, kritikoak eta helduen literatura idazleak egotea, Gasteizen egin ohi den bezala, gurean mugak askoz hauskorragoak baitira. Baina agian egoera on honen azpian dagoena gure ahuldadea besterik ez da, komunitate txikia izatearen ondorioa eta, beraz,
|
guztion
beharra izatearena. Hots, gehigarriak, irratsaioak, iritzi artikuluak eta gure produkzio, gero eta zabalago, hau osatzeko dugun beharra... eta ez diotenaz dagoen benetako interesa.
|
|
|
Horregatik, gure herriak merezi duen gizarte baketsu eta normalizatuaren alde egin dezakegun keinurik onena alderdi
|
guztion
elkarrizketa mahai bat eratzea da, zintzotasunez, borondate onez eta elkarrizketaren balioan sinetsita
|
|
|
Protesta hauek salaketa eta beste marko politiko baten aldeko aldarrikapen bihurtu ziren. Finean, Euskal Herriari nortasun kultural oro ukatzen zion erregimen frankistaren aurka joatea zen ekintza
|
guztion
xede nagusia.
|
|
|
Bizitza exilioa bada, ez gaude Joseba Sarrionandiaren exilioaz hitz egiten soilik, harenaz hitz egiten dugun neurri berean hitz egiten dugu gure exilioaz. Zer da, baina,
|
guztion
exilioa. Bat batean jakitea heriotzarantz goazela, bide batez liburu hau bera ere heriotzarantz doan moduan:
|
|
|
Esaldiak denboraren jarioan, hitzen segidan, jarraipenean, errenkadan eman behar ditu begiak une batez batu duen guztia. Horretarako baliatzen da" eta"
|
guztion
erabilpen anaforikoaz, pilaketa beste ezer baino lehenago akumulazioa errenkadan emateko formula baita.
|
|
|
Etxekoandreengana hurbiltzeko ahaleginean ari da orain (etxekoandreei eskaini die azken liburua, sukaldaritza tradizionalari buruzkoa),
|
guztion
merezi duten sukaldari handi horiei.
|
|
|
TOMAS badoa, pixama oraindik soinean daramala ikusiko dugu,
|
guztion
harridurarako...
|
|
|
Ondare zoragarria utzi zien Pedro Ziga Mayok Nafarroako Aldundiari eta Elizari. Egun
|
guztion
gozagarri da Bertizko Jaurerria. Nor zen, ordea, Pedro Ziga Mayo?
|
|
|
13 zure zuen zuen
|
guztion
ustez matxista izango al da hurrengo belaunaldia horix
|
|
|
Azken urteotan, ekimen askoren oinarrietan, ikerketan eta gure eguneroko laneanhainbat kontzeptu eta errealitate berri azaldu dira
|
guztion
ahotan: autonomia, autoikaskuntza, baliabide zentroak, autoikaskuntza gelak, ikasten ikasi, etab.Horien inguruan, azpian eta baitan kokatu dugu aholkularitza zerbitzua etaaholkularitza saioa.
|
|
|
Batasunera bidean, gutxietsi dituzte Bizkaian Euskal Herri osoko ditu (z) eta bere kideak," giputzak direlako". Euskaldun
|
guztion
aho lumetan aspaldidanik dabilen osasunaren gaineanen ordez, ezin barkatuzko erdalkeria zelakoan (hamar egunen buruan, hilabete barru eta horien gisako beste zenbait esaera ere ez bagenerabiltza bezala), barregarrizko edo negargarrizko tzaz agertu da, atzizki jator bat dagokion lekutik atereaz. Eta horrelaxe ordu luzeetan etengabe aipa daitezkeen beste hamaika eta hamaika.
|
|
|
Aurretik gure herriaren historia luzean ez bezala, gaur egun lege arauak, botere politikoa, diru bideak eta tresna eraginkorrak ditugu euskararen alde. Badakigu, ongi jakin ere, gure hizkuntzari dagokionez gauzak ez doazela beti bide onetik, euskara herritar
|
guztion
kultur ondaretzat jo litzatekeen herrialde guztietan, eta harrigarria dirudien arren, bulego ofizial batzuetan oraindik euskararen erabilera sozialari hesi mugak jartzeko ahalegin gogorrak antolatu eta kudeatzen direla. Errealitate gordin hori ezkutatu nahi izan gabe, ordea, ukaezina da euskararen aldeko ahalegina ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula, eta hori ikusi nahi ez duenak ez dituela ikusi nahi ezta ere gure gizartean joan den hamarkada hauetan hizkuntz arazoez gertatu diren aldakuntza sakonak.
|
|
|
Munduak bizi duen aro berri honetan euskarari leku bat aurkitu nahi badiogu, Mitxelenak eskatzen zuen benetako leku nahikoa, abiapuntua izan da euskararen kultur eta hizkuntz esparru osoan (guk zentzu kultural argi batez Euskal Herria deitzen dugun horretan, alegia) euskara herritar
|
guztion
kultur ondaretzat hartua izatea; herritar guztiona esan nahi dut: euskaraz jakin eta egiten dugunona, baina baita ere euskararik ez dakitenena ere.
|
|
|
Hizkuntzak elkar bizitzarako tresnak diren heinean, oso gogoan izan genuke gure herriaren elkar bizitzak berdin berdin behar dituela, maila eta premia berdinaz alegia,
|
guztion
ekarpena eta autokritika. Gure artean euskara biziago eta indartsuago nahi genukeenok zer egin izan dugun gaizki, eta zer ongi, patxadaz aztertu eta aitortu behar dugun bezala, euskararen normalkuntza beste inoren eskuetan âbatik bat, abertzaleon eskuetanâ utzi izan dutenek ere ez lukete kontzientzia lasaigarririk ikusi gure autokritikan.
|
|
|
Eta ezagutuko badira, argitara eman ditu norbaitek, aurkitu ez ezik. Argi baino garbiroago erakusten baitigu aurkitzea ez dela aski gure artean topa daitekeen
|
guztion
ondasun behar lukeenaren zenbait ezkutatzaile zekenek.
|
|
|
Eta, halaz guztiz, jo genuen jomuga eta heldu ginen helburu nagusira, aspaldi heldu ere, nahiz orro eta makakorroka maizegi ibili. Beharrak eragiten duenean,
|
guztion
ondasuna galbidean ageri zaigunean, Â oihuak oihu eta sesioak sesio, utzi eta baztertu egiten dira, azken finean bederen, norberekoikeriak eta eskualdekeriak.
|
|
|
Diruz eta kemenez Bizkaia bada ere bihotz horren bihotz, ez zaio beste hainbeste gertatzen hizkuntza aldetik. Osorik euskaldun ez delako (Bilbo euskaldun baino erdaldunago delako duela berrehunen bat urte), bazter euskalkia delako bertakoa eta Bilbok kultura gaietan, euskaldun
|
guztion
ezerezaren neurrian ere, ez duelako berez zegokion lekurik hartu. Zergatik, beste batean aztertu, Pelay Orozkok inoiz egin duen galdera hutsaletan ez baitut gelditu nahi.
|
|
|
Hizkuntza, beraz, guztiona da, batena bezain bestearena, eta, zerbait aldatzekotan, jabearen baimena behar dugu. Eta guztiok garenez gero jabe,
|
guztion
baimena behar29, guztion aho batezko baimena. Eta bizi garen mundu narras honetan aho batezko iritzien batasunik ikusiko ez dugunez gero, ez du inork menderen mendetan deus aldatzeko baimenik izango.
|
|
|
Hizkuntza, beraz, guztiona da, batena bezain bestearena, eta, zerbait aldatzekotan, jabearen baimena behar dugu. Eta guztiok garenez gero jabe, guztion baimena behar29,
|
guztion
aho batezko baimena. Eta bizi garen mundu narras honetan aho batezko iritzien batasunik ikusiko ez dugunez gero, ez du inork menderen mendetan deus aldatzeko baimenik izango.
|
|
|
Goialdean doan izenburu dotore horrekin gerta ez dadin maiz, baita Donostian bertan ere, Alma Mater sonatuarekin gertatu ohi dena, diodan, bestetara jo gabe, ez naizela hona agertu neure etxerako edo neure etxearen alde mintzatzeko asmoetan. Geure etxearen alde,
|
guztion
etxearen alde, mintzatu nahi nuke.
|
|
|
Gure pentsamolde kontserbadorea, ia aldez aurretik halabeharrari amore emanda,
|
guztion
gogoan dagoen axioma batera bil daiteke: gizarteko orekan zetorren edozein aldaketak, zenik txikienak ere, hizkuntzaren kaltetan gertatu behar zuen.
|
|
|
Hauteskunde Auto  nomikoen kanpaina bitartean, argudio zikinenak edo atzerakoienak bultzatu eta azpimarratu zituzten batez ere (euskal jatorrikoa ez zen jendeak maletak egin zituela eta abar) eta inolako erreparorik gabe goraldu zituzten hauteskunde haiei" plebiszito" izaera eman zietenen hitzak. Lotsa izpirik gabe, haize eman diote" euskaldun
|
guztion
multzoak bere etorkizuna erabaki" ahal izateak Euskadin gizarte haustura dakarrelakoa eta Espainiako Estatuko demokrazia arrisku bizian jartzen duelakoa dioen diskurtsoari. Hedabideen jokabide editorialaren lehen printzipio izan behar zuenari axolarik gabe, ezerezean utzi dituzte hauteskundeetako emaitzak eta gehiengoen ekimen bateratua antidemokratikoa dela argudiatu dute.
|
|
|
Euskara prepolitikoa da,
|
guztion
ondarea da, guztion balio kulturala, aukera politikoetatik at dago, gainetik edo azpitik. Ahulegia da, gainera, arma jaurtigai gisa politikan erabiltzeko.
|
|
|
Euskara prepolitikoa da, guztion ondarea da,
|
guztion
balio kulturala, aukera politikoetatik at dago, gainetik edo azpitik. Ahulegia da, gainera, arma jaurtigai gisa politikan erabiltzeko.
|
|
|
intrintsekoki lotua dagoela euskal nazionalismoari. Beste hitz batzuetan esanda, ez dela
|
guztion
ondarea. Batzuen ondarea da, ez beraiek bereganatu dutelako, beraiena bakarrik delako baizik.
|
|
|
Ez da berdin. Nahikoa lan izango du aurrerantzean euskaltzaleak euskara
|
guztion
ondarea dela komentzitzen.
|
|
|
Hiztegiko adiera arrunta ematen diote hitzari," normal/ anormal", baita zentzu patologikoa ere. Zer egiten du orduan hizkuntz normalkuntza ren legeak? Anormala (gutxiengoaren hizkuntza) normal(
|
guztion
hizkuntza) bihurtu, eta normala (espainiera) anormalbihu rtu. Edota berenezko hizkuntza ez dakitenak" anormal" bihurtzen ditu, zentzu sozial eta patologikoan.
|
|
|
Hain justu ere aipatzen ari garen honegatixe: hizkuntza berez da irekia,
|
guztion
ondarea. Arraza, aldiz, esklusiboa da, itxia, integraezina.
|
|
|
Erasooi dagokienez, berriz, nik uste dut intrantsigenteago izan behar genukeela euskara ideologia jakin batekin identifikatu nahi dutenekin. Ho rtik gora zer egin dezakegun ez dakit nik, zenbaiti euskara
|
guztion
ondare dela ulertarazteko, hori ulertu baino nahiago baitute, antza, euskara ideologia jakin batekin lotuta dagoela diotenei sinetsi, eta lasai bizi.
|
|
|
3. Bidea ez da erraza. Dena den, ezinbestekotzat jotzen dut euskaltzale
|
guztion
ahaleginak bateratzen saiatzea.
|
|
|
Estrategia ezberdinak erabili genituzke. Lehendabizikoa eta garrantzitsuena izango litzateke euskararen kontra ez dauden eragile, talde, erakunde, instituzio
|
guztion
adostasunezko plataforma bat lortzea (gutxieneko puntuekin, guztiok onartuko genituzkeenekin).
|
|
|
Ekonomia ekologikotik, prozesu historiko honi" herri ondasunen tragedia" deitu diote, neo paleo liberalismoak herri ondasunak pribatizatu zituenetik: hasieran, basoak, lurrak eta mendi batzuk; gero, airega rraioa, telefonoa, bankuak, aseguruak, trenak, posta zerbitzuak merkantzia bilakatuz, merkatu arau kuantitatiboei jarraitzearren; orain, osasuna, segurtasuna, pentsioak, enplegua/ lanbidea, heziketa, elektrizitatea, gasa eta, nola ez, ura, ez dira
|
guztion
ondasunak edo herri ondasunak, ondasun pribatuak baizik. Hiritarren eskubide bakarrak kontsumitzaile eta akziodunen eskubideak dira.
|
|
|
Orduan, emazteak bultzatuta, beste lan osagarri bat bilatu nuen. Beste ezertarako talenturik ez eta nire herrikideek, auzokideek eta abarrek egiten zutenaren berri ematen hasi nintzaion
|
guztion
bizimodua kontrolatzen duen Espioi Agentzia bati, hemendik aurrera, eta laburtzeko, Agentzia, besterik gabe, deituko dugun bati. Hasieran, Agentziako lan osagarrian irabazten nuenak nire bizimodua hobetzeko, hau da, gehiago zorpetzeko bidea eman zidan.
|
|
2002
|
|
|
Hartara, euskaldunengana ez ezik, euskaltzaleengana, euskararekiko zeharkako harremana dutenengana zein hizkuntzarekiko inolako kezka berezirik ez dutenengana zuzentzen da Oinarriak elkargunearen egitasmo berri hau. " Errespetuaren izenean bada ere, guztiok onartu behar dugu edonork bere hizkuntza eskubideak dituela nahi duen hizkuntza ikasteko eta erabiltzeko, hizkuntza bat
|
guztion
ondarea den heinean", Aldasorok adierazten duenez.
|
|
|
Igarkizun eta aho korapiloak» deitu liburuan agertzen diren jolas ariketak. Bereziki haurrentzat landuak izan badira ere, adin guztietako jendeari eskaini nahi izan dizkio bere egileak, igarkizunek haur zein helduen adimena zorrozten dutelako, eta aho korapiloekin
|
guztion
burua bizkortu eta mingaina dantzan jartzen delako. Igarkizun eta aho korapiloen jolasa ez da gaurkoa, historian zehar arrakasta ezagutu duten ariketak baitira.
|
|
|
Nik uste dut topatuko dituela bideak, eta hala luke, herri honetan iritzi desberdinak daudelako eta ona delako
|
guztion
ordezkariak izatea
|
|
|
Udaletxeek gehiago egin dezaketela? Ziurrenik bai, baina
|
guztion
ardura da euskarak aurrera egitea q
|
|
|
SINESGARRITASUNA suspertu ezean jai dugu. Egunotan ospetsu egin duten proposamen hori baino zabalago, euskal herritar guztiak, eta sakonago,
|
guztion
eskubide guztiak, baina sinesgarri ere, horren aldeko apustua egiten dutenek bidea gauzagarria ikusteko, den proposamena behar dugu gorpuztu, beste haren goi langa eta erreferente egokiagoa. Bidegurutze aldi honetan subiranozaleok dugun erronka nagusia zera da, zelan gauzatu eta saretu zazpi herrialdeetako abertzale jatorren lan asko eta askotarikoa uztartuko duen mugimendu politiko eraginkorra.
|
|
|
PROZESUAREN edukiak mamitze aldera, eta lurraldetasuna dugu ezinbesteko funtsa, ekarpen landuagoak ikusi ditut iritzi artikulutan hainbat proposamenetan baino. Lurraldetasunaz bada zer aletu euskal herritar
|
guztion
eskubideak bermatze aldera. Baina konplexua dena ezin sinpletu.
|
|
|
PP ko zinegotzi batek hauxe adierazi du: " Asmo ezkuturik gabe sartu gara, euskara
|
guztion
ondarea delako eta zaindu egin behar dugulako naturaltasun osoarekin".
|
|
|
Izan ere, «Euskaltzaindiaren Oroitidazkia 2001» honen aurkezpenean Xabier Kintanak adierazten duenez, Euskaltzaindia osatzen duten euskaltzainak, urgazle laguntzaileak, kudeatzaile teknikariak, informatikari, biblioteka eta bulegoko lankideak ere, ez omen dira behar bezala konturatzen beren lan isilean zer nolako eraikuntza mamitzen ari diren, batez ere lan horiek beren bana banako izaeran maiz izaten duten itxura apalagatik. Eta horretarako dira urteroko Oroitidazkiak, maila guztietan Euskaltzaindiak egindakoa bai bertakoen eta baita beste
|
guztion
begien aurrean azaltzeko.
|
|
|
Azken batean, eleberri esperimentalaz mintzo garenean, XIX. mendeko eleberrigintza tradizionala errotik irauli zuten lanei egiten diegu erreferentzia. Flaubertekin hasi eta Proust, Joyce, Woolf, Kafka edo Faulknerrekin bermatzen den joera honetan, kontamolde desberdinen esplorazioak edo iraulketak definituko du egileon
|
guztion
ahalegin poetikoa. Garai berriei kontamolde berriak egokituz, irakurlearen konpromiso berria aldarrikatzen dute egileok eta irakurketa gogatsua defendatzen.
|
|
|
Ekarri
|
guztion
ondorioz, sistema soziokultural gisara definitzen da literatura eta literatur komunikazioan elkarri eragiten dioten aldagaiak aztertzen dira. D. Villanuevak dioskunez (Villanueva, D., 1999:
|
|
|
Hori guztia esan ondoren, eleberriaren eta ipuinaren arteko muga gero eta ilunagoez hitz egin genuke jarraian. Eleberria, ipuina, eleberri laburra edo ipuin luzea...
|
guztion
ahotan dabiltzan terminoak dira horiek. Hala ere, non dago euren arteko muga?
|
|
|
Orra kistarron gaurko biarkunik andijena: orra mundutar
|
guztion
" oraingo bagetasuna eta biar izana".
|
|
|
San Iñazio egunian Mendexa" ko errian, erromerija bat ein biogu
|
guztion
artian
|
|
|
Onein
|
guztion
ezpanetatik yakin nai geunke urte batzuetatik onuntz" sanantoliñak" ze tayu artu daben.
|
|
|
Gizartekoen jokoak, tratularien burrukak, ekonomi txutxuak eta
|
guztion
ondorenez, Olabeaga aldeko lantegia hor dago kikilduta, antxumaturik, ixil, geldi. Horko langileek azken urteetan gogor antzeko saioak egin izan ditue; ez beti onerisgarriak.
|
|
|
Baina, askatasunaren emoi onak ikusi ahal izan daiguzan,
|
guztion
ardurea ta laguntasuna. Ibaizabaleko uren lorrina kendu, haizea kiratsik bage geratu dadin lortu, hormetako pintura moltzoak garbitu, kaleetan zaramak eta zikinak ez bota, ez laga...
|
|
|
Bialdu dozun Euzko Idazti Aldeko arpide agiritxua artu dogu. " Lauaxeta" egunokaz, beste zeregin batzuetan dabil, oraingo jazokunok
|
guztion
laguntzea eskatzen dabe ta. Eskerrik asko eta agur.
|
|
|
eta bere ondorengoek uste zuten, historialari on eta iaio batek gai izanbeharko lukeela bere testuingurua, bere interesa, pentsamoldea eta balio pertsonalak guztiz alde batera uzteko, eta, artxiboetako iturrietan murgildu ondoren, historia, gertatu zen bezalaxe? objektibotasun osoz berreraikitzeko eta kontatzeko.Gaur egun badakigu ideia hori inoiz erabat betetzen ez den ideal polita dela, historialari
|
guztion
beharra ideal horretara ahalik eta gehien inguratzea eta horretarakoahalegin guztiak egitea baldin bada ere. Izan ere, XIX. mendearen hasieran jaiozenetik, historiografia ez da inoiz bizi izan burbuila batean, gizartetik at, eta herritarren kezkei, itxaropenei eta bildurrei bizkar emanda.
|
|
|
Ahalegin oro sendotzeko bide bakarra
|
guztion
pentsamendura heltzea da. Eta horretarako VI. Programak ere oso argi jasotzen dituen bi ekintza esparru bermatu eta aurrera eraman behar dira:
|
|
|
sortzeko inoiz baino bitarteko gehiago dauden honetan, baina era berean, bai gizakiak bai izadiak bere osotasunean gaur egun bizi duen testuingurua zer nolakoa den ikusita, garai berrira egokituko den pentsamendu berria ezinbestekoa egiten da. Ahalegin horretan, informazioaren erabilera egokiak gaur egun duen garrantziaz jabetzea erabakigarria izan daiteke
|
guztion
bizikidetzarako.
|
|
|
Mundu garaikidea bere pluraltasunean bakarra izanik,
|
guztion
parte hartzerik gabeko irtenbideak antzuak izango dira. Bazterketak, mespretxuak ez du sufrimendua besterik ekarriko, ez soilik parte hartzea eta onartzea ukatua zaizkienei, baita hori, zuzenean edo ez protestatzeagatik, bultzatzen dutenei ere.
|
|
|
ikusita (2001). Gizabanako
|
guztion
oinarrizko eskubideak eta biziraupena jokoan dauden honetan, aniztasuna eta aldaketa ezaugarri nagusitzat edukirik,(, ez dute egitura estatalik bere probetxurako, eta aniztasun harrigarria dute beren baitan, ez daukate botere politikoa eskuratzeko estrategiarik, baizik eta gauzak aldatzeko proposamen gordinak eta legitimoak?), mugimendu eko bakezalearen lekukoa hartu ei duen gizarte sare berri ho... Eta aukera txiki hori gutxi izango ez balitz, ezin ahaztu aro modernoaren altxorra (gizarte bizitza bizitza kolektiboa bezala), munduaren bermea eta biziraupena gizakiaren erabakien eta aukeren esku egotea dela (edo behar luke!).
|
|
|
Produktu kulturalen bitartez, agintari klaseek boterearen neutraltasunaren mitoa ezarri dute gure begien aurrean: diotenez, bere lana ondo egin ohi duenak lortu ohi du boterea, eta, hartara, elite ekonomikoa eta politikoa osatzen dutenak dira lan horretan jarduteko egokienak, eta
|
guztion
onbeharrean egiten ohi dute egiten dutena.
|
|
|
Bestalde, Buenos Aires hiriko Abokatuen Elkargoak batzorde bat sortu du berriki, interes publikoko kausetan pro bono lan profesionala sustatu eta koordinatzeko. Pro bono sistemak aukera ematen die zuzenbideko profesionalei beren komunitatearekin lankidetzan aritzeko, beren ezagutzak eta trebetasunak
|
guztion
onerako emanez. Era berean, kasuan kasuko gaian eraginkorrena den abokatuari kasua dohainik esleituko zaiola bermatzen du.
|
|
|
Lehen esan dut Euskaltzaindiari [21] dagokiola euskararen araugintza akademikoa, legeak hala aitortzen diolako, nahiz oraingoz politikari batzuek ez diren, antza denez, honetaz jabetu eta Euskaltzaindia auzo bateko edozein elkarteren antzera tratatzeko joera erakusten duten, kontuan izan gabe erakunde bat dela, halaxe onartua gure oinarrizko legeetan. Euskara behar bezala arautu gabe dagoen une honetan, eta horrenbeste jende ari dela euskara idatzi eta mintzatua arauen bidez normalizatu nahian, ezinbestekoa da Euskaltzaindia bezalako erakunde bat izatea
|
guztion
erreferentzia. Horrelakorik izango ez balitz, ez ginateke erraz bat etorriko gure artean erabaki akademikoak hartzeko orduan.
|
|
|
Segur naiz egiten duten lana ezinbestekoa dela, hori ez dut zalantzan jartzen, nola ez dudan zalantzan jartzen Euskaltzaindiak egiten duena haiena bezain garrantzizkoa den, eta nola ez dudan zalantzan jartzen haiek ez bezala Euskaltzaindia erakundea dela eta, hortaz, bai tratamenduan, bai lan egiteko metodologian, haiek ez bezalako bideak erabili behar dituen. Kontua da, ordea, aldez edo moldez, barneko nahiz kanpoko arazo eta arrazoiak direla eta, egia bada orratza makur bidean egon daitekeela, Euskaltzaindiak bere etorkizuna irudikatu behar duela berriz ere eta, euskaltzale
|
guztion
onerako, bidean berriz ere indartsu ageri behar duela, eritasunetik atera eta lehenago baino bizkorrago lanean jartzeko. Edo sinpatikoek ez ote dute ikusiko hau?
|
|
|
besteak beste, editorearen, argitaletxearen eta promozioaren garrantziaren hazkundea, liburu dendariaren gal  tze bizkorra (haren ordez liburu saltzailea nagusitu zaigu), eta, tituluen ugaltzearekin batera, liburuaren bizitza itxaropenaren murriztea. Ezaugarri hauetako batzuk, egia da, ez daude horren garatuta gure merkatu txikian, baina nagusitzen doaz pixkanaka (halabeharrez?), eta horren ondorio da liburuen iraupen gero eta laburragoa gure dendetako erakusleiho eta mahaietan, gure kazetari eta kultur kronikarien buruetan, eta, ondotik,
|
guztion
memorian. Baina liburuak hor daude, kriogenizatuta agian, baina bizirik liburutegietako apaletan eta argitaletxeetako biltokietan, erreskatatuko dituen eskuaren zain.
|
|
|
Gogoan dut behinola ikastolen aldeko mugimendua gerarazteko erabilitako ghettizazioaren" arriskua", denboraz boomerang modura itzuli dena, batetik erdararen erresuma zen eskola publiko/ pribatua poliki poliki gero eta euskaldunagoa izatera eraman duena, eta azkenean euskarari ateak zabaldu nahi izan ez dizkionAeredua ghetto arriskuan jarri duena. Izan ere, eredu euskaldunaren premia egon baita elebitasuna premiatzat hartzeko, euskara
|
guztion
eskubidea baita —baita euskara ikasi nahi ez duten euskal herritarrena ere—, eta ez elebidunen guraria betetzeko bidea. Praktika aipatu dugunez, bestalde, ez dago tokitik kanpo esatea ezen aukera hori egin dutela arrakastaz hizkuntza bi edo gehiago dituzten herrialde batzuetan, unibertsitateak bikoiztuz, eta hizkuntza minorizatuari zor zitzaizkion unibertsitateak eratuz (Flandria, Quebec, etab.). Eta, nik dakidala, herrialde aurreratutzat dauzkagu horiek.
|
|
2003
|
|
|
Badakite zer egiten ari diren, eta justifikatzen ahalegintzen dira. Lehenbizi, ongizatean eta bizimoduan aurreratzeko promesa egiten digute, gu
|
guztion
nahiarekin eta irrikarekin bat datozelako uste osoz. Ondoren, garapen ekonomiko liberalaren alde egiten dute horretara iristeko.
|
|
|
Bestetik, komunitate baten eta bere ama hizkuntzaren arteko berberatasuna azpimarratu nahi izan dut, alegia herrien historia eta haien hizkuntzen historia berbera direla. Horregatik, hain zuzen, bat egin genuke guztiok hizkuntzak iraunarazteko zereginean, hizkuntza horiek jakin ala ez haiek bizirik jarraitzea guztiontzat delako garrantzitsu,
|
guztion
ondarea direlako eta haiek galtzen uztea eromena litzatekeelako. Eta hizkuntza politika neurri egokiak hartuz guztien biziraupena ziurta daiteke.
|
|
|
«Eta?» Norberak atera ditzala kontuak. Norbere eskubideak defendatzen ari gara
|
guztion
eskubideak defendatzen ditugunean
|
|
|
Gurea hainbat ekimenen arteko beste ekimen bat da, eta egoera aldatzen eta arazoa konpontzen lagundu dezakeela uste dugu. Konferentziak inflexio puntu bat lortzea helburua du, eta inflexio puntu horretan, elkarrizketaren bidez, gatazkan murgilduta dauden alde
|
guztion
akordio bat lortzea helburua izaki.
|
|
|
Bi planteamenduak errespetatzen ditugu, elkarren ondoan joan daitezen nahi dugu, ez dugu bata bestearen ondoren ikusten. Prozesuak berak une bakoitzean hartzen duen lehentasunaren arabera eta Euskal Herriko eragile
|
guztion
ekarpenen arabera markatuko du gaien lehentasuna.
|