|
2003
|
|
|
Eagroren seme Orfeo ordea esku hutsik bidali zuten Hadesetik bila joan zen emaztearen irudia erakutsita, baina berau eman gabe, koldarkeriaz jokatu zuela iruditu baitzitzaien, esperokoa kitara-jole izanik, Alkestis bezala maitasunagatik hiltzera ausartu gabe Hadesera bizirik sartzeko trikimailua asmatu zuelako. Horrexegatik hain zuzen gainera zigorra ezarri zioten eta bere heriotza
|
emakumeen esku
gertarazi e zuten. Tetisen seme Akiles ordea ohoratu eta zorionekoen uharteetara10 bidali zuten, Hektor erailez gero bera ere hilko zela amagandik jakinda eta ez erailez gero etxera itzulita agure hilko zela, ausartu zelako, Patroklo maitalearen alde atera eta mendekatuta, ez bakarrik bere ordez hiltzera, hilik zegoenaren ondoren hiltzea aukeratzera.
|
|
2004
|
|
|
Leitzako lur eremuen historia ñabarduraz beteta dago. Behiala, Leitzako lurrak Goizuetako etxe bertaraino iristen zirenez, herriko mugak auzitara eraman ziren eta konponbidea
|
emakumeen esku
utzi zen. Herri bateko edo besteko lehenengo emakumea iritsiko zen tokian kokatuko zela muga deliberatu zen.
|
|
2006
|
|
|
...azio sistemikoa eta komunikatiboa bereizteko (bigarren hau ez zuen ikusi); ez zituen ikusi, esaterako, konstituzio modernoetan instituzionalizatu diren printzipio unibertsalak (horiek, Habermas-en iritzian, arrazionaltasun komunikatiboaren osagai garbiak dira); ez zuen ikusi horrelakorik antolamendu politikoaren plegu demokratikoetan; deen alde, antolamendu demokratikoaren alde, ekologiaren alde,
|
emakumeen esku
ez zuen ikusi horrelakorik diskurtso zientifiko, politiko edo estetikoetan; ez eta borrokan diharduten mugimendu sozialen garapenean ere (gizabanakoen eskubibideen alde, edo beste hainbat aferaren alde borrokan ari diren gizarte-mugimenduak). Weber-ek ez zuen arrazionaltasun komunikatibo hori behar bezala ikusi eta, horrela, horri loturiko osagaiak bizitzaren alde irrazionalen osagai gisa agertzen zituen, arrazionalismo modernoaren errepresioaren aurka altxatzen ziren, kontraekintza?
|
|
2007
|
|
|
Noski, azterlan berri ugari egin dira Freud-en ikuspegiazabaltzeko. Egia esanda, Freud-ek, bere bizitzaren amaiera aldera, onartu beharizan zuen emakumeen psikoanalisiari buruzko teoria eginkizun zela, eta teoria horijorratzea
|
emakumeen esku
gelditzen zela. Dena den, hemen, ez gatzaizkie lotukoildo psikoanalitikotik egiten diren azterlanei, luze joko bailuke.
|
|
2008
|
|
|
Letoniako goi karguen %44 daude
|
emakumeen esku
|
|
2009
|
|
|
-Epai kritikoa
|
emakumeen esku
dagoen beste baliabide erabilgarri bat dakasu hauetan. Pentsamendu mota honen bidez, injustiziaren aurrean ekitekoaukera izango dute emakumeek, eta ordura arte izandako jokabideak, sentimenduak eta pentsamenduak aldatzea sustatuko da.
|
|
|
Gizonezkoak oso garrantzitsuak izan zirela dio, beraiek joaten zirelako txalupa hartuta itsasora. Baina porturatzean garrantzi hori
|
emakumeen esku
geratzen zela ohartarazi du. –Antxoak banan-banan askatu behar izaten ziren saretik, eta saskian jarri.
|
|
2010
|
|
|
Eta gaur egun 20 urte dauzkatenek merezi eta nahi duten lanpostura iristeko ezeri uko ez egitea nahiko nuke. Baina hori ez dago
|
emakumeen esku
bakarrik, gizonen esku ere badagoº.
|
|
|
Hala ere, gaur Gudrun eraikuntza-sektoreko zuzendariei eskolak ematen ari da eta ikasle gehienak, ia guztiak, gizonak dira. Islandian nahiz eta herrialdeko ekonomia
|
emakumeen esku
egon ez, irakaskuntzan ondo kokatu dira. Gudrun litzateke horren adibidea.
|
|
|
Mujer 1 congreso: Gaur egun lau lanpostuetatik bat
|
emakumeen esku
dago baina ezin gara datu honekin gelditu. Aurrera begiratu behar dugu!
|
|
|
Berdintasun-tasa handienak dituzten herrialdeek pobrezia-tasa txikiagoak dituzte. “Zenbait azterlanen arabera, pobrezia gainditzeko prozesua eta garapena bizkortzeko, adimentsuena irabaziak
|
emakumeen esku
jartzea da”, adierazi du PREM delakoaren buruak. Emakumeek gizonek baino irabazi handiagoak ematen dituzte beren familia eta komunitateetan, eta horrek eragin positiboa du etorkizunean.
|
|
|
Bagenekien-eta, etorkizunean, bezeroei zerbitzu eraginkor eta efizientea emateko gai ziren enpresa eta erakunde eraginkorrek bakarrik iraungo zutela, publiko zein pribatu izan?. Eta Herri Administrazioari dagokionez, gure artean dauden gizon eta
|
emakumeen esku
dago hori egitea.
|
|
2012
|
|
|
Diktadorearen garaian beharrezkoa zen emakumezkoen presentzia minimo bat bermatzea legebiltzarrean. 508 eserlekuetatik 64
|
emakumeen esku
zeuden orduan. Orain, berriz, zortzi besterik ez dute eskuratu.
|
|
|
Elhuyar Fundazioko zuzendaritza postu gehienak (7tik 5),
|
emakumeen esku
daude. Zuen etxean ez da sabairik.
|
|
2013
|
|
|
Horregatik edozein andrazkok dantzatzeko atea ireki dute. Urtero, Bihotz Alaik hiru asteburuko ikastarotxoa eskaintzen du dantzan bereziki trebatuta ez daudenentzat, eta gainerakoa hurreratzen diren
|
emakumeen esku
-eta batez ere, oin-geratzen da. Baita jantzia ere," tradizional" adjektiboa merezi izateko baldintzak betetzekotan.
|
|
|
Kutsu melodramatikoa duen film gorabeheratsua izan arren, pelikulak gai interesgarriak jartzen ditu mahai gainean: zaintza (kasu honetan, ospitalean dagoen amarena), gehienetan
|
emakumeen esku
; familia eta lana uztartzeko borroka; eguneroko zurrunbiloan norbere burua aurkitzeko zailtasunak; edota familia barneko rol, harreman eta ardurak.
|
|
|
plataformak deitutako manifestazioarekin eta horren ostean Baratza Taldeak parrilada egin zuen Aranbeitin.Antolatutako gauzen artean osteguneko antzerkia aipatu beharrekoa da, jende ugari agertu baitzen egun hartan. Kipulak antzerki taldearen eskutik zazpi emakumeren nortasun ezberdinak ikusi genituen, “Monologos de 7 mujeres” izeneko antzezlanean, 19-23 urteko
|
emakumeen esku
. Horren ostean, Jam Session itzela egon zen.Ostiralean kontzertuak izan genituen La Bandha del Patio, Patrol Destroyers eta DJ Crespori esker, hona ere Deustu zein Bilboko auzo ezberdinetako jendean etorri zen.Urtemugari amaiera emateko, larunbatean ospatu genuen egunik bereziena goizetik hasitako tailerrekin.
|
|
2016
|
|
|
Monarkiaz beste guztia salique ez den herri baten jeinuak oso-osorik
|
emakumeen esku
utzi zuen arlo hau beste zenbaitekin batera; goizetik gauera maila eta tamaina guztietako bezeroekin etengabeko tratuak egin beharrez, hainbat eta hainbat legar lakarren antzera, noiz eta poltsa batean guztiak batera luzaz astintzen diren, laztasunak eta ertz biziak higatu dituzte kolisio adiskidetsuen bidez, eta ez bakarrik biribil eta leun bihurtu, baita haietako batzuei dirdaia ere jarioko zai... Monsieur le Mari oinen azpian duzun harria baino hobexeagoa da.
|
|
|
Izan be, aldi berean hiru gertaera izan ziran: emakumeak hasi ziran federatu mailan esku-pelotan jokatzen; Txokoan
|
emakumeen esku
-pelota alkartea sortu zan Larrabetzun; eta, historian, lehenengo aldiz antolatu zan emakumeen esku-pelota txapelketea federatu mailan. Txapelketea aitzindaria izan zan eta Txokoan-eko neskak komunikabide eta gizarte-sareetako protagonista bihurtu ziran egunetik gauera.
|
|
|
Izan be, aldi berean hiru gertaera izan ziran: emakumeak hasi ziran federatu mailan esku-pelotan jokatzen; Txokoan emakumeen esku-pelota alkartea sortu zan Larrabetzun; eta, historian, lehenengo aldiz antolatu zan
|
emakumeen esku
-pelota txapelketea federatu mailan. Txapelketea aitzindaria izan zan eta Txokoan-eko neskak komunikabide eta gizarte-sareetako protagonista bihurtu ziran egunetik gauera.
|
|
|
Inolaz ere. Familia eredua nuklearra izaten jarraitzen du, lan erreproduktiboa ikustezina eginez, eta
|
emakumeen esku
jarraituz. Honela emakumeok lanaldi bikoitza izatera pasatuz (prekarizazio prozesua eta pobrezia bortitzago pairatzen dugu, lan merkatuan lan baldintza kaskarrenak ditugu sektore prekarizatuenetan gehienetan eta askotan lan erreproduktiboak izanik.
|
|
2017
|
|
|
Iaz egin zen lehen aldiz saninazioetan
|
emakumeen esku
pilota jaialdia eta," izandako harrera ona ikusirik, emakumeen kirola bultzatzeko", aurten berriro antolatzea erabaki du Udalak. " Iaz frontoia bete egin zen, ikuskizun bikaina izan zen, eta emakumeen kirola eta pilota bultzatzeko apustuarekin aurrera jarraitzen dugu", azaldu du Elduaienek.
|
|
|
Gizonezkoak, aldiz, kafetegian eserita topatuko dituzu shishari zurrupaka. Botere guneak
|
emakumeen esku
baleude, egoerak hobera egingo luke nabarmen. Adibidez, Palestina gaur egun politikoki zatituta dago eta Gazako emakumeak dira astero Kontseilu Legegilearen aurrean mobilizatzen direnak Palestinako indar politikoen batasunaren alde.
|
|
|
Feminitatea, beraz, estatiko eta latente den zerbait da (acosta, 2013). transmisioa nahiko rol pasiboa da, ez da dinamikoa: zuk duzun zerbait ematen duzu, baina ez da oso ekintza sortzaile aktiboa eta ez du beti eman beharko lukeen emaitza lortzen. eta emaitzarik ematen ez duenean emakumeak erruduntzat hartzea ohikoa ere izan da. horregatik, zenbaitetan euskararen galeraren errua emakumeei leporatzea ere ohikoa izan da (hernandez, 2004). ardura, beraz,
|
emakumeen esku
utzi bada ere, eta euskararen euste eta biziberritze-lanean andreek lan handia egin badute ere, paradoxikoki arlo publikoan gizonezkoak izan dira euskararen (hitzaren) jabe agertu direnak. emakumeei transmisore papera egotzi zaie, baina euskararen biziberritze dinamika publikoan ez zaie protagonismorik aitortu.
|
|
|
Herrian gizonek utzitako hutsunea betetzearren hasi ziren arraunean. XVII. mendetik XX. mendera, boladetan, belaontzi handien atoia
|
emakumeen esku
egon zen. Gizonak, askotan, Groenlandiara eta Ternuara joaten ziren balea bila, edota Espainiako armadako kide egin behar izaten zuten; hortaz, euren herrietatik urrun egoten ziren hilabeteetan.
|
|
|
Emakumeak des-familiarizatzeko bi estrategia nagusi daude; bata, merkatuaren bidez, ongizate erregimen liberalek egiten duten moduan (klase jakin bateko
|
emakumeen esku
soilik), eta bestea, berriz, estatu enpleguaren bidez, estatu sozialdemokratek edo Eskandinaviako ongizate estatuek egiten duten moduan. Kontuan izan bigarren estrategia horretan dela demokrazia maila altuagoa, berdintasunari, inklusioari eta ongizateari dagokienez.
|
|
|
Horregatik, zenbaitetan euskararen galeraren errua emakumeei leporatzea ere ohikoa izan da. Ardura, beraz,
|
emakumeen esku
utzi bada ere, eta euskararen euste eta biziberritze lanean andreak lan handia egin badute ere, paradoxikoki arlo publikoan gizonezkoak izan dira euskararen (hitzaren) jabe agertu direnak. Emakumeei transmisore papera egotzi zaie, baina euskararen biziberritze dinamika publikoan ez zaie protagonismorik aitortu.
|
|
|
Last Tour delakoak eta Bilboko Udalak elkarrekin diseinatu dute kanpaina, eta gogorarazi nahi digute udal-baliabideak herritar guztien esku baina bereziki
|
emakumeen esku
jartzen dituztela. Gainera, nola jardun behar den, eta erasoren bat jasan edo ikusiz gero nora deitu behar den azaldu dute.
|
|
2018
|
|
|
Gizaseme kristau antzutzaileen ezin eramana. Eskerrak horren buelta ikusten ari garen;
|
emakumeen esku
dauden sagardotegi eta ardo upategi gero eta gehiago dago. Sagardoaren eta sagardozaleon onerako!
|
|
|
Horregatik gure legeek bermatzen dute
|
emakumeen esku
egotea dibortziatzea, lehen gizonezkoek soilik zeukaten eskubide hori, guztiz berria da. Orain emakumezko ezkongabeek edo dibortziatuek izan dezakete familia, eta hori guretzat garrantzitsua da.
|
|
|
gurasoen artean osatzen diren praktika-komunitateetan, haur aisialdian garatzen diren hizkuntzapraktiketan, amonen zaintza lanetan... Oraindik orain, euskal gizartean haurren zaintzaren ardura, nagusiki,
|
emakumeen esku
geratzen da. Alde horretatik, esanguratsua da 2016ko Kale-Neurketaren zeharkako datu hau:
|
|
|
Dibortzioa, oro har, ezkontzaren kontrakotzat jotzen da, baina, Christine Delphyren ustez, ezkontzaren sorkari eraldatu bat da gaur egun. Haren aburuz, emazte dibortziatuek ia beti segitzen dutenez matrimonio horren haurrak zaintzen,, esan daiteke hala ezkontza nola dibortzioa ondorio berbererako diseinatuak daudela: kolektiboki
|
emakumeen esku
uztea umeen zaintza, eta kolektiboki gizonak salbuestea ardura horretaz?. Nolanahi ere, ikusmolde kontraktualetik, ez dago batere argi ea horrek hala jarraituko duen aurrerantzean ere.
|
|
|
Udalak antolatutako solasaldian zehar, gaur egungo ikuspegitik xelebreak diruditen hainbat konturen berri eman zuten. Hala nola, iraganean etxetik kanpo lantoki batean lan egiteagatik emakumeek sufritzen zuten presio soziala, soldaten diskriminazioa...Eskubide eta eskabide asko mugatuta, 1978ra arteEspainian, 1978ko Konstituzioa heldu zen arte, eguneroko bizitzan zenbait zeregin eta eskubide sozial ez zeuden
|
emakumeen esku
. Are gehiago, hainbat prozedura administratiborako aitaren edo senarraren baimena beharrezkoa zen:
|
|
2019
|
|
|
Bere eskubideez abusatzeko tentazioan ez erortzeko, emakumeak ezin zoriontsuagoa izan behar luke, edo, bestela, santa bat. Beharbada, Montesquieuk arrazoi zuen esaten zuenean hobe litzatekeela
|
emakumeen esku
Estatuaren gobernua uztea ezen ez familia batena, zeren, aukera ematen zaionean, emakumea gizona bezain zentzuduna eta efikaza da; pentsamendu abstraktuan eta besterekin hitzartutako ekinean gainditzen du aisenik bere sexua; askoz ere zailagoa zaio, aktualki, bere emakume-iraganetik libratzea, oreka afektiboa aurkitzea, oraingo egoerak ez baitu batere laguntzen horretan. Gizona ere etxean baino askoz orekatuagoa eta arrazionalagoa da lanean; zehaztasun matematikoz egiten ditu kalkuluak, baina zentzugabe, gezurti, apetatsu bilakatzen da emakumearen ondoan, eta, eraman dezan?
|
|
|
Emakumearen gainean dauden madarikazioetako bat. Micheletek zuzen baino zuzenago seinalatua?, hauxe:
|
emakumeen esku
uzten dute haurtzaroan. Mutila ere amak hezten du hasieran, baina amak errespetua dio haren gizontasunari, eta mutilak berehalaxe ihes egiten dio; ama, ostera, saiatzen da neskatoa mundu femeninoan barneratzen.
|
|
|
Baina, egiaz, emakume-ahotsak isildu egiten dira ekintza konkretua hasten denean; gerrak piztu ahal izan dituzte, baina ez gudu baten taktika iradoki; intriga hutsa bihurtzen zen neurrian moldatu ahal izan dute politika, ez bestela: munduaren kontrol zinezkoa ez da inoiz egon
|
emakumeen esku
; ez dute jardun ez tekniketan eta ez ekonomian, ez dute estaturik egin edo desegin, ez dute mundurik aurkitu. Emakumeen bitartez piztu dira gertaera batzuk, baina emakumeak aitzakia izan dira eragile baino gehiago.
|
|
|
1623an, aita santuaren nuntzioak idatzi zuen: . Frantzian, munta handiko gertakari guztiak, intriga garrantzizko guztiak,
|
emakumeen esku
egoten dira usu?. Condéko printzesak, emakumeen konspirazioa?
|
|
|
Errealitate flexible eta aldakor baten aurrean, merkantzien kalitateak, produktuaren desberdintasunak eta pertsonalizazioak lehenengo planora salto egiten dute (Alonso, 2009: 146); merkantzien produkzioaren aurrean, horien distribuzio, salmenta, zein zerbitzuen eskaintza ekonomia eta merkatuaren erdigunean kokatzen dira, lan horiek askotan
|
emakumeen esku
geratuz (Beroud, 2010).
|
|
|
155 -156). Alde batetik pribatizazioek familiaren esku uzten dute berriz erreprodukzio lana, bereziki
|
emakumeen esku
, eta bestetik digitalizazioak lan ordaindua izan dena kontsumitzaileak musu-truk egitea ahalbidetzen du. Kapitalista indibidualentzako produktiboak eta ordainduak diren lanen artean, produkzio eta distribuzio lanak, lehen aipatutako fenomenoak pairatzen dituzte:
|
|
2020
|
|
|
Gertuko senidetasun-eta maitasun-harremanek gure sozializazioan eta garapen afektiboan duten funtsezko eginkizuna ukatu gabe, erreprodukzio soziala, bizitzaren beraren erreprodukzioa, familiaren instituzioaren esku uzten jarraitzen du estatuak-
|
emakumeen esku
, alegia-, eta transferentzia horren bidez eremu pribatura eramaten du bere mendeko herritar guztien ongizatea bermatzeko ardura, horrek emakumeentzako dakartzan ondorio guztiekin: senarraren soldatarekiko mendekotasuna eta emakumeen pobretzea, emakumeen nahiz nesken aurkako familia barruko indarkeria matxista, zaharren eta umeen zaintzaren pisu gehiena beren bizkar hartu beharra, emakumeak familiaren luzapen gisa hartuak izatea eta ez gizabanako beregain gisa.
|
|
|
Esan dugu, emakumeak desfamiliarizatzeko bi estrategia nagusi daude; bata, merkatuaren bidez, ongizate erregimen liberalek egiten duten moduan (klase jakin bateko
|
emakumeen esku
soilik), eta bestea, berriz, estatu enpleguaren bidez, estatu sozialdemokratek edo Eskandinaviako ongizate estatuek egiten duten moduan. Emakumeen desfamiliarizazioa, doako lana egiteari uztea eta gizonekiko independentzia lortzea bizimodu duina izateko, horiek guztiak borroka politikoaren eta estatuaren erakunde publikoak hedatzearen bitartez lortzen dira.
|
|
|
Hego Euskal Herriko ongizate ereduan, erakunde publikoen papera mugatua da ongizatea sortzerakoan, eta gainontzekoa merkatuaren eta lan ez-ordainduaren esku, hau da,
|
emakumeen esku
, uzten du: Hego Euskal Herrian emakumeek lan ez-ordaindua (erakunde publikoek bere gain hartzen ez dutena) merkantilizatzeko aukera izango dute beren klase sozio-ekonomikoaren arabera, I. eta II. kapituluetan ikusi bezala.
|
|
|
Kontuan izan behar da lan ezberdinei dagokien denbora lan horiek duten edukiaren eta balioaren araberakoa dela. Gizonek errutinazko lanei eskainitako denbora handitu dute, baina adierazle guztiak batera hartuta ikus daiteke adin guztietako emakumeek beren denboraren erabilpenaren inguruan erabakitzeko gaitasun murritzagoa dutela eta etxeko lanen nukleo gogorra
|
emakumeen esku
mantendu dela, etxeko lan gogor edo zurrunenek eta errutinazkoenek haien esku jarraitzen dutela, eta Sagastizabalek (2017) azaldu moduan, Europa osoan errepikatzen da. Hortaz, berdintasunerantz emandako joera, kantitatean eman da kalitatean baino gehiago.
|
|
|
Lan ez-ordainduan, gizonak laguntzaile gisa aritzen dira eta ez dago inolako presio publiko eta sistematikorik hori aldatzeko. Lan ez-ordainduaren administrazioak, kudeaketak eta exekuzioak
|
emakumeen esku
jarraitzen du. Gizonen absentzia onartuta dago, datuek dioten moduan eta elkarrizketatuek behin eta berriro aipatzen duten moduan, enpleguan, ordaindutako lanean aritzeko izan baitira sozializatuak.
|
|
|
Zahartzaroa luzatu egin da eta zahartze tasa muturreraino handitu da. Zaharren zaintzak
|
emakumeen esku
jarraitzen du. Amatasuna intentsiboagoa, zorrotzagoa eta indibidualagoa da.
|
|
|
zaintza kontraziklikoa da, krisi ekonomiko garaian etxeko eta zaintza lanek pisu handiagoa hartzen dute eta hazkunde ekonomiko garaietan alderantziz. Horri gehitu behar zaio, krisi garaietan lehen murrizketak berdintasun politiketan eta zerbitzu publikoetan egiten direla eta zerbitzu publikoek egindako lana
|
emakumeen esku
geratzen dela (zaintza batez ere, umeak, gaixoak eta zaharrak). Dependentzia Legeak argi erakusten du azken hori:
|
|
|
Erakunde publikoen pribatizazioak, hezkuntza, osasungitza eta zerbitzu publikoak barne, emakumeen lan zama handitu eta prekarizazioa irmotzen du. Ongizatea
|
emakumeen esku
geratzen da berriro eta neskameek eta zerbitzariek duten estatus faltaren bidez egikaritzen da, esfortzu handirik gabe, egiturez ari baikara, ez pasarte kointuralez eta intentzionalez. Hego Euskal Herrian gertatzen ari den pribatizazioa eta prekarizazioa orain arte bezala jarraituz gero, emakumeen kasuan egongo den desmerkantilizazioa ez da erakunde publikoen bidez egingo, baizik eta ordaindu gabeko lanaren bidez, orain arte zaintza eta etxeko lanarekin egin moduan.
|
|
|
Publiko-zibil-gizonak eta pribatu-natural-emakumeak dikotomia ezarriz, natural eta pribatutzat jotako familiaren bizkar utzi da aipatutako erantzukizuna. Esan nahi baita,
|
emakumeen esku
, hori omen baita beraien esparru eta zeregin" naturala".
|
|
|
Publiko-zibil-gizonak eta pribatu-natural-emakumeak dikotomia ezarriz, natural eta pribatutzat jotako familiaren bizkar utzi da aipatutako erantzukizuna. Esan nahi baita,
|
emakumeen esku
, hori omen baita beraien esparru eta zeregin" naturala".
|
|
2021
|
|
|
Berdintasunik gabeko banaketa horrek, gainkargaz gain, eta hark emakumeen osasunari eta bizi-kalitateari dakarzkien ondorioez gain, zaintza-sistemaren prekaritatea ere azaleratu du, eta lehendik ere bazeuden desberdintasunak areagotu ditu. Gure gizarte-ereduak familiaren, eta, neurriz kanpoko proportzioan,
|
emakumeen esku
uzten ditu zaintza gehienak, bai ordainpekoak bai ordaingabeak; oso gutxi ematen dira eremu publikoan. Bestalde, egoera eta estatus okerreneko emakumeek (guraso bakarreko familien buruak, behartsuenak, kolektibo zaurgarrietakoak, indarkeria matxistaren biktimak...) neurri handiagoan jasaten dituzte zaintza-zamaren ondorio negatiboak.
|
|
|
Genero ikuspegitik ere ulertu behar den zerbait da, hortaz. Hori hala izanik, etxe barneko kulturaren transmisioa edota literaturzaletasuna eta ohitura
|
emakumeen esku
geratzen dela dio. Hori batetik, eta bestetik, etxeetan irakurtzen dutenak, hain justu ere, emakumeak direla:
|
|
|
Eli Etxeberria LABeko kideak, berriz, esan du krisialdi honek emakumeengan eragin handiagoa duela, batez ere «konpondu gabeko zaintzaren gaiari» dagokionez. «Pertsonen zaintza
|
emakumeen esku
utzi da, baina ez da aitortzen andreok egiten duguna sekulako lana dela».
|
|
|
Momentuko espezialistarik onenak promesa gazteekin konbinatzea izan da taldekako txapelketa honen bigarren edizio honetako helburu nagusia, baina, Leire Garai eta Uxue Osesen lana alde batera utzi gabe, Amaia Aldai izan da euren taldearen garaipenaren eragile nagusia, ez bakarrik gaurko finalean lortutako bi garaipenekin, baizik eta txapelketan zehar, finalean sartzeko erabakigarria izan zen Olatz Arrizabalagari ligaxkan lortutako garaipenarekin esaterako, lortutako puntuengatik. Osasun-egoeragatik egoera ezin hobea izan ez bada ere, formatu berritzaile horren aldeko apustua arrakastatsua izan da, gaurko finalean 245 lagun bildu dira Zornotzako pilotalekuan, batez ere,
|
emakumeen esku
pilota bezalako modalitate bat erakusleihoan jartzeagatik. Gure kirola aurrerapauso handiak ematen ari da, eta, dirudienez, etorkizuna bermatuta dauka, gazteenek aukera bat eskaini zaienean erakutsitako indarra eta ilusioa ikusita.Finalari hasiera emateko, Reyes Azkoitiak Mirian Arraiza antiguatarraren aldeko apustua egin du, eta Erlantz Garciak indartsu ekin dio, bere pilotaririk onena kantxaratuz.
|
|
2022
|
|
|
Hein batean, maskulinotasun hegemonikoarekin hautsi zuten eurek, baina etxetik kanpo lan egiten zuten gizonezkoen eginkizunak irudikatzen zituzten... Etxeko logistika zein alde emozionala, aldiz, beti egon izan da
|
emakumeen esku
gurean. Gure belaunaldiak eta gure seme-alabek desberdin egitea espero dut".
|
|
|
Berdin gertatu izan da mendeetan zehar zaintzarekin:
|
emakumeen esku
egon denez, ez du prestigiorik inoiz izan. Eta iruditzen zait, gainera, mundu kapitalista eta produktibista honetan Humanitateekin zerikusia duten eremuek ez dutela prestigio sozialik ez dutelako ezer materialik produzitzen.
|
|
|
Eraso matxisten kontrako protokoloa martxan jarri du berriro Gasteizko mugimendu feministak. Urtero legez, udan eta jai giroan izan ohi diren erasoak salatzeko bidea
|
emakumeen esku
jarriko du mugimenduak. Gasteizko zenbait auzotako jaietan eta hiriko jaietan aktibo egongo da telefono zenbaki bat, edozein salaketa egiteko, edo, behar izanez gero, mugimenduarekin komunikatzeko.
|
|
|
Egoera horretan daude hamar emakumetik bi. Hirugarren kategorian dauden estatuetan, ez dago
|
emakumeen esku
abortatzeko erabakia. Izan ere, eskubide hori andrearen osasunaren eta arlo terapeutikoaren arabera erabakitzen da.
|
|
|
Desberdintasunak beste alor batzuetan daude: generoen arteko auzietan, familiaren barruko roletan... eta eztabaida horiek hemen ere baditugu, eta pandemiarekin ikusi berri dugu nola zaintza lanak
|
emakumeen esku
geratu diren.
|
|
|
Gizonek askoz ere probabilitate handiagoa dute kapital bloke handiago bat kontrolatzeko enpresa handi bateko zuzendari exekutibo gisa, edo jabe zuzen gisa. Adibidez, AEBetan 1992an zeuden 1.000 milioitik gorako 55 fortunetatik, bost baizik ez zeuden nagusiki
|
emakumeen esku
; eta horietako bat izan ezik, denak ziren gizonengandik oinordetzan jasotakoak.
|
|
|
Egungo Kontxako hondartza inguruetan eta Urumearen bokalean egurrezko etxola batzuetan garatzen zen bakailaoaren jarduera eta kudeaketa guzia. Etxola haiek guziak
|
emakumeen esku
zeuden, eurak arduratzen zirelakoz bakailaoaren zatiketaz eta manipulazioaz. 1660tik aitzinerat, baina, Donostia nagusitasuna galtzen joan zen, Bilboren mesedetan.
|
|
|
Emakumeentzat ohikoa izan den ogibidean aritu zen Libe. Tradizioz, gerra aitzinetik ere, geroago ikastolen sorreran bezala, eta neurri handi batean, gaur egun ere, haur eta lehen hezkuntzako irakaskuntza, batik bat,
|
emakumeen esku
dagoelakoz. Aitortzen du ezohiko egoera batean aritu dela lanean.
|
|
2023
|
|
|
Zaintza lanek komunitarioak, publikoak eta kalitatezkoak izan behar dute. Gaur egun, zaintzak eremu pribatuan egiten dira nagusiki, eta
|
emakumeen esku
daude, neurri handi batean. Hori aldatu beharra dago.
|
|
|
Horietatik 171tan soilik daude emakumezko alkateak. Duela lau urte, berriz, 139 herrietako alkatetzak zeuden
|
emakumeen esku
. Herrialdeka, berdintsua da egoera.
|
|
|
EAJri dagokionez, alkateen %33, 7 dira emakumeak: 92 alkatetzetatik, 31 soilik daude
|
emakumeen esku
. Eta Geroa Bairen hiru alkateetatik bakarra da andrea.
|
|
|
Eta Geroa Bairen hiru alkateetatik bakarra da andrea. Herri plataformen esku dauden 189 alkatetzetatik, berriz, 54 daude
|
emakumeen esku
; %28.
|
|
|
Horietatik 171tan soilik daude emakumezko alkateak. Duela lau urte, berriz, 139 herrietako alkatetzak zeuden
|
emakumeen esku
. Herrialdeka, berdintsua da egoera.
|
|
|
EAJri dagokionez, alkateen %33, 7 dira emakumeak: 92 alkatetzetatik, 31 soilik daude
|
emakumeen esku
. Eta Geroa Bairen hiru alkateetatik bakarra da andrea.
|
|
|
Eta Geroa Bairen hiru alkateetatik bakarra da andrea. Herri plataformen esku dauden 189 alkatetzetatik, berriz, 54 daude
|
emakumeen esku
; %28.
|
|
|
Zaintzaren arloko genero arrakalari erreparatu diote, eta berretsi dute neska gazteek beren gain hartzen dituztenak are prekarioagoak direla. Ernaiko kideen arabera, «emakumeen eredu hegemonikoak» bere gain hartzen du zaintzen zama —EAEko denbora aurrekontuen inkestaren arabera, lan horien %70
|
emakumeen esku
daude—, eta egungo neska gazteek ere agindu hori jaso dute, haurren zaintzari lotuta, esaterako.
|
|
|
Lurrean idatzirik geldituko da zaintzaren auziak baduela zerbait: isilean izan dela luzaroan, ezkutuan, naturalizatuta, familien eta
|
emakumeen esku
; baina orain kalera atera dela, eztabaidara eta plaza publikora, ez baita arazo pribatu bat, baizik eta denon ardura. Lurrean idatzirik geldituko da kolektiboki eraiki behar dela zaintzaren kultura, baina erakundeek bermatu behar dutela zaintzarako eskubidea, zerbitzu publiko duinen bidez, zaintza ezin delako negozio izan.
|
|
|
" [A] utoritatezko ahots unibertsala –normalean, gizon zurien subjektibitatearena, arraza-eta genero-ezaugarririk gabeko objektibitatez mozorroturik– generoa ez beste hainbat ezaugarri kultural, ekonomiko eta sozial partekatzen dituztenei ematen zaie bakarrik". 203 Bestela esanda, emakume zuriek gizon zurien ahotsak bereganatzen dituzte, eta aurrerabidetzat hartzen da hori. Behinola gizonek zuzendu zituzten eta gaur egun
|
emakumeen esku
dauden erakundeetan, bazterkeria, laido eta ezabaketa mota berberak aplikatzen dira, eta, hala eta guztiz ere, denek beren burua zorionduko dute feminismoarentzako eta orobat emakume guztientzako garaipen bat lortzeagatik.
|
|
|
" [O] ilasko batek erakuts dezake zein den bizirauten duten familien eta oparotasunerantz egiten duten familien arteko aldea". Horrez gain, oilaskoak emakumeen ahalduntzerako baliabide bikaintzat jotzen ziren" gizonek ez dutelako uste oilaskoek beren denbora merezi dutenik"; alegia,
|
emakumeen esku
uzten zuten lan hori, eta (Gates Fundazioaren laguntzarekin) ahaldundu egiten ziren. Oilaskoen negozioan gero eta emakume ekintzaile gehiago zebilenez, Gates Fundazioak aldarrikatzen zuen zuzen-zuzenean lagundu ziela dozenaka mila emakumeri ahalduntzen.
|
|
|
Alabaina, etenekin batera, Galerako hirurehun kartzelandreetatik gutxi batzuk besterik ez dira horretan aritzen. Zorigaitzez, kapeluon langintza, kartzelatik kanpo dagoenean, ospe txarreko
|
emakumeen esku
egoten da eta lizentziatua, hirian edo aldirietan, beti gertatuko da susmagarria; lanbide horretakoekin elkartzeak parte txarreko lagunartea ekarriko dio.
|
|
|
Zenduaren omenez olerkiak sortzea eta behartutako negarrak egitea aski arrunta izan omen zen Erdi Aroko hiletetan, bai eta askoz geroago ere. Eginkizun hau
|
emakumeen esku
zen.
|