|
2001
|
|
|
emakumeak adibidez gizonak lana iten badu eta emakumek ezetz emakumean lana dala etxeanlana itea ezta ta ehhh gizonezkoak ez baldin badauka lana
|
emakumeko
emakumezkoak baigizonak ze in behar du lana bilatu ezin du etxen lana inNB./ hmmpfJF./ kontestau
|
|
2002
|
|
|
Gaixotasun hau jasaten duten hiru
|
emakumeko
, gizonezko batek jasaten du, eta 25 urtetik 50 urtera bitartean hasten da.
|
|
|
Hain zuzen, 1985etik aurreraHego Euskal Herria ugalkortasun apalena duten herrialdeen buruan kokatu da, nahiz eta azken urteetan ugalkortasunaren jaitsiera gelditu egin den. Gerora begira, ugalkortasunaren hazkundea espero da Europako Batasuneko herrialde guztietarako, eta Hego Euskal Herriaren kasuan, 2010 urterako 1985eko tasa berreskuratzeaespero da (1,25 seme alaba
|
emakumeko
). Hala eta guztiz ere, Europako herrialdegehienetan espero den tasa baino apalagoa da hori.
|
|
|
Ez da joera berria, azkeneko 150 urteotan herrialde industrialetakobiztanleria zahartuz joan baita, emankortasunak eta heriotza tasak behera egitean, hain zuzen. Bizi itxaropena sekula baino handiagoa da (80 urte emakumezkoentzateta 74 gizonezkoentzat), eta, bestalde, emakume bakoitzeko haur kopurua sekulabaino baxuagoa da (1,5 haur inguru
|
emakumeko
). Beraz, historian zehar gertatu ezden egoera baten aurrean gaude:
|
|
|
Bihotzekoa izan duten pertsonen herena hil egin da ospitalera iritsi aurretik; hori da, hain zuzen ere, kardiopatia iskemikoa. Kardiologiako Espainiako Elkartearen arabera, infartuek bostehun gizonetik bati eragiten diote eta 3.400
|
emakumeko
bati. Hori da, hain zuzen ere, atzo Estatu Batuetan bizi zen espainiar jatorriko zientzialariak emandako albistearen garrantzia.
|
|
2004
|
|
|
Haien ohitura dietetikoak 11 urterako galdeketa baten bidez jarraitu ziren. Arrisku hori zehazteko, gastrokartzinomaren kasu bat zehaztu zen gatz asko kontsumitzen zuten 500 gizoneko eta urteko (egunean bederatzi gramo baino gehiago), eta 1.300
|
emakumeko
eta urteko; gatz gutxi kontsumitzen zutenen artean (lau gramo baino gutxiago) kasu bakarra eman zen 1.000 gizoneko eta urteko, eta 2.000 emakumeko eta urteko. Egunean bederatzi g gatz kontsumitzeak urdaileko minbizia eragin dezake, berriki argitaratu den japoniar azterlan baten arabera.
|
|
|
Haien ohitura dietetikoak 11 urterako galdeketa baten bidez jarraitu ziren. Arrisku hori zehazteko, gastrokartzinomaren kasu bat zehaztu zen gatz asko kontsumitzen zuten 500 gizoneko eta urteko (egunean bederatzi gramo baino gehiago), eta 1.300 emakumeko eta urteko; gatz gutxi kontsumitzen zutenen artean (lau gramo baino gutxiago) kasu bakarra eman zen 1.000 gizoneko eta urteko, eta 2.000
|
emakumeko
eta urteko. Egunean bederatzi g gatz kontsumitzeak urdaileko minbizia eragin dezake, berriki argitaratu den japoniar azterlan baten arabera.
|
|
2005
|
|
|
Hori aipatu nuen Deustun, eta badakit ene kontra ari izanak direla. Barkatu baina Hegoaldean emakume batek ez du haur bat egiten,
|
emakumeko
0,9an dago zifra. Zer erran nahi du horrek?
|
|
|
Haur txikien arteko ezkontza goiztiarra praktika arrunta da Hegoaldeko Asiako eta Saharaz hegoaldeko Afrikako herrialdeetan, eta haurrei ere eragiten dien arren, neurri txikiagoan egiten du. Nazio Batuen Kontseilu Ekonomiko eta Sozialean estatus aholku emaile berezia duen Garapen Integraleko GKEaren (ECOSOC) azken txostenak dioenez, Bangladeshen 15 eta 19 urte bitarteko 5 gizon ezkondu daude 51
|
emakumeko
; Maliko Errepublikan, berriz, 5 eta 50 urte bitartekoak dira, eta Guatemalan, 8 eta 24 bitartekoak. Aitak alabari ezkontzeko eskaintza egiteko arrazoia pobrezia besterik ez da; bizirik irauteko baliabide ekonomikorik ia ez dagoenean, alaba gazte bat zama ekonomiko handia da; izan ere, horrelako herrialdeetan, neska lagunak ezkontzeko dote bat behar duenean, neskaren adinarekin batera handitzen da zenbatekoa, eta ezkontza goiztiarrean aurkitzen dute hori, erantzukizun ekonomikoa senargaiaren familiarena baita.
|
|
2006
|
|
|
Gure herrialdean, emakumeak baino bost aldiz gizon gehiago hiltzen dira miokardioko infartuagatik. 25 eta 74 urte bitarteko adin tartean, urtero 200 infartu izaten dira 100.000 gizoneko, eta 40 100.000
|
emakumeko
. Europako iparraldeko herrialdeetan, proportzioa okerragoa da emakumeentzat —hiru hildako bost gizoneko—, baina Elosuak iragarri zuen hurrengo urteetan Espainia gehiago hurbilduko dela kopuru horietara, emakumeen artean (tabakoa, esaterako) arrisku ohiturak areagotzen ari baitira.
|
|
|
Picaren eta geofagiaren (lurren eta buztinen kontsumoa) aztarnak aurkitu dira Latinoamerikan eta Afrikan, baina baita AEB bezalako herrialde garatu batean ere; beraz, onartu da pikak lehentasuna duela haurdun daudenen artean. Orain, Danimarkako Statens Serum Institut eko Epidemiologia Zentroko talde batek 100.000
|
emakumeko
kohorte baten azterketaren emaitzak argitaratu ditu Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica aldizkarian. Emaitzen arabera, badirudi ez dela ohikoa pika populazio pribilegiatuetako emakume haurdunentzat, ikertzaileen definizioaren arabera.
|
|
2007
|
|
|
Hala ere, zirgarien lana okerragoa zen. Lau bat
|
emakumeko
taldeak egin eta ilaran jarrita gabarrak arrastaka eramaten zituzten gorputzean tiranteekin lotuta zeramatzaten unamen bidez. Ontzi handiek Olabeagatik pasa ezin zutenez, salgaiak gabarretan garraiatu behar izaten ziren gertuen zeuden Areatzako kaietaraino. 1905 urtean oraindik ere egiten ziren horrelako lanak Bilboko portuan.
|
|
2008
|
|
|
arteko aldeaz, bi emakume, bi mundu kontrajarriren sinbolo izan zitezkeenak: oreka eta egonkortasuna alde batean, desoreka eta egonkortasun eza bestean; familia eta neurria hemen, emakumez
|
emakumeko
apeta eta neurrigabekeria han; monarkia eta errepublika??, eta orduantxe esan baitzion aurrean zuèn neskameari, ardoaren eraginpean zegoena, baita laino baten gainean bezala ere, ondorioz, inoiz baino gorago sentitu ote zen bat batean, hegaztirik goitiarrenak muga dituen zeruan, nondik bere harresi mentalak hartxintxar baten neurrikoak ikusten baitzituen??, tonu ezin samurragoan:
|
|
|
Adituen arabera, ordea, belaunaldien arteko ordezkapena egoki gerta dadin, 2,1 haurrek jaio behar dute emakume bakoitzeko. Dena dela, egungo datua, eskasa izan arren, ez da izandako okerrena; 1994an, adibidez, 0,9 haur jaio ziren
|
emakumeko
.
|
|
|
bi izar txiki, lore ezin garbiago baten petaloak balira bezala–, bi emakumeen –festan ezagutu zuena bata eta aurrez aurre zuena bestea– arteko aldeaz –bi emakume, bi mundu kontrajarriren sinbolo izan zitezkeenak: oreka eta egonkortasuna alde batean, desoreka eta egonkortasun eza bestean; familia eta neurria hemen, emakumez
|
emakumeko
apeta eta neurrigabekeria han; monarkia eta errepublika... –, eta orduantxe esan baitzion aurrean zuèn neskameari –ardoaren eraginpean zegoena, baita laino baten gainean bezala ere, ondorioz, inoiz baino gorago sentitu ote zen bat batean, hegaztirik goitiarrenak muga dituen zeruan, nondik bere harresi mentalak hartxintxar baten neurrikoak ikusten baitzituen? –, tonu ezin samurrago...
|
|
2009
|
|
|
Erkidego autonomoen arabera, Madrilen dago tasarik altuena, 1.000
|
emakumeko
16 abortu daudela, Balear Irletan milako 14,9, Murtzian milako 14,8 eta Katalunian milako 14,3 Mailarik baxuenak Galizian (4,51), Kantabrian (4,63), Ceutan eta Melillan (3,74) egon ziren.
|
|
|
DSM III R ko irizpideei jarraituz, Fase Luteiniko Amaierako Nahaste Disforikoaren diagnosirako irizpideak betetzen dituzten emakumeak% 4 inguru diraautore batzuen ustez (De Diego eta De la Gandara, 1996), eta% 5 beste batzuenustez (Borras eta Perez Pareja, 1999). Espainiako estatuan, zehazki, De la Gandara-k (1996), DSM III R an oinarritutako eskala bat erabilita, Burgosen hilekoazuten 275
|
emakumeko
laginarekin ikerketa egin zuen, eta bertan aurkitu zuenpopulazioaren% 10i sintomek lanean eragiten ziotela eta% 9,3k sintomatologiahobetzeko tratamendua erabili behar izan zuela. Beraz,% 10ek Hilekoaren FaseLuteinikoko Nahaste Disforikoarekin bat egiten zuela.
|
|
|
Bederatzi denboraldi hauetan ehunka lehiakide pasatu dira Date el bote tik. Izan ere, astero bost gizon eta bost
|
emakumeko
bi talde aritu dira lehian.
|
|
2010
|
|
|
sexuen arteko ratioa zenbait lurraldetan. Pentsatu ohi denaren kontra, mundu mailan gizonak dira gehiengoa, 101,5 gizon 100
|
emakumeko
dago-eta (populazioaren% 50,39). Alabaina, eskualde guztietan emakumeak dira gehiengoa, Asian izan ezik.
|
|
|
Alabaina, eskualde guztietan emakumeak dira gehiengoa, Asian izan ezik. Europan ratioriktxikiena aurkitzen dugu, 100
|
emakumeko
92,8 gizon daude; baina Asian egoerakontrakoa da: 100 emakumeko 104,8 gizon.
|
|
|
Europan ratioriktxikiena aurkitzen dugu, 100 emakumeko 92,8 gizon daude; baina Asian egoerakontrakoa da: 100
|
emakumeko
104,8 gizon. Errealitate horren arrazoia emakumezkoek jasaten duten mota askotako diskriminazioa da.
|
|
|
Jarraipenean zehar, ariketa taldeko 17 emakumeri hausturak eman zitzaizkien, eta kontrol taldean 23 haustura erregistratu ziren. Gainera, haustura tasak, guztira, 0,05 eragin zuen urteko 1.000
|
emakumeko
; kontrol taldeak, berriz, 0,08 Autoreek ikusi zuten hausturak %52, 2koak izan zirela kontrol taldean eta %17, 6koak ariketa taldean. Jarduera fisiko neurritsuak, bizitza osoan, gutxitu egin zuen hausturen arrisku orokorra segimendu aldi osoan.
|
|
|
2005 urtearen amaieran, ariketa taldeko emakume bat hilda zegoen, kontrol taldeko zortzi emakumerekin alderatuta. Heriotza tasa, beraz, 0,003 da, urteko, 1.000
|
emakumeko
, ariketa taldean, eta 0,03, kontrol taldean. Ikertzaileek diotenez, etxean 30 hilabetez eta etxean borondatezko entrenamendua egin ondoren, etxean ikuskatutako ariketak egiteak ondorio positiboa zuen, epe luzera, arrisku handiko emakume helduetan ibiltzeko moduan eta orekan.
|
|
|
Hipotiroidismo azpiklinikoak ia emakumeen% 10i eta lau
|
emakumeko
gizon bati eragin diezaieke. Afektazioak garrantzia hartzen du berriro, lan batek aldaka hausteko probabilitatea handitu duelako, baina soilik gizonezkoetan.
|
|
2011
|
|
|
Pertsona helduen kasuan, nahastea bi sexuetan antzeko proportzioan ematen da, baina, haurren kasuan, mutilen kopuruak gutxi gorabehera neskena bikoizten du (Nathan, Gorman eta Salkind, 2005). Bestalde, aipatu baita ere, emakumeengan garbiketa konpultsioak gizonengan baino maizago aurkezten direla (sei
|
emakumeko
gizon bat), eta, egiaztapen konpultsioak, berriz, gizonezkoengan ohikoagoak izaten direla (hiru gizoneko emakume bat) (Sandín eta Chorot, 1998).
|
|
|
Horrek esan nahi du mediku/ erizain ratioa igo egin dela, 2009an 1,40tik 2025ean 1,54ra. Emaginentzako proiekzioek ere profesionalen hazkundea adierazten dute; izan ere, 2015erako 7.204 emagin egongo dira (30,76 100.000
|
emakumeko
), 8.200 2020an (35,08 100.000 emakumeko) eta 9.030 2025ean (38,66 100.000 emakumeko). Hala, emagin/ ginekologo ratioak ere hazkunde positiboa izango du aldi horretan, eta 2009an 0,95etik 2025ean 1,53ra igaroko da.
|
|
|
Horrek esan nahi du mediku/ erizain ratioa igo egin dela, 2009an 1,40tik 2025ean 1,54ra. Emaginentzako proiekzioek ere profesionalen hazkundea adierazten dute; izan ere, 2015erako 7.204 emagin egongo dira (30,76 100.000 emakumeko), 8.200 2020an (35,08 100.000
|
emakumeko
) eta 9.030 2025ean (38,66 100.000 emakumeko). Hala, emagin/ ginekologo ratioak ere hazkunde positiboa izango du aldi horretan, eta 2009an 0,95etik 2025ean 1,53ra igaroko da.
|
|
|
Horrek esan nahi du mediku/ erizain ratioa igo egin dela, 2009an 1,40tik 2025ean 1,54ra. Emaginentzako proiekzioek ere profesionalen hazkundea adierazten dute; izan ere, 2015erako 7.204 emagin egongo dira (30,76 100.000 emakumeko), 8.200 2020an (35,08 100.000 emakumeko) eta 9.030 2025ean (38,66 100.000
|
emakumeko
). Hala, emagin/ ginekologo ratioak ere hazkunde positiboa izango du aldi horretan, eta 2009an 0,95etik 2025ean 1,53ra igaroko da.
|
|
2012
|
|
|
Bularreko minbizia prebenitzeko programan parte hartzen duten eta bi urtean behin berrikusten diren emakumeen artean, “hilkortasuna %25 edo %30 murrizten da” nabarmendu zuen. Aztertutako 1.000
|
emakumeko
, lautik bostera bitarteko bular minbiziak antzematen dira, “horregatik prebentzioaren garrantzia”, nabarmendu zuen. Bueno doktoreak adierazi zuen umetoki lepoko minbiziari buruzko jarduera kanpainak 25 urtetik 65 urtera bitartekoak direla, hiru urtetik bost urtera bitartekoak.
|
|
2013
|
|
|
" Azpeitia eta Zarautz arteko 30
|
emakumeko
taldea animatu da proban parte hartzera. Era horretan, inguruan lasterka aritzen diren emakumeak erakarri nahi ditugu lasterketara", azaldu du Xeyekoak.
|
|
|
Hainbat faktorek eragiten dute hori: hormona aldaketak eta
|
emakumeko
min fisikoak, gehiegizko nekea edo hainbat beldur (mina, haurdunaldi berri bat, etab.). Francisca Molero doktoreak, Sexologia Elkarteen Espainiako Federazioko presidenteordeak, adierazi du «Sexualitatea haurdunaldian eta puerperioan» dela emakumearen hormona egoera «hipogonadismo baten parekoa» dela, hau da, sexu guruinek hormona gutxi sortzen dutenean sortzen den arazoa. Hori dela eta, ohikoena da koarentena aldian ez egotea sartuta haurtxoa jaio ondorengo lehen sei asteetan.
|
|
|
Sexuaren arabera, heriotza tasa kardiobaskularrak eragin handiagoa du emakumeengan gizonezkoetan baino. Heriotzak 275,1 izan ziren 2011n 100.000
|
emakumeko
eta 237,3 100.000 gizoneko urte horretan bertan. Bi tasak murriztu egin ziren 2010ekoen aldean, EINen arabera.
|
|
2014
|
|
|
25,16 urte Ugalkortasun tasa: 2,59 haur/
|
emakumeko
Jaiotakoen kopurua: 61 haur
|
|
|
Altua >3, 5 haur/
|
emakumeko
|
|
|
Ertaina 3,5 haur/
|
emakumeko
|
|
|
Baxua, 1 haur/
|
emakumeko
|
|
|
Ugalketa tasa
|
emakumeko
|
|
2015
|
|
|
Euskal mendialde osoan gertatzen da hori: zonalde jakinbatzuk kenduta, 46,3 jaiotza 1.000
|
emakumeko
. Herrialdeetako batez bestekoaren gainetik, esandezakegu.
|
|
|
Halaber, Estitxu Arozenak esan bezala, neskak «perfekzionistak dira autodestrukzioraino», eta oholtzan sentitzen duten ziurtasunik ezak bertsolaritza uztera bultzatzen ditu zenbait. Horri lotuta, emakume bertsolariek beraiek onartzen dute bi
|
emakumeko
bertso afari batean deserosoago sentitu izan direla, saio txarra ateraz gero emakumeak direlako izan delako usteagatik edo.
|
|
|
harreman intimoa Irudia: Shan213 Hori da oinaren patologiarik ohikoenetako bat, eta emakumeen sexuari gehien eragiten diona (eragindako 8
|
emakumeko
, juanetedun gizon bat baino ez dago) hainbat arrazoirengatik. «Batez ere oinetakoen ezaugarriak direla-eta:
|
|
2016
|
|
|
Ezagutzen zituzten hainbat emakumerekin bildu ziren Victoria Matthews eta Maritcha Lyons, eta, azkenerako, 250
|
emakumeko
batzorde bat osatu zuten, zeintzuk, bi hirietan barrena altxatzeko gogoz, gainezka baitzeuden.
|
|
2017
|
|
|
Erremintak erabiltzea dibertigarria izan daitekeela erakutsi gura du, eta autonomia handia eman dezakeela. Beraien ibilgailuagaz buru askeak eta autonomoak izan gura duten 15
|
emakumeko
taldea osatu dute.
|
|
2018
|
|
|
Herri txikietan handiagoa da kopurua: 18 urtetik gorako mila
|
emakumeko
648 baimen daude herri txikietan, eta 547 gainerako herrietan. Gizonen kasuan, berriz, gida baimen kopuruak ez du zerikusirik landa gunekoa edo hirigunekoa izatearekin.
|
|
|
Bi fenomenok deitzen diote arreta gaurko ikusleari: gizonezkoen tasa altua (114 gizon ehun
|
emakumeko
erresuma osoan XV. mendeko laugarren hamarkadako inkesta baten arabera), eta nerabe gehi gazte gutxi 11 eta 29 urte bitartekoen artean (askoz haur gehiago 0 urte bitarte, eta askoz heldu gehiago 30 urtetik gora). Emakumezkoena, fenomeno orokorra zen mendebaldean (Kataluniako tasa, adibidez, askoz altuagoa da gizonezkoen alde:
|
|
2019
|
|
|
Arraunei besterik gabe eragitea meritu gabeko erronka zela ohartarazi zien lehen unetik entrenatzaileak, eta lehen erronka izango zena proposatu zieten arraunlari berriei: 30
|
emakumeko
taldea osatzea eta Bilborainoko ibilbidea egiteko desafioa onartzea. WhatsApp bidez iritsi zitzaien gonbidapena Lizasori eta Osinalderi, eta" askorik pentsatu gabe" baiezkoa esan dutela diote:
|
|
2020
|
|
|
Ia 500
|
emakumeko
lagin bat ardatz, %48, 1ak azken hilabeteetan aldaketaren bat sumatu duela frogatu du Oihana Ortega Ribabellosako (Araba) gazteak. Esperientzia pertsonaletatik abiatuta, ondorio kolektiboak ateratzea helburu, inkesta bat egin zuen lagun batekin batera pasa den udaberrian.
|
|
2021
|
|
|
Sindikatuan ez zegoen erantzukizun posturik zuen emakumerik, eta, beraz, oinarritik goraino igotzea zen, jauzi bat. Uste nuen arriskutsua zela hiru
|
emakumeko
hautagaitza bat aurkeztea horren matxista den nekazaritza eta abeltzaintza sektorean, baina, azkenean, irabazi egin genuen, eta oso errespetatuak sentitu ginen. Hor hasi ginen aldaketak egiten.
|
|
|
Uztailean, abuztuan eta irailean, Hego Euskal Herrian guztira 1.680 emakumek jarri zuten salaketaren bat indarkeria matxista pairatzeagatik. Horrek erran nahi du Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan bizi diren emakumeen datuak kontuan hartuta 10.000
|
emakumeko
11,3 salaketa jarri dituztela. 242 emakumek, berriz, lekuko gisa ez deklaratzea erabaki zuten hiru hilabete horietan.
|
|
|
Salaketa kopuruaren beherakada horren ondorioz, 10.000
|
emakumeko
genero indarkeriaren biktimen tasa jaitsi egin da Nafarroan, iazko hirugarren hiruhilekoko 13tik 10,7ra; erkidegoen artean baxuena hiruhileko honetan, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak jakitera eman duenez.Era berean, txostenak adierazten du uztaila eta iraila bitartean biktimen babeserako eta segurtasunerako 87 agindu ireki zirela (2020ko aldi berean baino 8 gutxiago), eta emakumeen aurkako ...
|
|
2022
|
|
|
NIS: Gainera, bi
|
emakumeko
otorduak egin ditugu dezente, eta ez dela askotan ematen den zerbait. Ez bada martxoak 8aren bueltan ez dakit zein herritako emakume taldeak antolatu duela.
|
|
|
Indarkeria matxistaren biktimen indizea ere handitu egin da iazko txostenarekin alderatuta: 10.000
|
emakumeko
biktimen tasa %12, 8koa da EAEko auzitegien arabera, eta %13, 7koa Nafarroan.
|
|
2023
|
|
|
35 urtetik beherakoak gutxiago dira. Gaur egungo jaoitza tasa 1,4 da, baxua, eta populazioa mantentzeko, 2,1 haur behar da
|
emakumeko
.
|
|
|
Lapurdin, 10.000 emakumetik 1,8 hil dituzte gizonek urteotan; Nafarroan, 10.000tik 0,6 Hiru aldiz gehiago. Araban, berriz, 10.000
|
emakumeko
0,9 hil dituzte; eta Bizkaian, 0,6.
|
|
|
Abortuen hazkundea geldiarazteko helburuarekin, haurdunaldia eteteko medikamentuen salmenta murriztu du gobernuak. Hala ere, oraindik, Errusia da munduan abortu gehien egiten dituen herrialdea; hots, 53 abortu mila
|
emakumeko
, Nazio Batuen Erakundeak emandako datuek diotenez.
|
|
|
a, arrautzarena, e, elefantearena, i, istripuarena, o, oihanarena, u, urarena. Bi
|
emakumeko
liburu bat dago, eta emakumeek letrak arbelean kopiatzeko agindu diete. Rosa andereak albokoei laguntzeko diotso, baina berak nola jakin ez.
|