|
2001
|
|
|
Gogoratzen
|
dut
aita gorbata lasaituta eta ilea bekoki gainean dantzan zihoala bolantean eta ni ezkerraldeko leihotik burua erdi aterata, zeharkatzen genituen paisaia berde lanbrotsuei begira eta goizeko haize freskoa edanez.
|
|
|
Prediku hauek antolatuxe nituenean, ikusi
|
dut
Aita Mokoroaren Lengua vasca de hoy y de mañana (Donostia, Auñamendi, 1971), eta gaingiroki ikusi, bestetarako astirik ez dudalako. Egilearen iritziak, ez, ordea, liburuak dakartzan zenbait eranskin?
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, inoiz zirujau egiten bahaiz, nola edukiko duk, bada, esku batean zigarroa eta bestean bisturia...? –baina arestian esan
|
dut
aitak ere bere umore berezia zuela, eta halaxe esan zuen ondotik–: Horrek, hala ere, bere abantailak ditik:
|
|
|
–Nik, ordea, ez
|
dut
aita bezalakoa izan nahi.
|
|
|
Ozta ozta entzuten
|
dut
aitak dioena, Â kamioi handi bat pasatzen ari baita une horretan. Ulertu dizkiodanen artean, ez nauela presionatu nahi.
|
|
|
Ahotsa goxatzen
|
dut
aita limurtzeko:
|
|
|
Nik maizterra
|
dut
aita.
|
|
|
– Pozik dabil zure ama, eguenean topatu nuen zihoala. Susmoa
|
dut
aitari zakarkeriak apalduz doazkiola urteen poderioz. Zure nebaren gutuna jaso berri dute, Madrildik, badirudi negozioak abiada bizian daramatzala Juanek...
|
|
2003
|
|
|
Nire trebeziak ere ez gintuzke salbatuko. Eta pentsatzen
|
dut
aita Betancurrek jakinaren gainean jarriko zintuztela: pertsona baten heriotza ezbehar bat da; biena, tragedia bat.
|
|
2004
|
|
|
Gorroto
|
dut
aita.
|
|
|
Nonbait, lur azpian, edo nork daki, agian ezta hori ere. Ikusitakoa ikusita, bertatik sentitu nahi
|
dut
aitak jasandakoa. Nire begien aurrean ikusi nahi dut nire etxea edo etxe izan zena; zein den nire herria, familia, azken finean nire nortasuna.
|
|
|
Neure baitako uzkurkeriak ez zidan gehiago erraten uzten. Eta uste
|
dut
aitak hala ulertu zuela.
|
|
|
Une batez gizon hura besarkatzeko gogoa hain izan zen bizia, non malkoak sentitu bainituen nire begiak erretzen. Uste
|
dut
aitak ere antzeko zerbait sentitu zuela, baina azkenean biotako inork ez zuen ezer egin. Gelako atea itxita, isilean eta presaka atera ginen patiora.
|
|
|
Hain zorte txarrarekin, non handik gutxira ikusi baininduen aitak, Maiderren panpina orrazten. Haurra nintzen arren, ongi oroitzen
|
dut
aitaren begirada, harriduratik haserrerako bidean. Kendu zidan panpina eskutik, eman zion modu itsusian Maiderri, eta oihuka esan zidan:
|
|
|
Esan
|
dut
aita eta ama hala hola konpontzen zirela, batzuetan hobeto, besteetan okerrago, baina amak Joben pazientzia zuen, eta haren pazientzia zen ekaitzak baretzen zituèn tximistorratza... aita alkoholikoa egin zenean nondiknahi jo baitzezakeen trumoi erasoak. Baina aitak bezainbat sumintzen ninduen amak batzuetan:
|
|
|
Nola dakidan hori guztia? Esan
|
dut
aitak hitzaren dohaina zuela, baina berritsu baino berritsuago bihurtu zela, alkoholaren eraginaz. Barraketako feriantea zirudien, beti hitz eta pitz.
|
|
2005
|
|
|
Eta sudurretik odoletan hasi da Mateo eta sukaldeko mahaia zikindu du. Eta nik pentsatu
|
dut
aitari erakutsi behar niola libelula urdina, ze orain ez dago ospitalean aita, ze etxera ekarri dute berriro. Eta sugandilak hartzen egon ginen behin aitarekin, eta asko gustatzen zaizkio holango gauzak aitari.
|
|
|
Eta hor ikusi dut libelulak ere hil egiten direla. Eta hor ikusi
|
dut
aitak ere hil egiten direla, libelulak bezala. Eta amak ere bai.
|
|
|
Eta hor ikusi dut esan dudana gauza inportantea dela. Eta hor ikusi
|
dut
aita beti egongo dela hilda, ez gaur bakarrik. Eta ez diot beste ezer esan Ismaeli, eta berak niri ere ez.
|
|
2006
|
|
|
Ordaindu gabe, gainera. Gogoan
|
dut
aitak sekulakoak botatzen zituela... –bat batean Maider isildu egin zen– O!
|
|
|
Ez zitzaidan egokiera hori gertatu, zoriak hala nahi izan zuen, baina horrek ez ditu askorik arintzen nire orduko karga eta kargua. Gogoan
|
dut
aitak ia egunero entzuten zuela BBC, eta, behin, horixe kontatu nion Hermanni, baina irrati ingelesa entzuten harrapatu nuena aita zela esan gabe (hitz horixe erabili nuen, harrapatu, naturaltasun osoz).
|
|
|
Barruko bizitzaren kritika eta. Gogoan
|
dut
aita Mendiak kronika haiek irakurri eta esan zidana. Aita Mendia zarauztarra zen, eta probintziala, aginpidea zeukan, beraz.
|
|
2007
|
|
|
Gaur jakin
|
dut
aitarena, egunkarian eskela ikusita. Izena oso gogoan daukat, eta horri esker ezagutu dut; izan ere, eskelak zekarren argazkian, bibote urdindu eta mehe horrekin, zahartuegia agertzen baitzen aurpegia ezagutzeko.
|
|
|
Porru patata prestatzen aurkitu
|
dut
aita.
|
|
2008
|
|
|
(Zar): . Ginesten
|
dut
Aita gucis poderosoan, Ceruaren eta lurraren Creazalean, eta Jesu Cristo aren Seme bacoizean? 47.
|
|
|
–biharamun goizean, argi urratzearekin, ikusten
|
dut
aita (J. Etxepare (1980):
|
|
|
UNAI. (serio) Hitz egin
|
dut
aitarekin, oso garbi daukat dena.
|
|
|
Nire baitan nabari dudan ezinegonaren ispilua bilatu
|
dut
aitarengan. Nekea baino ez dago aurpegian, erizainaren gizalegerik ezak ukitu ez balu bezala.
|
|
|
Ezin
|
dut
aitarik gabeko bizimodurik irudikatu. Beharbada, maite duguna hil ondoko min bizia jabaldu ondoren, halako oinaze batekin bizitzen ikastean datza heriotzarekin bakeak egitea.
|
|
|
Begi lausotuen artetik ama agertu zait, ondoratzen. Pentsatu
|
dut
aitarekin bakarrik egotea gustatuko litzaidakeela, amaren presentzia enbarazugarririk gabe.
|
|
|
Usaina aditu dut, korridorean asaldatu dituen gaixotasunaren mila usainen artetik bat, ezezaguna. Usna egin
|
dut
aitarengana. Aitarena da, bai.
|
|
|
Ez dakit zer esan nahi didan. Hankek berriz ere dardara egin didatenean pentsatu
|
dut
aitak eutsi eginen liokeela erronkari, eta begietara tinko begiratzen saiatu naiz. Beltzak ez du ezer erakusten, arrea da.
|
|
|
Irratian hitzegin
|
dut
aitaren heriotzatik oina harturik. Handik puska batera, gizonezko batek deitzen du irratira nere orduko esanen grabazioaren galdez; berari hil zaio aita orain eta nere hizketa hura entzun nahi luke atzera.
|
|
2009
|
|
|
Horrek ez du esan nahi jada berdintasun egoerara iritsi garenik. Garbi ikusten
|
dut
aitaren familian askoz txikiagoa dela amarena baino. Baina borrokatu nahi dut parekatzea eman dadin, aldi berean eskubide batzuk galdu gabe.
|
|
|
–Fraideek ez dute ulertu poesia egitea zer den. Homenaje n Aita Urkiolak esaten zuen, nolabait justifikatzeko (uste
|
dut
Aita Urkiola aipatu zuela, ez nago ziur), fraideok luma apostolutzarako bakarrik hartzen dugula. Eta apostolutza direktoa nahi dute beti, beste gauzak ez dira fraide baten lanak.
|
|
|
Benetan, ezin dut gehiago agoantatu, negarrari eman behar ziola ematen zuen, baina Goiok ez zuen malkorik ikusi?. Baina utz dezagun hori, ez
|
dut
aitari buruz hitz egin nahi. Gaurkoz libratu naiz.
|
|
|
Ama batek jakin behar luke beraren eta bere alabaren artean gortina bat jartzen duen momentuan zilborrak min handia egiten duela. Nik bizi erdia pasa
|
dut
aita madarikatzen, pentsatuz bera zela nire ahuluneen eta hutsuneen errudun bakarra: oihu egiten zidalako, gehiegi eskatzen zidalako, inoiz gorroto ninduela ere pentsatzen nuelako.
|
|
|
Baina etorri zara, eta hori da inportanteena: nik aurkituko
|
dut
aita iritziz aldatzeko modua, zu barkamena eskatzeko eta haren aurrean belaunikatzeko prest bazaude, noski. Zer diozu, Domingo?
|
|
|
(Hurbilduz) Etzara enteratzen. Nik asko maite
|
dut
aita. Eta edozer egingo dut zuberagandik aldentzeko.
|
|
|
LUKAS. (Baietz buruarekin) Sekulako liskarra izan
|
dut
aitarekin.
|
|
|
LUKAS. Ez
|
dut
aitaz hitz egin nahi...
|
|
|
Ez dut etxerik, ez dut dirurik, ez dut gona motzik, ez dut adimenik, ez dut itxaropenik, ez
|
dut
aitarik, ez dut amarik, ez dut bikotekiderik, ez dut maitasunik, baina bihotzaren barne barnean bizia eta askatasuna ditut...».
|
|
|
Baina etorri zara, eta hori da inportanteena: nik aurkituko
|
dut
aita iritziz aldatzeko modua, zu barkamena eskatzeko eta haren aurrean belaunikatzeko prest bazaude, noski. Zer diozu, Domingo?
|
|
|
Geurean murgilduta, berez etorri da bigarren jantziari eta paperon karpetari buruzko azalpenak emateko aukera. " Berez" esan dut; bueno, nik uste
|
dut
aitak igarri egiten didala noiz gertatzen zaidan zeozer edo noiz dudan zeozer esan beharra, eta bidea errazten ahalegintzen da. Estutasunik gabe, ba, azaldu diot bigarren jantzia eta paperon karpeta zer eta norentzat diren.
|
|
|
Nik bai izan
|
dut
aitaren beharrizana bizitzan. Hemengo enbarkazioetan ibili zenean, jada ezkondu aurretik, Baztarrera joaten nintzen edo Gaztelura jaisten aitaren ontzia portura sartzekotan zela nekienean.
|
|
|
Etxera ailegatu eta sukaldeko atea irekitzerakoan, pakete handi antzeko bat ikusi dut mahai gainean, paperezko poltsa batean sartuta. Sukaldean bertan aurkitu
|
dut
aita bazkaria prestatzen. Neuretzat ekarri zutela pakete hura esan dit, bere arreta guztia esku artekoan duela itxura eginez.
|
|
|
Izenpetzen duenak (aita izango dela itxaroten dut) aitortu du nire gorpua errauts zezatela izan zela nire azken borondatea, aitortu du inork ez daukala eragozpenik nire gorpua erraustua izan dadin, aitortu du epaileak ez duela oztoporik jarri horretarako, eta, amaitzeko, aitortu du nire gorpuak ez daukala protesirik ezta errausketarako arriskutsua izan daitekeen ezertxo ere erantsita. Tartetxoren bat hartu
|
dut
aitarekin berba egiteko honetaz guztiaz. Inprimakia irakurtzen ari naizela, gazta fresko zati bat erori zait bertara gainera eta kiwiaren ur tanta batzuk ere bai ondoren.
|
|
|
Gorputzak laguntzen didanean, paseatzera irtetea gustatzen zait, bakarrik, lagunen batekin lantzean behin, edo, gehienetan, aitarekin. Begira, uste
|
dut
aitari buruz berba egiteko momentua ailegatu dela. Ez dakit nola azaldu; iruditzen zait berriro ezagutu izan dudala aita; bueno, esan gura dudana da oraingo aita ez dela lehengoa bezalakoa, edo, hobeto esanda, orain ezagutzen ari naizen aita ez da lehenago uste nuen bezalakoa.
|
|
|
Horiek guztiak gogoratzen ari naizela, beste galdera bat sortu zait batere pentsatu gabe: eta aita, ezagutzen al
|
dut
aita. Lehengo aita?
|
|
|
Izanik ere, haur bat hazitzeko bakarrik bezin ongi da bi izaitia. Eta Beñat aitz ongi ikusten
|
dut
aita on baten paperean. Ez diot orain arte hortaz deus aipatu, baino iduritzen nau harek ere nerekin ongi harrapatzen duela bere burua, eta ez nauela plazerreko konpani bat bezala hutsik kontsideratzen.
|
|
|
Ez du gustoko plata, muturra zimurtzen zaio, baino ez da asto tzarra, neri berritz nere kadirian pausatu eta segituko du bere konferentzia, hura zutik eta ni jarrita. Nik ez
|
dut
aita izaiteko beharrik senditzen. Ez da zaila hori konprenditzen.
|
|
2010
|
|
|
Maskulinotasunarentzat eremu debekatuak izan direnetara sartzeko aukera. Nik ikargarri gozatzen
|
dut
aita berriei begira, haurrak zainduz nola gozatzen duten ikusiz. Orain urte batzuk pentsaezina zatekeen, goxotasuna eta zaintza emakumeen esparru esklusiboak baitziren.
|
|
|
Noiz hasi zinen bertsotan? 12 urterekin hasi nintzen Berrizko bertso eskolan. Egia da, nik txikitatik bizi izan dut bertso giroa etxean, beti ikusi
|
dut
aita atzera eta aurrera, bertsolariak oso gertutik ezagutu ditut txiki txikitatik. Baina egia da gurasoek ez nautela inoiz horretara bultzatu.
|
|
|
Behin ikusi
|
dut
aita bere bizitzan negarrez, eta orduantxe izan zen, istripua gertatu eta handik bizpahiru egunera, Regina enera lotarako itzuli ginenean, horrela ibili ginen aste beltz hartan, egunez egun?, egun osoa ospitalean egin ondoren?
|
|
|
Aitak, hegazkinlari kanadar batek, gu hemen utzi eta bere emaztearengana egin zuen. Ez
|
dut
aita inoiz ezagutu eta, aitona amonak hezi nindutenez, bederatzi urte bete nituen arte, ama nire arreba zaharrena zela uste nuen.»
|
|
|
Gehitu zuen una, grande y libre omen zen nazio hura ez zela gurea, ezta bandera gorri horia ere. Noski, ez
|
dut
aitak esandakoa hitzez hitz gogoratzen. Baina jakin badakit jangelatik naziorik gabe irten nintzela, ez baitzuen esan gurea beste nazio bat zenik.
|
|
|
IÑAKI. Beste gauza bat jakin
|
dut
aitarekin ihes egin zuen presoaren inguruan.
|
|
|
NAIA. Berdin zait, ama. Hemen gelditu nahi
|
dut
aitarekin. Bale, aita?
|
|
|
IKERNE: Hitz egingo
|
dut
aitarekin.
|
|
|
Orain ulertu dut zergatik izan den gezur hori. Ez
|
dut
aita sekula ikusi nahi, amak harengatik sufritu duelako eta niri ere berdin gertatzen ahal zaidalako.
|
|
|
Gaur oposizioko hautagaiak, Partido Coloradokoak, demokrazia defendatzen du, baina era berean aita babestera atera da: Ez
|
dut
aita kondenatuko boto bat gehiago lortzearren.
|
|
|
Ez dizut aholkurik emango nola jokatu etxeko ondarearekin: nik neuk ahal bezain ongi egin
|
dut
aita zenak utzi zidanarekin, eta badakit zeuk ere ondoen deritzozun moduan jokatuko duzuna; bestelakoak baitira garaiak, bestelakoak gu bion nortasunak ere. Idatzita eta finkatuta utzi ditut era berean, jakinaren gainean egongo zara honezkero, hil ostean egin beharrekoak:
|
|
|
Behin ikusi
|
dut
aita bere bizitzan negarrez, eta orduantxe izan zen... istripua gertatu eta handik bizpahiru egunera, Regina enera lotarako itzuli ginenean —horrela ibili ginen aste beltz hartan, egunez egun—, egun osoa ospitalean egin ondoren... etxean sartu ez beste egongelako mahaian eseri —ama izebek logelan edo behar zuten, ez baikenituen ikusi— eta, bere ezinean eta bere amorruan, ukabi...
|
|
|
Jelosien eztian dasta eginen
|
dut
aita onaren itxurapean.
|
|
|
Behin baino gehiagotan amestu izan
|
dut
aita hilzorian dagoela eta ez dela gauza hitz egiteko. Boligrafoa eta papera eskatzen dizkit eta orduan bai; delineantea izan zenez badoa niganako sentitzen duena margo eder batean adieraztera modu bikainean.
|
|
|
– Ezin
|
dut
aita gaixotasun batek hilko duela beste barik onartu. Ezin da patua izan, aitak ez du horrelakorik merezi.
|
|
|
Hitzez esaten ez ditugunez, liburu mardula idazteko lain gogoetatu
|
dut
aita hil zitzaigunez geroztik. Erbeste honetan ezin dizkiot inori esan, hemen inork ez daki euskaraz.
|
|
|
baina ulertzen
|
dut
aita.
|
|
2011
|
|
|
Eskertzen dut. Amak kontatzen dit, etxean beti kontatu didate, baina jende ezberdinaren oroitzapenekin osatzen
|
dut
aitaren figura. Joan den larunbatean, aitarekin eskolan egon zen bat etorri zitzaidan, zine foruma antolatzen zutela kontatzen; ilusioa egin zidan eskola garaiko oroitzapenak entzuteak».1989ko azaroaren 20ko gau hartan, bi gizon armatu sartu ziren Alcala hoteleko jantokian, eta tiro egin zuten HBko hautetsien eta haiekin batera afaltzen ari ziren Egin egunkariko Ramon Uranga, Xabier Oleaga eta Teresa Todaren kontra.
|
|
|
Nirekin oso atsegina ez bada ere, ezin
|
dut
aita honetan bakarrik utzi.
|
|
|
GERMAN. Nire esku dagoen guztia egingo
|
dut
aita kartzelatik ateratzeko. Abokaturik onena kontratatuko dut.
|
|
|
ALIZIA. Tira, hitz egingo
|
dut
aitarekin. Baina eman denbora.
|
|
|
LUKAS. (Serio) Ez
|
dut
aitaren antzik izan nahi. Zu zara niretzat benetako ispilua.
|
|
|
– Begira, ama –ekin diot–, badakizu inoiz ez dudala interes handirik azaldu aitarekiko, eta ez zuri ustezko oroipen tristeak ez gogoraraztearren, benetan interes gutxi izan dudalako baizik. Ez
|
dut
aitaren premiarik izan. Baina honetaz guztiaz, desagerpenaz ari naiz, zerbait badakizu esatea nahi nuke.
|
|
2012
|
|
|
–E! Nik txalo egin
|
dut
aitari aukera bat emango diozulako, aitzakia bota zuen Etxek.
|
|
|
Internaduak iraun zuen sei urteetan ez zidan behin gehiago ere idatzi. Geroztik makina bat aldiz pentsatu
|
dut
aitari eragin genion zauri horretaz, berak halabeharreko bat gehiagotzat kezka gehiegirik gabe garraiatuko zuen urratuaz, eta pena sakona, oso
|
|
|
Ez dut berriz eztabaidan hasi nahi? Nahikoa izan
|
dut
aitarekin!
|
|
|
Kontziente zara zuk Mondran jokatzeak zaleen ilusioa ere berpiztu dezakeela. Ea ba, hala den. Nik gogoan
|
dut
aita entrenatzaile zeneko sasoian sekulako giroa egoten zela Atxabalpen, eta orain jende gutxiago joaten dela. Ni natorrelako jende gehiago animatzen bada, hobeto, eskertu egingo diogu jendeari.
|
|
|
– Ez nekien ezer horri buruz. Lehenbailehen argituko
|
dut
aitarekin.
|
|
2013
|
|
|
–Nik ezin
|
dut
aitaren bila joan egun horretan, esan zion Nadiak ahizpari, afalorduan haren etxera joan zenean. Asteartero joaten zen Nadiaren etxera afaltzera, ilobekin pixka bat egoteko aitzakiaz.
|
|
|
–Ama, benetan esango dizut: uste
|
dut
aita ez dela itzuliko.
|
|
|
Oraingoz ez
|
dut
aita ez izanaren penarik, baina barruan badaukat halako ezinegon ttipi bat. Halako arantzatxo bat.
|
|
|
Kontatu digunez, «betidanik izan
|
dut
aita izateko gogoa. Hasieran, beharbada bizitzak lagundu ez zidalako, ez nuen egin.
|
|
|
Amaren argazkiarekin berbetan topatu
|
dut
aita, besaulkira altxatuta. Hobera egin du.
|
|
|
Ez
|
dut
aita ikusteko gogorik.
|
|
|
Ez
|
dut
aita ikusi gura.
|
|
|
Ez
|
dut
aitaz hitz egin ohi.
|
|
|
Eta sentitzen
|
dut
aitarena.
|
|
2014
|
|
|
Gehitu zuen una, grande y libre omen zen nazio hura ez zela gurea, ezta bandera gorri horia ere. Noski, ez
|
dut
aitak esandakoa hitzez hitz gogoratzen, baina jakin badakit jangelatik naziorik eta banderarik gabe irten nintzela, ez baitzuen esan guk beste nazio bat genuenik. Gutxienez hamar urtez gorde nuen sekretua, zeregina erraza ez bazen ere.
|
|
|
672 Iparra galtzen dudanean, alderantziz egiten
|
dut
aitaren.
|
|
|
115 Dagoeneko ez
|
dut
aitaren egiten. Euliak ehizatzeari utzi diot.
|
|
|
Ondo gogoan dut eguna, 1970 urteko urtarrilaren 7an joan nintzen. Eta gogoan
|
dut
aitak esan zidana ere: " Gizon horrek hiri zerbait egiten badik, nik neuk hilko diat".
|
|
|
Eta berehala pasaratua. Uste
|
dut
aita zela etxeko arropa berezirik ez zuen bakarra.
|
|
|
Gehitu zuen" una, grandey libre" omen zen nazio hura ez zela gurea, ezta bandera gorri horia ere. Noski, ez
|
dut
aitak esandakoa hitzez hitz gogoratzen, baina jakin badakit jangelatik naziorik eta banderarik gabe irten nintzela, ez baitzuen esan guk beste nazio bat genuenik.
|
|
|
Gu ez ginen pobreak izango, baina izeba Maria Luisa aberatsa zen, horretan ez genuen zalantzarik. Uste
|
dut
aitak ez zuela txango horien berri izaten, baina amak ez zidan sekulan esan joan etorri haiek isildu behar genituenik. Besterik gabe, aitari garrantzi handiko kontuak kontatzen zitzaizkion, ez gainerako huskeriak.
|
|
|
Ez. Ez, bankuekin lan egiten
|
dut
Aitak esan zuen bankariak zaborra direla.
|
|
|
Ez
|
dut
aitagatik egin, semeagatik baizik.
|
|
2015
|
|
|
Han egin zioten omenaldia iluntzean.11 urte igaro dira zure aita hil zutela. Nor zen Angel Berrueta. Nik beti esan izan
|
dut
aita pertsona alaia zela. Zer esango dut nik?
|
|
|
Ez naiz lotsatzen. Nik asko maite
|
dut
aita, baina ez zait horretaz hitz egitea gustatzen.
|
|
|
Soziologia ematen zigun Ekonomiako fakultatean, Sarrikon. Gaur irakurri
|
dut
aitari buruzko film bat ari zarela prestatzen, eta horregatik etorri naiz, zure aitaz hitz egiteko.
|