|
2001
|
|
|
Biziro maite
|
dugu
euskara, beste behin esan nuenez. Biziro maite, baina nork geure gisara moldatua eta aldatua, horrela" politago" delako, ez den denean.
|
|
|
Esaldi horretan biribilduta dago Mitxelenak hiz  kuntzari buruz pentsatzen zuena. Hainbat hiztunek bitarteko moduan hautatu
|
dugu
euskara, elkarrekin komunikatzeko hitzezko adierazpide gisa. Naturaltasun osoz batzuek, borondate zehatz adierazi batez beste hainbatek...
|
|
|
Beldurrik gabe eta erdi egiak, erdi gezurrak bazter batean utzita mintzatzen hasi behar
|
dugu
euskarari buruz ere. Euskararen etorkizunaz ditugun itxaropenak argi eta garbi azaldu behar dizkiogu elkarri.
|
|
|
ez dutela ziurrenik euskara bakarrik erabiliko beti eta nonahi. Ez guretzako, ez beste inorentzako estalki edo gozagarririk gabe aitortu eta esan
|
dugu
euskararen geroa badela baita ere erantzukizun guztia abertzaleon eskuetan utzi nahi luketen erdaltzale erosoen arazoa; are gehiago, hizkuntzen bilakaerak naturaren halabeharrak gobernatzen dituela sinesteko joera susmagarria dutenek ere gure hizkuntzaren etorkizuna finkatzerakoan badutela zer eginik.
|
|
|
Euskararekiko kontuak ere garbiro egin beharrean aurkitzen gara. Zertarako nahi eta behar
|
dugu
euskara. Gure mundukoa ez den oroigarri xahar kuttun bat eduki genezakeen moduan edukitzeko?
|
|
2002
|
|
|
ez da munduan hizkuntza zahar edo berririk. Hizkuntzak modu batera ezagutzen ditugu, modu batera ezagutzen
|
dugu
euskara, eta modu batera erdara, guk bizi ditugun modura, eta eskura dugun egoera horrek beti badu aurretik hizkuntzaren beste egoera bat, berea euskarak eta berea gaztelaniak. Gaztelaniaren aurrekoa, ahalke eta herabe ere ematen dit denok dakizuen hau letretan jartzea, latina zen.
|
|
|
Zure esku dago orain, jakina, guk borondaterik hoberenarekin utzi dizugun honekin aurrera egitea, edo beste bide bat hartzea, ñabardura gutxiagoko bidea hartzea, denak berdintsu ibiltzea, erosoagoa ere beharbada, baina pobreagoa alde horretatik. Guk pentsatu izan
|
dugu
euskara dela gure hizkuntza, eta horregatik aukeratu genuen aukeratu genuen bidea. Baina badakigu, nik ez dut zalantzarik horretan, ez dela hau guk dugun hizkuntza bakarra.
|
|
|
Hartara, garabidean jarri behar
|
dugu
euskara, eta hauek dira Rubioren gomendioak: lokailu erlatiboak erabiltzen hasi behar dugu beldurrik gabe, eta hauekin batera liburuan berean berak erabiltzen dituen" ezi (ez)"," zeren (eta)"," ezen", etab. bezalako lotura hitzak Beraz, ikusten denez, hau ez litzateke proposamen berria izango, gure idazle guztiek erabili izan dituztelako holako egiturak.
|
|
2003
|
|
|
Hedabideetan gauza izan behar
|
dugu
euskaraz sortzeko, ekoitzi eta sozializatzeko. " Gaur egun, gizarte zientzietan ikusten da pentsamendua lokalismoan oinarritzen dela(...).
|
|
|
Azken aurreko lerrootan, gauza batek arduratzen nauela aitortu behar dizut: euskaldunek oso konfiantza txikia
|
dugu
euskarazko prentsan. Hori aldatzen ari da, baina horrela izan da, oro har.
|
|
|
" Eta gainera: benetan uste al
|
dugu
euskararen uniber  tsoaren aurka esan eta egiten den guztiak ez duela inolako eraginik. Zer egiten dugu politikoki diskurtso horri aurre egiteko?
|
|
|
Eta badago desberdintasunik: erdaldunak oztopo existentziala jartzen digu (ezin
|
dugu
euskaraz baliatu bere aurrean eta geure existentzia linguistikoa ukatzen dugu); euskaldun pasiboak entzuteko moduan dauzka belarriak, euskaraz erantzungo ez duen arren egiten uzten digu; kasu horretan, ukapena praxiari dagokio eta ez existentziari. Gure artean, euskaldunak nahiz erdaldunak daude; den denak ez garenez euskaldun erdaldunak talde bi badaude egon, eta taldeek beren buruaren hautematean eta auto erakundetzean aurrera egiten duten heinean, komunitate desberdinak sor  tzen dira, sortu dira dagoeneko nik uste.
|
|
2006
|
|
|
zer egiten du euskara teknikariak? Lehenago ere emana
|
dugu
euskara teknikariaren lanbidearen definizioa, eta horrek berak erantzunen liguke galdera. Euskara teknikariak euskara normalizatzeko ekimenak eta neurriak diseinatu, planifikatu eta gauzatzen ditu.
|
|
|
⢠Nortasunaren disfuntzioak: lehen ere esan
|
dugu
euskara teknikariaren eginkizunak askotarikoak direla. Diharduen udalean, enpresan, edo erakundean hizkuntzaren normalizazioaren ikusmoldea zenbat eta zentzuzkoagoa eta orekatuagoa izan, orduan eta zentzuzkoagoak izanen dira teknikariari ezartzen zaizkion eginkizunak ere; baina hizkuntza normalizazioaren ikusmolde folkloriko eta pobre antzekoak ere egon badaude, hainbat administrazio arduradunen artean adibidez, eta horrelakoetan teknikarien eginkizunen eta eginbeharren zerrenda aise luzatzen eta zabaltzen da.
|
|
|
Konbentzio bat da, zalantzarik gabe, baina ontzat eman dezagun kopurua. Horietako bat
|
dugu
euskara, geurea. 7.000 horietako asko eta asko, gehienak ziur asko, hizkuntza familia edo multzoren batean koka daitezke, hau da, gehienek ere badute" ahaide" ezagunen bat, ondo ondoan edo milaka kilometrora.
|
|
|
Badira, ordea, ahaide ezagunik, edo, hobeki esanda, ahaide ezagun ziurrik ez dutenak. Horietako bat
|
dugu
euskara, geurea. Eta horrexek bihurtu du euskara hizkuntzalari eta pentsalari ugariren aztergai.
|
|
|
Batez ere esaldia luzea eta korapilatsua denean, aurrean egon nahi dugu. Ez dugu komunikaziorako oztopo izan nahi, eta ez
|
dugu
euskarazko ustezko zailtasunaren errudun agertu nahi.
|
|
|
Zoritxarrez, ordea, euskarak denetik behar du, edo hala iruditzen zait niri behintzat. Hau da, herritar euskaldunok hizkuntza baten edo bestearen aldeko hautua egiteko garaian, azken batean hori baita kontua?, erabaki indibidual nahiz kolektibo horrek era askotako osagaiak dauzka, eta osagai horietan guztietan eragin
|
dugu
euskara normalizatu nahi badugu.
|
|
|
Zertarako ari gara, bada, euskara kaltetzen duten erabakiak errekurritzen? Euskaraz esateko aukera izanda, erdaraz esan behar al
|
dugu
euskaraz egin nahi dugula?
|
|
|
Azken batean, hizkuntza bat erabiltzea" komeni" bada, hortik" beharrezkoa" izatera ez da agian asko falta. Eta hortxe
|
dugu
euskararen etorkizunaren gakoa. " Beharrezko" izan behar du, biziko bada.
|
|
2009
|
|
|
Besterik da kontua: " Guk behar
|
dugu
euskara", edo, hobeto esanda," nik behar dut euskara" da txip eraginkorra," nik behar dut euskara, euskaraz baliatzen naizelako nire komunikazio beharrak naturaltasunez asebetetzeko". Horregatik diogu naturaltasuna dela, ez militantzia, euskarak hil edo bizikoa duen zorioneko erabileraren motorrik indartsuena.
|
|
|
Izurriteari ihes egingo geniokeen abiada berean egin behar dio ihes euskarak ikasgelako lau horma barruko hizkuntza izateko arriskuari. Hizkuntza bizia behar
|
dugu
euskara, hizkuntza akademiko hutsa ez baizik eta gizarte bizitzan herritarrek ugari eta eroso erabiliko dutena: halakoa izango bada, nahitaezkoa dugu, gazteek euskara ohiko hizkuntza izan dezaten irakaskuntza ez unibertsitariotik edo unibertsitariotik lan mundura jauzi egiten dutenean, hots, lan munduko hizkuntza izan dadila euskara, lan mundukoa ere bai.
|
|
|
protagonista nagusia kontsumitzailea eta produktuaren ezaugarri funtsezkoena erakargarritasuna hartuta, berrikuntza prozesuen eskutik. Uste osoa
|
dugu
euskarazko hedabideen munduan asko direla, gero eta gehiago, auzi honi ikuspuntu berritzaile batetik atxikitzen zaizkionak, irakurle eta ikus entzule berrien bila doazenak produktua erakargarriago eginez, eta, betiko inertzietatik ihesi, errealitatea astindu nahi dutenak. Hori bera bada behar beste arrazoi etsipenari ateak itxi eta esperantzari leiho bat irekitzeko.
|
|
|
Baina euskara indarberritzeko prozesuak egiazki aurrera egingo badu, kuantitatiboki ez ezik kualitatiboki ere aurrera egingo badu, ezin da atzera pausorik egin etxetik euskal hiztun direnek ohiko jardun hizkuntzarako euskara gorde eta sendotzerakoan. Seguruenik, horretan jokatzen
|
dugu
euskararen etorkizunaren parte handi bat, handiena ez bada?, horretan eta haurtzaroan euskal hiztun egiten diren gazte euskaraz adierazkortasuna eta naturaltasuna bereganatzean.
|
|
|
Zerumugan, urruneko zerumuga batean bada ere, izan behar dugun helburua da euskaraz hitz egiten digunari euskaraz erantzuteko eta gaztelaniaz hitz egiten digunari gaztelaniaz erantzuteko prestutasuna izatera iristea denok normaltasun osoz, hizkuntza bat bestearen gainetik nahita edo ezinbestez inposatu gabe. Zalantza izpirik gabe uste
|
dugu
euskararenak ez duela izan behar inposizioaren bidea, zaila baita behartuta ezartzen den hizkuntza inoren begietara maitagarri gertatzea. Baina gauza bera diogu gaztelaniari dagokionez ere.
|
|
|
Asko aurreratu
|
dugu
euskararen ezagutza zabaltzeko bidean; ibilbide horrek jarraipena behar du, noski. Baina erabilera gehitzeko bitarteko den neurrian interesatzen zaigu ezagutza hedatzea.
|
|
|
Baina erabilera gehitzeko bitarteko den neurrian interesatzen zaigu ezagutza hedatzea. Noranahikoa, egunerokoa, bizia, aberatsa, erregistro ugarikoa, jasoa, arrunta, bikaina, hala moduzkoa, naturala... era guztietakoa nahi eta behar
|
dugu
euskara, erabilera mota edo erregistro guztiak baitira onargarri eta beharrezko dagokien testuinguruan, eta hori guztia erabileraren eskutik etorriko da, ez beste inondik. Horregatik jarri behar da erabilera hizkuntza politiken erdigunean, baldin eta politika hauek eraginkorrak izango badira.
|
|
|
Hizkuntza eskakizunen sistema
|
dugu
euskararen erabilera administrazio publikoan sustatzeko eta bermatzeko oinarri nagusietako bat. Duela hogei urte pasatxo sortutako sistema da, eta administrazio publikoko lanpostu guztiei hizkuntza gaitasun bat esleitzea du oinarri.
|
|
|
Argi ilunen prozesutzat bataiatu dugu, behin baino gehiagotan, euskararen bilakaerarena. Horrexegatik bada ere, pare bat argi eta pare bat ilun nabarmenduz bukatuko
|
dugu
euskararen bilakaerari buruzko atal hau, eta hurrengo atalarekin, erabilerari buruzkoarekin, alegia, osatuko dugu.
|
|
|
Eta gure hizkuntzari europar hizkuntza ondare zaharrenaren merezimendua aitortzen dioten europarrak ez dira konstatazio horren indarrez suhartzen euskarari ez dakit nolako arnasa ematearen alde. Euskaldunok, ordea, zergatik ukatu, harrotasun puska batez esan ohi
|
dugu
euskara dela Europako hizkuntzarik zaharrena, entzun nahi duenak entzun dezan. Ospe handiko hizkuntzalari bati behinola entzun nionez, iragan urrutira begiratuz gero," egiazki europarra den hizkuntza bakarra" da euskara.
|
|
|
Kataluniako, Valentziako eta Balearretako herritar gehienak eta frantses katalanak ez ote dira beren artean katalanez komunikatzen? Eta Euskal Herrian, Iparraldeko milaka batzuk eta hegoaldeko milaka ugarik beren artean jarduterakoan ez al
|
dugu
euskara hizkuntza komuna. Beraz, aitor dezagun Espainiako herritar guztiek partekaturiko hizkuntza dela, gaztelania alegia, espainiar Estatuan hizkuntza komun hedatuena.
|
|
|
Printzipio horren beste muturrean dago, bistan da, zenbaitetan entzun ohi den honako arrazonamendu hau: " Guztiok baldin bagara elebidun, hots, guztiok baldin badakigu gaztelaniaz (gainera gogoan izan gaztelania ezagutzera behartuta gaudela), zertarako bermatu behar
|
dugu
euskararen erabilera zerbitzu publikoetan. Euskaraz dakitenek izan bezate askatasun osoa, hala nahi badute, euren artean euskaraz egiteko; baina erdaldun elebakar izanik, elebakar izaten jarraitu nahi dutenek ez dezatela inoiz eta inon, ezta zerbitzu publikoetan ere, inolako mugarik eduki, euskaraz jardun nahi dutenei eskubide hori bermatzeagatik".
|
|
|
euskarak ere, garabidean den hizkuntza orok bezala, politika behar du, aldeko politika, edo politikak, inork honela nahiago balu. Guztiz saihestu behar dena da euskara politikaren zerbitzuan jartzea, mutur batetik zein bestetik sarri askotan egin ohi dutena; baina ezinbestekoa
|
dugu
euskararen zerbitzuan jarriko den politika bidezko eta eraginkor bat.
|
|
|
a) Euskarari dagokionez, euskaltzaleok ikusi dugu hezkuntzak ezin duela dena konpondu, gauzak konplexuagoak direla, eta promesa handi bat erori zaigu. Ikusi
|
dugu
euskararen ezagutzari erabilerak jarraitu behar liokeela. Kantitatea dela gauza bat eta kalitatea beste bat.
|
|
|
Adibidetxotzat azken hitz berau hartuz, azpimarragarrienetakoa, latinarekiko ahaidego garbi purua topatzen
|
dugu
euskaran ere: azpi marra garri en eta ko-a, zazpi txataltxoz osatu baitugu hitz dontsua.
|
|
|
Orain, bertsolarien inguruan afaltzen biltzen den komunitatea. Beno, noizbait ere korrika egiten
|
dugu
euskara aldarrikatzeko. Ikastolak ere sortu ditugu, egia da.
|
|
2010
|
|
|
Bi hizkuntzek erabilera aukera berberak izatea nahi dugu, euskara gizartearen alor guztietan erabili ahal izan dezagun eta, hala nahi duenak, euskaraz bizitzeko aukera izan dezan. Ez
|
dugu
euskaraz bakarrik bizi nahi, baina bai euskaraz ere. Ez gabiltza elebakartasunaren militantzian, ez euskal elebakartasunaren militantzian, ez eta erdal elebakartasunarenean ere.
|
|
2011
|
|
|
Espainolez algarabÃa esaten zaio ulertzen ez denari, al arabiya(= Arabiera hizkuntza) hitzetik datorrena, eta vascuence bere sinonimo bat da. Azkenik, zerrenda gehiegi ez luzatzeko, euskaldunek erdara (erdi era?) deitzen
|
dugu
euskara ez den edozein hizkuntza eta, zenbait tokitan, belarrimotzak Euskara ulertzeko gai ez direnak".
|
|
2012
|
|
|
Agustin Pascual Iturriaga. Berau
|
dugu
euskararen aldeko bestelako ideologia baten sortzaile eta eragile. Aldi berean liberalismoaren aldekoa zen.
|
|
2019
|
|
|
Tolstoiren Anna Karenina ez dago euskaraz, eta bertako aipuren bat baliatzen dugun aldiro, gehienetan frantsesetik edo gaztelaniatik ekartzen
|
dugu
euskarara. Baina Tostoi bezalako idazle handien obra nagusiak behin baino gehiagotan itzuliak izan direnez aipatu hizkuntzetara, ez beti errusieratik, zubi hizkuntzaren bat baliatuz baizik?, zer egin haietatik hartutako aipuak euskarara ekartzerakoan, ez bada zuhurtasunez jokatzea?
|
|
|
" Esajeratzen ari naiz adibidean, ez naizelako esajeratzen ari mamian. Halako hizkuntza simulakroa eskatzen
|
dugu
euskara erraza erreibindikatzen dugunean testuetarako, eskolarako, transmisiorako. Hizkuntza perfektu zerutiar baten itxura duen euskara aratza, ulergarria, hutsunerik gabea.
|
|
|
Saritzen
|
dugu
euskarara ekarritako itzulpengin  tza literarioaren aitzindari izateagatik, eta aipatu hizkuntzan hizkera literario eta poetikoak gara  tzeagatik.
|