|
2000
|
|
|
«Tribu» da hitz horietako bat. Egia esan, niri ez zait gehiegi gustatzen nahiz eta onartzen dudan argi aski adierazten
|
duela
esan nahi duen kontzeptua. Hau guztia eta «tribu» hitza lotu behar dut gizon euskaldun baten izenarekin.
|
|
|
Gaur egun, batuak dagoeneko bere lekua hartu du, eta bere zeregina ez du inork zalantzan jartzen. Euskalkiak ere hizkuntz normalizazio prozesuan bere lekua
|
duela
esaten da. Zein da, beraz, euskalkiaren garrantzia eta funtzioa euskararen normalizazio prozesuan?
|
|
|
Maltzurkeriaren lege nagusi hau gure gotzainarekin bete zela sentitu genuen: esan duenaren kontra ezer esaterik ez badago, esan ez duena esan
|
duela
esaten da. Eta badirudi ez duela asmatu hedabideekin konektatzen.
|
|
|
Aktore politiko desberdinen larrutan jarri behar ei da, haien ekimen eta jarduerak ulertzeko ahalegin horretan. ETArenak logikarik ez
|
duela
esaten du askok baina badu, zalantza barik; bere logika, baina badu. Gainerakoen logika bezalakoa, baina logika militarrak duen atzeraezintasunarekin.
|
|
|
Txoriak lehengo xarma galdu
|
duela
diotenak ez dira falta. Itxura berria hain isilpean gorde ondoren, asko beldur ziren betiko txantxangorria desagertu egingo ote zen, baina ez.
|
|
|
Eta gero irakurleengandik ezusteko asko jasotzen duzu. Laugarreneko bizilaguna datorkizu zure lan bat irakurri
|
duela
esanez eta lehenago ez zenuen imajinatu ere egingo laugarrenekoak hori irakurriko zuenik. Horrela askoz politagoa da, libreagoa.
|
|
|
Kaioak eta antxetak airean ikusi ditut, eta ur azalean kokatu martinak lanperna musuak eta pottorroak ere bai. Batek ezpalarta sarda bat begiztatu
|
duela
esan dit. Ez nik, adi adi ibiliagatik, ez eta bizkar hegalaren punttarik ere.
|
|
|
Zergatik da arriskugarria? Legeak agintzen du, baina hor ari den arkeologoak txosten zorrotz bat egiten badu, aparkalekua txikiagoa egin behar duela edo beste leku batera eraman
|
duela
esaten badu, konstruktore horrek ez dio sekula arkeologo horri gehiago deituko. Zer gertatzen ari da?
|
|
|
Lan asko egiten da kuantitatiboki, baina maila kualitatiboan oinarririk ezarri ez izanean ikusten dut nik arazoa. (...) Euskalgintzaren oinarriak huts egiten
|
duela
diot, eta bi puntutan oinarritzen naiz: alde batetik, esango nuke euskaldun berriak sortzen direla, baina nola halako euskal hiztunak direla,(...) EHE bezalako erakundeetan apenas hitz egiten da, EKBn ez zen hitz egiten eta Kontseiluan ez da hitz egiten hiztunaren gaitasun komunikatiboaz eta euskararen kalitateaz.
|
|
|
Gauean, berriz, Andoni Aizpururen beraren esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago. Orokorrean, eguerdiko atalak goizeko martxa jasoko
|
duela
esan genezake, eta gauekoak, bere aldetik, hortik aurrerakoa; lehena bat batekoagoa izanen dela, eta bigarrena sakonagoa, nahiz eta bietan dekoratu zein gaiak beretsuak izan. Hala ere, bada jorratutako gaietan bien arteko ezberdintasunik eta horrela, eguerdian" telebista lokalen zapina" ikusteko aukera dugu eta baita EITBren 18 urteak aprobetxatuz" etxeko" pieza zahar eta bitxiren batzurekin gozatzeko tartea ere.
|
|
|
Orokorrean, eguerdiko atalak goizeko martxa jasoko
|
duela
esan genezake, eta gauekoak, bere aldetik, hortik aurrerakoa; lehena bat batekoagoa izanen dela, eta bigarrena sakonagoa, nahiz eta bietan dekoratu zein gaiak beretsuak izan.
|
|
|
Gaur egun, ezker abertzaleak daraman bidearekiko desadostasunak agertu ondoren, bide politikoen hautu garbia egin behar dela diote, horretarako aukerak dauden bitartean. Besteak beste, ETAk jadanik herriaren legitimaziorik ez
|
duela
diote, bide instituzional guztiak erabili behar direla, hauteskunde guztiak barne. Iñaki Aldekoa, Patxi Zabaleta, Sagrario Aleman eta Miren Egaña dira, besteak beste, Aralar ildoko pertsona ezagunetakoak.
|
|
|
IK k Udalbiltza onesten du eta Biltzarra izeneko egitura autonomoa sortu ondoren, bien arteko harremanak ontzat eman ere. Zortzi atalez osaturiko gogoeta politikoan, Euskal Departamenduaren aldeko dinamikak sozietatean kontzientzia aldaketa bat ekarri
|
duela
dio, baina Ipar Euskal Herriko Autonomia Erkidegoa lortzeko erronkari eutsiko diola berretsi du.
|
|
|
Akzioz beteriko liburua da. Bizitzaren filosofia
|
duela
esatea gehiegi litzateke, baina baditu bere mezuak ere. Sexismoaren kontrako mezua, lehiakorkeriaren aurkakoa, beti irabazle izan behar horren aurkakoa...
|
|
|
Jabier Muguruzak bere bakarkako bidean jarraituko du. Azkenik, Txatanuga Futz Band eta Skandalu taldeetan jardundako Asier Ituartek tronboia lurperatuko
|
duela
esan du," baina ez diogu sinesten".
|
|
|
Argia n" Trajedien kronika klabe minorrean"(, 63 or.) artikulua argitaraturiko komentariogileak dioenez, idazle zintzoaren irizpideari lotzen zaio beti Sarrionandia, beti zerbait berria entseatzen du liburu bakoitzean. Argiako komentariogileak dionez, Ifar aldeko orduak liburuan kronistaren papera bereganatzen du Sarrionandiak" Trajedien kronika egiten
|
duela
esango nuke nik. Trajediak zentzu epikoan ulertuta ezezik, baita zentzu indibidualean ere:
|
|
|
Gainerako kritikoek aipatzen ez duten zinearekiko harremanaren behin eta berriko aipamenak ikusten dira azken komentario honetan: Ifar aldeko orduak zinezaletasun horren lekuko zintzoa omen da, adibidez," Excalibur" filmearen remakea egin
|
duela
dio" Amorante ausarta" izeneko ipuinean.
|
|
|
alde batetik fabulazioari ekiten dionean dela liburua atseginen, alegia, ezagunak diren ipuinak reinbentatu, berrapaindu eta birsortzen dituenean, esate baterako" Poema epiko bat izkiriatzen"," Miletuko dontzeilak"" Tuez les tous, Dieu reconaîtra les siens" bezalakoak. Bestalde, kartzelari buruzko pasarteetan ere, amaieretan lortzen duen metaforizazioak pieza literario edo bizikizun gisa" testua salbatzea" lortzen
|
duela
diosku" informazio hutsa izatetik." (123 or.)
|
|
|
Liburua egiterakoan egileak hitzak aintzat hartzeko premia sentitzen
|
duela
dio, oraindik munduko gauzak izenda daitezkeela sinesteko. Izan ere Sarrionandiak liburu honen xede eta ilusio handia zera omen du egileak berak dioenez:
|
|
|
Euskal poeten artean Lauaxeta eta Aresti hartzen ditu gogoan, atzerritarren artean aldiz, bera bezala kondenatuak izaniko Maiakovski eta François Villon. Arestik bezala bere eta bere lagunen bizimoldearen testigantza ematen duen poesia egiten
|
duela
dio Iñaki Aldekoak," oroimen flakuaren aurka jasotako testigantza" dela liburua, eta ildo beretik datorrela dio 1988an argitaratu berria zuen Marginalia liburua ere.
|
|
|
Jakina, Joseba Sarrionandiaren bigarren liburua da sailkapen honetarako bidea ematen diona. Liburu honetan egileak autozentsura egin
|
duela
dio" Literatura eta iraultza" poeman ikus daitekeenez, eta Lauaxeta omendu eta gero, Aresti egiten duela etorkizuneko euskal olerkiaren buruzagi.
|
|
|
Sarrionandiaren liburuen irakurleari lehendik ezagun egingo zaizkion sinbolo eta gaiekin batera beste zenbait ere azaltzearekin, bizitza bera da poema hauetan azaltzen dena, bere aniztasun osoan. Alde batetik, tematikak zabaltzera egin
|
duela
esaten du eta adibidetzat aipatzen du lehengo liburuan heriotzak zentzu ideologikoa bazuen edo omenaldi poesiak egiten bazituen, oraingoan zabalera jotzen duela poetak, heriotza bera, bere heriotzaz eta hil ondokoaz hausnartzen duela. Bestetik, autobiografiatik aldentzen dela aipatzen du Kortazarrek, egileak oraingoan gaiak bere osotasunean hartu eta lantzen dituela esaten du, ikuspegi zabalagoak hartuz.
|
|
|
Genero aldetik klasifikagaitza egiten bazaio ere, teoria literarioaz eginiko zenbait saio labur azpimarratzen ditu liburuko alderdirik garrantzitsuentzat, eta literatur lan gutxi batzuk ere badirela gogoratzen du. Nagusi den alderdiari atxikirik, era arinean, askean eta elkarrekiko lotura esturik gabe antolaturiko saio motzak direla esaten du, eta nolabait metaliteraturaren alorrean jarraitzen
|
duela
dio Izuen... edo Narrazioak liburuetan bezalaxe. Oraingoan teorizazioari atxiki dio, ordea, aurrekoetan praktikari bezala:
|
|
|
Bestalde, saio bezala didaktikotasuna dariola esaten digu, beti entzule duen, edo ikasle duen" zu" bati zuzendua dagoela liburua, eta beharbada, kartzelako taldearen irakasle zereginaren testuinguruan ulertzen dela jarrera hau. Literaturari buruzko saioetan Sarrionandiak fabulazioaren poetika egiten
|
duela
esaten digu, eta arlo honetan imajinazioaren erreibindikazioa omen da benetan azpimarratzekoa. Bestalde, poesiaren funtzio sozial eskasaz diharduela, galdua duela ohartzen da gaur egun eta gizarte egiturak aldatzeko adina indar ez duela.
|
|
|
1 Hiztegia. Bereziki euren fonetika alderdiaren musikalitatearen arabera hautatu
|
duela
esaten du.
|
|
|
Hau da, batik bat istorioaren gorabeherak hobeki ulertzeko beharrezkoa dugun informazioa azaltzen zaigu. Oro har, kontalariak hirugarren pertsonan hitz egiten
|
duela
esan dugun arren, oroitzapenen berri ematean narratzaile intradiegetikora igarotzen da. Izan ere, bi plano bereizten baitira:
|
|
|
Azken honetara ihes egingo du Mikelek atxiloketen berri izatean. Eta amaiera irekia
|
duela
esan daiteke, ez baitakigu Parisen Mikelek zer egingo duen.
|
|
|
Estiloa ere sortu
|
duela
esango genuke. Juan Luis Zabala, Bukowski, garai bateko Montoia, Enrico Brizzi eta beste batzuk datozkigu burura, Iturriagaren lehen nobela hau alderatzerakoan, baina ez da erraza antzekorik topatzea.
|
|
|
euskara, kultura eta gizartea (argitu dezagun. Euskal Herriarekin soilik zerikusia izateak? ez
|
duela
esan nahi artikuluak Euskal Herri osoarekinzerikusia duenik, baizik eta gaiak edo gertaerak loturarik ez duela Euskal Herrizkanpoko inongo eremurekin. Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura.
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia
|
duela
esateko, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik edo zatiren bat), edo ekoizlea euskal herritarra bada, edo programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu, edo kanpoko ekoizpena denean Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ... Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
Internet ek herri pobreen garapenerako balio
|
duela
esaten dute, baina herri garatueneta azpigaratuen arteko tartea gero eta handiago da. Hirugarren munduan baliabidegutxi dago, eta, gainera, beste lehentasun batzuk dituzte.
|
|
|
Maila psikobiologiko batean, atxikimenduak espeziearen eboluzioko egokitzeaislatzen
|
duela
esan dezakegu, haurren biziraupen ahalmenak areagotzeko moduaizanik (Bowlby, 1980). Atxikimendu mota ezberdinak dira genetikokipreselekzionaturik dauden portaeren aldakuntzak, atxikimendu irudi zehatzbatekin haurrak izan duen experientziaren ondorioz (Crittenden, 1988).
|
|
|
Lehen esaldian, fokalizatutako elementua aditzaren aurreko sintagma da; bigarrenean aditza bera. Honen ondorioz, azentu lexikalik ez dagoen kasuan, galdegaiakesaldiaren osagai kopurua mugatzen
|
duela
esan dezakegu, hots, galdegaia aditzaurrekoa denean, esaldiak osagai bi edukiko ditu eta, galdegaia aditza bera denean, osagai bakarra.
|
|
|
Edo beste era batera esanda, nola sortzen da bi instantzia horien arteko identifikazio elementua? Hobasbawn ek Estatuaren gobernuarekin harreman zuzena
|
duela
dio; hau da, harreman erregularra sortzen da Estatu nazioarekin, honek dituen ordezkarien bidez (postaria, polizia, eskolako irakaslea, soldaduak?), identifikazio zentrogunea, leialtasunarena barne, nazioan egonik.
|
|
|
bere hanka sartzeagatik, Karmelo niri segika bidaltzeagatik, azken aldian erakutsi izan zidan arreta eskasagatik, ez duelako ni behar bezala estimatzen jakin... Horren ondoren, maitalea guztiz ahantzi, eta beraren bihotza niretzat beste inorentzat ez
|
duela
esan ere, esan dit, baina gero tar tar tar jarraitzen ari zela, zeren isildu ere ez baita egin, iruditu zait denerako zuela zuribidea, eta hori batez ere beraren lanaren gogorrean, bere lanaren zailtasunean eta estresean zetzala. Hala ere, gero berriro hasi da barkamen eske.
|
|
|
Epaileak (L), artega, eskuin eskuari eragin dio, eta oraingoan abokatu defendatzaileak (I) erakutsi du bere protesta. Baina fiskalak (T) amaitu
|
duela
esan eta, arren, bere ondorioa agertzen uzteko eskatu du. Epaileak (L) begiak zerurantza goratu, eta baiezkoa egin dio hitzik ahoskatu gabe.
|
|
|
Beharbada hemendik aurrera Rakel ez ezik, Tom ere zelatatzen hasi dut: Bostonen elkartu zitzaigun gizon arraro honek ez ditu behin ere Ray Ban ak eranzten; beti inguruetara begira dabil, norbait atzetik ibiliko balitzaio bezala; Rakelen egunerokoan irakurri ahal izan dudanez, hari funeraria batean behar egiten
|
duela
esan zion eta niri, ostera, loradenda batean; batzuetan, ametsetan, Ray izena ateratzen zaio, eta maiz esnatzen da amesgaiztoek ikaraturik. Baina tira, ez kezkatu, zer edo zer jakin bezain laster kontatuko dizut.
|
|
|
Nonbait, atzo kanpinean neska bat ezagutu zuen eta bidaia harekin jarraitzea erabaki du. Sentitzen
|
duela
esan dit, baina denak agurtzea oso gogorra litzatekeela, eta beraren partetik agur esateko eta bidaia ona opatzeko eskatu dit.
|
|
|
...rerapauso eskasa, ideologiak finkatu eta garatzeko erabilitako tresna guztien aldamenean, gerraren edo zigorraren aldamenean esate baterako, arteak ere paper bat izatea; ez baitzait iruditzen arteak ere paper hori jokatzea maltzurra eta berez txarra irudituko zaion inozorik izango denik, edo bestela esanda, artearen balio absolutua ideologiaren nahitaezko bilakaeratik kanpo edo gainetik egon behar
|
duela
esaten duenik gelditzen denik gaur egun.
|
|
|
' Biblioteka eragiten
|
duela
esan nahi du, gizarte nekazarian nekazaritzak sortzen duen aberastasunak bezalaxe edo industri gizarteak sortzen duenaren pareko.
|
|
|
Eta antzeko zerbait gerta daiteke esanahia duten gutxieneko zatiekin, hau da, kontzeptuekin: hitz batek esanahi bat duenean, eskuarki kontzeptu bat designatzen
|
duela
esaten da; esanahitasun hau soilik itxurazkoa bada eta, berez, ez badauka, sasikontzeptuez ari gara.58
|
|
|
enuntziatu erabat sasikoak esanahiduntzat har zitezkeen. Adibidez, ‘gizakiak hilezkorrak dira’ bezalako hipotesi batek esanahia
|
duela
zioen printzipioak. Gure etorkizuneko esperientziari buruzko hipotesia da eta erraza da ulertzea zerk egiazta dezakeen hura.
|
|
|
Honi esker, objektu horiek iraganean izandako ondorioak ikusita, orain antzeko ondorioak existitzen direla esan dezakegu. Egun arteko esperientziak suak erre egiten
|
duela
esaten badigu, baldintza berberetan etorkizunean ere gauza bera gertako dela baiezta dezakegu. Baina honek etorkizuna eta iragana antzekoak edo berdinak direla aurresuposatuko luke, eta hau ezin da frogatu.
|
|
|
Hitz erlijiozkoak ere erabiltzen dira modu honetan berean, antza, konparazio edo alegoria gisa. Bada, Jainkoaz mintzatzen garenean eta Jainkoak dena ikusten
|
duela
esatean, eta bere aurrean belauniko jarri eta otoitz egitean, badirudi gure hitz eta ekintza guztiak alegoria handi eta landu baten zatiak direla, eta alegoria honen bidez irudikatzen dugu Jainkoa botere handiko gizakia dela eta bere grazia lortzen saiatzen garela, eta abar. Baina arestian aipatu ditudan esperientziak ere deskribatzen ditu alegoria honek.
|
|
|
" Gari?", harritu zen atezaina;" hemen ez dago Garirik". " Hemen lan egiten
|
duela
esan didate ba... mutil txiki bat...". " A, Garijo izango da, mantenimendukoa.
|
|
2001
|
|
|
Honen guztiaren ondorioz, gaur egun bainuetxeetara hurbiltzen den bezero motak antzinako nobleziarekin zerikusi gutxi
|
duela
esan genezake. Batetik askotan dirulaguntzen bidez hurbiltzen diren pertsona nagusiek bezeria potentzial nagusia izaten jarraitzen dute, batez ere astean zehar eta denboraldi baxuan, baina Raimundo Azpilikuetak argitzen digun bezala," asteburua eta oporrak heltzen direnean hau jende gaztez betetzen da, hirietako presa eta estresetik ihesi; izan ere, beraiek dira mundu hau deskubritzen ari direnak eta ilusionatuen daudenak, paradisua iruditzen zaie; imajinatu, duela urte batzuk hemen haurtzaindegi bat jartzea zorakeria irudituko zitzaigukeen, eta jadanik abian dago".
|
|
|
Orain txirotasunak eta errepresioak inolako klase kontzientziarik sortzen ez
|
duela
esan nahi al duzu?
|
|
|
Joxe Azurmendik naturaltasuna galdu gabeko artifizialtasun apropos eta elegantea asmatu
|
duela
dio. Euskal Herrian bizi izan zen modernitatea egungo modernitatearen isla izan daiteke:
|
|
|
Bailarak oraindik zenbait hutsune ageri ditu ekonomikoki, hala nola erosketak egitera inguruko herrietara joan behar izaten dela, baina orokorrean Lea ibarrak iraultza handia ezagutu
|
duela
esan genezake, hau da, bere etorkizuna inoiz baino argiago ikustea, baina aldi berean bere izaera eta nortasuna gordetzea ahalbidetu izan dion bilakaera sakona alegia. Orain leatarrek euskal herritar eta kanpotar guztiak beren berpizkundearen lekuko izatera gonbidatu nahi dituzte, bide batez turismoaz baliatuz bertako bazter lasai eta ederretaz goza dezaten
|
|
|
Badihardugu, Deba bailarako euskara elkartea da, eta inguruko euskalkia sustatzea du helburu. Bertako herri hizkera aztertu eta indartzeak, euskara bera aberastuko
|
duela
dio elkarteak.
|
|
|
Eredu honek partizioa bermatzen
|
duela
dio ETAk.
|
|
|
Haren sorreratik egungo egoera gatazkatsua bitarte. Etorkizunari dagokionez, UPNk euskararen normalizazio gelditzeko asmoa
|
duela
dio, hiru alorretan bereziki: administrazioa, hezkuntza eta seinaleak.
|
|
|
Lanerako grina erakusten du eta baikorra da erabat, filmaketan arazoak sortuz gero. Aktore eta talde teknikoak, lanerako giro aproposa sortzen
|
duela
diote.
|
|
|
' GARA' eta' Egunkaria' n argitaratutako komunikatuan, ETAk oso modu gogorrean kritikatzen du Juan Jose Ibarretxe lehendakariaren jarduna, eta bereziki kontsulten inguruan agertu dituen asmoekin, ETAren ustez kontsulta mehatxu gisa erabiltzen duelako. Bake alternatibarik sendoena ezker abertzaleak eskaintzen
|
duela
dio erakunde armatuak eta ezker abertzaleak baduela nahiko indar Euskal Herria askatzeko.
|
|
|
Energia honen aldekoek behin eta berriz diote berotegi efektua eragiten duten gasik ez dutela isurtzen, nuklearraren teknologiak asko aurreratu duela eta gaur egun energia ekoizteko dauden beste aukerekiko abantaila handiak eskaintzen dituela. Gainera, erregai gisa uranioa erabiltzen dutenez eta mineral hori egonkortasun politiko handiko herrialdeetan aurkitzen denez (esate baterako Kanada eta Australian) epe luzera orduko kilowattaren ekoizpen kostuak finkoak eta iraunkorrak izateko ziurtasun handia eskaintzen
|
duela
diote. Uranio tona batek ikatzaren 17.000 tonaren pareko energia sortzen du.
|
|
|
' Nirekin edo nire aurka' horrekin gauza asko justifikatu nahi dira. Bestetik, EEBBek NBErekiko zorra ordaindu
|
duela
esan du, baina NBEko sarreretan oraindik ez da diru hori ikusi. Bin Ladenen kasuan oraindik ez da frogarik aurkeztu eta maila horretan atzerakada handia dagoela uste dut, edozelako hiltzailek epaiketa justu bat izateko aukera izan behar duelako.
|
|
|
Edozein modutan, azpimarratu beharra daukagu esku artean izan ditugun nobelaren bigarren eta zazpigarren artigalpenetan horrela bada ere, gaztelaniazko eta ingelesezko itzulpenetan bigarren pertsonarekin hasten dela ihesaren kontaketa. Azken arazo hau alde batera utziz, aipatutako orrialdean bakarrik aurki daiteke lehenengo pertsona hori, eta bigarrenerako aldaketa progresiboa markatzen
|
duela
esango genuke (fokalizazioari dagokionez, bi pertsonen arteko desberdintasunik ez badago ere).
|
|
|
Hori horrela izanik, ulergarria da Saizarbitoriak berak behin baino gehiagotan" akzidentez" idatzi
|
duela
esatea, garaiko giroari erantzunez.
|
|
|
Zeresan ugari egon bada ere, zorionez esku artera iritsi zaigun nobela irakurri ondoren, itxoiteak merezi izan
|
duela
esan behar dugu. Saizarbitoriaren azkena, nobela sakona, interesgarria eta irakurketaren plazer barthiarra ahalbidetzen dutenetakoa da.
|
|
|
Alegia, genero honek formari buruzko hausnarketa eskatzen duela eta unibertso literario guztia ongi lotzeko abilezia. Arrazoia
|
duela
esango genuke eta hortik jarraituz, Saizarbitoria nobelagile anbiziosoa dela esatera ere ausartuko ginateke. Ondoren ikusiko dugun moduan, bere saio bakoitzaren oinarrian berrikuntza ahalegin nabarmena egin du egile donostiarrak, eta esperimentatzeko joera honi atxekiz, poetikoki ausartak izan diren idazmoldeetan barneratu delakoan gaude.
|
|
|
amodioaz (Bihotz bi) eta gorrotoaz (Gerrako Kronikak). Bestalde, Hamaika pauso n gertatzen zenaren antzera, hasieratik bertatik nobelaren amaieraren jakitun gara oraingoan ere, narratzaile protagonistak emaztearen adulterioa jakin ondoren leihotik botatzen
|
duela
esaten baitigu. Intriga oro hasieratik ezabatzeagatik, nobela hau aitortza bat dela esan genezake, irakurlearen konplizitatea bilatzen duen aitortza gainera.
|
|
|
Luzeragatik nobela laburtzat har genezakeen honek egitura nahiko lineala
|
duela
esango genuke. Saizarbitoriaren lan gehienetan bezala, oraingoan ere istorioa amaieratik hasten da eta ez da zail Eugeniaren eta Victoriaren harremanen ingurukoak ordenaturik datozen ataletan jarraitzea.
|
|
|
Nobela zail, nobela zientifikoa, eta hainbat kalifikatibo hartutako honek euskal letren munduan loria txikiegia eduki
|
duela
esatea ez da inongo nobedadea. Gogoratu besterik ez dago, bi argitalpen besterik ez duela izan, eta bigarren argitalpena 1982koa izanik ere, gaur egun edozein salgai dirauela.
|
|
|
Azken honek Izuen gordelekuetan barrena liburuaren hasierarekin egingo luke bat, nahiz eta kontuan hartu litzatekeen Marinel zaharrak liburuan poema horri egindako aldaketa esanguratsua. Denetarik dago, baina ideia nagusia laburtu banuke, norbera eta denbora, norberaren izaeraz, norberaren etorkizunaz hitz egiten
|
duela
esango nuke. " Bakardade gogoeta" da hunkigarriena:
|
|
|
Medikuen esperientziak dioenez, burua hutsik sentitzen
|
duela
esan ohi da, begiak lausoturik eta erortzeko edo konortea galtzeko zorian sentitzen dela, azken hori sekula gertatu ez arren.
|
|
|
Eta bitaminarik ez
|
duela
esan dezakegu.
|
|
|
Orain arte, neurri uniformeak ezarri ditugu oso herrialde ezberdinetan eta edozein herrialde izanda ere, funtzionario kopurua gutxitu egin behar
|
duela
esan diogu; eta hori herrialde batzuetarako ondo dago, baina beste zenbaitetan, zeuden maisu apurrak ere desagertu egin dira.
|
|
|
Etiketa ez da zuzena: ontziak produktuaren kalitatea hobetzen
|
duela
dio.
|
|
|
Gauzak horrela, ideia honek arrakasta handia izan
|
duela
esan daiteke. Izanere, gaur egun ugari dira testu tipologietan ardaztutako egitasmo, programazio etamaterialak, bai irakaskuntza arautuaren eremuan zein bestelako inguruneetan.
|
|
|
Beste modu bateraesanda: rolen erreibindikazioa ageri da hor, senarrak oilar eta emazteak oilo izanbehar
|
duela
dioen gizalege matxista baten erreibindikazioa: inor jipoitzekotan, oilarrari legokioke oiloa jipoitzea; hori da dokumentu horretan ageri den araua.
|
|
|
Leer, 1999ko uztaila abuztua), VargasLlosa idazle hegoamerikarrak baieztapen deigarria egin zuen: nobela bat idaztekoanbiziosoa behar duela izan idazleak; alegia, genero honek formari buruzkohausnarketa eskatzen duela, eta unibertso literario guztia ongi lotzeko abilezia.Arrazoia
|
duela
esango genuke, eta hortik jarraituz, Saizarbitoria nobelagileanbiziosoa dela esatera ere ausartuko ginateke. Ondoren ikusiko dugun moduan, bere saio bakoitzaren oinarrian berrikuntza ahalegin nabarmena egin du egiledonostiarrak, eta esperimentatzeko joera honi atxikiz, poetikoki ausartak izan direnidazmoldeetan barneratu delakoan gaude.
|
|
|
Bada, Sarrionandiak irakurleen artean bezala idazleen artean ere harrera etaeragin sakona izan
|
duela
esaterik badago, alegia, erreferentzia bihurtu zela belaunaldi oso batentzat. Beraren hizkera eredugarri gertatu zitzaion askori, eta berarentestuak, literaturaren unibertsoan barneratzeko makulu3 Harago joanda, Sarrionandiak agertutako literatur planteamendua (IGBko lehen poeman kasu,. Bitakorakaiera?
|
|
|
alde batetik, herrialdearen barruan saldu behar den output aren prezio makroekonomikoa output horren balioa baino handiagoa da, herrialdearen merkataritza esportazio netoen kopururaino (lehen ikusi dugun bezala); bestetik, inportaturiko ondasunen prezioa handitu egiten da, herrialdearen kanpo zorraren zerbitzua dela-eta. Bi prezio gehiketa horien aurrean, populazioak bere bizitza estandarri merkataritza ondasunen inportazio gehigarri baten bidez soilik euts diezaioke; eta horrek, bere kanpo hartzekodunei zerbitzatzen dien neurrian, H herrialdeak kanpo zor berri bat bereganatzen
|
duela
esan nahi du. Azkenik, zorpeko herriak bere kanpo zorraren zerbitzuaren bidez sufritzen duen galera kanpo monetan gastatzen da efektiboki.
|
|
|
EEBBek gainerako munduari ordaintzen diotenean, beren monetan egiten dute; eta horrek atzerrira bere zorraren ezagutza igortzen
|
duela
esan nahi du. Atzerritar bankuek aktibo modura idatzia, amerikar moneta oraingoz dago gordailaturik bere jatorrizko banku sisteman, Estatu Batuetan alegia.
|
|
|
Hala ere, izatez, px epealdian, A herrialdeak inportaturiko merkataritza ondasunak 20 $ eko baliokoak dira, eta interes netoak 10 $ eko baliokoak. Baldintza horietan, zuzena ote da herrialdeak bere esportazioengatik 30 $ eko ordainketa erreala atzerritar aktibo finantzarioen formapean eskuratzen
|
duela
esatea. Erantzun zuzena ezezkoa da.
|
|
|
Beraz, gizakiak usainak ezagutzeko gaitasun eskasa
|
duela
esatea topiko bat baino ez da. Hala ere, zenbaitetan usaimen hobea duten animaliez baliatzen ikasi du, eta txerriak erabiltzen ditu boilurrak aurkitzeko, txakurrak ehizerako edo drogak bilatzeko...
|
|
|
Elikagai horietako batzuk barazki eta arrain kontserbak dira, baldin eta beren osaeran benzopireno kontzentrazio handiko oliba patsaren olioa badute. Kontserbetako etiketa gehienetan, landare olioa
|
duela
esaten da, zein landare mota den zehaztu gabe, edo oliba olioa, eta ez da adierazten birjina, findua, uxuala edo nahasketa den. Beraz, etiketetan informazio gehiago jarri litzateke, kontsumitzaileari informazio zehatzagoa eta zehatzagoa emateko.
|
|
|
Alergologoek jaki susmagarria aurkitu ondoren, larruazaleko alergia probak egiten dira, eta pazientearen besoaren azalean erreakzio alergiko txiki bat sortzen saiatzen dira, hainbat elikagairekin egindako estraktuak erabiliz. Azalean erupzio bat gertatzen bada, sentsibilizazio alergikoa adierazten
|
duela
esan nahi du. “Baina, batzuetan, positibo faltsuak gertatzen dira, hau da, gerta daiteke erreakzio bat izatea, baina pazienteak ezin hobeto onartzea elikagaia; orduan, odoleko antigorputzak zehazten jarraitzen da; eta, azkenik, aurreko guztiak zalantzazkoak badira, probokazio testa egiten da, haurren edo helduen kontrolpeko baldintzetan”.
|
|
|
Behar bezala elikatzeko, lehenik eta behin, arreta jarri behar zaie eguneroko dieta osatzen duten elikagaiei, eta haurdunaldiak irauten duen hilabeteetan behar handiagotuak dituztenak sartu behar dira, gorputzeko erreserbak handitzeko. Dietaren gomendio orokorrak – Kontuan izan “ondo jateak” ez
|
duela
esan nahi asko jatea edo jatea elikagai garestietan oinarrituta. – Elikagai guztiek leku bat dute dietan:
|
|
|
Bere ama Isabelita munduan denik eta ama zoragarriena dela esan du, eta benetan emakume zoragarria da zuretzat ere, maiz gonbidatzen baitzaitu bere etxera Pablorekin jolas egin dezazun. Bere aita Luisek taxiak gidatzen dituela aipatu du hurrena eta azkenik, bere arreba Dabnek taberna batetan lan egiten
|
duela
esan du. lkaskideek beren azalpenak eman dituzten bitartean, zuk zer esango duzun pentsatzen jardun duzu. Azkenean zure ordua iritsi da.
|
|
|
Erreserbako ardoa bezala, edalontzia goraino bete gabe, kalterik egin ez diezaion. Anbulantzia garbitzean aurkitu
|
duela
esan lezake, besterik gabe. Gero, inork ez dakiela, egun pare baterako bereganatu duela aipatu beharrik ez luke izango.
|
|
|
Lan serioa aurkitu nahi
|
duela
esan zigun Marcosek atzo. Gauza dela bera lan serio bat ondo egiteko, inork baino hobeto.
|
|
|
Indiak montzoiei esker irauten
|
duela
esan liteke. Montzoi garaian bakarrik egiten du euria, hots, maiatz azkenaldian hasi eta bizpahiru hilabetez.
|
|
|
Emazteak bere nortasuna ezeztatu eta deuseztatu egin behar du. Bere ahaideekin ere hausten
|
duela
esan liteke.
|
|
|
Senarrak eta beraren etxekoek –emaztea erre, urkarazi edo irato egin badute–, epailea, medikua eta polizia igurtzi egiten dituzte, emazteak bere buruaz beste egin
|
duela
esan dezaten.
|
|
|
Neskato polit bat izan genuen orain dela hiru aste. Polita dela esan eta gero ez duzu sinistuko neure antza
|
duela
esanez gero, baina hala diote denek. On hutsa da gainera eta loti samarra.
|
|
|
Sinatuz gero, bakoitzak bere bizitzaren kargua izanen
|
duela
esanen du nostromoak. Eta solemnitatez sinatu eta izenpetuko duzue deklarazioa.
|
|
|
‘Kanpotik, ’ dio Arantxak, ‘Gorbeia aldeko baserri zaharren itxura
|
duela
esaten dute handik datozenek... ’
|
|
|
‘Berarekin hizketan egon naiz, ’ kontatuko du lemazainak. ‘Hotza egiten
|
duela
esan diot, Ez du hainbesteko hotzik egiten erantzun dit, ordezko aingura batekin zeozer egiten ari zela ikusi dut baina ez diot garrantzirik eman, ez naiz konturatu katea ebakitzen ari zela. Gero karelean ikusi dut, aingura hori jasotzeko ahaleginetan.
|
|
|
Zipotea, Gorriak hilabete guztia euriari begira eman
|
duela
esan didan hori, Gorria zaintzen ari da.
|
|
|
Senarrarekin hitz egingo
|
duela
esan dit.
|
|
|
Amatu horrek, bidea utzi ez badut, erabilera berezia du, maitatuk eta ez bezalakoa, eta maila ere bai, erabilera bezain  berezkoa. Hitz horrek, hona erraz gezurtakizun den ustekaria, ez du gehienbat âsekula ez
|
duela
esaten ez naiz ausartzenâ" haragizko" kutsurik. Â Beste moduz, ez zuen garai hartako mutilak nahiz gizonak aldameneko neskatxa nahiz emakume hazia, ezkongai adina ezkondua (barka, orain, ez dakit zer sasi arrazoigatik, ezkongabe entzuten dena) gogoan edo/ eta eskumenean zuenean erabiltzen. Egitate hori, amatzea alegia, Jainkoari, Jainkoarengandikako legeari, Ama Birjinari eta horrelakoei zor zitzaien.
|
|
|
Filologia gora eta Filologia behera aritu garenez gero, badirudi, azken lore xorta gisa, filologiazale eta ez hain filologiazale direnen arteko eztabaidaz nik ere neure iritzia agertzea. Idazle eta euskaltzain ezagun batek aspaldi ez
|
duela
esan digu, Euskaltzaindian, beste Akademietan ez bezala, filologoak ageri direla (garela?) nagusi literaturan, hitz lauz nahiz neurtuz, kreatzaile direnen aldean.
|
|
|
Zerbait esan nahi nuke, haatik, Agosti Xaho basabürütarraz. Izena eta omena beti izan
|
duela
esango nuke, nahiz ez den beti izen ona izan. Orain ere, horrelako zerbait badu, lehen ez bezalako arrazoiengatik agian8.
|
|
|
Delako testua Fleury ren Catéchisme historique genuen, hori baitzen dudarik gabe iturburu gisa Ubillosek berak aitortzen duena bere Dotrina" jaun Claudio Fleuri Abadeac arguitara atera zuanetic... Eusquerara itzulia"
|
duela
dioenean.
|
|
|
gizarteko orekan zetorren edozein aldaketak, zenik txikienak ere, hizkuntzaren kaltetan gertatu behar zuen. Honek alemanek Frantzia hartu eta ondoko borrokarako ere balio
|
duela
esango nuke; hala zerbait aldatzen da Espainiako Gerra Zibilarekin eta batez ere gerra ondokoarekin. Izan ere, gerrateko kalteak beldurgarriak baziren ere, are txarrago izan da guretzat, Â taldeka eta bakarka, ondotik etorri zen triskantza, bai gogorkeria gupidagabeagatik, bai iraun zuenagatik.
|
|
|
Gertakari historikoen kontakizuna ere xeheegia da, artifizialegia, eta behin baino gehiagotan argumentuaren haria eteten
|
duela
esango nuke(" pedagogiaren arabera aritu behar izan du Txillardegik", Zapiainek dixit). Egileak hartu duen dokumentazio lana zabala eta eskertzekoa da, noski, baina ez du ondo kudeatzen, eta eleberria rentzatzama bihurtzen du, berriro ere (alor horretan, bestalde, trama konspiratiboak bereziki atsegin dituela argi uzten du).
|
|
|
Hiru hitzekin sintetizatuko ditugu: atomo a, geneaetabi ta. Atomo adieraztean, aurreko mendeamateriaren egituraren ikuspegi mikroskopiko batetik bideratu
|
duela
esan nahi da, hots, bide horretatik materiaulertzeaz gain gure onurarako erabiltzerik izan dugularik. Gene aipatzen denean, lotura kimikoaren ezagutzak DNAren helize bikoitzaren egituraren aurkikuntza bideratu duela esan nahi du, bere baitan" erreplikaren" mekanismoa atxikirik daramana eta beraz Crick en hitzak jarrai tuz" Biziaren Sekretua" gordetzen duena.
|
|
|
Atomo adieraztean, aurreko mendeamateriaren egituraren ikuspegi mikroskopiko batetik bideratu duela esan nahi da, hots, bide horretatik materiaulertzeaz gain gure onurarako erabiltzerik izan dugularik. Gene aipatzen denean, lotura kimikoaren ezagutzak DNAren helize bikoitzaren egituraren aurkikuntza bideratu
|
duela
esan nahi du, bere baitan" erreplikaren" mekanismoa atxikirik daramana eta beraz Crick en hitzak jarrai tuz" Biziaren Sekretua" gordetzen duena. Eta, bitaipatzean, info rmazioaren bitaz ari gara, edo era ulergarriagoan konputagailuaz, XX. mendeko non nahiko tresna, hain zuzenere.
|
|
|
Hizkuntza gutxitu baten gainbehera iraultzen hasteko, edo Joshua A. Fishman-ek Reversing Language Shift bezala izendatu zuen gisako prozesuan abiatzeko, euskalgintzak aditu eta teknikarien premia handia
|
duela
esan duguarestian. Baina halako profesionalak non eta nola sortueta trebatu?
|