|
2007
|
|
|
Behin pasatuko gira haitzulo handi baten barnean, Neanderthaleko gizonek erabili zutena bizitegi bezala, eta oraino ikerketetan dagona. Hemen miresten ahal duzue orduko gizonek
|
eginiko
grabatze bat, bizitegitzat erabilia izan diren aterpeetan hori bakan baita. Luzaz, bi haitzulo hauek ur azpiko ibai batek bereizten zituen eta hau berantean deskubritua izan zen historia aurreko gizonez.
|
|
2008
|
|
|
Beraz, pizti puska batzuk lapurtzen ahal nituelarik, ahalke gabe egiten nituen eta hola nintzen abil, izorratzaile eta ohoin bilakatu. Otsogriseri berantago itzuli ditudan jukutriak, gazte eta defentsarik gabe nintzelarik berak eni
|
eginiko
ordariak baizik ez ziren. Ene gaiztakeriaz deitoratzeko arrazoirik ez nuen, beste batzuei kalte egin badut umilki barkamen eskatzen diet. Hiltzeko mementoan, Otsogris madarikatzen dut berarengatik erakaspen txarra ukan dudalako, eta gomendatzen dut entzuten nauten aita familiakoei, beren haurren harremanei kasu ematea..
|
|
|
— Osaba maitea, munduan nintzelarik, zuk eni
|
eginiko
txarkeria guziak ahantzi nahi ditut. Zatoz ene ondorat, leku eder bat prestatuko dizut.
|
|
2009
|
|
|
Arrabaleko plaza: iturria, fortuna materialez
|
eginiko
etxeak. Orain atzekaldean, ibaia gabe, mendi horikailak ikusten ditugu.
|
|
|
Altzain, Albak berak
|
eginiko
ipuru ardoa eta pasta batzuk eraman eta, giro ona zelata, kanpoan jarri ziren Luzia eta biak. Haratago gizona, aitzurra bizkarrean zuela, satorrari zelatan...
|
|
2012
|
|
|
Beste aipamen bat: " Aitortu beharra dugu azken hamarkadetan
|
eginiko
eraikuntza nazionalaren aldeko lanari esker mugimendu abertzalea Euskal Herri osoan indartzeaz gain, etorkizuna ziurta dezakeen Akordio Demokratikotik inoiz baino gertuago gaudela": Testu honetan agertzen dira borrokaren beharra, militantziaren garrantzia, eta garaipenaren segurtamena.
|
|
2015
|
|
|
Oroitzapena eskutik harturik, ausardiaz sorturiko esperientziari bidea irekiko lioke, iraganez
|
eginiko
etorkizuna sor dadin, balizko oroimen lainotsuez osaturiko gero ezezaguna sor dezan, eta zalantza nagusi! Nor ez, nor bai?
|
|
|
Denboraz, bukaeraraino iritsiko da, hastapenari zentzu bat emateko bederen. Hainbeste biziz
|
eginiko
denbora, gizarentzat egina da, Biziari esanahi bat agertzeko bederen.
|
|
|
Bizia hola da, hainbeste huskeriz
|
eginiko
soka luzea, huskeriz huskeri betetzen doan funtsezko etxea.
|
|
|
Bi homo baidagerte baratze dibino berrian, bikoterik gabeko emazte haurduna sagarrondo baten itzalean lo eta Jainkoa emazte boz arinez, aginteak utzirik, aholkuak emanez. Nor hobendun, gizona egindako jainkoak edo jainkoa
|
eginiko
gizonak. Nork daki, eta jainkeme berriak eztiki: Mundua ez suntsi otoi, ar guduketan denborarik ez pasa, nik ez dizuet uholderik sortuko, ez plagarik igorriko.
|
|
|
Zure bekokiko izerdiz jango duzu ogia lurrera itzuli arte, handik izan baitzara hartua eta hautsa zara eta hautsera itzuliko zara". Horrengatik lanean aritu behar naiz ikastolan? Zer gaistoa Jainkoa ezta. Bai mendekuz eta mehatsuz
|
eginiko
izatea, baina entzun ezazu segida: Edengo baratzetik bota zituen... Eta zergaitik ba?
|
|
|
Lainoz laino, Abrahamek
|
eginiko
azken kontrolera banoa, berriz ere, ene odola azter dezan.
|
|
2017
|
|
|
Voltaire ez da iraultzailea, kontserbadore argitua da. Haatik edozein boterek
|
eginiko
gehiegikeriak salatzen ditu. Eliza katolikoaren etsaia izanarren (baina deista), Jesuiten alde aterako da erresumatik haizatuko dituztelarik.
|
|
|
Kontua da gerla denboretan
|
eginiko
lege zapaltzaileek eta harturiko plegu gaiztoek bake denboretan dirautela erdi lotan, eta noiztenka esnatzen direla behar orduan, gobernuari edo/ eta iritzi publikoaren gehiengoari haiez baliatzea egoki eta eroso gertatzen zaiolarik. Terrore denboran sorturiko sistema monolitikoak eta pentsakera jakobinoak oraino bizirik diraute hein handi batean Frantziako Errepublikan, eta jasan behar ditugu.
|
|
|
Haatik ezin ditugu ahantzi 1609an Henri IV.aren manuz Senperen" sorginei"
|
eginiko
auzi lazgarriak, 1620an Louis XIII.aren" Edit d’Union" delakoa, Nafarroa Behereko erreinua Frantziari lotzen zuena (nahiz osoki desegin gabe), ez eta Lapurdik eta Zuberoak laster jasan zuten domestikatzea, edo 1730ean Zuberoako" Zinbideta" edo Biltzararen deuseztatzea. Villers Cotteretsko erret legea ere hor zegoen, 1539tik frantsesa hizkuntza publiko bakartzat inposatzen zuena:
|
|
|
Hona IVAPek
|
eginiko
euskal itzulpena, gero euskaltzainburuak euskaltzainei zabaldua:
|
|
|
Bere aldetik Victor Hugok 1842an" Le Rhin" izenburuko pentsakera lan bat bi tomotan agertu zuen, Lamartinek bezala Frantziaren eta oraino batuak ez ziren Alemanien arteko adiskidantza predikatuz. 1849an," Congres de la Paix" delako bilkuran
|
eginiko
mintzaldian, Europako Estatu Batuen aldeko xedea proposatzen du," Les Etats Unis d’Europe" argi eta garbi aipatuz. Gainera hona gai beraz 1867an idatzi duena:
|
|
2018
|
|
|
Berehala iradokizunaren argidura itzali zitzaion, kexu ilun bati lekua egiteko. Gerrillarien ofizialak bizkarretara igorri zuen mila puskaz
|
eginiko
soingainekoa, auzoari zigarretak eskatu
|
|
|
Gaizki
|
eginiko
galderak beti erantzun gaiztoa du. Ibarren zulatzearen kausak bilatu baino lehen, galdetu behar zen zulatze hau egiazki gertatu zenetz eta ibarrak mendien altxatzeak eta antolamenduak bakarrik sortu zituenetz.
|
|
|
Bonaparteren Hego Euskal Herria ez ezik, Aragoiren erdia eta Katalunia osoa ere biltzea zen. Xahok, De l’agonie du parti revolutionnaire liburuan (1838), bi urte eskas lehenago don Carlosen alde
|
eginiko
apustuaz erabat ahantzirik, aditzera ematen du Nemours ko dukea izan litekeela Nafarroako errege. Garai hartan, Louis Charles Philippe d’Orleans (18141896) zen Nemours ko dukea, Louis Philippe erregearen seme eta Xahoren parrandakidea (Katalina Foixekoa Nafarroa independenteko azken erreginak ere izana zuen Nemours ko dukesaren titulua).
|
|
|
Adibidez, ongi informatua zegoen indoeuropeistikaren lehen eta urratsez. Salmasius, Stiernhielm, Boxhornius eta Leibniz-ek arlo horretan
|
eginiko
ikerketen berri bazuen. Lettre a M. Xavier Raymond liburuan (1836), euskararen eta sanskritoaren arteko loturak aztertu zituen.
|
|
|
Xahoren ondoren, beste azti batzuk izan dira, hala nola, Eliphas Levi() okultista handia, zuberotarraren mireslea, Arthur Rimbaud() poeta are handiagoa eta, Euskal Herrian, Alexis Saratxaga (18401918). " Profeta" hitza beldur pixka batekin idatzi dut, Xahok
|
eginiko
profeziak ez direlako pentsatu adina. Voyage n Gernika suntsiturik irudikatu zuen eta horregatik batzuek uste izan dute Xahok 1836an iragarri zuela 1937an Condor legioak euskaldunen hiri santua bonbardatuko zuela.
|
|
2021
|
|
|
Frantziako Barne Ministerioaren oharrak iradoki zuen Justo Elizaranen kontrako atentatuaz gain, euskal iheslari politikoen kontra
|
eginiko
beste atentatuen egileak zirela. Hain zuzen, Kortarena ere leporatzen zaie, eta horrek berriz erakusten du Zerbitzu sekretuek egiten zuten talde izenen erabilketa oportunista.
|
|
|
Dena den, argi dago oraindik ez direla egundo atera, Marti' n Villak Iruñean, Donostian, Errenterian edo Arrasaten
|
eginiko
" erroreen", kontrako manifestazio batera, nahiz eta" istripuz" edo, zenbait euskal manifestari iraultzailek horietan bizia galdu. Honek guztionek adierazten digu nolabaiteko zorra diotela espainol gobernuari, beronekin enfrentatzeko beldur baitira, edo, bestela Estatuko oligarkiaren interes berdinak dituzte (hau esatean, zuk ba dakizu, buruzagien parte handi batez ari naizela).
|
|
|
Txerri Muturrek 15 urte zeramazkien Zarautzen errepresioaren erantzule bezala, eta bere anti euskaldun fanatismoa gauza ezaguna zen. Garmendia, Otaegi eta Txikirekin solidaritateaz Zarautzen
|
eginiko
manifestazione batean ageri zen Aeuskaldunak hil! @ oihukatuz, bere arma atera eta jendetza tirokatzen hasi zen. Torturatzaile ezagun horren ajustiziatzearen errespontsabilitatea gureganatzen dugu (Y)+.
|
|
|
1980ko ekainaren 11n, Ziburun finkatu zuen hitzordu baten arrastoan desagertu zen. Ekainaren 22an, hamaika egunez desagertu ostean BVE (Batallon Vasco Español) talde parapolizial espainiarrak Deia egunkariari
|
eginiko
dei baten bidez' Naparra' ren bahiketa hartu zuen bere gain. Uztailaren 4an, berriz, egunkari berari eginiko beste dei baten bidez,' Naparra' ekainaren 30ean hil zutela eta Donibane
|
|
|
Ekainaren 22an, hamaika egunez desagertu ostean BVE (Batallon Vasco Español) talde parapolizial espainiarrak Deia egunkariari eginiko dei baten bidez' Naparra' ren bahiketa hartu zuen bere gain. Uztailaren 4an, berriz, egunkari berari
|
eginiko
beste dei baten bidez,' Naparra' ekainaren 30ean hil zutela eta Donibane
|
|
|
Hauxek ditugu Orejak, Suarezen ministroak, Parisen
|
eginiko
gestioen efikazia erakusten diguten fruituak. Frantses eta Espainol Estatuak, berauen poliziak eta" inkontrolatuak", denak agertzen zaizkigu bat eginik Euskal Herriaren kontra.
|
|
|
* Euskadin izan diren azken ekintza militarrek borroka harmatua politik eztabaiden barnean ezarri dute. Euskalerriko sektore anitzek
|
eginiko
ekintzen ontasunaz eta oportunitateaz ixilik daude; beste batzu urrutirago doaz eta praktika harmatua bere osotasun zabalean dudatan ematen dute+.
|
|
|
" Madrileko Gobernuak ETA erakunde armatuak
|
eginiko
tregua eskaintzaren aurrean sentsibilitate minimoa izan balu, ekintza bortitz hau saihestu zitekeen komentzimendu politikoa badugu.
|
|
|
Joseba Pagazaurtundua Guardia Zibilaren kolaboratzaile eta Basta Ya ko kidearen aurka armaz
|
eginiko
ekintza, zeinaren ondorioz hilik gertatu zen".
|
|
|
Ez dezala Gobernuaren zoramen eta ezintasun errepresiboak eztabaida desbideratu edota ezkutatu; ez diezaiela hamarnaka milioitxo batzuetako oparitxo berri batek gatazkaren muin gordina ahantzarazi azken hemezortzi urteotan Estatutu eta Amejoramenduaren pagotxarekin bizi izan direnei. Aidean
|
eginiko
gazteluak eta esperantza faltsuak sortzea ez da bidea.
|
|
|
Presoen eskubideak errespetatzea ez da inork inori
|
eginiko
kontzesio bat. Nazioarteko legediak ezagutzen duen eskubidea errespetatzea besterik ez baita.
|
|
|
" 1997ko urtarrilaren 30ean, Donostian, Eugenio Olaziregi Borda salatariaren aurka armaz buruturiko ekintza, zeinaren ondorioz hilik gertatu zen. 1996ko martxoan Eugenio Olaziregik poliziari
|
eginiko
salaketaren ondoren antolatu zuten zipaioek Balentin Lasarte ETAren ekintzailea atxilotzeko operatiboa.
|
|
|
" Espainiako PPko Gobernuak bere eskuetan dituen euskal borrokalarien kontrako suntsitze estrategiari utz diezaion
|
eginiko
presio neurria izan da. Gobernuak Preso Politikoen Kolektiboak izendatutako mintzakideekin hitz egiteko bideak zabaltzea eta, bere legeak betez, espetxe politika, tortura eta giza xantaiarako erabiltzeari uko egitea lortu nahi zen".
|
|
|
Oldartzen ponentzia eta berari buruzko nere iritziaren eskaera. Estimatzen dut benetan, baina lagun batek lehentxeago
|
eginiko
iruzkina etorri zait gogora: " Zertarako eztabaidatu Oldartzen ponentzia?
|
|
|
" Bai Fernando Buesa eta Jorge Diez bizkartzainaren eta bai Blanco koronelaren hilketek nazionalistek
|
eginiko
apostuaren porrota agerian utzi dute; azken urte eta erdian eginiko apostu politikoaren porrota. Nazionalistek Lizarrako Akordioaren alde apostu egin zuten Lizarrako Adierazpena bakea lortzeko tresna eraginkorra zelakoan.
|
|
|
" Bai Fernando Buesa eta Jorge Diez bizkartzainaren eta bai Blanco koronelaren hilketek nazionalistek eginiko apostuaren porrota agerian utzi dute; azken urte eta erdian
|
eginiko
apostu politikoaren porrota. Nazionalistek Lizarrako Akordioaren alde apostu egin zuten Lizarrako Adierazpena bakea lortzeko tresna eraginkorra zelakoan.
|
|
|
Egun batzuk geroago, Kepa eta Txelisek ‘Euskal Herriari’ izeneko erantzungutuna bidali zuten; bertan argitzen zuten EPPK egitura uzteko arrazoiak zeintzuk izan ziren, eta banan banan gezurtatu zituzten, argigarri kontrastatuekin, beraien aurka jaurtitako salaketa guztiak. Hilabeteak igaro dira, baina zuzenketa eskatuz EPPKri
|
eginiko
ariketa pribatuek ez dute izan inolako erantzunik.
|
|
|
" Etsaiaren estrategian lerrokatuta daudenek eta erantzukizunak dituztenek, herritarren haserrea beraien azaletan jaso dute. Ezker abertzaleari
|
eginiko
eraso errepresibo bakoitzak beldur bera sortu behar du etsaiaren lerroetan.
|
|
|
Komisariako torturatzaile eskolatu zein zitalena batzutan, bestetzuetan" polizia onaren" paperean aritzeaz landa, kalean militante independentistak mehatxu bidez kolaboraziorako
|
eginiko
jazarpenaren arduradun zen ere.
|
|
|
" ETAren aldetik ekintzaren ondorioz hilik gertatu diren bi pertsonak direla eta aspaldian
|
eginiko
abisua oroitarazi eta berretsi beharrean gaude: Guardia zibilei, beren senitartekoak ez ditzatela kasernetan sartu, gure herria okupatzen duen indar armatu atzerritarra den heinean Guardia Zibilaren egoitzek gure ekintzen helburu militar izaten jarraituko dutelako. Herritarrei, Euskal Herriko, Espainiako ala Espainiak menpean duen beste herri batekoak direlarik, urrundu daitezela Guardia Zibil et...
|
|
|
Kalostroari buruzko istorioa amaitzeko hitz bitan aipatuko dut toki ederra baina ez egoki horretan egin nuen erakusketaren kari Urdazubiko udaletxeari eskertzeko margo bat eskaini niola. Zenbait urte aitzin
|
eginiko
margolana zen," Gero" izenburukoa. Urdazubiko herriari opari gisa eskaini nion, ezin aproposagoa!
|
|
|
Hara joateko mando bidexkarik baino ez zen. Erreka zeharkatzeko zuhaitz enborrekin
|
eginiko
zubia genuen.
|
|
|
Materia organikoz, lohiz
|
eginiko
edukiontzi bat baino ez naiz dagoeneko, deskuidatuz gero, bizitzaren joan txarrak zaborrez beteko duen edukiontzi marroia.
|
|
2022
|
|
|
1023 urtean sortu dira Zuberoa eta Lapurdiko bizkonderriak, Lapurdikoa Antsok espresuki asmatua bere askazi batentzat, horrek
|
eginiko
zerbitzu batzuen ikustatez. Biek ber ikurra dute:
|
|
|
Franko poliglota zen: frantsesez bazekien, Napolin
|
eginiko
egonaldian gutun batzuk idazten zituen italieraz eta katalanez, han latin eta grekozko klasikoak ezagutu zituen, latina menderatuz gaztelaniazko itzulpenak egiteraino, haatik grekoz ikasi gabe. Euskaraz guti edo aski bazekiena?
|
|
|
Haatik ezin ditugu ahantzi 1609an Henri IV.aren manuz Senperen" sorginei"
|
eginiko
auzi lazgarriak, 1620an Louis XIII.aren" Edit d’Union" delakoa, Nafarroa Behereko erreinua Frantziari lotzen zuena (nahiz osoki desegin gabe), ez eta Lapurdik eta Zuberoak laster jasan zuten domestikatzea, edo 1730ean Zuberoako" Zinbideta" edo Biltzarraren deuseztatzea. Villers Cotteretsko erret legea ere hor zegoen, 1539tik frantsesa hizkuntza publiko bakartzat inposatzen zuena:
|
|
|
1950etik Donibane Ziburu atunketan nabarmenduko da, arrantza horretan ere Frantziako txapelduna bilakatuz, nagusiki Gaskoniako golkoan eta Senegal aldean
|
eginiko
harrapaketei esker.
|
|
|
Haatik Gorteen biltzeko eskumena Gaztelako kargudun horrek nondik ote zuen? Fernandok 1512an
|
eginiko
konkistatik. Normalki Katalina Nafarroako erreginari zegokion Gorteen biltzea.
|
|
|
Berantean, XVI. mendetik" sexta merindad" izenez aipatuko da, Nafarroa Garaitik bereizi ondoren. Eskualde txikiz
|
eginiko
federazio gisako bat da, eta eskualde horiek beren arteko batasun bakarra erregearekiko lotura dute, Donibane Garazin daukan kapitaingazteluzaina bitarteko.
|
|
|
Hilerri (hil herri) molde berri hori ekialdetik etorri zen. Hila ondoan erretzen zuten eta haren hautsetarik apur bat kurkuru erditan ehorzten, dela eltze batean, dela sei harri xabal juntatuz
|
eginiko
kutxa txiki batean. Tumulus, tumulo: harri edo/ eta lurrezko tontor bat, meta borobil bat.
|
|
|
Molaren eta karlisten artean ezadostasunak egonen ziren luzaz. Azkenean akort jarriko dira 1936ko uztailaren 14an Donibane Lohizunen
|
eginiko
bilkura batean. Oldarraldia Marokon hasiko da uztailaren 17an, arratsaldeko bost orenetan, eta Iruñean uztailaren 19ko lehen orenean.
|
|
|
Jean Poullenot, Basses Pyrenees, occupation, liberation, liburuan, Barkoxen alemanek
|
eginiko
ekintza gogor baten kontatzean (Pierre Murcuillaten hiltzea eta beste), urte batez tronpatu da: 1943ko ekainaren 24an gertatu zen, eta ez 1944koan.
|
|
|
Bretainia Handiak erantzukizun guti du Hamalaueko gerlaren piztean. Atzeraka eta berant aire sartuko da guduan, bi arrazoinek beharturik: Batetik Alemaniak Belgikari
|
eginiko
erasoa ezin zuen onartu. Erresuma horren neutraltasuna zaindu behar zuen nazioarteko tratu baten ondorioz.
|
|
|
Horien etengabeko atzerakadek esperantza guzia kendu zioten. Gainera bere armada zinez ahuldua zuen berak
|
eginiko
purgez. Mementoan ez zen gerlarako gai, urte zenbait behar zituen prestatzeko.
|
|
|
Zonalde okupatuan uzten ditu Lapurdi osoa eta Baxenabarre gehiena; okupatu gabean aldiz Baxenabarreko herri zenbait, Zuberoa eta Biarno gehiena. Haatik 1942ko azaroaren 11an aleman armadak eremu guzia hartuko du, Aliatuek Ipar Afrika frantsesean
|
eginiko
debarkamenduari erantzunez.
|
|
|
Estatuak hogeita hameka eta eskua bere, eta beti azken hitza ere! Baina ber denboran agerian dago halaber euskal gobernuek
|
eginiko
lan guztia, oposizioen kritika zuzen ala makurren despit. Non legoke gaur Euskal Herria autonomia hori gabe?
|
|
|
Abertzale haurrideak, sakon eta zintzoki pentzatuz, iragana den bezala ikertzen badugu, ETAk
|
eginiko
hutsik handiena ez ote zaigu auziaren galtzea. Aljeriako FLN delakoaren etsenplura irabazi balu, Euskal Herriko parte nagusienaren independentzia lortuz, gutarik zenbatek Euskadi askatuari muzin eginen zion?
|
|
|
Emaitza gero eta hobeak erdietsiko dituzte hauteskunde ezberdinetan, bereziki udaletxeetakoetan. Iparraldeko indar politiko nagusienetarik bilakatu da, talde guztietako abertzale ezberdinek 1960 urteaz geroztik
|
eginiko
lanari esker.
|
|
|
Berantago Michel Inchauspe garaztar diputatuak xedea berriz hartu zuen, euskal departamendu hori Aturriko eskualde berri batean kokatuz Bearno eta Bigorrarekin. Berak
|
eginiko
aburu ikerketa batean gehiengo zabala bildu zuen. Legebiltzarrean erdiestea gutiz huts egin zuen bi aldiz:
|
|
2023
|
|
|
Halaber, errepresioa aplika daiteke prentsaren, irrati saioen eta hauen antzeko hedabideen kontra, ez bakarrik eskuarki aitorturiko moralitatearen printzipioen kontrako
|
eginiko
erasoengatik, baizik eta tonuaren eta pentsamoldearen apalkeriagatik, gustu txarragatik, arrunkeriagatik, baita giro morala azpiz usteltzaileagatik ere; horrelako errepresioa aplika daiteke iritzi askatasunari den mendrenik hunkitu gabe; adibidez, egunkari bat hets liteke horren erredakzio kideek nahi duten tokian publikatzeko eskubidea galdu gabe; edo kasu gutien larrietan, egunkari bera izen be...
|