|
2000
|
|
|
«Filma bikoiztu ondoren gainera, bada zuzenketak egiten
|
dituen
euskara arduradun bat, egon daitezkeen akatsak eta fintzeko. ETBtik ere jarraipen estua egiten digute»
|
|
2001
|
|
|
Bigarren aldagai latentea (F2) sare sozialak osatzen du, eta aldagai horisubjektuaren gertuko sareak duen euskararen ezagutza mailak (X6) eta subjektuakgertuko nahiz urrutiko sarean egiten
|
dituen
euskara erabilpenek eta norbanakoarenkanpo nahiz barne erabilpenek (X7) osatzen dute. Kasu horretan programakproposaturiko aldaketa, subjektuaren gertuko sarearen euskara maila lehenengoaldagai latentean ere sartzea izan da.
|
|
|
Herri agintearen aldetik, egoera ahulean aurkitzen den euskararen geroa ziurtatzeko behar den guztia egiteko oinarriak ezarri dira urte hauetan, bai egituretan, bai diru horniduretan, bai plangintzan ere, bereziki hezkuntzaren esparruan, besteak beste. Badugu garaia, beraz, geure buruari galde diezaiogun ea ahalegin izugarri horrek espero zitezkeen emaitzak sortu ote
|
dituen
euskararen erabilera sozialaren aldetik: euskaraz gehiago egiten al da orain lehen baino?
|
|
|
Bitarteko hau sartu dugunez gero, Altunaren liburuetara jo dezakegu, Â ederki adierazten baitute honek aspaldidanik hartu zuen bidea, bidegurutze eta guzti. Oroit dezadan hainbeste argitaraldi izan
|
dituen
Euskara, hire laguna I, bigarren argitaraldian (1972), batuan agertu zena, h eta guzti. Erants dezadan halaber badituela beste bi ale, bigarren mailako liburua eta ariketak dakartzana.
|
|
|
Nola, irakasle horietako batzuentzat, euskara konkurrentzia akademikoa saihesteko tresnabaino ez den, eta eskoletan erabili beharreko hizkuntza deserosoa (eta ozta ozta, gelako atea zeharkatu eta berehala gaztelaniaz hasten direlako). Eta horrek guztiak zer ondorio
|
dituen
euskara zientifikoaren bilakaerarako. Baina euskararekin lotutako kontuak ez dira salbuespen, unibertsitatea ren ohiko funtzionamenduaren logikan arruntak baizik.
|
|
|
Ziur nago Zuazok
|
dituen
euskararekiko kezkak aintzakotzat hartzekoak direla. Halere, bere Ohar zenbait eus kara normaltze bidean hitzaldiko diagnostikoan, hainbat puntu ahul dagoela uste dut.
|
|
2002
|
|
|
Gai askori buruz ez da oraindik ezer idatzi euskaraz, eta beste hainbat gairi buruz, pe rtsona bakar batek idatzi du idatzi den guztia. Kontu honi dagokionez, goraipatzekoa da Deustuko Unibertsitateakegin duen lana, argitaratu
|
dituen
euskarazko testuliburuen ko pu rua esanguratsu samarra izan baita.
|
|
2003
|
|
|
Iztueta, 1996). Guztira edizio gehien izan
|
dituen
euskarazko liburu aszetikoa egile lapurtar ezezagun baten Exercicio spirituala da (1718; gutxienez 80 aldiz berrargitaratua XIX.a bukatu baino lehen); Asteteren dotrina kenduta, euskalki guztietara itzulpen gehien izan dituen erlijio liburua, berriz, Kempisen De imitatione Christi izan da (Villasante, 1979).
|
|
2004
|
|
|
Aldiz gauzak diren bezala esanez, hau da, esplizituki adieraziz euskal historia egungo ikuspegitik definitu dugula, eta definizio hori egiteko konbentzio batzuk erabili ditugula (konkretuki, euskal? hitzak hizkuntzaren ohiko erabileran inplikatzen
|
dituen
euskara, euskaldun eta Euskal Herri subjektuak), historiaren erabilera inplizituak ekidin ditzakegu.
|
|
|
Gaztelaniaz esaera da se ignora lo que se desprecia y se desprecia lo que se ignora, eta horri buelta emanez pentsa liteke ezagutzen dena estimatu egiten dela eta estimatzen dena ezagutzeko joera dagoela. Hortaz ezin uka euskal historia (eta berdin euskal geografia, literatura, ekonomia, zuzenbidea...) ikasteak atxikimendu bat eragin dezakeela historia horrek aztertzen
|
dituen
euskararekiko, euskaldun biztanleriarekiko eta Euskal Herriarekiko. Atxikimendu hori bultzatzea akaso euskal nazionalismoa sustatzearekin berdinduko dute batzuk, baina ez da hori nire ustea:
|
|
2006
|
|
|
Hizkuntza nagusi gaztelania eta frantsesa
|
dituen
Euskararen Herrian bizi gara. Euskararen auzo hizkuntzak sukaldeko hizkuntza bihurtu zitzaizkigun aspaldi, eta sukaldeko leihotik kanpora begiratzeko ere hizkuntza horien beharra izaten dugu.
|
|
2007
|
|
|
Auzia ez da berria. Jada 8 urte
|
dituen
Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian aipatzen zen corpusaren beharra. Gerora garatutako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plana delakoak ere jaso zuen.
|
|
2008
|
|
|
Hala ere, ehun kidetik gora
|
dituen
Euskararen Nafar Kontseiluaren esana ez da loteslea; horrenbestez, Nafarroako Gobernuak izanen du dekretua egiteko azken hitza. Foru Gobernuko Hezkuntza departamentuaren barruan dagoen Euskarabideak, bere partez, dagoeneko eman dio oniritzia Gobernuak egindako dekretuaren zirriborroari.
|
|
2009
|
|
|
Euskarazko web gunerik bisitatuenen artean hedabideen on line edizioak daude. Adibidez, berria.info, internauta gehien hartzen
|
dituen
euskarazko web gunea da, egunero 13.000 bisitari baino gehiagorekin. Erreferentziazko beste web gune bat eitb.com en euskarazko bertsioa da, euskal irrati telebistarena, aurrekoaren audientziaren erdiarekin.
|
|
|
105.000 Euskadi Irratiak eta 98.000 Euskadi Gazteak (EITBkoek EITB Irratia musika katearen 20.000 entzuleak ere zaku horretan sartu zituzten, baina kate horretan euskara bezainbat gaztelania entzun daiteke); ETB 1 i, berriz, 197.000 ikusle eman zizkion (Ipar Euskal Herriko ikusleak gehitu behar zaizkio zifra horri); CIESen 2009ko lehen ikerketa horrekin jarraituz, bestalde, Berria egunkariak 79.000 irakurle zituen egunero: 64.000 paperean eta 15.000 gehiago webgunean (www.berria.info); produktu horiek eta beste batzuk kudeatzen
|
dituen
Euskarazko Komunikazio Taldeak (EKT) 2008ko uda atarian martxan jarritako Iragarki Laburrak proiektuak ere masa produktuaren tankera dauka: iragarki merkeen euskarazko atari horrek 100.000 aleko botaldia daukan paperezko produktua du osagarri.
|
|
|
Munduan dagoen euskararik abilena zen, zaztar euskara kolorez, kresalez, erneguz josia, sareak josten diren erara, hatzamarrak odoletan. Erdarakadak bazkaltzen
|
dituen
euskara, ti ta, esanahiaren mamia bilatzen duena, koplarik gabe. Hamasei urterekin Bermeo utzi nuenetik ez dut euskara hori egunero entzuten (ez zen inoiz neure neurea izan, etxean beste doinu batzuk nituen-eta; baina haiekin nahastu zen, ezinbestean, zorionez, Arteagakoekin, Mundakakoekin, ikastolako bizkaierarekin, institutuko batuarekin).
|
|
|
Eta antzerki mota horrek lan ederrak eman ahal ditu baldintzak sortzen direnean. Gogoan ditut, adibidez, Bergaran sortutako Miserableak miresgarri hura, Arrasateko Doke taldearen Actto para la Nochebuena hiru mende
|
dituen
euskarazko testua edota iazko udazkenean estreinatu zen Ibañeta gaurkotua. Hain zuzen ere, Iparraldeko Haize Berri elkartearekin eta hango antzezle ez profesionalekin berritu zuen Ander Lipusek Piarres Larzabalen obra, eta Torrezelai frontoian eman zuten topaketen amaieran.
|
|
|
Krisi horrek, ordea, zorionez, zerikusi gutxi dauka aurreko mendeetan nozitutakoarekin, eta puntu kritikotzat definituko genukeen krisiaren neurria eta ezaugarriak ezberdinak dira guztiz Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean. On gaitzen artean, gaitz asko eta on gutxi
|
dituen
euskararen benetako krisiaz zorroztasunez hitz egitekotan, Iparraldeari dagokionez hitz egin genuke, erabat bestelakoa baita Hegoaldeko egoera; Euskal Autonomia Erkidegokoa, garbiago esanda.
|
|
2010
|
|
|
(Vicente Mariño eta lópez rabadán, 2009: 24) gure kasura ekarrita, euskararen framingek audientziengan duten eragina ezagutzea ahalbidetuko luke ikerlerro horrek; baita, ur sakonagoetan murgilduz gero, jendeak
|
dituen
euskaragatik mobilizatzeko —alde zein kontra— jarrera aktiboen gakoak ezagutzea ere. horrek, interbentzio eraginkor batentzako bideak irekiko lizkiguke. aipatutako lau fluxu horiek ez ezik, beste informazio eta eragin jario edo fluxu batzuk ere egon badaude (irudian marra etenez jasota), hiru agenda moten artean eta elkarri eraginez: komunikabideen agenda, agenda (eta iritzi) publikoa eta agenda politikoa, hain zuzen. adibidez, komunikabideen agendak agenda publikoan eta agenda politikoan eragiten du (Cohen, 1963), eta jakina da alderantzizko eragina ere gertatzen dela intentsitate arinagoan. beste horren beste esan daiteke agenda publikoa eta agenda politikoaren artean dagoen bi norabideko eraginaz. dena den, lerro hauen xedetik kanpo gelditzen dira harreman horiek.
|
|
|
" zergatik eta zertarako bultzatu euskara?" eman beharreko erantzunak euskal gizartearen gehiengoa bere baitara biltzeko modukoa izan behako luke. eginkizun horretan, Framing Aldarrikatzailearen ezaugarri baliotsuak kontuan hartu eta alderdi desegokiak baztertuko lirateke; halaber, Framing Herabearen indarguneak nola desaktibatu eta planteamendu horretatik etor litezkeen mehatxuak nola saihestu pentsatu lirateke. aurreko horiek guztiak aintzat hartuz, euskararen inguruko mezua berritua osatu litzateke. ondoren, arestian landu ditugun hiru kontzeptu edo efektuak —framing, agenda setting eta priming— sistematikoki eraikitzea eta garatzea letorke. hori dena, helburu jakin batekin betiere: gizarteak
|
dituen
euskararen errealitatearen hautematea eta irudikapena hizkuntza horren alde jartzea eta bere defentsarantz bideratzea. laburbilduz, eman beharreko pausoak honako hauek lirateke:
|
|
|
Eta hizkera mota hori literaturizatzea ez da nire gustuko. Egiten dituen erreferentzia batzuk ezin dira ulertu ez bada inguru erdaldun konkretuetan, eta egiten
|
dituen
euskara+ erdara eraikuntza batzuk desegokiak ikusten ditut. Agian edizio lana falta du nobela honek.
|
|
|
Horretarako aukera izanik, euren proposamena argia izan da, hain justu ere, Helduen euskalduntzea eta etorkinak Ipar Euskal Herrian (AEK ko ikaslegoaren azterketa). Horretan mamitu eta ondu dituzte, artezki eta metodologia jakin batez, Iparraldeko AEK euskalduntze erakundeak urteetan izan
|
dituen
euskarazko ikasleen fitxak.
|
|
|
Laurogeita hamar urte bete berriak
|
dituen
euskararen Akademia sorreratik bertatik hasi zen bi norabidetan lanean: Iker Sailaren eskutik hizkuntzaren ikerketa eta estandarizazioa bideratzen eta Jagon Sailaren bitartez erabilera begiratu, sustatu eta babesten.
|
|
|
Hitzarmen horren ondorioz, besteren artean, Deia egunkariak 2.000 urtetik hona ekoiztu
|
dituen
euskarazko testuak Euskaltzaindiaren eskuetan jarriko ditu, Akademiak Lexikoaren Behatokia deritzan egitasmoa garatu dezan.
|
|
|
Editorial Iparraguirrek, Deia egunkariak 2.000 urtetik hona ekoiztu
|
dituen
euskarazko testuak Euskaltzaindiaren eskuetan jarriko ditu, Akademiak Lexikoaren Behatokia deritzan egitasmoa garatu dezan. Egitasmo honek ikerketarako testu corpus etiketatu eta linguistikoki antolatu bat prestatzea du oinarrizko lana eta UZEI, Elhuyar eta EHUko Ixa taldearekin garatuko du Akademiak.
|
|
|
Noticias de Gipuzkoa egunkariak 2005 urtetik hona ekoiztu
|
dituen
euskarazko testuak Euskaltzaindiaren eskuetan jarriko ditu, Akademiak Lexikoaren Behatokia deritzan egitasmoa garatu dezan. Egitasmo hori UZEI, Elhuyar eta EHUko Ixa taldearekin garatzen ari da Akademia.
|
|
|
Orain, denek onartzen dute teologikoki, izpirituzko izakiak izanez, aingeruek ez dutela sexurik. Baina sexu gabezia hori nola agerrararaz hikako mintzamoldean generoak beti bereizten
|
dituen
euskara bezalako hizkuntza batean. Arazo bera da, funtsean Jainko** hitzarekin:
|
|
2011
|
|
|
Boxeolari asteasuarraren abenturen gidoiak, garaiko komikien ekoizpen sistemek neurri handi batean ezartzen zutenez, sinpleak eta errepikatuak dira. Errepikatzen dira, halaber, pertsonaiak bere hizketaldietan behin eta berriz sartzen
|
dituen
euskarazko hitzak (adizkide, chacurra, jaungoicúa, ondo, ama, aita, morrosco, semea, neskatilla...), eta irakurleak aise aterako du hortik boxeolariaren ama hizkuntza euskara dela, nahiz eta gaztelania zuzen askoan aritu.
|
|
|
oraingo prozesua bertan behera uztea eta beste baldintza plegu bat erredaktatzea, non" zerbitzua euskaraz ere eman beharra" zehaztuko den. Euskararen Ordenantzak, zeharkako hizkuntz politika eta eskuduntzak izango
|
dituen
Euskara Batzorde ere eskatu dituzte.
|
|
|
• Azkenik, hizkuntz politika dinamizatzeko beharrezkoa ikusten dugu eskuduntzak izango
|
dituen
Euskara Batzorde eratzea.
|
|
|
Lerrook irakurtzen dituzunerako, 2011ko abenduan 10 urte bete
|
dituen
euskarazko entziklopedia libreak 107.000 sarrera inguru izango ditu. Euskaraz bizi nahi duen komunitate bat daukalako, erabiltzaileak, sortzaileak, ikasleak, irakasleak... mundu bat.
|
|
2012
|
|
|
2010ean 8,5 lanpostu ziren. Kontuan hartu gabe zenbait herriko etxe eta herri elkargotan
|
dituen
euskara teknikariak. Erran zuten 2011 hipotesia zela hamabi lanpostu finkoko lantaldea izatea.
|
|
|
Gipuzkeraren zipriztinak
|
dituen
euskara batuan aritzen dira eta" borroka" n ibiltzen dira hiztegiaren zuzentasuna eta naturaltasuna. Adibide batekin esplikatu digu zertaz egin duten eztabaida pailazoek eta euskara aholkulariek:
|
|
|
Esaera izaterainoko adina zahar bada mizpira (Mespilus germanica) gure kulturan. Ez dut, ordea, bere aldaerak bereizten
|
dituen
euskarazko izenik ezagutzen. Izan, izango dira, baina bidean galduak...
|
|
|
Beraz, lehen egunetik Gobernu berriak erabaki bat hartu du: Werten erreformari men eginez espainolizatzearen helburua duten horiekin kolaboratu eta elebakarrak sortzen segitu edo, hezkuntza sistemaren erreformari ekinez, belaunaldi berriak oso osorik euskaldunduko
|
dituen
euskarazko murgiltze eredu bakarra ezarri. Hizkuntza gatazkak botere gatazkak dira, boterea euskara normalizatzeko erabili nahi ote den erabakitzea da kontua.
|
|
2013
|
|
|
Euskera. Injurias, coplas, frases (2011) honetan, 1441ean hasi eta 1891 bitarteko agiri zaharretan ikusi
|
dituen
euskararen lekukotasunak bildu ditu. Irakurri ahal izan dugunez, euskara bizi bizirik zegoen herrialdean XVII. mende arte, hala Tafallan nola Artaxoan, Baldorban eta Baztanen, Oltzan eta Ultzaman, eta Aezkoa, Ibargoiti, Izarbeibar, Imotz, Etxauri, Arakil, Larraun, Erro, Ameskoa, Iza, Esteribar eta bertzetan.
|
|
|
Duela bi urtetik Koldo Mitxelena Kulturuneak antolatzen
|
dituen
euskarazko hitzaldiak ere sareratzen ditu Argiak. Baita nazioarteko adituekin hitzaldiak antolatzen dituen TED.com webguneko edukiak ere, sarean erabiltzaileek euskaratutakoak.
|
|
|
euskara versus iritzi publikoa" (14 or.), azpimarratuz: 1) lehenbizi euskararen errealitatearen hautematea eta irudikapena gidatu dituzten egitura kognitiboak ezagutu beharra dugu, 2) komunikazio politikoak, eta komunikabideak, dituzten ezaugarri kognitiboaren teoriak erabiliz, euskararen diskurtsoak nola eraikitzen diren eta nolako eraginak dituzten ikusteko, 3) azken finean," iritzi publikoak
|
dituen
euskararen hautematea eta irudikapena aldarazteko eta aldekoagoa bihurtzeko asmoz, zabal litezkeen bide berriak proposatzea" (14 or.) nahian.
|
|
2014
|
|
|
Gaur egun eraikin bi horietan familia euskaldun asko bizi dira eta beraien parte hartzea handituz doa herrikoekintza kulturaletan... Adibidez, haietariko asko udalak antolatzen
|
dituen
euskara eskoletan matrikulatuta daudeberaien seme alabei eta ilobei euskaraz hitz egin ahal izateko eta eguneroko bizitzan lagundu ahal izateko, apurka apurka gune horretan ere euskararen presentzia nabarituz doalarik.
|
|
|
Eta 2008az gero, euskal ikasketetan Master 2, doktoregoko eta doktoratu ondoko arloetan dabiltzan ikasleentzat harrera laborategi bilakatu zen IKER UMR. 2009an europar irizpideak errespetatzen
|
dituen
euskararen ziurtagiri bat sortu zuten Bordeaux 3 eta UPPA unibertsitateek elkarrekin.
|
|
|
Horregatik, gai horiek lantzen
|
dituen
euskarazko kalitatezko blog bat izatea benetan interesgarria iruditzen zaigu gure hiztun komunitatearentzat.
|
|
|
Aurrekoarekin oso loturik dago, bestetik, ki ren bigarren adiera. Ki erabilera ezberdinak
|
dituen
euskarazko atzizkia ere bada; alde batetik, emeki edo poliki bezalako hitzak sortzeko moduzko adberbiogilea dugu; bestetik, materia edo zatia adierazten duten hitzak sortzekoa —aterki, izozki, odolki—; eta, azkenik, osotasun baten zati berdinak adierazteko hitzak sortzen dituena — biki, hiruki.
|
|
2015
|
|
|
Kike Amonarriz (Tolosa, 1961) soziologo eta aurkezle ezaguna errekonozituko du aurten Anton Abbadia Sariak, landu dituen esparru anitzetan euskararen normalkuntzaren alde egindako lanagatik eta" euskara mezu baikorrekin, umorearekin eta imajinazioarekin lotuz" ekarpen izugarria egin diolako hizkuntzaren bizitasun eta aberastasunari. Hala azaldu du Hizkuntza Berdintasuneko zuzendari Mikel Irizarrek gaur goizean eskainitako prentsaurrekoan, zeinetan nabarmendu duen, baita ere, Amonarrizek aurkezle eta gidoilari moduan telebistara eraman
|
dituen
euskarazko saio" arrakastatsu, gozagarri eta interesgarriak".
|
|
2016
|
|
|
Euskarazko zerbitzu eskaintza eratu behar da hor ere, halakorik nahi edo behar duten euskaldunentzat. Goitik beherako plangintza instituzionalak dagoeneko eskaintzen
|
dituen
euskarazko eskolatzeeta alfabetatze aukera ugariez gainera421, eta behetik gorako perspektiban seguruenik, euskaldun jendearen arteko harreman sare informalak eratu, zabaldu, indartu eta bizirik mantendu behar dira. Auzo laguntzan oinarrituriko formulazioa dugu, horretarako, hoberena:
|
|
|
Hainbat aritu, aditu eta erakunde bildu
|
dituen
Euskararen Aholku Batzordeko azpibatzorde batek erreferentzia izan nahi duen dokumentu bat atera du: ‘Euskarazko IKTak:
|
|
|
Lan talde/ batzorde horretan NOTRe legeak eskaintzen dituen aukera guziak aztertuko lirateke, hizkuntza politika berri honen eragile guzien rola, zeregina eta erantzukizunak finkatzeko, ahal bezain eraginkorra izan dadin. Bide orri honen osagarri, laster arloz arlo gainditu beharreko trabak eta buru egin beharreko erronkak aurkezten
|
dituen
euskararen liburu xuria aurkeztuko du Euskal Konfederazioak. Anartean, Euskal Herri Elkargoaren eraikitze fase honetan, Euskal Konfederazioak euskara militante guziak deitzen ditu ondoko uztailaren 27an, Baionako Xaho Kaian, 19:00etan, Baterak antolatzen duen besta giroko elkarretaratzean parte hartzera.
|
|
|
Iruñeko familien %61, 5ek gazteleraz edo ingelesez egindako ikasketak uztartzen dituen gaztelerazko ereduan matrikulatu dituzte euren seme alabak datorren ikasturterako. Gurasoen %37, 7k, berriz, euskararen edo ingelesezko jarduerak
|
dituen
euskarazko ereduaren alde egin du.
|
|
2017
|
|
|
Alde batetik, Interneteko edizioetako publizitate euskarria bateratzeko prozesua amaitu dute, Kataluniako OnlyMediaWeb enpresaren laguntzaz, hilabetero 250.000 erabiltzaile eta 1.300.000 bisitatik gora
|
dituen
euskarazko erakusleiho bat artikulatuz Tokikom Kanal Digitalaren bidez. Gainera, 2012an egindako apustuari heldu eta eskualdekako agerkari digitalak sortzeko Tokikom Plataforma garatzen jarraitu dute CodeSyntaxekin batera, dagoeneko 16 hedabidek osatzen duten sare bat josiz. Mugikorren mundura ere jauzi egin dute 2016an, Gipuzkoapps lehiaketan ohorezko aipamena lortu duen Tokikom Aplikazioaren bidez.
|
|
|
Euskararen kalitatea sustatzeko, eta euskara batuaren eta Iparraldeko euskalkien arteko lotura hertsia agerrarazteko, beste erakundeekin sail honen indartzeko, argibideak proposatu nahi lituzke, diagnostiko zehatzean oinarrituak, eta beharren araberako formakuntzak eskainiz Ipar Euskal Herrian. Ikas zentroak argitaratzen
|
dituen
euskarazko liburuen kalitatea bermatzeko nekezia badu, bereziki bigarren mailako dokumentuetan, ikasgai ezberdinetan euskaldun adituak urriak baitira. Egiaztapen hori ez da oraingoa.
|
|
|
«Badaude beste ekimen batzuk» diote Next Station eko antolatzaileek, baina Estatu mailan «bakarra» da «hautatutako proiektuari serie digital bat grabatzeko aukera ematen diona». Lehiaketaren irabazleak sei atal
|
dituen
euskarazko telesail digitalaren denboraldi osoa filmatuko du.
|
|
|
" Badaude beste ekimen batzuk" diote Next Station eko antolatzaileek, baina Estatu mailan" bakarra" da" hautatutako proiektuari serie digital bat grabatzeko aukera ematen diona". Lehiaketaren irabazleak sei atal
|
dituen
euskarazko telesail digitalaren denboraldi osoa filmatuko du.
|
|
|
Atseginekin entzun dugu Itsasuar xapeldun gaztea euskaraz komentarioak egiten irratietan, ea, beste aldian, Mathieu Urepeldarrak ere zenbait hitz erranen
|
dituen
euskaraz!
|
|
|
" Badaude beste ekimen batzuk" diote Next Station eko antolatzaileek, baina Estatu mailan" bakarra" da" hautatutako proiektuari serie digital bat grabatzeko aukera ematen diona". Lehiaketaren irabazleak sei atal
|
dituen
euskarazko telesail digitalaren denboraldi osoa filmatuko du.
|
|
2018
|
|
|
Bakotxak deliberatzen du ‘ahobizi’ edo ‘belarriprest’ gisa parte hartu, eta lan hortan ari dira baita ere Diasporan, abenduaren 3an, ENE Nazioarteko Egunean bururatuko den proposamen honekin bat egiten. Anitz dira antolatzen ari diren ekimenak, Mexiko hiritik (Post Lehiaketa eta Euskaraldia Rallya antolatu dituzte aste huntan) Buenos Aires, Valentzia, Mendoza, Montevideo, San Frantzisko, Madril, Parise, Boise, Santiago, Valparaiso-n... eta euskal komunitateekin batera Etxepare Euskal Institutuak munduko hamaika unibertsitatetan
|
dituen
Euskara eta Euskal Kultura irakurleak ere partaide dira. Nonahi zirelarik parte hartzen ahal duzu sare sozialetan den eta Euskaraldia.eus webgune duen ekimen huntan. skal artzainak edo Hego Ameriketako euskal emigrazioa bezain ezagutuak, baina euskaldunek historia bat ukan dute Australian ere, eta euskal komunitate antolatuak sortu ziren, mementu batez, hiru euskal etxerekin Sydney, Melbourne eta Townsvillen.
|
|
|
" Euskara ofiziala Nafarroa osoan" leloa zutela. Nafar guziak berdintasunean hartuko
|
dituen
euskararen lege berri bat eskatu dute.
|
|
|
Halaber, azkenaldian, han eta hemen ari da osatzen euskaldun berrien ekarriaren gaineko narrazio bat, zeinak aintzat hartzen
|
dituen
euskaraz jabetzeko prozesuan milaka lagunek izandako zailtasun eta ezintasunak6 Euskaltzaletasunaren diskurtsoak, dudarik gabe, jaso du behar du osagai hori. Baina prestigiatze bide horretan –eta baita justuak izatekotan ereezinbestekoa iruditzen zait diskurtso hori euskaldun zaharren narratibarekin osatzea; hau da, urteetan nor izatearen eta kapital kultural oso baten galera izan duten milaka lagunen kontakizunarekin, eta, oraindik orain, gaur eta hemen, nor izateko, derrigorrez gazteleraz edota frantsesez trebatzeko prozesuko zailtasun eta ezintasunak bizi izan eta bizi dituzten beste milaka lagunen errelatoarekin.
|
|
|
Egia esateko, euskaldunok oro har leialtasun handia erakusten dugu, edo hori dio behintzat Txillardegik asmatutako formula matematikoak. Formula horrek neurtzen du matematikoki euskaldun batek zenbat aukera
|
dituen
euskaraz egiteko leku zehatz bateko euskaldun kopurua aintzat hartuz. Ba, herri gehienetan erabilera formula horrek adierazten duena baino handiagoa da.
|
|
|
" Hezkuntza publiko inbertsioa, plantilak eta baliabideak handitzea, onartezinak diren behin behinekotasun mailak eta gelako ikasle kopurua murriztea, eta soldatetan, ordezkapenetan, bajetan, erretiroan eta gainerako lan baldintzetan ezarritako murrizketak alde batera uztea" exijitzen ari dira. " Hezkuntza eta ikasleak euskalduntzean aurrerapausoak emango
|
dituen
euskarazko murgiltze eredua garatzea eta, LOMCE eta Heziberri zein hezkuntzaren merkantilizazioa alde batera utziz, hezkuntza berdintasuna, justizia soziala, integrazioa eta gizarte kohesioa bermatzeko oinarrizko tresna izatea ere" aldarrikatzen dute.Azken urteotako greba eta mobilizazio hauen bidez, hainbat neurri hartzea eskatzen ari dira Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailari: Hezkuntza i...
|
|
|
" Hezkuntza publiko inbertsioa, plantilak eta baliabideak handitzea, onartezinak diren behin behinekotasun mailak eta gelako ikasle kopurua murriztea, eta soldatetan, ordezkapenetan, bajetan, erretiroan eta gainerako lan baldintzetan ezarritako murrizketak alde batera uztea" exijitzen ari dira. ...berreskuratu behar dira. LOMCE Euskal Herriko gure ikastetxeetatik ateratzea eta honen moldaketa hutsa den Heziberri bertan behera uztea. Hezkuntzaren merkantilizazioa alde batera uztea, egungo desorekak gaindituz hezkuntza garapen pertsonal eta sozial integralerako tresna izan dadin (kohesio soziala, integrazioa, aniztasuna, berdintasuna, hezkidetza oinarri). Ikasle euskaldun eleaniztunak sortuko
|
dituen
euskarazko murgiltze eredua garatzea. Balizko Hezkuntza legearen aurrean sindikatu, hezkuntza eragile eta herritarron parte hartzea eta iritzia aintzakotzat hartzea.
|
|
|
Ordea, era berean, inoiz baino konpaktuagoa da bertso mugimendua, eta hori hizkuntza eredu partekatu bat edukitzeari zor zaio neurri handi batean. Batua da lau urterik behin 14.000 lagun aldi berean dardarazten
|
dituen
euskara; inprobisatua eta landua, bakoitzarena eta denontzakoa.
|
|
2019
|
|
|
Landu ezazue zuen hizkuntza, milaka urte
|
dituen
euskara agurgarria, Gizateriaren altxorraren harribitxi guztiz preziatua, zuen gurasoengandik jaso eta zuen seme alabei oinordetzan onik eta garbi utzi behar diezuena.
|
|
|
Behin emaitza orokorrak ikusita, azal dezagun oro har nolakoak diren multzo bakoitzean sailkatutako hautagaiak, eta ikus dezagun zer berezitasun
|
dituen
euskarak beste hizkuntzen aldean.
|
|
|
Asteotan Euskal Herriko 35 herri bisitatuko
|
dituen
euskarazko film laburren emanaldia, Laburbira bueltan datorkigu Usurbila, urtero moduan NOAUA! Kultur Elkartearen eskutik.
|
|
|
Hala bada, Manexek ikasturtean zehar ematen
|
dituen
euskara eskoletan hegaldatzen hasi nintzen, Hendaiako erdigunean, arratsaldeko seietatik zortziak arte, berak koadrilla alegera deitu, eta ongi errotua zirudien talde ttiki batean. Horrekin batera, itsasoak markatutako bizimoldera egokitu nintzen, horrexek markatuko zuen nire erloju intimoa:
|
|
2020
|
|
|
Jasotako informazioa ikergaien arabera antolatu eta egituratu da bere ustiapenerako. Informatzaileek emandako informazioaren gainean eta GU k argitara ematen
|
dituen
euskararen erabileraren gaineko datuekin elkartu da eta oinarrizko hurrenkera, sailkapen eta kodifikazioa egin da. Analisi kuantitatiboa egin da baina ahalegin nagusia analisi interpretatiboa egitea izan da.
|
|
|
Egitasmo ausarta iruditu zait ETB1eko Hitzetik hortzera saioan abiatu dutena. Bertso saioak eta bertsoaren esparruko kontuak lantzen
|
dituen
euskarazko tartean, historiako emakume bertsolariei egingo baitiete lekua hurrengo ataletan. ETBren bultzada berezia jaso dutela adierazi du Jexux Mari Irazu programaren zuzendariak.
|
|
2021
|
|
|
Nazioarteko Eguna (ENE) dugu ostiral hau, munduko hamaika euskal etxetan oihartzuna duen eguna, eta heietan euskal ikasle direnek bereziki ospatzen dute, baita Etxepare Euskal Institutuak berak munduko unibertsitateetan sustatzen
|
dituen
euskara eta euskal kultura klaseetan ere. Besta, elgarretaratze, jolas egun, kantaldi, poema irakurketak antolatu dira aste osoan munduan ENEren ospagarri.
|
|
|
Oraikoan, hondarreko bi urteak hartu ditu gogoan, pandemia urteak alegia, hunako emaitzekin: ikasturtean, 1801 ikaslek, eta 2021, 1661 ikaslek eman dute izena Etxeparek munduko euskal etxeetan kudeatzen
|
dituen
euskara eskoletan. Pandemia aitzineko datuen ondoan, zerbait jaitsi da, ikasturtean ikasleak 1907 izan baitziren.
|
|
|
ekitaldiak leku jakin batetik edo gehiagotatik egiten edo koordinatzen dira, baina online emanez mundu osoari zuzentzen zaizkio, nonahi zaudela sartzen ahal baitzira. Halaxe gertatzen da, konparazio, Boiseko Museoak ematen
|
dituen
euskara klaseekin, irakasleak Boisetik kanpo eta AEBetatik kanpo ere kontratatu baititu, eta ikasleak Boisekoak, baina AEBko leku urrunetakoak eta AEBtik kanpokoak ere inguratu baitzaizkio aurten Museoari, eta ez guti. Testuinguru huntan, ostegun huntan Euskal Museo boisetarrak antolatu duen liburu aurkezpenak ere, bazter guzietako partaideak bilduko ditu hain segur, Museoaren Zoom konexioa bitartekari.
|
|
|
BOISE, IDAHO. Pandemiaren esparru gaiztoaren erdian baikortasun puntu bat zabaldu nahi izan dugun huntan, Boiseko Euskal Museoak ematen
|
dituen
euskara klaseen adibidea ere ekarri nahi dugu, online eskaintzen diren euskara eskolek sekula baino partaidetza eta hazkunde handiagoa bildu baitute aurten, hemen ere ez bakarrik Boiseko ikasleekin, baina beste hainbat estatutako jendeekin ere. Boiseko Euskal Museoa ere, bere osotasunean, egokitzen joan da egoera berrira, eta orain bideoak eta aurkezpen birtualak ere sortzen ditu, bere aktibitateak urrunetik bisitatu eta partzuer bilakatu nahi dutenendako.
|
|
|
Zenbaitetan perpausaren joskeratik aparteko eranskin edo tarteki aske gisa ematen da bigarren sintagma eta ez sintagma aposatu gisa. Areago gertatzen da etenak, tartekiak eta horrelakoak maiz samar
|
dituen
euskara mintzatuan, jardun egituratuagoa izan ohi duen idatzian baino. Horrelakoetan, jakina, benetako aposiziorik ez dagoenez, ez da komunztadura egiten.
|
|
|
sagar tarta, seme alabak, kale garbitzaile, mihiluze, zuri gorri... Zer motatako hitz elkartuak
|
dituen
euskarak, zein erregela multzo baliatzen dugun horiek sortzeko, horixe du aztergai hitz elkarketak. Hitz eratorrietan, aldiz, elementuetako bat da askea, beregaina; eta oinarri horri hizki bat erantsiaz sortuko dugu hitz berri bat:
|
|
|
Ez dun meritu makala urratsa eman izana, ikusita zein zokoratua dugun euskaldunok emakumeen arteko hika jarduna; garbi erakutsiz, bide batez, hitanoa ez dela «gizonen» gauza bakarrik. Hautsi dun madarikazioa, edo tabua, edo, nire ustez, bereizkeria, emakumeak luzaroan isilarazi
|
dituen
euskarazko bereizkeria. Eredua eman dun, ordea.
|
|
|
– Naturala ez denak eztena dauka. Norberak ezagutzen
|
dituen
euskaretatik datozen mirari guztiak eta aurkikuntza denak, zeure belarrian probatuta daudenak, denak hartzea gomendatzen dut, balio badute. Eta... horraino.
|
|
|
Askatasuna nahi duena obligatuta dago, gutxi ala asko, askatasunez egin dezakeen guztia egitera. Egin dezagun hezurrik gabe mintzatuko den euskara elektriko bat, eleaniztasunaren alaba garaikidea izango den euskara ahalguztidun bat; mintzaira guztien eufoniak bereganatu
|
dituen
euskara mutante bat eskatzen digu modernitateak, eta euskara hori zor diogu gehiegitan atzeratu dugun zorioneko modernitateari. Euskara librea bada, goazen euskaran libreak izatera, eleaniztasun libertariotik sortuko dugu libertinoen euskara.
|
|
|
Azken urteetan euskaraz eskainitako osasun arloko irakaskuntzarako materiala ugaritzen ari bada ere, graduondoko egoiliarren irakaskuntzan eta osasun langile orok jorratuko duen irakaskuntza jarraituan gaztelania da nagusi. Familiaeta komunitate arretako erizain zein mediku egoiliarrekin lanean, oinarrizko konpetentziak lantzen
|
dituen
euskarazko materiala sortzearen beharra nabaria izan da. Lehenik eta behin, Medikuntzako graduko zein graduondokoan, euskaraz idatzitako liburu akademiko gehiagoren eskaera etengabea delako.
|
|
|
Euskal Herriko zein Europako testuak oinarri hartuta, euskal herri ipuingintza europar tradizioan kokatu nahi da, bietan dauden ipuinen aldaera desberdinak aztertzeko eta konparatzeko. Obra jakin bat hartu da ikergai, Mari Xor edo ezagunagoa den Marierrauzkinena, hain zuzen ere; alde batetik,
|
dituen
euskarazko beste aldaeren artean alderatzeko eta, bestetik, bereziki Europako beste bertsioekin parez pare jartzeko. Nagusiki, lau ardatzetan jarri da arreta:
|
|
2022
|
|
|
Hala, esan daiteke euskararen inguruko errealitatearen hautematea eta irudikapena gidatzen dituzten egitura kognitibo ezberdinak daudela. Bi dira zehazki eta modu orokor batean, Martinez de Lunak aipatzen
|
dituen
euskararen inguruko errealitatearen hautematea eta irudikapena gidatzen dituzten egitura kognitiboa edo framingak: framing aldarrikatzailea eta framing uzkurra12 (Martinez de Luna, 2013:
|
|
|
Euskarazko zerbitzu eskaintza eratu behar da hor ere, halakorik nahi edo behar duten euskaldunentzat. Goitik beherako plangintza instituzionalak dagoeneko eskaintzen
|
dituen
euskarazko eskolatze eta alfabetatze aukera ugariez gainera, eta behetik gorako perspektiban seguruenik, euskaldun jendearen arteko harreman sare informalak eratu, zabaldu, indartu eta bizirik mantendu behar dira."
|
|
|
Denok dakigu oraindik zenbat hutsune
|
dituen
euskararen normalizazioak; esaterako, estatuak EAEn eskaintzen dituen zerbitzuetan: Renfe n alde aldera beti" buenos días", Correos en askotan" buenos días", polizia etxeetan beti" buenos días".
|
|
|
Nekez datorkit burura herriarenak bihurtu diren hainbeste kantu biltzen
|
dituen
euskarazko beste LP bat. Zer nolako eragina izan duen, urteak joan ahala, soinu joleen eta pandero joleen artean; dantzaldietan oraindik ere jotzen diren hainbat; beste estilotako taldeek berregindakoak... memoria kolektiboaren parte diren kantu eta doinu andana.
|
|
|
Sagrario Aleman (Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeburua): “Jardunaldi horietan jakin nahi izan genuen nolako egoera duen euskarak Nafarroako hezkuntzan, nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin litzatekeen, zein erronka eta aukera berri
|
dituen
euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan”.
|
|
|
Bertan, Foru Komunitatean hezkuntzan lanean ari diren adituen iritzi eta ikuspegiak azaleratu ziren: besteak beste, agertu zuten gaur egun nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan, eta etorkizunean nola egin litzatekeen ere bai, zein erronka eta aukera berri
|
dituen
euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan.
|
|
|
“Jardunaldietan jakin nahi izan genuen nolako egoera duen euskarak Nafarroako hezkuntzan. Nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin litzatekeen, zein erronka eta aukera berri
|
dituen
euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan”, adierazi du Sagrario Aleman euskaltzain osoak eta Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeburuak. “Estrategikoa da eskolan, hezkuntzan, egitasmo eraginkorrak bideratzea gero eta eleaniztunagoak diren ikasleen artean”, gaineratu du euskaltzain nafarrak.
|
|
2023
|
|
|
Anitz tokitan, zernahi mahasti fundituak izanak, harriarekin bereziki, horra nun azen ontzeko gaitzeko mahasti eremuak azkarki jo
|
dituen
euskaraz anitzek mahats herdoila edo herdoilkia deitzen duten gaitzak," mildiou" delakoak. Tokika arrangura handiak badira, biziki handiak!
|
|
|
Jardunaldietan jakin nahi izan dugu nolako egoera duen euskarak Nafarroako hezkuntzan. Nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin litzatekeen, zein erronka eta aukera berri
|
dituen
euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan.
|
|
|
Sail elebiduneko irakasleak biltzen
|
dituen
Euskara Geroan elkarteak VI. Inkesta soziolinguistikoaren azterketa egin du, bere aldetik, eta erakusten duen «panorama ilunak» egunerokoan ikusten dutena «baieztatzen» duela adierazi dute. «Elebidun izateak erran nahi du bi hizkuntzetan hitz egiteko gaitasuna ukaitea.
|
|
|
Whatsapp eta Telegram erabiltzeaz gain, X, Facebook, Instagram, Youtube eta Tiktok ere erabiltzen ditu egunkariak bere edukiak irakurleei helarazteko. Xko kontua —Twitter zen lehen—, 2007an sortu zuen BERRIAk, eta jarraitzaile gehien
|
dituen
euskarazko kontua da: ia 90.000 dauzka.
|
|
|
Gehi ikerketak ondorioztatu du enpresa bat lehiakor izan daitekeela euskaraz ere. Lan horretan, aztertu dute ea zer ekarpen egiten
|
dituen
euskarak enpresen lehiakortasunean. Ikerlan, Eika, Fagor Electronica eta Danobatek hartu dute parte ikerketan, eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntza jaso du.
|
|
|
Sortzaile, ekoizle, produktore, kontsumitzaile... euskaldunak artikulatuko
|
dituen
euskarazko kultur sistema eta zirkuitua eratzea, horretarako beharrezko arauak garatuz (artista, sortzaile eta kultur langilearen estatutua), babesa eskainiz eta inbertsioak eginez.
|