|
2007
|
|
|
Azken batean, etorkizuna ez dugula samurra. Baina honako hau ere
|
esan
beharra dago: gaur baino hobeto sekula ez garela egon.
|
|
|
Liskarrak, tirabirak, kristorenak eta bi pasa eta gero, 2007ko martxoan gaude eta argi eta garbi
|
esan
behar dugu HEA sektore indartsua dela, bere historiari uko egin barik, erronkei aurre egiten jakin izan duena eta egoerarik txarrenean ere aurrera egiten jakin duena.
|
|
|
Motibazioari dagokionez,
|
esan
behar dugu arlo konplexua dela. Nola asmatu motibazioetan eragiten?
|
|
|
Salbuespen bakarra dago, 1993ko neurketan, euskaldunak %25 diren guneko indizea txikiagoa da euskaldunak %0 diren gunekoa baino. Bukatzeko,
|
esan
beharra dago 1993tik hona indizeak gora egin duela gune soziolinguistiko guztietan, neurketatik neurketara indizearen hazkundea motelduz doan arren.
|
|
|
izan ere, adinekoen hizkuntza gaitasun erlatiboa ere jaitsi zen, adin talde horretako erabilera baino askoz gehiago jaitsi ere. Azkenik,
|
esan
beharra dago handia izan zela Gipuzkoako indizearen hazkundea, hazkunde erritmoa motelduz doan arren.
|
|
|
Era horretara inkestaren bidez jasotako datuen subjektibotasuna saihesten da eta emaitza fidagarriagoak lortzen dira. Alabaina,
|
esan
beharra dago ez dela erraza euskararen kale erabilerari buruzko datuak interpretatzea eta ondorio garbiak ateratzea eta, sarri askotan, lan hipotesi moduan ulertu behar direla datuon azterketako emaitzak. Are gehiago, Euskararen Erabileraren Kale Neurketako emaitzak sinesgarriak badira ere, horrek ez du esan nahi interpretazio guztiak hala direnik.
|
|
|
Analisi estatistiko xumea eginez hazkuntzaren esanguratsutasuna zalantzan jar daiteke. Hertsi hertsian
|
esan
behar dugu erabilera tasaren hazkuntza apala izan dela. Edozein modutan, esandakoa ez da nahikoa euskararen erabileraren auzia hobeto ulertzeko.
|
|
|
Antzina, ez zen horrela egiten, eta aurreskulariari agurra bueltatzen zitzaion burua makurtuz, dantza hori ohorezko ekitaldia baita, ikuskizuna barik. Hau da, txalo jotzea da une honetan gure mirespena erakusteko daukagun modurik zabalena munEtorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula. duan, baina
|
esan
behar dugu hori ez dela bakarra kultura guztietarako. Are gehiago, Mendebaldeko kulturen erakusgarria da, eta, ikuspegi horretatik, euskal kulturak berea zuen keinua laga du alde batera, kanpotik etorriko beste bat jartzeko haren lekuan.
|
|
|
Gizartearen hizkuntza diskurtsoa nolakoa, gizartearen hizkuntza balorazioak eta arauak halakoak. Aipaturiko hiru dimentsioek elkarri eragiten diotela gogoraraziz, hauxe
|
esan
behar dugu: bai hizkuntzaren inguruko lege estatusak, baita gizarte diskurtsoak ere, bi biek eragingo dute norbanakoaren motibazio nahikoa eman dadin ala ez.
|
|
2008
|
|
|
Hala, gaur egun dauden baliabide teknologikoak egituratutako eta sekuentziatutako edukiekin egoki uztartuz, lehen aipatutako edukiak barneratzeko eta horiek aurrerantzean egoera konplexuagoetan aplikatzeko aukera ematen zaio ikasleari. Ariketetan trebatzea ezinbestekoa da hainbat prozesu automatizatzeko, eta ez dago
|
esan
beharrik trebatzeak, entrenatzeak eta errepikatzeak berekin ikaslearentzat lan gogorra eta esfortzua dakarrela. Ikuspuntu horretatik begiratuta, baliabide teknologiko berri horiek hezkuntzaren zerbitzuan jartzea lortzen da:
|
|
|
Lehenago esan den bezala, IKASYS sistema hiru osagaiak uztartzetik dator. Horrekin lotuta,
|
esan
beharra dago, IKASYS Proiektuaren benetako arrakasta hortik datorrela; orain baino lehenago ekimen eta saio gehiago egin badira ere, ez da orain arte inoiz aurkeztu tresna informatikoak, aplikazio informatikoak eta edukiak, hirurak batera, uztartzen dituen proiekturik, eta hau da, hain zuzen ere, IKASYS Proiektuak eskaintzen duena: eskola jardueretara egokitzen den hardwarea; jarduerak sortzeko, horiei erantzuteko eta horien jarraipena egiteko software egokia; edukien esparruan, ikasleari hainbat konpetentzia garatzen lagunduko dion arloka eta zailtasunen arabera mailakatutako tipologia askotariko jarduera multzoa.
|
|
|
Hori horrela dela, eduki bakoitza konpetentzia konkretu bati lotuta geratuko da. Edukiak eta jarduera tipologiak konpetentziekin lotzeko burutapenean euskal curriculumaren lanerako proposamena izan da erreferente nagusia, eta,
|
esan
behar da, IKASYS Proiektuarekin lotuta, Ikastolen Elkarteak euskal irakaskuntzari eta euskal eskolari egingo dion ekarpenik garrantzitsuenetakoa eta, beraz, balio erantsirik behinena duena, eduki banku horretan dagoela eta egongo dela aurrerantzean.
|
|
|
Aurrez finkatutako mailak gainditu ahala, ikasleak aukera du egindako ariketa kopurua eta halaber asmatutako kopurua hitzarmenarekin kontrastatzeko. Ildo berean,
|
esan
behar da, premia bereziak dituzten ikasleen jarraipena egiten edota etorkinak integratzen lagundu dezakeela proiektu honek.
|
|
|
Amaitzeko, argi eta garbi
|
esan
behar da proiektua hezkuntzan sortzen diren behar konkretu batzuei erantzuteko sortu dela eta, beraz, ez duela balio ikasketa prozesu guztietan aplikatzeko eta bestalde, jakina, arrakasta oso lotuta dagoela proiektuari ematen zaion erabilerarekin. Arriskua proiektuari ematen zaion erabilera okerrean dagoke:
|
|
|
Era orokorrean,
|
esan
behar da Ipar Euskal Herrian soziolinguistikaren ekarpenak ez direla ezagutuak eta beraz erabiliak, edo gutxi bederen. Teoriaz mesfidatzen da, botere publikoak edo euskal elkarteak izan daitezen.
|
|
|
" Euskal Herriko Antolaketa eta Garapen Eskemaren elaborazioaren kariaz 1997an, euskara berreskuratzeko plana eraikitzeko Joshua Fischman en (sic) aldarrikapenak baliatu izan dira" 7 Euskal Herriko Antolaketa eta Garapen Eskema hori bi dokumentutan aurkezten da, 1996ko" Norabide orokorrak" testuan eta 1997ko" Programmes opérationnels" delakoan. Proposatu den analisi soziolinguistikoa aski motza zen, baina
|
esan
behar da lehen aldia zela dokumentu ofizial batean euskararen aldeko politikarako hausnarketa batzuk agertzen zirela.
|
|
|
Era orokorrean,
|
esan
behar da Ipar Euskal Herrian soziolinguistikaren ekarpenak ez direla ezagutuak eta beraz erabiliak, edo gutxi bederen. Teoriaz mesfidatzen da, botere publikoak edo euskal elkarteak izan daitezen.
|
|
|
Beraz parekotasuneko elebidun ereduaren pedagogia mugatu dela esan dezakegu. Gero
|
esan
behar da, errealitatean, delibero hori ez dela beti eta klase oroetan aplikatua. Klase elebidunetan, frantsesaren erabilera gerta daiteke euskararen irakaskuntzaren denboran, bainan ikasleen mailaren arabera, mintzagaiaren arabera, irakasleak beharra asmatzen duen denboran eta ez, hain zuzen, urrutiko instituzio baten aginduaren bidez. Halere delibero murrizgarri hori hor dago.
|
|
|
Aipatu dugun 1951eko Deixonne legea baliatuz, euskararen eta euskarazko irakaskuntza garatu da, eskoletan bereziki. Eta
|
esan
behar da azken urte hoietan azkartzen eta hedatzen dela, lehen mailako parekotasuneko elebidun sarean bereziki. (ama eskola eta 1 maila).
|
|
|
11 Hau hobeto ulertzeko
|
esan
behar dugu D motako gurasoek gainerako bikote motak baino dezente zaharragoak direla eta bikote gazteenak, berriz, B eta A motatakoak direla.
|
|
|
Gurasoek euskaraz ondo hitz egiten ez dutenean7, seme alaben %95ek gaztelania bakarrik jasotzen du lehen hizkuntza gisa, %3, 5ek gaztelania euskararekin batera eta %2 baino gutxiago dira euskara bakarrik jasotzen dutenak. Hala ere,
|
esan
beharra dago ehuneko hori horren txikia izan arren, euskara ez dakiten gurasoen seme alaben multzoa hain handia izanik (seme alaba guztien ia %70 hain zuzen), lehen hizkuntza gutxienez euskara dutenen kopurua handi samarra dela, 17.133 lagunekoa, alegia.
|
|
|
Euskarak,
|
esan
beharrik ez dago, dialekto edo euskalki batzuk, barietate ezberdinak alegiak, baditu. Horietatik batzuek lortu dute historian zehar barietate idatzia edo" literarioaren" estatusa (Campión), beti ere kodetze baten bidez prestigiozko hizkuntzaren mailara iritsi dira.
|
|
|
Euskalkiak erabiltzen dituztenak hauexek dira. Bestelako komunikabide guztiek euskara batua erabiltzen dute, eta
|
esan
beharra dago euskalkiak erabiltzen dituzten tokian tokiko komunikabideek, barietate dialektalekin batera, batua ere erabiltzen dutela. Euskalkiak komunikabide inprimatuetan baino gutxiago erabiltzen dira, bestalde. Batua ez diren bestelako euskalkiak (normalizazio eta gramatikalizazio gradua ezberdina da) mendebaleko hizkuntz eremukoak dira edota Bizkian dute egoitza soziala. Ziberkomunikabideen portzentaje txiki batek publizitatea onartzen du.
|
|
|
Toki administrazioari dagokienez,
|
esan
behar da ordenantzen bidez udal eta mankomunitateek arautzen dituztela beren eskumenekoak diren gaiak. Hortaz, udalen autonomiaren ondorioa dira; nolanahi ere, ordenantzak legearen menpekoak dira.
|
|
|
Euskara Zerbitzuek plangintzaren segimendua egin eta toki entitateetako langileendako diru laguntzak kudeatzen dituzte. Hala ere,
|
esan
behar da gero eta udal gehiago direla plangintza horiek hein batean haien funtsetatik ordaintzen dituztenak, dirua gero eta gutxiago eta gero eta beranduago iristen baita toki entitateetara.
|
|
|
Prozesu horren amaieran, hain zuzen, komunitate jakin horretakoek askoz gehiago sufritzen dute, beren hizkuntza historikoaren erabilera normalak desagertzen direla ikusten baitute, beraiek hori hautatu gabe. Hala ere,
|
esan
beharra dago desagertze hori epe luze edo oso luzean gertatzen dela" (Boyer 2007: 43).
|
|
|
Indartze positiboari dagokionez, nabarmena da edozein hizkuntza erabiliz indartzaile ugari jaso daitezkeela familia giroan (elikadura, arreta, etab.). Baina orain ez gara hizkuntzaren familia erabilera aztertzen ari, komunikazio hizkuntza moduan zer gizarte erabilera duen baizik. Eremu horretan euskara erabiltzeak zenbait onura ekar ditzakeela ere
|
esan
behar da. Ama hizkuntza euskara duenarentzat, onura horiek jatorrizko komunitatearekin identifikatzeko arloekin egongo dira osatuta, nagusiki.
|
|
|
Eta, noski, ezin da halakotzat hartu, beti zentzu berean gertatzen baita (euskal hiztunak aldatzen du hizkuntza, eta gaztelaniara jo), eta ez bestean, baita bi solaskideek bi hizkuntzak ezagutzen dituzten kasu askotan ere. Soziolinguistek gaztelaniaren elkargune araua esaten diote horri, eta
|
esan
beharra dago" mendetasun" terminoa ez dutela erabiltzen jokabide horren judizio etikoa edo estetikoa egiteko. Deskribapen balioa duen etiketa da.
|
|
2009
|
|
|
Bada, kasu honetan, NFBHLO berberarekin, euskararen ofizialtasuna Nafarroa osora zabal liteke. Horretarako Foru Parlamentuan 26 boto lortzea aski izango litzatekeela
|
esan
beharra dago ere —jakina, adostasun handiagorik lortu ezean—; alegia, NFBHLOak galdatzen duen bezalaxe, erabateko gehiengoz Lege bat onartzea beharrezkoa izango litzateke.
|
|
|
Gorago aipatu dut nola Kutxak hau guztia egiteko dituen motiboetan bat garrantzitsua den gizartetik bueltan datorkion ospe korporatiboa. Eta
|
esan
behar dut azken boladan errekonozimendu ugari etorri zaigula hizkuntzaren kudeaketan egiten ari garen lanarengatik.
|
|
|
Urte bete luze da aldizkari honetan bertan beste artikulu bat argitaratu zidatela, Hizkuntzak enpresaren kulturan izenburupean. Oraingo hau prestatzerakoan hura berrirakurri dut eta ohartu naiz —pozez,
|
esan
behar dut— orduan idatzitako ia guztiak balio diala bere horretan gaur egun. Apenas neraman urte bete Kutxan Hizkuntza Plangintzaren arduradun ideia haiek paperean jarri nituenean, eta geroztik egindako bideak nahiz gaur dudan ikuspegiak orobat balioetsi egiten dute orduan idatzitakoa. Beraz, hura oinarri hartuta arituko naiz ondoko orrietan, haren garapenak eman didan eskarmentua azaltzen.
|
|
|
Adierazle sistema oso bat dago azpian eta horren arabera egiten dira aurre txostena, ebaluazio bisita eta azken txostena. Barru barrutik bizi izan nuen prozesu hau guztia Kutxan, eta
|
esan
behar dut oso lagungarri izan dela normalizazio helburuetarako: enpresako alor guztiak eta haien buruak inplikatu ditu, barne plangintzarako tresnak eman dizkigu eta, ororen gainetik, enpresaren molde ezagun eta ohikoan kokatu du gure jarduera, asko lagundu digu hizkuntzarena txertatzen kudeaketa arruntean.
|
|
|
E. Baxok, iaz aldizkariak omendu zuenak4, nahiko presentzia handia izan zuen hasierako zenbaki haietan. Nire pozerako,
|
esan
behar dut nik ere azkar egin nuela aldizkaria neure, eta hasiera garai haietan artikulu bat argitaratu nuela" Hizkuntzak abertzaletasunen egituratzean" izenekoa5 Baina, azpimarratu behar da, ezinbestean, hasiera hasieratik Txillardegik aldizkarian izandako presentzia eta gidaritza handia.❚
|
|
|
Zor diogulako gauzak diren bezala
|
esan
beharrean gaude. Jose Luis Alvarez Enparantza askok ezagutzen dute, milaka dira bere lana goresten dutenak, baina Euskal Herriaren berreuskalduntzeari17 egindako ekarpenaz18 gutxik hitz egin dute fundamentuz eta are gutxiago dira aintzat hartzen dutenak19 Intelektualki egiteke dugun bidea da gure auzietan pentsamendua garatzearena.
|
|
|
Nor sentituko da gure artean askatuta? Ez dago
|
esan
beharrik, baina esan egingo dugu, badaezpada ere: hots, nazio identitate espainolaren oinarrizko osagaietan —hizkuntza, kultura, mundu soziala... — murgilduta bizi diren abertzaleak.
|
|
|
Bai, horixe! Gauza hauek
|
esan
beharra ez da batere gozagarria, espainolismoaren indarra gero eta errotuagoa denean. Haatik, ez dago atzera egiterik, eta Txillardegik orduan esan zituen gauzak, berriz ere esan beharra dago.
|
|
|
Gauza hauek esan beharra ez da batere gozagarria, espainolismoaren indarra gero eta errotuagoa denean. Haatik, ez dago atzera egiterik, eta Txillardegik orduan esan zituen gauzak, berriz ere
|
esan
beharra dago. Ez baitugu fitsik ere ikasi, dirudienez.
|
|
|
Aspalditik lankide eta adiskide, Jose Luis Albarez Enparantza Txillardegi nor den
|
esan
beharrik ez dago. Zure aditzea zabala da Euskal Herrian eta baita hemendik kanpo ere.
|
|
|
" Pedagogiako sailean irakasle izanagatik ere, ez naiz pedagogoa, hizkuntzalaria baizik". Hau ulertzeko
|
esan
behar da Donostiako Zorroagako egoitzan ginenean, Pedagogiako titulazioaren barne Hizkuntzaren Pedagogia deituriko ibilbidea sortu zela, 1983ko ikasketa planetan ofizialki onartua. Erabat berria zen hura, gainerako unibertsitateetan ez baitzegoen horrelakorik.
|
|
|
Hona helduta, ondorio orokor batzuk laburbil daitezkeela uste dugu. Lehenengo eta behin
|
esan
behar da generoa oso ondo bereizten dela, umeen kasuan izan ezik; nerabezaroan gertatzen diren aldaketa fisikoak gauzatu arte bereizkuntza ez da era batekoa izaten. Gure lanean zehar ikusi izan dugun eran, oinarrizko maiztasunak eta soinuen gainerako tasunek garrantzi handia daukate honetan.
|
|
|
Euskararen kasuan, dela prosodiaren alde linguistikoan, dela alde paralinguistikoan, ikerketak hastapenetan daudela
|
esan
behar dugu. Ikerketa batzuk burutu diren arren (ikusi Gaminde, 2009b bibliografia zehatzerako), euron helburuak oso desberdinak izan dira.
|
|
|
Elkarteei begirako hitzarmengintza abian jartzeko, epeko Plan Estrategikoa eratzeko 2002an burutu zen diagnostikoan oinarritu ginen. Elkarteekin lanean hasi ginen 2004an eta lan emankorra izan zela
|
esan
behar, euskararen egoera soziolinguistikoa gizarte mailakoa baino hobea zelako/ delako esparru horretan, belaunaldi berriez eta alfabetatuez hornitua.
|
|
2010
|
|
|
Eta euskalkiaz ari garela, beste alderdi bati erreparatuta, Leitzako euskara bera aldatzen ari dela
|
esan
behar. Ezinbestean, hizkuntzak berak bere hiztun taldearen errealitateari erantzuten diolako.
|
|
|
ahozko aurkezpenak, txostenak, debateak, foroak, irakurketak... Esan ere
|
esan
behar da gauza bera egin dugula konpetentzia digitalekin eta oinarrizko konpetentziekin (ikasten ikasi, talde lana, ikuspegi globala, lidergoa eta komunikazio eraginkorra). Horiek erabakitzeaz gain, lortu da batzuetan beste materia horietako tutoreek hartzea konpetentzia horien garapenaren ardura, eta beste batzuetan konpetentzia horien gaineko tailer espezifikoak egitea, alegia, ahozko aurkezpenen gaineko tailerra, txostenaren gaineko tailerra...
|
|
|
— Baina berez, noski eta horixe da hitzaldi honetan azpimarratu nahi nuena, hizkuntza bera, euskara, ez da inondik inora oztopo erreferente horiekiko azalpenak, argibideak, analisiak eta iritziak emateko. Oraindik ere hau
|
esan
beharra da, agian, tamalgarriago. Nolanahi den, euskaraz jarduteak, mozkinak ez diren onurak eskaintzen dizkit, pertsonalki.
|
|
|
• estatuan hizkuntza ofizial bakarra, zuzenean izendatua edo praktikan islatua. talde honen barruan badira gutxiengoen eskubideak bermatzeko erabaki batzuk, baina ez dute ofizialtasuna aitortzen.
|
esan
behar dugu azken talde horretan azpitaldeak egin litezkeela, baina luze joko luke kasuistika osoa agertzeak. dena den, oinarrizko argazkia izateko nahiko dela esango genuke. akaso, argazkia osatzeko gizarte zibilak egindako ekarpena: 1996an Bartzelonan onartutako Hizkuntz Eskubideen deklarazio unibertsala.
|
|
|
Herritarren arteko berdintasuna eta aniztasunaren ondarea aldarrikatzen duen Europak ezin du beste albo batera begiratu kide diren hainbat Estatuk hizkuntzagutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. esan genuke azken taldean aurkitzen direla estatu gehienak, 22 hain zuzen ere. eTa orduan, zer? ...katzen duen europak ezin du beste albo batera begiratu kide diren hainbat estatuk hizkuntza gutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. ez dago onartzerik europako batasuneko kide izan nahi duen turkiari nazioarteko oinarrizko estandarrak bere egin behar dituela agintzea, eta egun batasuneko estatu batzuek estandar horiek sinatzeari edota berresteari muzin egitea. hala ere,
|
esan
behar dugu gizarte zibila pixkanaka pixkanaka esnatuz doala. herri mugimenduek gero eta tresna gehiago jartzen dituzte beren hizkuntzen normalizazioa ahalbidetzeko: bretainia, Frisia, okzitania, euskal herria, gales, herrialde katalanak, Sardinia... are gehiago, herrien arteko elkarlana inoiz baino gehiago sustatu da azken urteotan. horrek erakusten digu hizkuntza gutxiagotuen berreskurapenaren aldeko masa sozial aktiboa gero eta handiagoa dela, eta beraz itxaropenez ikusten dugu etorkizuna. hona ekarri nahiko nuke berriki Fernand de Varennes irakasle eta adituak lorienten (bretainian) Partnership for Diversity delako foroan egindako hausnarketa:
|
|
|
bretainia, Frisia, okzitania, euskal herria, gales, herrialde katalanak, Sardinia... are gehiago, herrien arteko elkarlana inoiz baino gehiago sustatu da azken urteotan. horrek erakusten digu hizkuntza gutxiagotuen berreskurapenaren aldeko masa sozial aktiboa gero eta handiagoa dela, eta beraz itxaropenez ikusten dugu etorkizuna. hona ekarri nahiko nuke berriki Fernand de Varennes irakasle eta adituak lorienten (bretainian) Partnership for Diversity delako foroan egindako hausnarketa: " etorkizuna ez da beltza hizkuntza gutxiagotuei dagokienez, hala ere, instituzioek zer eman dezaketen eta zer emango duten kontuan hartuta, gizarte zibilaren garaia dela
|
esan
behar dugu. gizarte zibilaren determinazioak aldaketak eragin ditzakeela zalantzarik ez dut." inoiz gure eta gu bezalakoen arteko elkarlana saretu dugu, europako instituzioen aurrean ahots bakarra agertu dugu, hain zuzen ere, hizkuntza gutxiagotuetako kide diren milioika hiztunen ahotsa eraman dugu lau haizetara aldarrikatzen duten aniztasunean bildurik ikurritza benetakoa izan dadin.z oharr...
|
|
|
Euskarazko argitalpen espezialdu eta dibulgatiboen eztanda bizi izan dugu urte hauetan. harrera hotza(). ...iren. garai hartako argitalpen batzordea osatzen zuten pertsonak, eta elementu hau azpimarratu nahi nuke, pertsonak, banakoak, izan ziren proiektuari eutsi beharra zegoela eta proiektuarentzat behar zen oinarria jarri zutenak. txillardegi eta Xabier isasik ekin zioten bakardadean lan horri. une horretantxe bizi izan zuen bere unerik larriena aldizkariak. baina, behar den bezala inoiz idazten bada,
|
esan
beharrekoa izango da euskalgintzakoa txingurri lana izan dela, eta ataka zail horretan ere, ederki kostata izan arren, taldetxo horrek lortu zuen argitalpen batzordea kide berriekin osatzea, proiektuarekin konprometitutako koordinatzaile bat topatzea, egoitza berria, diru-laguntza publikoak bermatzeko konfidantza hedatzea, irakurlegoari eustea... ia hutsetik hasi zuen bidea bat ek.... Sei elkartea (euskal Soziolinguistika institutua Sortzen izenekoa) babesle zuela, berariaz horretarako sortua. ondoren Soziolinguistika klusterra etorri zen, Sei ren garapenaren ondorioz. garai bakoitzean zuzendariak (txillardegi eta Maria Jose azurmendi), koordinatzaileak, argitalpen batzordeko kideak berritzen joan dira, eta horrek berarekin ekarri du garapena. ez nuke puntu honetan gehiegi luzatu nahi, uste baitut bakoitzak bere neurrian zuen onena eman zuela, baina uste dut bat aldizkariaren" intra historia" azpimarratzekoa dela arlo honetan, izan ere bere iraupen eta bilakaeraren gako nagusia bertan dago. zorroztasun akademikoa, esperientzia aplikatua, militantzia eta zabaltasuna uztartzen asmatu dute aldizkariaren sustapenean lan egin dutenek. denona eta inorena ez, txikia baina ezinbestekoa, hori da bat aldizkaria izan dena eta horretan ahalegindu dira, produktuan ikus daitekeenez, bertara bildutakoak.
|
|
|
Gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarteerabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. duela soilik bi edo hiru belaunaldira arteko egoera hizkuntza continuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da. ...neurri batean beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara.
|
esan
beharrik ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltze... 2.650.000 pertsonako biztanleriatik 490.000 pertsona izango lirateke euskaldunak, gutxi gorabehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu nahi ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko bideari buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen, bere burua hizkuntza gutxitu baten erabilerei buruzko lege batez hornitzean, jada 1977an Quebecen (kanada) 101 legeak markatutako ildoari jarraituz. nafarroari dagokionez, jada aipatu dugu 1986ra arte ez zela hasi datu demolinguistikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datuak bost urte geroagokoak dira, nahiz eta badirudien 1981eko koloreak oso antzekoak izango zirela. nafarroaren atzerapen demolinguistikoa legearen eremura ere hedatzen da; izan ere, ez zen halako legerik onartu, harik eta 1986an bertan euskararen Foru lege polemikoa onartu zen arte. lege horren bidez, hizkuntza gutxitu bat ofiziala soilik zati batean zuen lehen autonomia erkidego bilakatu zen nafarroa.
|
|
|
Laurogeiko hamarkadaren hasieran, Euskal Herriak eta Bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanle kopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. ...ailara guztietan, barruraino sartu zen gaztelania, eta hegoaldean normaltasunez bizitzeko guztiz ezinbesteko bilakatu zen. hiriingurunean, familiaren bidezko transmisioa bertan behera geratu zen, ia erabat. eta soziolinguistikan oso jakina denez, egoera horren ondoren hizkuntza erabiltzeari uztea etortzen da, eta handik gutxira gainera, baita landa eremuan ere. lehenago esandakoa errepikatu arren,
|
esan
beharra dago euskara desagertzeko prestatua izan zela, eta iragan mendearen azken laurdenak izan behar zuela azken aurreko geltokia; hau da, hizkuntza edozein familia eremutan hitz egiteari utziko zitzaionekoa. hizkuntzen galera fenomenoen arloan ikasiak ez direnei aurreko hitzak gehiegizkoak direla irudituko zaie. horregatik, prozesu hori adibide baten bidez azalduko dugu, eta oso urrutikoa ez d... 1981 urteko erroldako datuen arabera, eaen 430.000 euskaldun zeuden, 5 urtetik gorakoak. euskaldun guztien kopurua kalkulatzen badugu, nafarrak eta iparraldekoak gehituta, 560.000 euskal hiztun inguru izango ziren garai hartan, zazpi probintzietako guztizko 2.890.000 biztanleen %19, 5 ia aldi berean, 1983 urtean, rbo (Radio France Bretagne Ouest) hedabideak bretoierari buruzko inkesta bat egin zuen. bretainiako administrazio eskualdeko 2.700.000 biztanleen artean, 600.000 inguru ziren elebidunak, biztanleriaren %22 inguru2 beraz, alderaketa oso antzekoa da. laurogeiko hamarkadaren hasieran, euskal herriak eta bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanlekopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. bada, hogeita hamar urte geroago, bretainiako eskualdean 600.000 biztanletik 200.000ra igaro dira, eta hiztunen ehunekoa 22tik 6,5era jaitsi da. bretoieran eskolatzen direnen tasa %2 ingurukoa da, eta familiaren bidezko transmisioa, berriz, hutsaren hurrengoa3 horixe zen, eta ez besterik, euskararentzat prestatzen joan zen etorkizuna. eta demokraziaren hastapenetan euskarak zuen egoera berme ezin hobea zen bretoieraren moduko bilakaera izateko. eSpainiaKo demolinguiSTiKaren HiSToriari
|
|
|
...a badira ezberdintasunak ere beren artean. gara edo berria euskara Euskal Herriari lotzeko joeran nabarmentzen dira, eta baita jakintza edo ezagutza edo izaerari lotzean ere. el diario Vasco eta el Correo berriz, pertsona edo errespetua bezalako edukiekin lotzen dute indar gehiagorekin euskara, baita ere Espainia, gaztelania edo Euskadi bezalako edukiekin ere. komunikabide ekonomikoei buruz berriz
|
esan
behar da euskara gehienbat Espainiarekin edo nazio eztabaidaren gaiarekin lotzen dutela, hezkuntzari buruzko erreferentziei baino ere indar gehiagorekin gainera. bitartekoei begira, artikuluetako edukiak bere osotasunean hartuta, erakundeek gure hizkuntzari buruz egin duten legedia edo hizkuntza hau normalizatzeko erabilitako diruak dira gehien aipatzen diren jokabide edo bitartekoak euskararen e... Borondatea eta errespetua ere oso aipatuak dira, akordioaren premiarekin batera. baina badira ezberdintasunak espainiar eremuan ala euskal eremuan argitaratutako prentsaren artean. espainiar prentsak eta bereziki la razon eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa bat ematen da:
|
|
|
Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da: ...buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira.
|
esan
behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek: euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean, euskararen eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz:
|
|
|
Normalizazioaren kontzeptua bera normalizatzetik abiatu behar dela dio iñakik. Hizkuntzaren normalizazioari dagokionean
|
esan
behar da, J.M Sánchez Carrión Txepetx ek garbi azaldu duen bezala, hiru maila kontuan hartzea eskatzen duela. Hiru maila horietan gauzatzen ez bada, ez baita posible normalizazioaz hitz egitea.
|
|
|
Duela 30 urte hasi, eta orain arte, eta aurrerantzean ere ekoizpen berriak sortzen ari den ikertzailea baitugu gure artean. J. M. Sánchez Carrión Txepetxez ari naizela
|
esan
beharrik ez dago.15
|
|
|
Franco hil zenetik, hogeita hamar urte igarota, eta hogei urteko hizkuntz politikaren bueltan, eaen, hau da, nafarroarekin eta iparraldearekin erkatuz euskararen aldeko politikarik onena burutu den eremuan, ibarretxe Jaurlaritzak argitaratutako liburuxkan" hizkuntza politika aurrera begira" hizkuntza politikarako Sailburuordetzaren egitasmoan, honako hauek irakur daitezke: " 1982 inguruko urteetan ez bezala, erdal elebakartasunaren diskurtsoa ari da orain gure artean zabaltzen" (26 orrialdean);" marka politikoen gainetik eraiki beharreko diskurtso ideologiko bat eskatzen du, ez nazionala, ez autonomikoa ere, baizik eta hizkuntz ekologia moderno baten oinarrietan tinkotua" (28 orrialdean);" gizarteari arazoak ere baditugula
|
esan
behar zaiolakoan gaude, urria eta guztiz irregularra baita oraindik ere euskararen erabilera... ezin da euskararen geroa bermatutzat eman" (38 orrialdean);" euskaldunak bakarrik hartuz gero, euskararen erabilerak behera egin du eaen ere bai" (64 orrialdea);" hizkuntza gutxitu batek atzera egiteko arriskua berezkoa du" (37 orrialdean). teoriak eta praktikak erakusten dute,...
|
|
|
kapìtuluko hitzaldi teologiko ofiziala, De incarnatione Verbi zeritzana, eman zuen ordenako nagusi probintzial guztien aurrean, ekitaldiko buru aita alonso gudiel zutela. inork espero ez zuen bidetik etorri ziren, ordea, urak: gudiel teologo katedraduna Valladolid-a heldu orduko, atxilotu eta presondegira eraman zuten inkisizioko morroiek.
|
esan
beharrik ez dago bildutakoen arteko aztoramena, kapitulurako teologo buru hautatua baitzen gudiel, eta ordenaren barruan estimurik onena zuena. hasi zuen, bada, bere guruMendeak zehar euskaldungoak hainbat aukera historiko galdu ditu hizkuntza idatzita emateko, eta eremu idatzian kultura eskolatuari bidea urratzeko. Erdi Aroan egon zen halako balizko abagunerik, eta Aro Modernoan are sarriago.
|
|
2011
|
|
|
• (Elkarrizketa osoan zehar oso presente eduki behar dugu hizkuntzaren gaia, baina egoera artifiziala egin gabe, hobe da beraiek naturaltasunez
|
esan
behar dutena esatea, pentsatzen dutena esatea).
|
|
|
Nerabezaroen ezaugarriekin amaitzeko
|
esan
behar da, adin horretan ematen den haustura horrekin batera, kontuan hartu behar dela ere nerabeek ereduenganako duten imitazio indarra. Alegia, nerabeek identifikaturik sentitzen diren jarraibideak bilatzen dituzte gizarteak eskaintzen dizkien ereduetan.
|
|
|
(85 or.) gazteleraren eragina izugarria da. euskara alor askotan erdararen itzulpen hutsa da. Berriz
|
esan
behar da: diglosian bizi gara. hortxe dago kontua.
|
|
|
esplikazio hipotesiak bat baino gehiago izan litezke: a) halakorik ez delako izaten, ez hemen eta ez inon; b)" zeru" soziolinguistikoa zer den
|
esan
beharrik ez dagoelako, argiaren argiaz; c) momentuz ez dagoelako hartan pentsatzeko ere aukera praktikorik eta, beraz, horretan jardutea une uneko eginbehar larriei ihes egitea delako29 zail da, artikulua idatzi eta handik 34 urtera, errenteriarrak orduan esan zuena zergatik esan zuen erabat argitzea. kontua da aukera posible bi, ez hiru, ikusten zituela berak irispidean, euskararen geroari zegoz... purgatorioa batetik, eta infernua bestetik.
|
|
|
" educació i sociolingü� stica" liburuan, egileak hizkuntzaren etorkizunean pentsatzen zuen eta erantzukizunak hartzeko eta batasun soziolinguistiko katalana indartzeko eskatzen zuen.
|
esan
beharra dago aurrerapauso gutxi egin direla batasun horretan: IeC Ikerketa katalanen Institutua saiatu da, baina ezin izan du eragotzi hizkuntzaren Valentziako Akademia (AVL) sortzea; ppko gobernu autonomikoak TV3 telebista katalanaren seinalea pixkanaka kentzen joan dira Valentzian, telebista katea etsaia izango balitz bezala; eta herrialde katalanetan hizkuntza politika normalizatzaileak egiteaz arduratuko den erakunde bateraturik ez da sortu.
|
|
|
Mallorcako unibertsitateko Antoni Artigues ek eta rosa Calafat ek (1998) ere ekarpenak egin zituzten. Carme Junyent ek, bere aldetik, La diversitat lingü� stica (1999) argitaratu zuen Batxilergoko ikasleentzat, eta geLAko lankideekin batera (Arriskuan dauden hizkuntzen Ikerketa Taldea) Quadern d’ESO de la diversitat lingü� stica (2000) proposatu zuten; unibertsitatetik etorritako proposamen eskasetariko bat.
|
esan
beharra dago emili Boix ek eta F. Xavier Vila-k unibertsitaterako gidaliburu osoa argitaratu zutela, Sociolingü� stica de la llengua catalana (1998) izenekoa, eta horrekin aurreko proposamen akademikoak garatu
|
|
|
Lehenik eta behin pentsatu behar dena zera da, ea benetan posible den ikasleei hizkuntza erabilerarako arau berriak erakustea. Arazo hori oraindik ezin izan dugu konpondu gaur egungo espainiarekiko mendekotasun garaian, eta oso zaila izango da horrelako egoera batean konpontzea. duela urte batzuk, Bigarren hezkuntzako curriculumak behar duen aldaketa sakonari buruzko proposamena egin nuen4 hala ere, ez gara kontu horretaz arituko.
|
esan
beharra dago Soziolinguistikak diziplina gisa ez lukeela Bigarren hezkuntzan eta Filologia katalaneko eta Linguistika orokorreko espezialitateetan bakarrik egon. Irakasle Ikasketetako funtsezko irakasgai bat izan luke (izan ere, Soziolinguistika orokorreko irakasgai bat eta heziketa Soziolinguistikoko beste bat irakastea proposatzen dut) eta Soziolinguistikak (hautazko edo enborreko) irakasgaia izan luke ikasketa askotan; besteak beste, historian, Soziologian, zuzenbidean, politika zientzietan, giza zientzietan, kazetaritzan eta komunikazio zientzietan, pedagogian eta gizarte psikologian.
|
|
|
psikosfera, soziosfera eta noosfera; hau da, eskema ideologikoen eta kontzeptualen eremua; esate baterako: mundua adierazteko kodea.
|
esan
beharra dago hizkuntzalariak urte askoan aritu direla horri buruz eztabaidan. zein da hizkuntzaren lekua, locusa. Nagusiki Saussurek garatutako dimentsio soziala?
|
|
|
hiztunek hizkuntza ezberdinetan komunikatzeko duten gaitasuna. gaitasun bezala konplexua eta osagarri asko dituena bezala ageri da, eta beti ere hizkuntzaren funtzionalitateari begira, alegia, tokian tokian komunikatzeko behar diren bitartekoei eta beharrei begira definitzen da. hiztunak hizkuntza ezberdinetan dituen gaitasunak elkarren osagarri eta aberasgarri diren ustea dago, bestalde, definizio honen oinarrian. Beste era batera esanda, hiztun bat bi hizkuntza edo gehiago erabiltzeko, alegia, haietan komunikatzeko gai denean hiztun eleanitza dela esango da.
|
esan
beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik ere bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik. elebakarrak, ondo eta gaizki hitz egiten dutenak dauden bezala, elebi/ anitzak ere hobeto edo okerrago erabil ditzake bere hizkuntzak. garai batean, hizkuntza baten lekuan...
|
|
|
Sarrera eskolari hezkuntza eleanitza eskatzea utopia bat dela esango du norbaitek; hala izango da behar bada, baina hau ere derrigorrezko utopia dela
|
esan
behar. Bronckart eta Schnewlyk 1991ean ama hizkuntzaren didaktika derrigorrezko utopia bezala bataiatu zuten.
|
|
|
Berriro ere eskolara jo behar ote da beste eskakizun batekin? zorionez edo zoritxarrez, baietz
|
esan
behar. gizarteak nahi badu eskolaren zeregina izango da hori ere. eleaniztasuna etxe giro batzuetan bizi da, baina gehienetan bat edo bi dira erabiltzen diren hizkuntzak, beraz, berriro esanda, nahi badugu, eskolak zeregina du honetan ere. Jakina, eskolan egiten denak askoz arrakasta handiagoa izango du gizartean ere laguntza baldin badu; eleaniztasuna onartu ez ezik osatu, eta balioztatu norberaren hoberako, bizibide ardurei hobeto erantzuteko eta giza harreman armoniatsuagoak lortzeko.
|
|
2012
|
|
|
Bilakaerari erreparatuz badirudi azokak eragin zuzena duela euskararen erabileran zumarragako kaleetan.
|
esan
beharra dago, halaber, euskadi enparantza XIX. mendearen bigarren erdian eratu zela orduko kale berriarekin batera eta zumarragaren erdigunean dagoela.
|
|
|
Are gehiago dagoeneko martxan den neurgailu bat erabiliko dugu gure ekintzon ebaluagarri: kale neurketa. kale neurketa berak esango digu, lau urteren buruan (2013an beraz) kalean entzuten den euskararen kopuruan handitu den, hartara konparatu ahal izango dugu 2009ko datuekin eta helburua zenbatean bete dugun ebaluatu9
|
esan
beharrik ez dago ekintza bakoitzak bere ebaluatzea izango lukeela eta kale neurketak gure helburuaren betetze maila neurtuko lukeela.
|
|
|
Bost neska eta mutil bakarra aritzen dira begirale gisa, aisia taldeko kontuei buruz aritzen direnean, beti euskaraz egiten dute. dena den, begiraleak hiru koadrila ezberdinetakoak dira eta koadrila berekoak diren partaideek gaztelaniara pasatzeko joera daukate.
|
esan
beharra dago, koadrila ezberdinetakoak diren begiraleen artean euskaraz hitz egiteko joera dagoela; harreman hori aisia taldean sortu baita, euskaraz.
|
|
|
– Maila makro sozialari dagokionez, gazte hauei heltzen zaizkien publizitate zein input mediatiko ia guztiak gaztelaniaz daude (ingelesez ere, gero eta gehiago). hezkuntza formalari dagokionez,
|
esan
beharra dago, d eredua abian jarri zenean, hiztun belaunaldi berri bat sortu zela: euskara hutsetik hasita ikasi zuten gaztetxoak, alegia.
|
|
|
Alde nabarmena dago, etxean euskaraz egiten duten gazteen hizkuntza gaitasunean, gazte hauek erraztasun handiagoa daukate euskaraz aritzeko: ahoz zein idatziz. hizkuntza gaitasunak zerikusi zuzena du erabilerarekin; izan ere, hizkuntza bat ez bada ondo menperatzen, nekez erabiliko da. ezagutza urria izanda hizkuntza bat erabiltzeko, motibazio bereziak lirateke, gutxiengoa dira Barakaldon motibazio hori duten gazteak. dena den,
|
esan
beharra dago, d ereduan ikasi zuten lehen belaunaldi horietako askok, egun seme alabak izan dituztela, eta Barakaldoko kasuan, guraso gazte askok euren seme alabei euskaraz egiten dietela. horrek esan nahi du, datozen belaunaldietan etxeko transmisioa areagotuz joango dela, beraz, erabilerak ere gora egingo duela.
|
|
|
Barakaldoko merkataritza gune handietan euskararen presentzia urria da. Beraz, orokorrean esan daiteke, barakaldarrek jasotzen duten ia publizitate guztia erdaraz dagoela. hedabideei dagokienez,
|
esan
beharra dago hirian dauden hedabideak Tele 7, radio 7ren programazioak gaztelania hutsezkoak direla. (ikus http://www.tele7.tv/index.php, option= com_ content&task= blogcategory&id= 0&Itemid= 27)
|
|
|
Gaurko garaietara bueltatuz,
|
esan
beharra dago, hiriko euskararen presentzia oso txikia dela gaztelaniarekin alderatuta, ondorengo grafikoetan ikus daitekeen moduan:
|
|
|
ZAHARRA; 65etik gora datu horiek ikusita balirudike, deban, euskal kulturaren eremuan ausart jokatzeko nahikoa indar eta aukera dagoela.
|
esan
behar da, ordea, bai herrian bertan, bai kanpoan, oro har, herri erdaldun modura perzibitzen dela eta aurreiritzi hori euskalgintzan aurrera egiteko daukagun ahulguneetako bat izan daitekeela. Nolanahi ere, datuak eskuan, euskal kulturaren aldeko politika aktiboa egiteko plaza egokia izan daiteke, herriko kultur eragileen partetik norabide horretan ere aritzeko prestutasuna eskuratzen bada. erronka horixe da, hain zuzen ere. deban ditugun kultur talde eta eragileek euskaldunon komunitatea indartzeko eta batzeko aitzindaritza eta lidergoa beren gain hartzea. diagnostikoaren helburuak eta testuingurua ipinita, goazen bada, diagnostikoan aztertu diren analisi unitate bakoitzean ateratako ondorioak azaltzera:
|
|
|
Bidean geratu zaizkigu, aurreragorako, herriko hiru kultur elkarte zabalenak. Interesgarria izango da haiek
|
esan
beharrekoa jasotzea. 2) debako kultur talde gehienetan kultura eta hizkuntza bereizita ulertzen dira, kultura hizkuntzaren gainetik jarriz. kulturaren dimentsio linguistikoa lantzea eta ikusaraztea ezinbestekoa da eta, beraz, herritarrentzako aproposak izango diren argumentazioak eta diskurtsoa eraiki beharra dago, eragile guztien arteko bisio adostu bat lortu nahi bada.
|
|
|
Bestetik, euskararen aldeko agertzeko zer
|
esan
behar dugun badakigu, gure gazteek badakite. hortik aurrerako praktika linguistikoa euskarazkoa zein erdarazkoa den, horrek ez du zalantzan jartzen gutasuna, talde etnokulturaleko kide izatea, dirudienez. Neutroa bailitzan jokatzen dugu. honezkero galdetuko zenioten zuen buruari, eta zer ikusi du kulturak honetan?
|
|
|
Bestalde,
|
esan
beharra dago metodologia honen bidez aztertzen den hizkuntza erabilera ahozkoa dela. Ahozkoa da hiztunaren hizkuntza erabilerarik naturalena.
|
|
|
Bilakaerari buruzko irakurketa hau bukatzeko,
|
esan
behar da datuek erakusten dituzten bilakaera joera horiek ez direla linealak izan aztertutako epealdi osoan, eta orokorrean, joera positiboagoetatik joera ez hain positiboetara (eta batzuetan baita negatiboetara ere) pasatu garela. Hots, labur esanda, gehiago aurreratzen zela duela 20 urte, azken urteotan baino.
|
|
|
Amaitzeko,
|
esan
beharra dago ez dugula alderik sumatu pertsuasio alor batean edo bestean dabiltzaten adituen artean, ezta marka publiko eta pribatuetan arituak direnen artean ere. Eta ez dugu inongo alderik sumatu, ezta ere, elkarrizketatu euskaldunek eta erdaldunek eman dituzten erantzun artean.
|
|
2013
|
|
|
1 Boterea zer den ikusteko, bi alderdi dituela
|
esan
behar da, gutxienez, elkarren artean lotuta datozenak, gizartean: 1) alde batetik, ezberdintasun sozialak (politikoak, laboralak...; estatuekiko, herriekiko, taldeekiko...; kulturalak, hizkuntzekiko...;...) daudelako, eta beren artekotasuna modu hierarkikoan eta ez orekatuan funtzionatzen dutelako, funtzionamendu horri boterea deitzen zaio, ondorio moduan interpretatuz, 2) bestetik, boterea dagolako, bere zeregina da hierarki hori mantentzea, edo handitzea, beti ere hierarkian ondoen kokatzen den ahalmena denez, horren alde egiten du, kausa moduan funtzionatuz.
|
|
|
Hausnarketekin hasi baino lehen
|
esan
beharrean nago pozik irakurri dudala Iñakiren Txostena, euskarak duen Framing Berri baten premia asetzeko proposamena izeneko hau, besteak beste: 1) lana bera berezia delako, aberatsa eta trinkoa, eta adierazten duen proposamen berria eztabaidarako bultzatzen gaituelako, 2) berriro ere BAT aldizkariak proposatzen digulako oinarrizko lan baten inguruan zenbaitzuk hausnarketak egin eta iritziak emateko.
|
|
|
ez dira haiek bakarrik bizitzeko gai, eta organismo bizidun batean sartzen direnean bakarrik aktibatzen dira. soziokulturalarekin erlazionatzea. Eta
|
esan
beharrik ez dago hizkuntzaren sistema modu konplexuan (baina ukaezinean) hizkuntza hori erabiltzen duen gizarteko sistema soziokulturalarekin eta semiotikoarekin inbrikatzen dela: nahikoa da pentsatzea zenbateraino bereiz daitezkeen (ala ez) hizkuntza baten ohorezko tratamenduak eta hizkuntza hori hitz egiten duen gizarteko egitura soziala eta etiketa.
|
|
|
Azkenik, hizkuntza batez ere ekintza soziala bada, eta ekintza hori heterogeneotasun eta desberdintasun egituratuzko testuinguru batean gertatzen bada,
|
esan
beharrik ere ez dago hizkuntza gertakaria ulertzeko nahitaezkoa dela testuinguruan kokatzea. Alde horretatik, gehiegizkoa dirudi erabilera eremua erabilerarekin eta sistemarekin parekatu eta hizkuntza gertakariaren zatitzat hartzea, Silversteinek (1985) egiten duen moduan.
|
|
|
Eta sare sozialetan komunikatzeari dagokionez, lehenik eta behin
|
esan
behar dugu ikasle ia ia guztiek (%97, 7) erabiltzen dituztela, gehienentzat (%86) komunikatzeko gehien erabiltzen duten bidea txat a dela eta gehien gehiengoak (%91, 6) euskara erabiltzen duela iruzkinak idatzi edo txatean aritzeko. Sare sozialen bitartez ikasleen gehiengo zabala (%79, 9) koadrilakoekin komunikatzen da eta horretarako euskara erabiltzen dute gehien gehienek (%80).
|
|
|
Galde sorta gehienak aurrez aurre egin ziren; hala ere,
|
esan
beharra dago hainbat galdetegi telefonoz ere egin zirela Barrundiako herri guztietako partaidetza bermatze aldera.
|
|
|
Euskararekin euren inguru hurbilean duten harremanaz galdetuta,
|
esan
beharra dago galdetutako pertsonen% 41ek euskara dezente erabiltzen dela perzibitzen duela;% 55ek, ordea, apur bat erabiltzen dela edo ez dela ia erabiltzen pentsatzen du. Erabilera datu ofizialik ez dugunez, ezin dugu konparaziorik egin.
|
|
2014
|
|
|
Lurzorua okupatzen dute nola edo hala. Eta Lurra izeneko espazio ontzi zahar honek azalera mugatua duenez, lurraldeagatiko nolabaiteko gerra bat jazotzen da aspalditik, dezente areagotu dena norbaitek jabetza pribatua asmatu duenetik; zer esanik ez nazioak asmatu direnetik; eta
|
esan
beharrik ez Industria Iraultzaren ondoriozko demografiaren gorakada nabarmenki biderkatu denetik. Lurraldeagatiko gerra horretan, funtzio eta jabego batzuek beste batzuk ordezkatzen dituzte, eta lekuz aldarazi.
|
|
|
Sei gai horiek erabiliko dira, eta gainontzeko argudiaketa guztia puntu hauen gainean oinarritu da. Puntu hauetan aipatzen dena hona laburtuta ekarri ez bada ere, zerbait
|
esan
behar da hizkuntzen inguruko legediaz edota euskararen erabilerari buruzko datu soziolinguistikoez.
|
|
|
Galdera erantzun pare batean, azalpen txiki batzuk emateko beta zegoen, eta bertan zenbait ikaslek azalpenak eman dituzte. Horretan sartu aurretik
|
esan
behar da %95, 45 euskaraz bizi dela; eta falta den %4, 54 etorkina den ikaslearekin identifikatu behar dela. Galderetako erantzunetan egin dituzten zehaztasunetan euskaraz kalean, lokalean, parrandetan, etxean, familian... egiten dutela adierazi dute.
|
|
|
Nik mutil batei hitz egiten badiot k kin, baino nik mutil bati nitaz hitz egin behar badiot zer d k kin? Ez dakit, eske nola ez diguten erakutsi...esateko aspertuta nagola mutil bati ze
|
esan
behar diot neska bezala edo mutil bezala? (Maider.
|
|
|
Hor sortzen zaizkigu arazoak: wazenmank
|
esan
behar dugu eta zer nahi dunk esan behar dugu?
|
|
|
Hor sortzen zaizkigu arazoak: wazenmank esan behar dugu eta zer nahi dunk
|
esan
behar dugu?
|
|
|
Ahotsa altxatzeak arrazoia indartzen duela dirudi, eskuak mugitzeak azpimarratu egiten du diskurtsoa, besteen babesa eskatzen dute begiradek... arrotz zaidan eztabaida sakon honetan. Baina harrigarria badirudi ere, gazteleratik hikara ibiltzen dira tarteka saltoka, nahiz eta garbi
|
esan
beharra dagoen gaztelerako saltoak luzeagoak direla. Informaltasunaren erregistroa eskaintzen die hitanoak," porkulo hartzea junai!, lanbaten parranda ingo diagu?
|
|
|
Ikerlan honetan ez dira aztertu beste aukera horiek; hurrengo lanetan heldu diegu. Hala ere,
|
esan
beharra dago La Franjan galdetutako ikasleen artetik, %4, 1ek erantzun zuela katalan sentitzen zela. Erantzunaren maiztasuna baxua denez, ikerlan honetan alderdi horiek ez aztertzea erabaki dugu.
|
|
|
Izaerari dagokionez,
|
esan
beharra dago, aisialdi taldeak asanblada bidez funtzionatzen duela. Bertan hezitzaileek hartzen dute parte, gehiengoan elgoibartarrak direnak.
|
|
|
Ikerlanaren planteamendu orokorraz denaz bezainbatean,
|
esan
beharra dago, lan honetan Elgoibarko herriaren ezaugarri soziolinguistikoak aurkeztearekin batera, Elgoibarko Izarra Euskaltzaleon Topagunearen eta bere baitako Atxutxiamaika Aisialdi taldearen inguruko informazioa txertatu dela. Markoa finkaturik, burutu diren inkesta zein elkarrizketetatik bildutako informazio eta datuen emaitzak eta berauen interpretaziotik ateratako ondorioak aurkezten dira.
|
|
|
Askotan oso erraz pasatzen baikara gaztelerara, guri bost balitzaigu bezala. Beti hizkuntza aldaketa norabide berean eginez, eta ez dago
|
esan
beharrik zein den norabide hori, badirudi herri honetan bi hizkuntza jakiteak buruhausteak baino ez dizkigula sortzen. Honela jarraitzen du Sanginések,"... baina badakigu pertsona desberdinak garela hizkuntza batean edo bestean.
|
|
|
Bi elkarrizketetan, 4 neska eta 4 mutil elkartu ginen. Ikasketei dagokienez,
|
esan
behar da denetik zegoela eta zer esanik ez ofizioei erreparatuz gero. Batxilergoa duten bi lagun zeuden, FP 2 arotza egindako beste bat, goi mailako metal eraikuntza ikasketak eginiko beste bat, graduatua duen beste bat, lizentziatura duen beste bat, ingeniaritza
|