|
2013
|
|
|
Bai Euskarari Ziurtagiria etaEuskararen Behatokia, eta hurrengo urteetan euskararen baitan kontzientzia berpiztuz eta nabarmen eraginez. Hizkuntzaren oinarrizko eraikuntza landu ahala, gero eta garbiago ikusi da testu egokiak prestatzeko eman beharreko pausoak zein diren, batez ere inguruko erdaren eraginpean ari den gure idazkuntzan, eta ildo horretatik
|
etorri
dira P. Esnalena bezalako ekarpenak. Testu antolatzaileak.
|
|
|
< < euskara gaitu, osatu, batu, gaurkotu, zorroztu eta aberasten> > eman ditudala neure urte gehientsuenak aldian aldiko beharrek eskatu didaten eta neure indar eta gaitasunak ahalbidetu nauten neurrian, eta orain neure 66 urteren gaindegitik atzera begiratzean harridura sentitzen dut euskararekin batera egin dudan ibilbidea begiestean, adiskide sentitzen ditut egiteko bikain horretan bidaide izan ditudan guztiak eta azken aldi honetan, Huhezi Garabideren eskutikAbia Yala edo Hego Amerikako, hizkuntza gutxituen ordezkariei euskara batu eta gaurkotzearen gure esperientzia nolakoa izan den azaltzeko aukera izan dut, eta horretan jarraituko dut ahal dudan bitartean gure harridura eta poza beste batzuengan ere loratu dadin. Nire belaunaldiko askok, gutxi gorabehera antzera ikusten dugu euskararen ibilbide hau, baina badira gerora
|
etorri
diren beste belaunaldi batzuk, euskara batuaren baitan jaio direnak, eta batez ere horiei begira idatzi ditut lerro hauek nondik gatozen jakin dezaten eta guztion ahaleginarekin geroan noraino irits gintezkeen suma dezaten.
|
|
|
hain kontrajarriak diren bi mundu ikuskerak elkartzen, hegemonikoki gizonezkoena den armen mundua eta emakumezkoena den amatasuna uztartzen. Esan behar da eleberri bakarra dugula gai horrekin
|
etorri
zaiguna euskal literaturara, horregatik da hain berritzailea eta transgresorea Koaderno gorria obrako ama.
|
|
|
hegemonikoki gizonezkoena den armen mundua eta emakumezkoena den amatasuna uztartzen. Esan behar da eleberri bakarra dugula gai horrekin
|
etorri
zaiguna euskal literaturara, horregatik da hain berritzailea eta transgresorea Koaderno gorriaobrako ama, hau da, aipaturiko literatur pertsonaia transgresore hauek jendartean egun gertatzen ari denaren lekukotasuna dira; izan ere, amak gizonezkoen munduan sartzen ari dira, neurri apal batean bada ere, eta gizonezkoak, berriz, amatasunaren munduan murgiltzen ari dira, neurri apalagoan bada ere. Ama helduak, bakarrak, ezkontzaren erakundetik at dauden amak dira eta, halaber, ohiko rol eta ereduetatik urrunduz posizio bat definitzen ari dira.
|
|
|
xehetasunik txikienetik gordinkeriaren salaketa etor zitekeen. Dirudienez,
|
etorri
ere, etorri zen eta, agian, jatorrizko testuaren orrazketaren bat ere lortu zuten salatzaileek.
|
|
|
xehetasunik txikienetik gordinkeriaren salaketa etor zitekeen. Dirudienez, etorri ere,
|
etorri
zen eta, agian, jatorrizko testuaren orrazketaren bat ere lortu zuten salatzaileek.
|
|
|
Dinamikoa, hain suertez, etengabe aldatzen delako, bizirik egotean, bizidunenaren antzeko jokamoldea duelako. Hiztunon tresnak direnez gero, konbentzioak ere, zertan esanik ez, aldakor eta dinamiko dira, eta aldakortasun hori garrantzizkoa da hitzak esaldietan antolatzeko manera langaitzat erabiltzean, urtea joan urtea
|
etorri
, hiztunak, kulturak eta gizarteak aldatzen direlako eta, haiekin batera, eta ezinbestean?, hizkuntzazko konbentzioak. Beraz, hizkuntza baten barruko hitzen ordena aldatuz doala onartu beharra izan dugu, bai hizkuntza une jakin batean aztertzeko orduan, bai, mintzagai dugun liburuak legez, estrategiak proposatzean; arrakasta izango badugu, aldi baterako baino ez direla onartu besterik ez dugu izango eta.
|
|
|
Berbalduna (eta eleketarien erkidegoa) ere bizirik dago, eta etengabe galtzen ditu eta sortzen hizkuntz osagaiak. Beraz, zilegi bekigu korolario moduan aldarrikatzea hizkuntza aldakorra bada, berbak antolatzeko moduak ere aldatuz joango direla sasoia joan sasoia
|
etorri
, eta une jakin batean arau edo beharkizun dena aukera bihur daitekeela eta, alderantziz, aukera dena arau edo beharkizun.
|
|
|
Lauaxetaren Bide barrijakArrats beran (1931) eta gero(, 1935) hizkuntza poetikoa urrundu egiten da iradokizun modernistatik, eta ahozko tradizioaren baliabide poetikoetara hurbiltzen da poeta. Gabriel Arestik Maldan behera (1960) idatzi zuen lehendabizi eta gero
|
etorri
ziren Harri eta Herri (1964), Euskal Harria (1967) edota Harrizko Herri Hau (1970). Sinbolismotik herri lirikara egiten du Arestik, T. S. Eliot edota Espainiako 27ko belaunaldia erreferentziatzat dituen poesiatik tradizio popularraren ezaugarriak poesia kultuan txertatzen dituenera, subjektu poetiko singularretik subjektu poetiko kolektibora, poesia ilunetik poesia adierrazagora.
|
|
|
Ez da, beraz, kointzidentzia euskal literaturen historiaren gogoeta aurrerakoi eta kritikoenak instituzionalizazio horren ertzetatik
|
etorri
badira, hala nola Casenaveren kasuan edota nirean. Ur Apalategik ere azken aldian, historizazioa bera arazotzat hartu ez badu ere, euskal literaturaren instituzionalizazioari eta komertzializazioari buruzko gogoeta zehatzak egin ditu (2013).
|
|
|
mendea bezalako zenbaki kontzeptu bat erabiltzeak ez du inolako balio kritikorik. Izan ere, literaturgintzan eman daitezkeen aldaketek ez daukate mende aldaketekin batera
|
etorri
beharrik. Berez, mendeka edo hamarkadaka edo urteka... literaturaren historia bat egituratzeak periodizatzeari uko egitea dakar, nahiz eta abantailarik izan dezakeen literaturaz kanpoko irizpide bat hautatzeak.
|
|
|
Horren lekuko dira, bai San Martin (Uhin berria, 1969), bai Ibon Sarasola (Gerraondoko euskal poesiaren antologia() (1973). Ondotik
|
etorri
ziren antologia itzuliek ere poesia modernoa hartzen dute objektutzat, Jon Kortazarrek katalanez argitaraturiko Reduccións, (nº 22, 1984) eta gero gaztelaniara eginiko antologietan (1995, 2000, 2002). Geroztik, Iñaki Aldekoak gaztelaniara (Antologia de la Poesía Vasca.
|
|
|
izeneko testu bilduma, haren segidan. Errepikan? izeneko bilduma
|
etorri
zen eta azkenik, ospetsuena, 1967ko. Kantu, kanta, kanthore? 370 kantu bilduz.
|
|
|
Baina Lekeitioko Nautika Eskolako irakaskuntza eta administrazio lanak eta zamak bertsoak ontzeko astia jango zioten ziur asko, ezen badirudi Lekeitioko Nautika Eskolara
|
etorri
artekoak direla E. M. Azkueren olerki gehien gehienak, Lekeitiora etorri eta gero bere lan literarioa, baztertutxoago, utzi zuela, behintzat (Astigarraga. Bijuesca 1990:
|
|
|
Baina Lekeitioko Nautika Eskolako irakaskuntza eta administrazio lanak eta zamak bertsoak ontzeko astia jango zioten ziur asko, ezen badirudi Lekeitioko Nautika Eskolara etorri artekoak direla E. M. Azkueren olerki gehien gehienak, Lekeitiora
|
etorri
eta gero bere lan literarioa, baztertutxoago, utzi zuela, behintzat (Astigarraga. Bijuesca 1990:
|
|
|
Batzubec amaitu, ta/ Bestiac
|
etorri
... / Bazan arerijua/ Numbaita ugari...!
|
|
|
[Gutxiagotan] Erromatar soldadu,(...) ona
|
etorri
zirian/ Ezarten catiak(. Anchinarik ona??, A B 229). Leongo Infantea, Jaun Zuria, Padurako bataila, Bizkaiaren libertatea (ibid., A B 228)
|
|
|
Ongi
|
etorri
, bada, Euskaltzaindiaren Luis Villasante ikergune berri honetara zareten guztiei esku artean dugun gai honen inguruan hausnarketak, iradokizunak eta ekarpenak egitera. Esker mila ere, gaur hizlari eta iradokitzaile gisa aritzeko ardura hartu zenutenei, egin duzuen lanagatik; halaber, jardunaldi honen antolaketan aritu zareten batzordeko idazkariari, kideei eta etxeko langileei.
|
|
2014
|
|
|
Alabaina, Albuquerquetik Flagstaffera zihoan bide handitik bazterturiko lege eta jainkorik gabeko cow-boy deabruek edo berrehun kilometro eskasetan zegoen Mexikoko mugatik
|
etorri
gosaio pikarraiek ardiak ebasteko raid delakoak antolatzen zituzten. Orduan, bospasei gizon armatu bakarraren kontrako borroka horretan, erasoak irauten zueno, artzainak bazekien hobe zuela arroila sakon baten gerizan geratzea.
|
|
|
Hain zuzen bazuten europearrek Express deitu ikergailu bat Marterat igorria eta huna handik berri interesgarriak
|
etorri
berri direla guretako ainitz balio dutenak jakintza mailean. Darmstad agentziak du horren berri eman:
|
|
|
Ondoren
|
etorri
zena ondo ezaguna da: batetik, Udala, tarteka ekimen interesgarriak garatuz, hamar urte bete berri duen Harrapazank kasurako, baina, oro har, plangintza zehatzik gabeko ekimenak bultzatzen, motel eta lotsatu antzean (gogoan dugu, adibidez, El euskera amable.
|
|
|
Badakigu etorkizuna eleaniztuna izango dela. Mugaren alde banatan nagusi diren frantsesaz eta gaztelaniaz eta gure artera
|
etorri
berri direnek ekarritako mintzairez gain, ingelesa ere ia eguneroko berbeta bihurtu zaigu. Hiruzpalau hizkuntza jakitea dagoeneko ez da gutxi batzuen pribilegioa, Babelek gure artean sustraiak bota baititu.
|
|
|
Ez da ia ia inor harritzen, ez zur eta lur geratzeko moduan bederen, Barakaldoko gazteen euskarazko hip hopak entzutean. Iraultza kultural handi eta ez oso ondo ulertua gertatu zen Frankismoaren hondar urteetan eta ondoren
|
etorri
ziren autonomi erakundeen garapen aroan. Euskarak leku propioa zabaldu zuen hirian, hiri irudikapenean eta hiri azpikulturetan.
|
|
|
Egun, beraz, hirietan nazio kultura orokorraren ordez, hiri kultura eta azpikulturak deritzenak topatzen ditugu. Modernizazioaren eskutik
|
etorri
da aldaketa hori, ez da guztiz berria. Baina modernizazioa globalizatu arau, hiri bizimodu eta hiri kultura unibertsal antzeko bat existitzen delako iritzia sortu zaigu.
|
|
2015
|
|
|
Hasieratik garbi adierazi nahi dut ez naizela fonetika artikulatorioaz edo akustikoaz nahiz fonologiaz maila teorikoan aritzera
|
etorri
, ez nintzateke gai: Hyman, Malmberg, Hurch, Llisterri, Mascaró, Hooper eta abar beste garai batean irakurri edo ikasitako gaien artean gelditu ziren eta ez ditut geroztik sakonago landu, intuizioz jardun dut nik ahoskerari dagozkion aferetan.
|
|
|
Nolanahi ere den, dialektologiako langile naizen aldetik, ahoskerarekin nola edo halako lotura duten zenbait gai aurkeztea da egungo ene asmoa, ez naiz
|
etorri
2014ko liburu honen edo beste zenbaiten aurka deus adieraztera; ez dut delako Ahoskeralana sakon ezagutzen eta ez naiz ideia jakin batzuk aurkeztera edo defendatzera etorri ere. Dialektoak aztertzeko eginahalean ikertzaileok usu hiztunekin aritzen baikara, euskal jende batzuek hizkuntza mintzatuko hotsak ahoskatzean ageri diren zenbait gertakari eta bilakabide aurkeztera etorri naiz.
|
|
|
Nolanahi ere den, dialektologiako langile naizen aldetik, ahoskerarekin nola edo halako lotura duten zenbait gai aurkeztea da egungo ene asmoa, ez naiz etorri 2014ko liburu honen edo beste zenbaiten aurka deus adieraztera; ez dut delako Ahoskeralana sakon ezagutzen eta ez naiz ideia jakin batzuk aurkeztera edo defendatzera
|
etorri
ere. Dialektoak aztertzeko eginahalean ikertzaileok usu hiztunekin aritzen baikara, euskal jende batzuek hizkuntza mintzatuko hotsak ahoskatzean ageri diren zenbait gertakari eta bilakabide aurkeztera etorri naiz.
|
|
|
Nolanahi ere den, dialektologiako langile naizen aldetik, ahoskerarekin nola edo halako lotura duten zenbait gai aurkeztea da egungo ene asmoa, ez naiz etorri 2014ko liburu honen edo beste zenbaiten aurka deus adieraztera; ez dut delako Ahoskeralana sakon ezagutzen eta ez naiz ideia jakin batzuk aurkeztera edo defendatzera etorri ere. Dialektoak aztertzeko eginahalean ikertzaileok usu hiztunekin aritzen baikara, euskal jende batzuek hizkuntza mintzatuko hotsak ahoskatzean ageri diren zenbait gertakari eta bilakabide aurkeztera
|
etorri
naiz.
|
|
|
eskualde bateko ala besteko mintzoaren kalitatearenera. Mehaineko eta Behauzeko ene lekukoek maite zuten katiximako euskara, hori izan zen hein batez arauturik ezagutu zuketen bakarra, eta Baionako apezpikutegitik
|
etorri
ohi ziren liburuetan mintzamolde hori ageri da, Lapurdiko euskararen kutsua duten liburuetan. Bestalde, duela ez aspaldi arte misionestak herririk herri ibiltzen ziren kristau fedea hedarazten eta sendotzen; dakigunez, eskualdean misioak egiten zituzten apez edo fraideak Hazparneko egoitzatik joaten ziren eta horixe da egun Amikuze alderdian euskaldunek gehien estimatzen duten euskal mintzoa, Hazparne alderdikoa; iduri luke mintzoen estimuaren gaian arrazoiek eta ondorioek elkar elikatzen dutela.
|
|
|
Jardunaldi honetara, batez ere, irakaskuntzako eragileak
|
etorri
zaretenez, esparru horretan egindako lanetara mugatu eta kontatuko dizuet zer egoera topatu dudan ikastola eta euskaltegietan.
|
|
|
Agatonek mamitutako koplek, Marteren ezkontza kontuak dituzte kontagai. Nola ezkontza zerratuta zeukatenean, Ameriketatik
|
etorri
zitzaion lehengusua bereganatu nahian, luzaroan eduki zuen ezkongaia baztertuta Martek eta, nola bazterketa aldi horretan Agaton Genarerekin ezkondu zen, lehengusuak senitartekoen arteko ezkontza desegokitzat jotzen zuelako, Marterekin ezkontzea arbuiatzen zuen bitartean.
|
|
|
Nahiz eta zenbait artzainen Ameriketarako joanaldiak isildu, itzulera guztiak kontatzen ditu. Beti arriskutsuak diren joan
|
etorri
hauei, bahiketa, gudu, atxiloketa eta abar gehitzen zaizkie. Ataka gaiztoak bizi dituzte, azkenean, beti onik irteten badira ere.
|
|
|
–Luzaro ibilli ziran? (65),. Urtiak juan, urtiak
|
etorri
–(66),, illunabarrian juan zan baten?
|
|
|
Urtiak juan, urtiak
|
etorri
, ezagutu zan Jule ta Sabasek alkarri eutsen maitetasuna, ta baita Amele ta Tomasek be. Ganera esaten zan Agaton korkotx be, Beterriko neska gaztai saltzalle bategaz ebillela ezkontza asmuetan (66).
|
|
|
Zailtasun hauek igaro eta, ostera ere, bidaia jarraitzeko direnean, Genare, Agatonen emaztea,. Osasunaz eltzen bagozak, beste bein orraitiño enaiubek arrapauko ixasuok. Jakin izan olako galbidiak dagozala, ni
|
etorri
–Bai zera!? (143) esatera daraman kinka larrian sartzen dituen ekaitzak harrapatzen ditu.
|
|
|
Batenbatek ondo kontzejaute
|
etorri
sara, ostaintxean nau baño barrurago parau beako sendun de!
|
|
|
T, emon otzen sagardoa, basukadea. Lenao usedioa egotesan ullesko subiak fundetan sireala iturrietan da baton batek edan auela ullia ta gusti, sera, ure, ta fundidu yakola barruen subia, aregas ulliagas da gero andik
|
etorri
sala «Jesus» esateko usedioa, edan itorduen. A «Jesus» esan eskeitiño estala formetan suberik.
|
|
|
Da yoan sirian komentuko superiorragana d?
|
etorri
sen superior ori t, estolea ipini, bere yantzie sertu d, asi sen bere bereinkasiñoa botaten.
|
|
|
Semendi aurretxuan liñoa ereite (n) san eta geroago garie ernaro onera
|
etorri
eta hurrengo udebarrien askai onagas garatuteko.
|
|
|
Negue, denpora bardin, luseago ite (n) san naite egune lusetus yoan. Baie, egune (k) tx (y) oan egunek
|
etorri
, negue be yoan itesan da barriro be udebarrie allegau danon poserako.
|
|
2016
|
|
|
(bufanda) (1) Gona luzea du mihia motza, urrutitik entzuten da haren kantu hotsa. (kanpaia) (1) Zuri zuri eta biribil, iluntasunean beti (ilargia) (2) Goizean
|
etorri
eta gauean joaten da eta zeruan ikusten dugu (eguzkia) (1) (N) Ikusi makusi. Zer ikusi?
|
|
|
Halere, I. Mundu Gerra amaitu ondoren, behera
|
etorri
zen kontakizun laburraren nagusitasuna. Julian Symonsek dioenez, liburutegi anbulanteak agertu ziren eta liburuak erraz zabaldu ziren jendearen artean.
|
|
|
Azken batean, eleberriaren gizartearen balio sisteman, honako balore hauek azpimarratzen dira: Txominen zein Pirminen lan nekaezina, Iñaxi andrearen zuhurtasuna eta Garaidiren beraren joan
|
etorri
eta tratuak. Nolanahi ere, ez da gaitzesten gizatalde horretatik kanpo dagoen pertsona batekin harremanak izatea, ez eta atzerriko eragina ere, euskal nobela kostunbristetako egileen gaitzespenaren ordez, begirada irekiagoa eskainiz.
|
|
|
Postestrukturalismoak proposatutako giza errealitatearen testu izaeratik abiatuta, ordura arte iragana interpretatu eta idazteko Historiari emandako lehentasuna auzitan jarri zen, honen Fikzioarekiko antzekotasuna azpimarratuz (White 1978). Bide beretik
|
etorri
zen memoria kulturalaren (Assman 1999) ideia, Historiaren orokortzeetatik haratago memoria kolektiboaren egituraketan iraganeko gertaeren lekukotzek edo/ eta errepresentazio artistikoek duten garrantziari erreparatzen diona. Bestalde, Gerra Zibilaren euskalmemoria kulturalaren azterketa euskaleremutik egiteak, memoriaren indar homogeneizatzaileak saihesteko beharrezko deszentralizazioa eskaintzen du.
|
|
|
Berriro
|
etorri
behar dugu EAEko datuetara, eskuragarrienak, eta euskaldunok gaur egun egoerarik aldekoena dugun esparrua, baina edonola ere jakinik Nafarroa Garaiko eremu euskalduneko egoera are dela nahikoa hobea EAEko batez bestekoa baino eta EAEko inguru euskaldunenen parekoa?, eta jakinik ere euskaldunondako egoera zoritxarrez ez dela horren erosoa orokorrean Iparraldean (nahiz bai hemen ere barne aldeko be...
|
|
|
– Espainiaz kanpo jaiotako azken uholdeko etorkinak berriz, bereziki lehen haur garaiak jada igarota
|
etorri
direnek, nahiz batzuek jada azken 15 urte inguruak ere Euskal Herrian igaro:
|
|
|
– Bestetik, kontziente gara, etorkin hauek oro har ez direla espres Euskal Herrira
|
etorri
, euskaldunon komunitatea geure eskubideak bermatzeko bide aldapatsuan gabiltzan lurraldera. Beraiek printzipioz. Espainiara?
|
|
|
Beraiek printzipioz. Espainiara?
|
etorri
bide dira, asko jada espainolaren jabe, edo hurbileko?, batez ere Hego Amerikatikoak, eta espainolaren jabe ez direnak berriz, batez ere, edo lehenik behintzat, espainolaz jabetu nahirik, eta ez (ez hainbeste behintzat) gurea bezalako hizkuntza txiki batez.
|
|
|
era bateko edo beste era bateko herritarrak igaro daitezen, gazteagoak edo zaharragoak,, bertakoagoak edo? edo?
|
etorri
berriagoak?, eta azken batean datuen urtez urteko konparagarritasuna adierazgarriegia, baliagarriegia izan dadin.
|
|
|
Gaur egungo Hegoaldean bizi dugun bertako/ bertakoago/ etorkin/
|
etorri
zahar/ etorri berri nahastearekin, zein bikote guraso berrik ez dauka bere jatorrian arbaso euskalduna zeini heldu bere euskal senean. Denok izan gaitezke euskaldun eta jatorri euskalduneko.
|
|
|
Gaur egungo Hegoaldean bizi dugun bertako/ bertakoago/ etorkin/ etorri zahar/
|
etorri
berri nahastearekin, zein bikote guraso berrik ez dauka bere jatorrian arbaso euskalduna zeini heldu bere euskal senean. Denok izan gaitezke euskaldun eta jatorri euskalduneko.
|
|
|
Guk bezalaxe. Horregatixe
|
etorri
gara gu ere indarra galtzen azken mende guztiotan zehar espainolaren eta frantsesaren aldean.
|
|
|
Hizkuntzen Erabileraren Euskal Herriko Kale Neurketa ibilbide luzeko ikerketa lan bat da. Erabilera neurtzeko metodoaren sortzailea Siadeco Ikerketa Taldea izan zen (Iñaki Larrañagaren gidaritzapean
|
etorri
zen oinarri hau); izan ere, 1981eko EAEko zentsuak estreinakoz jasotako hizkuntza gaitasunari buruzko datuak euskararen egoera soziolinguistikoa deskribatzeko nahikoa ez zirela nabarmendu zen garai hartan. Hala, kezka horri aurre eginez, 1983 urtean Kale Erabileraren Neurketa metodologia sortu eta Gipuzkoako udalerri guztietan neurketak egin zituzten.
|
|
|
–Denok bat
|
etorri
gintuan lanari ekiteko. Eta hala hasi gintuan.
|
|
|
batzuk: gurago izan/ adoratzaileak gura ditu/ zer gura eban/ gura ete dozu/ ez dozue
|
etorri
gura/ eroan gura ebela/ hartu gura izan eben/ alde egin gura dozue/ ez eban ibili gura/ ezagu tzera emon gura dauanak/ hil gura dabena/ Joan gura ete dau/ hartu gura eben/ ni hil guran/ onartu gura ez dozuelako/ Aita ren gogoa gura dozue egin/ egin gura deustazue/ hartu gura izan eben/ egin gura izan eutsuen/ gura dozue askatzea/ ez eben gura/ ez dozun lekura/ gelditzea gura badot. Beste ebanjelarietan be zenbat gura, gura?
|
|
2017
|
|
|
Bestalde, normala da, era berean, Aracaeli lehenago dokumentaturik agertzea Arakil edo. Araquile? baino, orain arte behintzat ez baitago euskaldunek erromatarrak
|
etorri
baino lehen idazten zuteneko lekukorik. Eta, honekin batera, gauza ziurtako ere eman dezakegu arakildarrek izena jarrita izanen ziotela haien ibai nagusiari erromatarrak etortzerako:
|
|
|
Ildo beretik joaz, Legarda Legarretatik eratorria bada, zergatik ez genuke pentsatu behar Borunda Boruneta tik
|
etorri
dela?
|
|
|
(16) a Gizona ez da horrelakoa b Gure gizona
|
etorri
da
|
|
|
(18) a Hiru gizon
|
etorri
dira b Hiru gizonak etorri dira
|
|
|
(18) a Hiru gizon etorri dira b Hiru gizonak
|
etorri
dira
|
|
|
(3) a Gizona
|
etorri
da
|
|
|
a? Gizonak
|
etorri
direz
|
|
|
(4) a Hainbet gizon
|
etorri
direz
|
|
|
(1) a Gizona
|
etorri
da/ Gizon bat etorri da
|
|
|
(1) a Gizona etorri da/ Gizon bat
|
etorri
da
|
|
|
a? Neska
|
etorri
da/ Neska bat etorri da
|
|
|
a? Neska etorri da/ Neska bat
|
etorri
da
|
|
|
(2) a Neskie
|
etorri
da/ Neska bat etorri da
|
|
|
(2) a Neskie etorri da/ Neska bat
|
etorri
da
|
|
|
(7) a Umie
|
etorri
da
|
|
|
b Umiek
|
etorri
direz
|
|
|
(1) a Hainbat gizon
|
etorri
dira
|
|
|
b Gizonak
|
etorri
dira
|
|
|
c* Gizon
|
etorri
dira
|
|
|
(2) a Hiru gizonak
|
etorri
dira
|
|
|
b Gizon guztiak
|
etorri
dira
|
|
|
(3) a Hainbat/ nahiko/ makina bat... gizon
|
etorri
dira
|
|
|
b Gizon asko
|
etorri
dira
|
|
|
Postposizio sintagmen singularreko aldaeran, ez da kasu markaren arrastorik azaltzen osagarriaren tokian kokatuta dauden determinatzaile sintagmetan. Edonola, gogora dezagun egungo diasisteman badirudiela a[+ mugatua] eta e[+ mugatua] ditugula morfologiaz ari garela (Gizonak
|
etorri
dira/ Gizonak egin dabe eta Gizonak etorri dira/ Gizonek egin dutehurrenez hurren). Semantikaz ari garela, ordea, a mugatzaileak[+ zehaztua] irakurketak ematen ditu Gorozikako kasu marka guztien aurretik.
|
|
|
Postposizio sintagmen singularreko aldaeran, ez da kasu markaren arrastorik azaltzen osagarriaren tokian kokatuta dauden determinatzaile sintagmetan. Edonola, gogora dezagun egungo diasisteman badirudiela a[+ mugatua] eta e[+ mugatua] ditugula morfologiaz ari garela (Gizonak etorri dira/ Gizonak egin dabe eta Gizonak
|
etorri
dira/ Gizonek egin dutehurrenez hurren). Semantikaz ari garela, ordea, a mugatzaileak[+ zehaztua] irakurketak ematen ditu Gorozikako kasu marka guztien aurretik.
|
|
2018
|
|
|
LEKUKOTASUNA iz. a (ha) lke iz./ ad. albaeta(?) ‘sare’ iz. arkabuz/ alkabuz iz. arkabuzaldi iz. auzi bai bat begi iz. begira (tu) bellako iz./ adj. bilau iz./ adj. deamutxo iz./ ad.(?) egiteko iz. egundaino izord. enegatik izord.
|
etorri
gende iz. gora gure izord.
|
|
|
(4) Arcabuzas es; estiot arcabuzau emanen. Estate gure probechu arcabuzetara
|
etorri
bagaytes (52r) 10
|
|
|
Xabat Hualde, sortzez heletarra, 14 urterekin
|
etorri
zen Iruñera, eta beste hainbat heletar ageri dira prozesuan. Xabaten heriotzaren ondoren, Heletako senideek Maria Arkia bera izendatu zuten familiaren ordezkari epaiketan.
|
|
|
Mariano Saturnino Mendigatxa Ornat 1832ko otsailaren 10eko gaueko 11etan
|
etorri
zen mundura, eta bi egun geroago, otsailaren 12an, bataiatu zuten (Auñamendi Entziklopedia10 eta beste argitalpen batzuetan datu okerra ageri da, 12an jaioa zela baitiote). Jarri zizkioten bi izenetatik lehenen5 BPA, Ezkonduen 2 liburua, 96 or.
|
|
|
1859 urtearen hasierarekin batera, Mendigatxak Bidankozeko alkatetza eskuratu zuen lehenengo aldiz27, eta bertan bi urte eman zituen, ohikoa zen moduan. Agintaldi honen amaieran, 1860ko azaroaren 16an, bere laugarren semea
|
etorri
zen mundura, Manuel Rufino28, bi urte bete gabe 1862an hilko zena hau ere29 Eta handik gutxira, 1863ko azaroaren 22an, Eusebia Felicia jaio zen30, eta berarekin osatu zen Mariano eta Josefaren leinua.
|
|
|
15) Eta orduan denak arnasestuka sartu ziren gelan, itxura eginez lasterka
|
etorri
zirela inon ere gelditu gabe.
|
|
|
.., itxura eginez lasterka
|
etorri
zirela...
|
|
|
., itxura eginez lasterka
|
etorri
zirela.
|
|
|
Euskal gaien inguruko lehen argitalpenen saiakerak Jon Etxaidek" Francotar euskaltzaleak" deituriko horien eskutik
|
etorri
ziren. Horien artean, Julio Urquijo, Joaquin Yrizar, Peñafloridako kondea, Jose Maria de Areilza, Jose M. Diaz de Mendibil eta Javier Ibarra Berge aipatzen ditu Torrealdaik, zeintzuek Propagandako delegatu nazionalaren, hots, Pedro Rocamoraren laguntzaz eta baita Antonio Tovarren laguntzaz ere lehen argitalpen ahalegin horiek egin zituzten.
|
|
|
Aurrerago azalduko da zeintzuk izan ziren argitalpen hori posible egin zuten kudeaketa lanak. Arazoa bi hamarkada geroagoko hurrengo bi edizioekin
|
etorri
zen.
|
|
|
Anjel Zelaietak Gabriel Aresti (biografia) n adierazi bezala, Arestik bere liburua Ministerioaren sariketara aurkeztu zuenean, iritziak ez ziren bat
|
etorri
euskaltzaleen artean:
|
|
|
Errepresio politikoari egoera ekonomiko gogorra gehitu zitzaion, eta, hala, gosea eta heriotza ohikoak bihurtu ziren urte haietan. Esparru politikoari begiratuta, irabazleek Gerra Zibilean zabaldutako balio autoritario eta atzerakoien indartzea
|
etorri
zen. Elizari emandako kontrolak moralaren arloan erabat baldintzatzen zuen bizimodua, eta irudiaren gaineko kontrol erabatekoaren adibide ezin hobea da zinemaren eta arte plastikoen gaineko etengabeko zelata.
|
|
|
Amaitzeko, teatrogintzan aditu eta asko aritu gabeko zaleak igo ziren taula gainera gerraosteko urteetan formazioa baino garrantzitsuagoa zelakoan teatroa bera egitea. Jakintzarekiko grina geroz eta hedatuagoa zegoen, ordea, amateur askoren artean, eta zentsuraren amaierarekin
|
etorri
zen euskal teatrora profesionalizazioa. Amateurismoan denbora luzez jardun zutenak kontziente ziren artearen kalitatearen garrantziaz, eta atzerriarekin izandako harremanen bitartez, kulturaren egonkortasunerako euskaldun kultuak behar zirela ikasi zuten.
|
|
|
Zentsurak, hamarkadaz hamarkada, eboluzioa jasan zuen jokabidean; kleroari eta ordezkaritzetako arduradunei eskumenak eskainiz hasi zuen bere ibilbidea Hego Euskal Herrian, lehen urteetan. Erregimenaren sendotasuna gainbehera
|
etorri
zenean, aldiz, zentsurak debekuak gehitu eta estutu zituen. Espainiar nazionalistek ez zuten euren lurraldea galdu nahi, baina euskaldun indarberrituak ez zeuden barkamenerako prest.
|
|
|
Ondorioz, herritarrenganako kontrola areagotzeko neurri zehatzak zerrendatu zituen. Antzerkian, gaiak, ongia eta gaizkiaren ereduak, hizkuntzaren erabilerak eta antzezlanaren irakaspenak pentsamolde ultraeskuindarrak zabaldutako mezuarekin bat
|
etorri
behar zuten. Horretarako, taula gaineko edonolako aurkezpenen bat egin guraz gero, baimen idatzi ofiziala behar izateaz gain, antzezteko gogoa zen testuaren hiruna kopia eskatzen ziren.
|
|
|
Bada, gerora, malgutasunedo irekitze aldi bat
|
etorri
zela esan daiteke, eta, atzerritik ekarritako lanei dagokienez, honela azaltzen du Lobejonek:
|
|
|
Salatariren bat zegoen. Eta
|
etorri
egin behar! Hemen bazen inspektore bat, gure aitak lehenagotik ezagutzen zuena, Librena Internacional en garaitik.
|
|
|
Tira, inspektore harena ere xelebrea izan zen: behin, Artzeren liburuak bahitzera
|
etorri
zen. Sasi guztien gainetik eta Laino guztien azpitik.
|
|
|
Iparraldean, garai haietan ezkertiarrak ez baitziren euskaraz arduratzen, euskal aldizkariak apaizen eskuetan zeuden (Gure Herria, Herria, Ezkila). Baionara
|
etorri
zenean Euzko Gogoan Mirandek eta bioi artikuluak baztertu zizkiguten; Donostian Mitxelenak idatzi ezin zela edozer argitaratu hala nola zatika ere Jon Miranderen eleberria Eganen, bestela akabo aldizkaria.
|
|
|
1982," Ongi
|
etorri
," Tribuna Vasca"", 23 zk., 1982: 71.
|