2009
|
|
«Ama, eztakixu ateatan nor dagon?» Da: «Braulia
|
etorri
de». Nire bildurre!
|
|
Bost fameli ekozan hak. Etorri jatan hilebetegarrenean egon nitzen tertzioan, ba, beren beregi
|
etorri
jatan aber beragana kriede joan nintekean ta ama defunteak esaotsen: «Ez.
|
|
Joan nitzen da bost urte egin nituzen han, han beste baserrien be, etxe ondoan bost urte. Da bosgarren urtean ama hil zen, da ama hila zan orduen, andria hil zen orduen, ba, amama euki eurien, da ni orduantxik
|
etorri
nitzen etxera.
|
|
Da ezebe enekin. Bueno,
|
etorri
zan handik zortzi bet egun barru, ta ama ikusi naun orduen estazinotik geure etxerantza, ba, negar baten hasi nitzen. Da uzandre horrek esaosten:
|
|
«Bueno, ontxe bai joango nazana ni etxera, ontxe.» Da urten neuen umea bertan itxi nauen, uzandrea egoan etxean da, han itxi neuen. Da egon nitzen moduen joan nitzen trenen, tranbien, biara ta tranbian biatik
|
etorri
nitzen Igorreraino, oinez, ba, oinez. Etorri nitzan da etxera etorri nitzen orduen zenbat eta etxetik eta urrago da bildur gehau, e?
|
|
Da egon nitzen moduen joan nitzen trenen, tranbien, biara ta tranbian biatik etorri nitzen Igorreraino, oinez, ba, oinez. Etorri nitzan da etxera
|
etorri
nitzen orduen zenbat eta etxetik eta urrago da bildur gehau, e. Aitek eta amak zeozer egingo ete ostien neuri, euki neuen bildurre.
|
|
Ama
|
etorri
zan, da bera hasi zan, ba, jesus!, jakin ni (k) paino hobeto jakin eban errazoiketan, uzabandre horrek: Ene!
|
|
Ni negar hutsean. Da, uzaba
|
etorri
jatan, beharretik etor zan da esan notsan. «Zer pastan jatzu?».
|
|
Ama defunteak neure moduen buruko painelue eukite euen, da halangoxe buruko painelu baten estu erropak neureak. Da etorri zen gixon bat eske, gixon altu bet
|
etorri
zen. Da, beitiozu, nire aitek eta amak ezeuen jakin ha gixona nongoa zan be, egundo ikusi bakoa.
|
|
«Bueno, deskuidu baten etxera etortea pentsetan bot, erraileri begitu biotset». Nondik
|
etorri
edo. Ze tranbien etorten eneuen jakin be.
|
|
Da Lemoan bajatu ginen orduen; da errailatik bastante urrun ixen zan etxeori. Kaltzadora ixen zan uzaba
|
etorri
jatan eske, tranbiko kaltzadorea. Da joan ginan da, bederatzi urte, ta nik eiten naun:
|
|
Da joan ginan da, bederatzi urte, ta nik eiten naun: «Nora
|
etorri
ete naz?». Lemoara, egundo egon bako leku beten.
|
|
Ama defunteak neure moduen buruko painelue eukite euen, da halangoxe buruko painelu baten estu erropak neureak. Da
|
etorri
zen gixon bat eske, gixon altu bet etorri zen. Da, beitiozu, nire aitek eta amak ezeuen jakin ha gixona nongoa zan be, egundo ikusi bakoa.
|
|
ardi negozioko nagusiaren arrantxo etxeetan edo euskal ostatuetan aurkitzen zuten non bizi eta non ase behar emozional, psikologiko, kultural eta familiarrak. Ostatuak ziren «etxetik kanpoko etxeak», eta ugazaba, sendia eta langileak ziren
|
etorri
berriaren adopziozko guraso nahiz anai arrebak. Ostatuetan lortzen zuten informazio eta harreman ugari, esaterako, lanbidea, parekatze erromantikoak, jatorrizko herritiko berriak, mediku arreta, kirolak, bidaiak eta adiskideak.
|
|
Heriotza ziurtagiriek batzuetan informazio nahikoa zeukaten hildakoaren familiari buruz, betiere, Boisen baten bat baldin bazegoen zendutakoari buruz zekiena, eta hark artxibo ofizialetarako informazioa eskain bazezakeen. Askok bazuten osaba edo lehengusu bat, eta hark emango zituen hildakoaren jaioterria, adina, gurasoen izenak, etab. Zoritxarrez, meategietan eta artzaintzan arituriko hainbat euskaldun bakarrik
|
etorri
ziren Idahora, eta inork ere ez zekizkien haien gurasoen izenak, edo nola kontaktatu Euskal Herriko ahaideekin. Norbait egoera horretan hiltzen zenean, Boisetik Euskal Herrira bidaltzen zen gutunean hildakoaren izena ematen zen? «halako honen familiari»?, eta pertsona horren herrira igortzen zen gutuna.
|
|
Zeure pegoratxoa zenbat jendek bisitatu duen, horra hor poesia modernoaren termometro berria, metrika berria. Eta hor, distortsio horretan, disoluziorako poetika bat defendatzeko gogoa sortzen zait, hotzetik
|
etorri
zen espioiari berriro ere hotzera bueltatzeko gogoa ernetzen zaion legez. Gerra Hotzaren garaiko espioiaren ahoko lurrun bihurtzekoa.
|
|
»Hirugarren egunaren ondoren dendaria
|
etorri
zitzaidan. York zuen izena.
|
|
Behin bizia salbatu zidan. Ballaratetik
|
etorri
eta berehala izan zen. Alor bat markatzen ari nintzen dendariarentzat, Yorken tzat.
|
|
Alor bat markatzen ari nintzen dendariarentzat, Yorken tzat. Frank Kennedy izeneko tipo bat
|
etorri
zitzaidan.
|
|
Hasi zenean, XIX. mendearen bukaeran mutil emigrante batek topa zezakeen lanetariko bat besterik ez zen. 16 urterekin
|
etorri
zen herri honetara, txartel bakunarekin helduz San Frantziskora. Frontoi batean izan zuen lehenengo lana, hura zaintzen, eta tanto politak egiten jendea erakartzeko; bai erakarri ere, apalki onartu zigunez.
|
|
Beste lan bat
|
etorri
zen gero, San Frantziskotik Virginia Cityra (Nevada) zihoan diligentziaren gidari. Lan gogorra.
|
|
Hori da Víctor Morenok literaturaren balioaz duen iritzia. Kontua da, berarekin bat
|
etorri
edo ez, jende askok jarraitzen duela literatura irakurtzen, lehen, duela berrogei bat urte eman dezagun, irakurtzen zen baino gehiago agian. Irakurri egiten da eta, gainera, literatura aztertu eta ikertu ere egiten da.
|
|
Bazterketa prozesu batean murgilduta bizitzen naiz: ideiak
|
etorri
ahala, zakarrontzira botatzen hasten naiz, harik eta bizpahirurekin gelditzen naizen arte. Deskartea egin eta bakar batekin gelditutakoan, ez dut gaiaren inguruko zalantzarik egiten (eta zalantzetan hastea komeni ere ez, bestela nuke lan berri bat hasi).
|
|
Beheko solairura gindoazela gogora
|
etorri
zitzaidan nola kezkatu ginen hizkuntzei buruz Julia jaio zenean. Berak topatuko zituen hiru mintzairak
|
|
une oro begiratzen diogu auzoari: guretzat, etxearen eta auzoaren arteko joan
|
etorri
etengabea da idazletza.
|
|
Londresen izan zen, 1962ko uztailean. Bera niri bisita bat egitera
|
etorri
zen, hamar egun edo bi aste pasatzera. Nik oso ingeles gutxi nekien eta berak gutxiago.
|
|
Marisol Bastida: Nik gogoratu nahi nuke joan den udan
|
etorri
zinetela denok, emaztea, zu eta umeak, eta egon ginela oso ondo hemen, Mikelekin.
|
|
Familiakoak bezala zirela esaten zuen Mikelek beti. Orduan, Mikel artean txikia zenean, ez dakit ziur zenbat urte zituen,
|
etorri
zen Antonio Zabala, Gardatakoa, Donostiara, Mikelen etxera. Uste dut Urumea frontoian bazegoela oso partidu interesantea, eta ilusio handiarekin etorri zen hura ikustera Mikel txikia berarekin eramanez.
|
|
Orduan, Mikel artean txikia zenean, ez dakit ziur zenbat urte zituen, etorri zen Antonio Zabala, Gardatakoa, Donostiara, Mikelen etxera. Uste dut Urumea frontoian bazegoela oso partidu interesantea, eta ilusio handiarekin
|
etorri
zen hura ikustera Mikel txikia berarekin eramanez. Garai hartan Mikelek oso zaletasun handi bat zeukan.
|
|
Mikel galarazia zegoen Gipuzkoan, baina ELAko Alberdik Irungo pasionistetan kontzertu bat antolatu zion elizaren esparru batean lortuko zutelakoan. Hasi zen kontzertua,
|
etorri
zen polizia, eta eszenariotik zuzen zuzenean komisariara.
|
|
Aurrena ni joan nintzen. Londresetik
|
etorri
eta lana nuen ingelesezko ekonomia liburuak itzultzen, eta handik hilabete batzuetara Mikel etorri zen, 1964ko otsailean. Niretzako hasieran Bartzelona ez zen oso gustukoa izan.
|
|
Aurrena ni joan nintzen. Londresetik etorri eta lana nuen ingelesezko ekonomia liburuak itzultzen, eta handik hilabete batzuetara Mikel
|
etorri
zen, 1964ko otsailean. Niretzako hasieran Bartzelona ez zen oso gustukoa izan.
|
|
Pentsa, Londres 1962, eta Bartzelona, Mediterraneoa? Baina Mikel
|
etorri
zenean, segituan hartu emanetan jarri zen hango jendearekin. Setge Judges eko jendea, teatrokoa, medikuak.
|
|
Berarentzat karnetak inportantzia zeukan profesional bezala ibiltzeko, baina gero debekuak
|
etorri
ziren, ez bakarrik beretzako, besteentzako ere bai, eta karnetak ez zuen balio handirik. Bi aldiz eraman zuten komisariara.
|
|
the Basques of the New World (Jon Bilbaorekin elkarlanean, 1975). Ondotik
|
etorri
ziren Beltran: Basque sheepman of the American West (1979), Emigration in a south Italian hill town:
|
|
Nire ibilbidean bada gauza interesgarri bat. AEBetako unibertsitate sistemaren barruan bigarren mailako unibertsitate batera
|
etorri
nintzen; bigarren mailakoa, orduan batik bat. Reno ez zen Harvard, ez Berkeley, ez?
|
|
Orain, emakume itsuak bezala, denok dauzkagu gure oroitzapenak argazkiek, kafe ehogailuak eta gutun gutxi batzuek lagundurik, Atlantikoaren bi aldeetan. Euskal Herriko nire ahaideek gogoan dute nire amamak hirurogei urte zituela nola
|
etorri
zen Bizkaira urtebeterako. Ameriketan badira berak bidalitako gutun batzuk.
|
|
Gero, beste objektu batzuk
|
etorri
ziren. Liburu apalategi baten kantoian zintzilikatutako zurdazko soka.
|
|
Askotan gertatu izan zait, lagun berri bat egin dudan bakoitzean bederen, egin didaten lehenengo galdera nire amesteko era izan dela. Horregatik burura
|
etorri
zait orain esplikazioa.
|
|
Arratsaldeko azken ordua izan arren, indarrez ematen du eguzkiak sukaldeko leihoaren kontra. Udako oporrak
|
etorri
zaizkio gogora, hondartzako irudia, eta harekin, gainontzekoa. Laiaren oroitzapenetan murgilduta ari da patatak zuritzen.
|
|
Taberna zuloren batean gaua da eta gogora
|
etorri
zaion gizon hori, ez dut ezagutzen. Anerekin hizketan ari da, berarengandik oso hurbil.
|
2010
|
|
Jakina da belaunaldi haren inguruko erreferente literario aski garatuekin alderatzea ez dela zilegi, baina, ezin bazter utzi, ahantzi, esaterako, kafetegiko tertuliakideok entzunda, Saizarbitoriaren Bihotz bi liburuko Hambreko tertulianoen oroitzapena, Guda zibila egin duen belaunaldiaren kideen arteko harremanen konplexutasuna, bizitzan irauteko senaren indarra, belaunaldien txanda hartzeko lege hautsezina... ditu Alberdik mintzagai, beste tertuliakoaz oso bestelakoa den taxu estilizatu eta eliptikoaz. Bere horretan aski emaitza lortua da, berea, baina jakina, gai horietan erreferenteak
|
etorri
egiten zaizkio irakurleari, nahi gabe ere.
|
|
Bat nator, Kepa, Autokarabanaz esan duzunarekin: gisa horretako pertsonaia nagusi batek eskatzen du nobelan agertzen den idazkera hori, trakets antza, ez zuzena (korrekzioari dagokionez), baina estiloan zuzena, zikina (eta, azken hau esanda, burura
|
etorri
zait Dirty realism izendapen hura). Ezin esan, hortaz, emaitza sinesgarria ez denik.
|
|
Gero, liburuari aurretik egindako iruzkina borobiltzeko edo, gauzatxo bat. Aipatzen nuen eleberriaren bizitasuna, bertan irakur daitezkeen ideien joan
|
etorri
erakargarria, eta horien adibide ezin hobea aurki dezakegu 298 orrialdeetan, Oñati eta Zaragoza arteko auto bidaia baten erdian: euskal musika garaikideaz ariko dira bi pertsonaiak, ea euskarazko pop musikarik ba ote den (Itoiz «salbuespen sui generis» izan omen zen), ea euskarak eta gaztelaniak berdin funtzionatzen duten talde «ideologikoen» kasuan («Kortatu oso talde ona izan zen Fermin Muguruzak euskara ikasi zuen arte»).
|
|
Izan ere, egilea filosofia irakaslearen saio librea da liburua, aurkibiderik, egitura gidoirik edo genero didaktikoen ardatzik gabe eratua. Hizpidera
|
etorri
bezala esanak daude heriotzaren eta ezerezaren, kristatuasunaren edo Jainkoaren aurrean ernetzen diren galderak, Gandiagaren belaunaldikoek planteaturiko nortasunaren eta kezka espiritualen, sozialen edo kulturalen ingurukoak, eta beste hainbat hausnargai.
|
|
Karlos Linazasororen Gizakiaren minak liburua ere ipuin bilduma da eta Kepak aipatu duen ustekabe argumentala ematen digute «Gizon bat
|
etorri
da gaur», «Kartzelan», «Ez naiz zakur bat» eta «Paracieloseko labarrak» narrazioek. Zehar lerro baten gisan garatzen da jarraian ez dauden ipuinez ipuin argumentu moduko bat osatzeraino.
|
|
Biximodu itzela euki neuen, penea euki neuen señorita bata hil, zaharrena hil zen orduen, ba, gero kriadea be sobra. Etxean be ama bastante maloka, ta etxera peneaz
|
etorri
nitzen. Pena itzelagaz.
|
|
Pelukerea etorten jakon etxera, ta pelukereak orraztute ipinten euen. Ta egun beten
|
etorri
zen pelukereori, ta, klaro, kapritxosea zen bera be; horrek, bakixu, horrek maniek guztiek eukite ituez ta. Ta esan osten neuri, neuri esan osten berak sonbreru ta danak ipinteko.
|
|
Jainkoari esker, Arbelbideren harresiaren ondorioz, euskaraz ez zegoen inolako liburu labainkorrik, ez zegoen euskarazko liburu gaixtorik, soilik erlijio liburuak. Bake santu hori lorrintzera
|
etorri
zen Etxepareren Buruxkak: ezinago subertsiboa izan zen, irentsi ezinekoa.
|
|
XVI. mendean oraindik Irlanda osoan hizkuntzak izandako bizitasunaren, hondakin? gisakoak ziren, hurrengo mendeetan hizkuntza ordezkapena gero eta habaila biziagoan gertatu
|
etorri
baitzen. Halakoetan gertatu ohi den usaiako prozesua.
|
|
Amaitzeko, baina, nerabezaroko The Dubliners taldearen kontuari azken katebegia erantsi nahi nioke. Ronnie Drew 1995ean kontzertuak ematen hasi zen bakarlari gisa; hurrengo urtean Bilbora
|
etorri
zen, «Musiketan» ekimenaren barnean. Handik urte gutira, Antonio Breschiren bitartez, ezagutu eta bere adiskide izateko zoria ukan nuen.
|
|
Bi herrietako pilota kirolari dagokionez, aipatu beharra dago, oraindik orain, 2001ean, irlandar pilotari enbaxada bat Azkoitira
|
etorri
zela; zenbait partida jokatu ziren. 2005ean, aldiz, euskal pilotariak joan ziren Irlandara.
|
|
Handik goiti, ingelesen aurka jarduteaz gain, irlandarren artean ere gatazka sortu zen, 1923an Éamon De Valerak buruzagitza hartu zuen arte, Ulster eskualdeak, bitartean, Ingalaterrarekiko loturari atxikitzen ziolarik. Ondotik, urratsak elkarren segidan
|
etorri
ziren: «Koroarekiko Fideltasun Zinaren Ezeztapena» delakoa 1933an, zerga eta ordainketak bertan behera uztearena, aduana gerla (1933)?
|
|
1922an bulego bat zabaldu zuen Bilbon harremana sustatzeko. Urte berean Ambrose Martin O. Daily Sinn Féin eko kidea, Buenos Aireserako bidean, Bilbora
|
etorri
zen eta apirilaren 1etik 28ra bitartean hitzaldi, topaketa eta antzekoetan murgildurik ibili zen. Sinn Féin eredu bilakatu zen askorentzat, Euzko Gaztediren baitan bereziki.
|
|
Egin didaten azken barne erretratua eskuetan hartu nuenean, eta medikuarenak aditurik, lanari ekin nion. Nahi gabe, Kavafis
|
etorri
zitzaidan gogora. Eta Jose Luis Otamendiren liburu haren titulua ere bai:
|
|
Hiri setiatua idazteari ekin niolarik
|
etorri
zitzaidan Kavafis gogora, ez lehenago. Hasierako lerroek eskatu zidaten epopeiaren eta, beraz, narrazioaren kutsua, olerkian horrelakorik baldin bada behinik behin, haren oihartzuna delakoan nago.
|
|
Ez da denbora gehiegi pasa Liuba
|
etorri
aitzin. Haren aurreko bezeroaren lorratzik ere ez du iheslariak atzeman.
|
|
«Hamarkada apasionantea izan zen, gazteak ere baginen-eta. Frankismoaren itomenaren ondotik pizkunde halako bat
|
etorri
zen 60ko hamarkadatik aurrera. Horregatik eskaini nahi dizkiot bi liburu hamarkada horri.
|
|
Badakizu han 400 lagun zain dituzula. Bidean zer kantatuko duzun pentsatuz zoaz, buruan ez duzu errimarik edo neurririk, baina hara iritsi eta
|
etorri
egiten dira.»
|
|
Gure hasierako beldurra, alegia lan hura luzeegia, konplexuegia eta urrunegia izango zela ikasle berriak erakartzeko, arrazoigabea suertatu zen, eta halaxe ohartu ginen benetako gosea zegoela itxura batera zailak ziren obrei heltzeko. Don Kixoteren atzetik Dickensen The Pickwick Papers
|
etorri
ziren laster, non Mr Pickwick Kixoteren ondorengo naïve gisa har daitekeen eta San Weller, berriz, Santxo gisa. Eta baliteke, noizbait, Kixoteren beste ondorengo literario ingeles bat hautatzea:
|
|
Alderdi huts horretan jarrita, erabat ados nago Xavier Rodríguez itzultzaile galegoarekin. Askotan
|
etorri
izan zait burura, izerdi batean ari naizela paragrafo batekin ezin buruturik, zertarako horrelako lanak hartu, zeinentzat, gero inork ezer esaten ez badizu, delako liburua, dirudienez, inork irakurtzen ez badu; areago, eta hau ez da ahaztu behar, berez hemengo gaia ez bada ere?, zeurearekin batera, tarteka, beste liburu bat ateratzen bada, zeurea baino askoz ere okerrago itzulia. Izan ere, batzuetan ez dugu asmatzen ondo itzultzen (idazten), edo ni behintzat ez naiz gauza izaten nire testu bat ondo/ egoki/ behar duen bezala dagoen edo ez, berriz ere aldatu/ zuzendu behar dudan erabakitzeko; baina gaizki dagoena, eta batez ere beste baten testua baldin bada, hura airean harrapatzen dut.
|
|
Rostros, amores, maldiciones horretan 250 orri baino gehiago idatzi nituen, geratu gabe, 1992an, Ramadan hilabetean. Horrela
|
etorri
zen liburuaren lehenengo zirriborroa. Gero, bertan laga nuen hilabetean, eta ondoren berriz heldu nion, zuzenketak egiteko, fintzeko, eskulturagileak ohi duen moduan.
|
|
«Paul Bowlesengana eramango zaitut, zure ipuinak itzultzeko», esan zidan. Horrela
|
etorri
zen nire lanak ingelesez eta frantsesez argitaratzea. Baina Geneti buruz galdetu didazu.
|
|
Gainera, arabieraz eta espainolez ere ikasi nahi nuen. Tangerra
|
etorri
eta lehenago ikasi nituen hitz batzuk espainolez, Marokoko dialektoan baina. Aurretik bereberrez mintzo nintzen ni.
|
|
Guardia zibil taldearen buru egiten zuen agentea
|
etorri
zen orduan, dena ondo zegoela eta aurrera jarrai nezakeela esatera.
|
|
–Baina zu zergatik
|
etorri
zara hona, dirua irabazteko ez bada?
|
|
Nolanahi ere, joan den mendean Literaturako Nobel Saria eskuratu zuen gure laukoteak. Yeats, Shaw, Beckett, Heaney?, gehi Joyceren nazioarteko ospe izugarriak, hain egiten du txundigarria gure ingelesezko literaturaren gailurren okupazioa, non suizidio nazional moduko bat izango bailitzakete, ezin pentsatuzkoa, idazle haiei uko egitea. «Ingeles gizajoak», esan dezakezue, baldin nahi baduzue metaforarik nahastu Richard Brinsley Sheridan en 1775eko The Rivals [«Aurkariak»] antzerki lanean Mrs Malaprop ek esanahiak nahasten zituen bezala, «beren hizkuntzan herrenka gure atzetik
|
etorri
, besterik ez dute egiten». Gehiegikeria handiz jardutea da hori esatea, jakina, baina kolonia ohi arrakastatsu bati utziko zaio noski tarteka tarteka halakoez gozatzen.
|
|
«aho beroa, bufoia, hiztuna», eta horiek denak oso ondo daude; baina arrastorik ere ez dago craic hitzarenik. Hitza ingelesa da berez, crack, «barrez lehertu», txiste batekin esate baterako, edo cracked, «erotua» adieran?, eta ondoren eskoziarrek modulatu zuten« (hitz)
|
etorri
handia duen norbait» esateko. Baina craic, bere horretan, transkripzio moderno bat da, sekula izan ez den irlanderazko hitza.
|
|
Argazkilaria goizean
|
etorri
zen bere kutxatxoarekin, aitaren ezaguna zen, hika egiten zion, lanerako argi ona zutela esan zuen, lehenik etxe aurrean atera zien, gurasoak, arreba eta laurak elkarren ondoan jarrita, gero kanpoko eskaileretako maila desberdinetan, behetik gora, azkenean banaka, beti etxe aitzinean. Horregatik dago Benito etxeko teilatuan argazkilaria joan denez gero, beste etxe batera aldatuko direlako eta mutikoak esana dielako lagunei, Petra, Exteban, Benito, bera ez dutela handik eramanen, teilatura igoko dela eta nahi badute alde egitea daukatela bera gabe, ez dituela lagunak utziko, han biziko dela beti.
|
|
urragarrizko laztan bat Carmiñaren semeari, ni neu izan nintekeen gaztetxoari, orain, segur naiz, mastaren gorenera igota Grand Soleko hartan mila eta berrehun brazako osinean eskua jasorik adio eta mehatxu egiten didan hari berari. «Igo hadi hona, argalleiro ez bestea!», hitz haiek
|
etorri
zitzaizkidan akordura narrasti hankadun txipiaren gain erliebea ez higatzearren horren kontuz erabiltzen nuen xaboia begipean neukala zehatz, garden.
|
|
Egunean hamaika ordu ematen ditu tamahak frantses hiztegian buru belarri lanean. Bisita gutxi izan du aspalditik hona, bi kristau baizik ez zaizkio hamaika hilabetetan
|
etorri
. Ez albisterik ez gutunik ez du.
|
|
Ostiralero jotzen zuen bere kontzertina eta eskusoinua, eta neronek gitarraz laguntzen nion han egon nintzen denboraldian. Behin batean, Clare konderrira bere sustraiak aurkitu nahian
|
etorri
zen irlandar amerikano batek, etxera itzuli baino lehen, agur festa bat antolatu zuen Doolin izeneko ondoko herrixkan. Biztanle guztiak edatera gonbidatu zituen, pelikuletan bezala.
|
|
«Ah! Zu Lisdoonvarnara
|
etorri
den euskal musikari hori izango zara noski!». «Hemen ere, inor ohartu gabe pasatzeko moduan!» pentsatu nuen nire baitan...
|
2011
|
|
1976 urtean edo, Aieten bizitzen jarri ginenean, Mikelek Hernaniko azokara eramaten zituen Izaro semea eta haren auzoko lagunak. Izaro bera baino zaharxeagoak?, baratzerako haziak eta erostera (1976an posible zen hori Aieteko umeentzat). Gero, duela urte batzuk Pierre Blondiak kontatu zuenez (garai hartan auzora bizitzera
|
etorri
zen ume frantses bat), «poteatzera» eramaten zituen, fanta edatera eta patatak jatera. Estu antzean baina poz pozik joaten ziren ume guztiak autoan.
|
|
Txirritak Norteko ferrokarrillari kantatu zion. Gero 1936ko Gerra Zibila
|
etorri
zen. Geroago, 50eko hamarkadan, bertsolaritzak beste abiada bat hartu zuen, neurri batean autoei esker.
|
|
Ni berriz, Elgoibarren trena hartu ta urrean zegoan Oiartzun! Etsi etsian noizbait ere iritxiko nintzala eta
|
etorri
egin bear».
|
|
Handik ordu batzuetara, Azpillagari tailerrera
|
etorri
zitzaizkion bila guardia zibilak. Handik, kuartelera, eta brigada baten errieta eta amenazoak jasan behar.
|
|
Zaldibira zazpi aldiz joan ginen, Atauna sei? Elkarrekin joaten ginen eta elkarrekin
|
etorri
, Mutrikutik bueltan. Heltzen nintzen etxera goizeko lauretan, bostetan?
|
|
Nongo deabruk bultzatu ote nau Afrikara? Zeren bila ote naiz
|
etorri
herri honetara. Lasai nengoen.
|
|
Tolosara jo zuen etxegintzan egiteko lan, eta hiruzpalau urteren bueltan mikelete sartu zen 1930ean. Jakina, Espainiako gerrako joan
|
etorri
guztiak kontatzen dizkigu hurbil hurbiletik eta bizi bizi, azkenean Kataluniako mugatik erbesteratzeko. Lehenago kontzentrazio eremua eta handik hanka eginda Iparraldera.
|
|
Iaz, historia zikliko samarra izan ohi da?, Angel Olaran misiolaria Donostiara
|
etorri
zen Etiopiako gazte batzuekin. Jakina denez, fraide honek bizitza osoa eman du Etiopiako alderdi txiroenetako batean, Bukron.
|
|
Jakina denez, fraide honek bizitza osoa eman du Etiopiako alderdi txiroenetako batean, Bukron. Gipuzkoako Foru Aldundiak urrezko domina eman behar diola eta,
|
etorri
da jaioterrira, ekarri ditu berekin neska mutil batzuk. Arratsalde batean, joan dira kirol denda batera, gazte horiek atletismoan trebatzen hasiak direlako Bukroko beren kamio lehor eta hautseztatu haietan.
|
|
«sinesmenak ez du gogoa tapatzen, ez hertsitzen, bainan hazten[?] eta beraz jakintsunek ez dute zeren duda». Horrainokoa gogoeta orokor baten itxurarekin
|
etorri
zaigu, eta ados edo, ziurrenez, desados egon bagaitezke ere, osteko azken hiru lerroek ez dute ezer galtzekorik, eta Etxepare dute bizi bizirik begien aurrean.
|
|
Hegazkin txartela erosia nuen, maleta neguko arroparekin erdi egina, ipar forroa barne, adiskideek emana zidaten bisitatzera etortzeko hitza. Iruñera
|
etorri
nintzen dentistarenera, gehiegitan bisitatzen dudan tokia, eta Raul nire adiskidearekin topo egin nuen. Irlandara zoazela ez zoazela.
|
|
Zirriborro batek erakarri du begirada. Gogora
|
etorri
zaio nola osatu zuen. Semeetako batek erronka bota zion ezetz marraztu txikle baten bilgarrian zegoen marrazkia.
|
|
1884ko Berlin ezpataren eta balaren bitartez gauzatu zen. Baina ezpataren eta balaren gauaren atzetik klarionaren eta arbelaren goiza
|
etorri
zen. Gudu zelaiko bortxa fisikoaren atzetik ikasgelako bortxa psikologikoa etorri zen.
|
|
Baina ezpataren eta balaren gauaren atzetik klarionaren eta arbelaren goiza etorri zen. Gudu zelaiko bortxa fisikoaren atzetik ikasgelako bortxa psikologikoa
|
etorri
zen. Baina aurrenekoa nabarmenki basa zen bezala, azkena nabarmenki leuna zen.
|
|
Kontinente Beltzean, ulertzen hasi ginen haien benetako boterea ez zetzala inolaz ere lehenengo goizeko kanoietan baizik eta kanoien atzetik
|
etorri
zen hartan. Izan ere, kanoien atzean eskola berria zegoen.
|
|
Gainera oso ezagunak egin ziren urte haietan Galvez familiak bere villa dotore horretan ospatzen zituen festak, ofizial nazien omenez. Ugariak izan ziren txalet horretan lorategietan emandako festak, musika eta guzti, eta bertan buruturiko afariak halako eta halako SSetako agintari
|
etorri
zirelako.
|
|
Zer ote da poema horren atzeko aldean? Zergatik
|
etorri
zait gogora poema hori, lehen lehenik. Airosagoa hautatzen ahal nuen, motzagoa, neurtitzetan egina, eta abar.
|
|
Etsenplu bat behar balin bada hartu, nihaur naiz. Egona naiz Parisen, ikasketak egiten, gero Agenen lizeoko erakasle gisa, eta egun batez
|
etorri
naiz, Baionarat hain zuzen, Euskal Erakustokiko zuzendari izaiteko. Sartu nintzen berriz ene herrian.
|
|
Orain «argazkiak» dira, baina lehen «erretratuak» ziren: norbait
|
etorri
eta atera. Batez ere nondik gatozen, bakoitza nondik datorren gogoratzeko aukeratu dut.
|
|
Ramon Olasagasti
|
etorri
zen nirekin, gero Egunkarian «Mundumira» saila idazten zuena, orduan 27 urtekoa, eta Aitor Elduaien, 24koa, biak kazetariak. Nik 41 nituen.
|
|
«Ba, ez zeukak meritu makala landare horrek». Hortxe utzi, bidaia batera joan,
|
etorri
eta hortxe dago bizirik, berde berde.
|
|
Azkenaldi honetan euskal literaturari suertatu zaizkion gauza onak zeintzuk ote diren galdetuta, Pako Aristi idazleak esan dit berarentzat bat izan dela benetan harrigarria, eta pozgarria, hauxe: Anjel Lertxundiri eman dioten Espainiako Sari Nazionala, halako normaltasun batekin
|
etorri
delako, ez liburuaren babes kanpaina batek edo lobbyren batek bultzatuta. Bigarren bat ere ikusten du, oso gauza ona izan omen da irakurle klubak sortzea, merezi duten adinako garrantzirik eman ez bazaio ere.
|
|
Baina, Haur eta Gazte Literaturak ez du beste herrialdeetan duen aitorpen edo errekonozimendu publikoa, bereziki prentsaren eta literatur eta kultur programen aldetik (prentsa idatzia, irratia, telebista?), Zubeldiak dioenez. Azkenaldi honetan Idazleak ikastetxeetan programa oso ondo omen zihoan, baina hor ere Pako edo Patxi
|
etorri
omen da beherapenekin. Eta bitxia da idazleoi saio horien kopurua erdiraino jaitsi zaigula (400 saio ingurutik 200 ingurura), eta zertarako?
|
|
Gure aita eta ama gerra aurretik ezkondu ziren, eta gerra bukatutakoan
|
etorri
ziren hona bizitzera. Nahiz aita Leongoa eta Madrilekoa izan, euskara ikasten hasi zen berehala.
|
|
Francoren azken urteetan ni PCn nengoen. Egun batean lagunak
|
etorri
eta esan didate:
|
|
Neguan itxita egoten zen. Hala, iritsi zen eguna, eta Nicolás Sartoriusen bila joan ginen geltokira, trenez
|
etorri
behar zuen eta. Izugarri erakargarria iruditu zitzaidan Sartorius.
|
|
Baserritar bati galdetu nion, eta hala esan zidan: «Horrela behintzat ezin zara jaitsi, hobeto tapatuta
|
etorri
duzu».
|