|
2000
|
|
|
Gogoan dut bertan tokatu zela egun hartan Joan Mari Irigoien ere eta
|
bi
idazleek hitz batzuk egin zizkiotela elkarri. Markek galtzarbean zekarren izenburuak harritu ere gintuen Joan Mari eta biok.
|
|
|
Lauaxetaren aipamena ez da alferrikoa, izan ere, nahiz asmoen eta munduko literaturaren ezagutza zabalaren aldetik, nahiz kosmopolitismo zaletasunaren aldetik, nahiz poesia landua eta" dekadentea" egite horretan, ahaidegoa aurkitzen baita
|
bi
idazle hauen artean, eta Sarrionandiak gerora ere Lauaxeta aipatu izan baitu euskal literaturan bere erreferentetzat Arestirekin batean. (Marinel zaharrak, 1987)
|
|
|
Iñigo Aranbarrik, berriz, 17 Ikus Grial 140 aldizkaria, 1998ko abendua. hamarkadaren erdialdean ekingo dio narratiba argitaratzeari; eta azkenik, hamarkadaren azken urtean, 1999 urtean, alegia, M. Erzillak eta J.L. Otamendik argitaratu zituzten bere lehen narratiba lanak. Hortaz, azkeneko
|
bi
idazle hauen kasuan, ikustear dago narratibaren bidetik jarraituko dutenentz. Aranbarrik, bestalde, Emon biar yako eleberriaz gain Zapata ren oihana narratiba lana besterik ez du argitaratu.
|
|
|
euskaldunak izateaz gain, euskal idazle ezagunak ere izan baitira (gero tartufokerietaraino damutu badira ere). Hots, gaur euskarak jasaten dueneraso gupidagabean, nekez para daitezke
|
bi
idazle horiek, euskal komunitatea, renalderdian. Bereiz marra ez baitago hor.
|
|
|
Demagun kripta bat. Demagun kripta horretan bi liburu aurkezten direla,
|
bi
idazle sonaturen liburu bana: bata J. K. Molineroren poema liburua, eta bestea K. L. idazle gaztearen ipuin bilduma.
|
|
|
Giro ezinago apropos horretan, bada, ekiten diote argitaletxekoek
|
bi
idazleen aurkezpenak egiteari. Kontent azaltzen dira haiek plazaratu berri dituzten bi liburuekin, eta esan ere esaten dute, bi idazleek ez dutela aurkezpenik merezi, eta bi liburu hauek zein bere jeneroan, jakina izugarriak direla, nolabaiteko mugarri, lubakietan bizi diren idazle gazteentzat ipar eta artizar eta ibilbide, eta amaitzeko esaten dute, emozioz beterik, bi liburu hauek biharko klasiko ez ezik, gaurko klasiko ere badirela jada, eta azkar ibiltzeko, bada, liburuok erosteko tenorean.
|
|
|
Giro ezinago apropos horretan, bada, ekiten diote argitaletxekoek bi idazleen aurkezpenak egiteari. Kontent azaltzen dira haiek plazaratu berri dituzten bi liburuekin, eta esan ere esaten dute,
|
bi
idazleek ez dutela aurkezpenik merezi, eta bi liburu hauek zein bere jeneroan, jakina izugarriak direla, nolabaiteko mugarri, lubakietan bizi diren idazle gazteentzat ipar eta artizar eta ibilbide, eta amaitzeko esaten dute, emozioz beterik, bi liburu hauek biharko klasiko ez ezik, gaurko klasiko ere badirela jada, eta azkar ibiltzeko, bada, liburuok erosteko tenorean.
|
|
|
Non hasi eta noraino iritsi zehazteko lagungarri zaigu Nafarroako
|
bi
idazleren lan bana jendaurreratze dataz baliatzea. Horrela, Felipe Riusen Polaro id liburuko irudiak argi bihurtu ziren unerako honako kronika honen iazko edizioa itxia zegoen modu berean, oraingo lerro hauen amaiera erabakia dago Aingeru EpaltzakRo ck ’ n’Ro ll izenekoaren aurkezpena iragarria duenean.
|
|
|
Beldur handiz luzatu zuen eskua orduan Lauaxetak Kortazarrengana, baina, Euskaltzaindiko egoitzan bezala, han ere espiritu hutsal bihurtua zela jabetu zen, aurrean zuen gizonarentzat ikusezin, entzunezin, ukiezin, atzemanezin guztiz. Orobat gertatu zitzaion Egunkaria ko erreportajean idazten zuten beste
|
bi
idazleekin ere, Koldo Izagirre eta Edorta Jimenezekin, eta baita erreportaje hartan elkarrizketatzen zuten kantari lauaxetazalearekin ere, Antton Valverderekin.
|
|
2001
|
|
|
Roald Dahl eta Bernardo Atxaga ditugu batez ere haur eta gazteen obrak idazten dituzten
|
bi
idazle, euren liburuak adin guztietako jendeak irakurtzen dituen arren.
|
|
|
Ondoan datozenak ere bitarikoak dira, lehen buruan
|
bi
idazle bikain ageri direlarik: Blas de Otero(" Poemas para el hombre") eta Manuel Lekuona(" Iesu aurraren bizitza").
|
|
|
3 " Begiarmen" izenordearen azpian, garai hartan gutxik zekiten arren (Mitxelenak dirudienez ez),
|
bi
idazle daude: Jokin Apalategi Begiristain eta Paulo Iztueta Armendariz.
|
|
|
Ez da hau halabeharrez, eta gai beraz ari direlako,
|
bi
idazleren hi  tzetan noraezean sor daitezkeen elkar topa horietakoa: hitz eta esaldi berdinak erabiltze horrek baditu sustrai sakonagoak.
|
|
|
" Ceren probea, onguien dena ere, on beharda, eta vrricalquiçun; edo ezliçatequeiela alde guztiz on bear, eta ez ossoqui vrricalquiçun". Hitza ez ezik, hitz horren baliokidea ere berbera da
|
bi
idazleengan.
|
|
|
Ez da hau halabeharrez, eta gai beraz ari direlako,
|
bi
idazleren hi  tzetan noraezean sor daitezkeen elkar topa horietakoa. Inoren laguntza gogoko zuen Ubillosek eta sakonkiago eta ezaguera hobez azter dezanak, aurkituko du, segur aski, hemen aipatu ez denik ere.
|
|
|
behin batean
|
bi
idazlek
|
|
2002
|
|
|
Hori bera, aldiz, arrazoi garrantzitsua da beste askorentzat. Aitortzeak nolabaiteko erreparoa ematen badu ere,
|
bi
idazle gaztek, Urtzi Urrutikoetxeak eta Fernando Morillok duen garrantzia ematen diote. " Poesian, batez ere, sariek ematen dute dirua", beste era batera irabaztea ezinezkoa den dirua.
|
|
|
Joera esperimental eta abangoardistakoak dira, halaber, garaiko euskal narratibaren panoraman indar handiz sartutako
|
bi
idazleren obrak. Koldo Izagirre7 (1953) eta Bernardo Atxaga8 (1951) dira belaunaldi berri horren ordezkariak, eta 1975ean Panpina ustela aldizkaria sortu zuten.
|
|
|
Era berean, Argia aldizkariak oso begi onez hartu zuen komunikabide berria, euskara eta euskal kultura hedatzeko oso tresna egokitzat jotzen zuelako, kontuan hartu behar da, lehenengo garai horretan emisorak Europa osoan entzun ahal zirela?. Emandako garrantziaren adibidez, astekariak programazioa argitaratzen zuen, eta horrez gain, bertako
|
bi
idazlek. Joseba Zubimendik eta Luzear ezizena zuen Ander Arzelusek, parte hartu zuten irratsaio horietan.
|
|
2003
|
|
|
Fenomeno horrek ere ez zuela inolaz ere argitzen, zioen psikologoak bere artikuluan, gure Romain Garyren kasua,
|
bi
idazleen lanak, parekotasunik egon arren, arras bereziak eta desberdinak direlako.
|
|
2004
|
|
|
Auzi honekikoak garbitu aurretik, betor beste
|
bi
idazleren lekukotasun bikoitza. Lehenik, Andu Lertxundi, euskarak espainolismoari eragiten dizkion bihotzerreen berri izateko.
|
|
|
Nik ez dut auzipean jarri nahi
|
bi
idazle bikain horien zalantza eta susmo zilegia: hau da, nazionalismoak, Irlandakoak edo hemengoak, nazio identitatearen baitan hizkuntzari esleitu behar liokeen lekua beste zerbaiti opa izanik, interes politikoen araberako beste zerbaiti alegia, nazio hizkuntzaren eta kulturaren arloa bazterturik edukitzea.
|
|
|
Eta, hala eta guztiz ere, hortik ez litzateke ondorenik atera behar Atxagak eta Saizarbitoriak egiten duten sentiduan. Aurreko horri guztiorri ez baitario, berez edo,
|
bi
idazleok ikusarazi nahi digutena: alegia, (in) denpentziaren auzia dela gutxienekoa, botere nazionalaren eragina dela gutxienekoa, eta ekiteko zinez ekin behar geniokeen euskalgintzari.
|
|
|
Ikuspegi horren arabera, badirudi, euskalduntasunari dagozkion dimentsio soziala eta kulturala, ez direla nazio boterearen terminoetan gorpuzten diren izariak, ez direla (in) dependentziaren gakoetan hezurmamitzen diren gizarte ekimenak. Hala, euskalgintzaren garapena ez litzateke, gisa horretara, botere izaera duen gizarte jardunaren giza jokabidean gorpuztuko,
|
bi
idazleok buruan daukaten hizkuntzaren eta kulturaren hala holako kontzeptuaren eraginpean baizik. Ez dago esan beharrik, noski, hala holako kontzeptu horrek indar magikoa izan lukeela bere baitan, gizarte jardun oro, guk dakigularik bederen, makro eta mikro boterez gurutzatutako existentzia materiala eta sinbolikoa izaten baita azken batean.
|
|
2005
|
|
|
Palazio eder bat eraikia zuen hiri sainduan. Ezagutu duten
|
bi
idazleren arabera haurrak izanak zituen Madame de Chatelon anderearekin, mariage de conscience eginik: lekuko eta apezik gabe egin ezkontza.
|
|
|
H. Prentsan irakurri ditugu
|
bi
idazleren iritzi hauek berriki: Europaren historia ezin dela ulertu kristautasunaren ondaretik aparte zioen David Lodgek, eta Yuri Andrujovich ek, berriz, Europaren nortasuna sistema humanistari lotuta dagoela.
|
|
|
Aitzitik, euskal idazleek, Azurmendiren ustez, euskaraz idaztean euskal kultura sustatzeko hautaketa kulturala egiten dute. Beraz funtsean giro historiko berdin antzekotan eta ideologia berdintsua zuten
|
bi
idazle talde ezberdin zeuden, hain zuzen ere jokabide arras ezberdinek banatuta. Gauzak honela Azurmendirentzako, humanistak azken hauek izan ziren, aldiz, apologistak, ipuin jario aprobetxategi batzuk, botereari arrimatu nahita?
|
|
|
Bitxia iruditu zitzaidan Inezek Lydie niri ez aurkeztea, hura hara ez agertzea. Idazleek elkar ezagutu behar zuten, begiradak eta hitzak elkar trukatu, elkarren konplize izateko aukerarik ez eskaintzeak mindu egin ninduen apur bat, nahiz eta, ezagututa ere, Lydie Vidalekin ez nuen literaturaz partekatzeko gauza handirik edukiko; sinpleki, gorrotatzen genituen autoreei buruz funtsik gabe gaizki esaka arituko ginen, hori egingo genuen,
|
bi
idazle elkartzen direnero bezala, elkarren lana gustuko ez dutela esateko barrenik ez dutenean. Baina nik gustuko nuen Lydieren lana.
|
|
2006
|
|
|
Ausonio eta Paulino Nolakoaren epistola hauetan antzinako euskaldunen irudi basati, barbaro eta zibilizatugabe hori agertzen da, batez ere, baskoien basoari dagokionean. Historialari askok (Julio Caro Baroja, Marcelo Vigil, Abilio Barbero, etab.)
|
bi
idazle horien arteko gutun elkartrukea erabili zuten, baskoien bizimodua Estrabonen egunetatik ez zela aldatu frogatzeko. Testu horietan oinarrituz, baskoien herria menperaezina, barbaroa eta Erromarentzat arriskutsua zela eta erromatarren eragina oso ahula zela defendatu nahi izan zen.
|
|
|
Edonola, kontuan hartu behar dugu
|
bi
idazle horien asmoa ez dela, inondik ere, baskoien deskribapen bat egitea; bi adiskideak haserretu egin dira eta batak besteari gauzak aurpegiratzen dizkio. Bien arteko eztabaida da.
|
|
2007
|
|
|
Agerian dagoenez, eta juntagailua paratu dugu, baita aditz jokatu bihurtu ere gerundioa. Baditugu egitura
|
bi
idazle klasikoetarik eratorriak, orain arte deabrutuak, baina orain onetsiak, zein, bait/ (e) n, zeintzuk honela hezurmamitzen diren:
|
|
2008
|
|
|
Honako hausnarketa honekin bukatuko dugu: " Arazoa, beraz, ez da Potteko
|
bi
idazleren nagusigoa, horren itzalean geratu den tarteko belaunaldi hori baizik26 Baina literaturaren legea izan daiteke hori".
|
|
|
Brejnevek berehala gogortu zituen segurtasun neurriak. 1965eko irailean KGBk
|
bi
idazle atxilotu zituen: Louli Daniel eta Andrei Siniavsky.
|
|
|
Libro> de> amor> delakoaren egilearen kasuan bezala, Echepareren epaitzeko ere garaiei zegokien erlatibismo bera erabil zedin galdatzen zuen Etxaidek. Ez da dudarik Ruizekilako konparantza arra zoi moralengatik egin zuela Etxaidek, literaturako kontuez berez begi eduki gabe,
|
bi
idazleen nasaikeriari> behatzen ziola denen gainetik, eta konparantza historialari baten erranen arabera bideratuz.
|
|
|
Aipamen luze eta sakon horiez gain, bi lan monografiko nagusi egin ditu,
|
bi
idazleri buruz: Etxahun Barkoxe eta Txomin Agirre.
|
|
|
Aurelia Arkotxaren Septentrio deitu lan erudituak hobeki ulertzeko, konpara ditzakegu Mallarmé ren obraren norabide poetikoarekin. Hain zuzen,
|
bi
idazleek liluratzat dauzkate gizakia bultzatzen duen kosmosa eta bizitzaren jatorri metafisikoaren bilaketa: den guztiaren oinarri litekeen transzendentzia hutsa edo betea ez da giza ideia bat baizik, hitz eraikuntza gezurti bat baizik.
|
|
|
Letonia, Benin, Frantzia eta Euskal Herrikoak dira aurtengoan; bi abeslari: Antre Drege eta Perrine Fifdji; eta
|
bi
idazle: Martine Le Coz eta Itxaro Borda.
|
|
|
Euskal literaturaren bi ahots ezagun, bi kritikari zorrotz,
|
bi
idazle on. Bi Euskadi saridun ere bai.
|
|
2009
|
|
|
Bilboko Udalak antolatutako Eztabaidak Literaturarekin ekimenak asteartean, apirilak 21, Espido Freire eta Rafael Chirbesen arteko topaketa antolatu du Bidebarrietako Liburutegiko ekitaldi aretoan. Irakurleekiko harremanaren zenbait pasarte eztabaidatuko dituzte
|
bi
idazleek. Hitzaldia Dani Álvarez kazetariak gidatuko du.
|
|
|
EFEri eskainitako elkarrizketa batean, gaur liburuak sinatzen ariko diren
|
bi
idazleek kontatzen dute nola bietako baten buruan bi urte baino gehiago pasa dituen proiektua den. Angeles de Irisarrik onartzen du, Toti Martinez de Lezeak, emakume emankorra eta okupatua denak, iaz baiezkoa eman zion arte ez duela lanak argia ikusi.
|
|
|
D. Annunzio, Balzac, Flaubert, Anatole France, Victor Hugo, David Hume, Kant, Maeterlinck, Montaigne, Montesquieu, Pascal, George Sand, Spinoza, Stendhal eta Zola? Egile haietaz gain, bazituen don Anizetok beste
|
bi
idazle, biak errusiarrak, zein baino zein erraldoiagoak, ezin ikusi zituenak: Tolstoi eta Dostoievski, sinetsi ere, sinesten baitzuen haien liburuak arriskutsu baino arriskutsuagoak zirela, tsarren garaiko ohitura onen eta balio moralen hondamenarekin zerikusi zuzena izan zutenak?
|
|
|
Honek, baina, arazo bat zuen: Erromako Elizak ez zituela
|
bi
idazleok zerrenda beltzera kondenatu. Halere, zergatik ez berak, aita kalonje txit agurgarriak?
|
|
|
Baina hortik ateratzea oso zaila da, baldin eta idazle profesionala izan nahi baduzu. Nik uste dut
|
bi
idazle mota daudela: bat, etxean gelditzen dena, eta liburuari bakarrik bidea egiten uzten diona; eta bestea, liburua lagundu nahi duena, eta literaturatik bertatik bizi nahi duena.
|
|
|
Maiatz ek kalean du udaberriko uzta:
|
bi
idazle berri eta klasiko bat
|
|
|
Badirudi,
|
bi
idazlek (edo gehiagok) obra bat elkarrekin egitea gizabanakoaren lan artistikoaren orijinaltasunaren hatsarrea urratzen duen zerbait deliberatzen dutenean aitzakiaren bat behar dugula. Libertitzea bat izan daiteke.
|
|
|
Bata, erregimenarekin kritikoa den Dai Quing idazle eta kazetaria eta, bestea, Bei Ling, erbesteko poeta. Biek ala biek, dena den azaltzea erabaki zuten; prentsak antolatzaileen jokaera gaitzetsi zuen, barkamena eskatzera behartuz; Txinako delegazio ofizialak aretoa utzi zuen
|
bi
idazleak bertan zirela ikustean; antolatzaileek, berriz, barkamena eskatu zuten... Joan etorri zalapartatsu horiekin, bat baino gehiagori kontrako eztarritik sartu zaio hitzen bat edo bi.
|
|
|
D’Annunzio, Balzac, Flaubert, Anatole France, Victor Hugo, David Hume, Kant, Maeterlinck, Montaigne, Montesquieu, Pascal, George Sand, Spinoza, Stendhal eta Zola... Egile haietaz gain, bazituen don Anizetok beste
|
bi
idazle, biak errusiarrak, zein baino zein erraldoiagoak, ezin ikusi zituenak: Tolstoi eta Dostoievski, sinetsi ere, sinesten baitzuen haien liburuak arriskutsu baino arriskutsuagoak zirela, tsarren garaiko ohitura onen eta balio moralen hondamenarekin zerikusi zuzena izan zutenak... hondamen haren ondorio izan baitzen atzetik iritsi zena:
|
|
|
Honek, baina, arazo bat zuen: Erromako Elizak ez zituela
|
bi
idazleok zerrenda beltzera kondenatu. Halere, zergatik ez berak –aita kalonje txit agurgarriak– biak kondenatu... edo bietan bat gutxienez, han Regina enean?
|
|
|
apirila eta iraila bitartean Arestik eta Saizarbitoriak etorkinen aldeko artikulu polemikoak idatzi zituzten Zeruko Argia aldizkarian. ELA berriren Lan Deyak gogor errefusatu zuen haien jarrera, eta faxistatzat eta espainolistatzat salatu zituen
|
bi
idazleak... Eta abar.
|
|
|
Beste auzi batek erakarri dit arreta. Pasadizoak
|
bi
idazleen erbesteratu egoera azpimarratzen du, esanez bezala bere hizkuntzaren lurraldetik irteten den edonork, eta areago idazle batek, bi erbeste bizi dituela:
|
|
2010
|
|
|
Eako Poesia Egunetan
|
bi
idazleren iritziak entzun nituen nobela honetaz, eta Bolañoren beste obra handiaz: hil ostean publikatutako 2666 Batek aurreneko hau nahiago; bestearentzat berriz, bigarrena idazteko entsegu orokorra izan zen gaur ekarri duguna.
|
|
|
Horretarako zer hobeagorik herrihizkuntzari garai bateko" hizkuntza sakratuetako" (hebraiera, grekoa, latina) hitza bera ematea baizik. Hain zuzen,
|
bi
idazleok (eskriturista ere baziren eta) itzulpen biblikoak ekarriko zituzten gaztelaniara, betiere kastilanoaren jatortasuna ongi begiratu eta berori kultur maila berrira jasoz.
|
|
|
Mende hartakoak dira, europako hizkuntzetan, latinaren aurrez aurre herri hizkuntzak laudorioztatu, lehen gramatikak egin eta kultura eskolatu jasorako burututako ahalegin sonatuak. ...horretan, adibidez, nebrija gandik hasita, a. Morales, J. Valdés eta C. Villalón ek egin zuten lan) 36 erlijiozko literaturan frai luis eta Malon etxaidek eman zuten hurrengo urratsa, hizkuntza duinari kultur bikaintasun berriak erantsiz. horretarako zer hobeagorik herri hizkuntzari garai bateko" hizkuntza sakratuetako" (hebraiera, grekoa, latina) hitza bera ematea baizik. hain zuzen,
|
bi
idazleok (eskriturista ere baziren eta) itzulpen biblikoak ekarriko zituzten gaztelaniara, betiere kastilanoaren jatortasuna ongi begiratu eta berori kultur maila berrira jasoz. lehen pausu handi horrekin bateratsu, esan dugun literatura erlijiosoa sortuko da, sinestunen eta literatura zaleen gozamenerako, hizkuntzaren trebetasun eta bikaintasun lortu berriak erakutsiz. ahalegin horretan Malon et...
|
|
|
baldintzatzen zuen nire pertzepzioa: esan nahi dudana da
|
bi
idazle hauen pertsonaien errealitate psikologikoaren marrazkia xinpleegia gertatzen zitzaidala. Dostoievskiren Raskolnikovekin konparatuta zer esanik ez!?: lerro zuzen batek bereizitako pertsonaia onak edo gaiztoak, iraultzaileak haiek, errekzionarioak hauek?, aurrez ikusteko moduko erreakzioak zituztenak, onak beti on eta gaiztoak gaizto?, arau ustez zuzenez, arau zuzen baten errepresentazio geometrikoa lerro zuzen bat da, norabide batean zein aurkakoan ibil daitekeena?
|
|
|
Idazle ondarroar baten ohoragarri haren biografia osatzera datoz herri bereko beste
|
bi
idazle: Julen Urkiza eta Ana Urkiza osaba ilobak.
|
|
|
Beharbada, Gorkirenak eta Korolenkorenak, oro har, pertsonaia planoak zirelako ohartzen nintzen hartaz; edo ez ziren hain planoak, baina Dostoievskiren ezagutzak —jarraian mintzatuko natzaizu Dostoievskiz— baldintzatzen zuen nire pertzepzioa: esan nahi dudana da
|
bi
idazle hauen pertsonaien errealitate psikologikoaren marrazkia xinpleegia gertatzen zitzaidala —Dostoievskiren Raskolnikovekin konparatuta zer esanik ez! —: lerro zuzen batek bereizitako pertsonaia onak edo gaiztoak —iraultzaileak haiek, errekzionarioak hauek—, aurrez ikusteko moduko erreakzioak zituztenak —onak beti on eta gaiztoak gaizto—, arau ustez zuzenez —arau zuzen baten errepresentazio geometrikoa lerro zuzen bat da, norabide batean zein aurkakoan ibil daitekeena— osatutako kode moral baten eraginpean.
|
|
|
Urkizaren lan eskergak Lotsatiren hogeita sei olerkiren berri emateaz gain, Itsasondokoari Willian BlackeEl DÃa [8] ingeles idazlearen Bildotsa (Euzkadi, 1936, 7236 zk) eta Katherine TynanEl DÃa [9] irlandarraren Ardiak eta bildotsak (Euzkadi, 1936, 7236 zk) lanen itzulpenak esleitzen zizkion. Lotsati gaztea
|
bi
idazle ezagunen itzultzailea. Ofizioa benetan seriotan hartzeko zegoen gazte baten aurrean egon gintezkeen.
|
|
|
Edo hurbilago Chimeres en mailara. Bidenabar, iduri zait konplimendua dela aipatu
|
bi
idazle diletante horiek pastorala edo toberaren mailara igatea, baina gainetik so egiten delarik dena hein berean ikusten da.
|
|
|
Hortaz, bina zeuden bi lehiakide nagusiak, inork ez baitzion Aginagari bozkatu. Eta, ondorioz, Iturriotz mahaiburuaren kalitatezko botoa –hots, berdintasun erabatekoa suertatuz gero gailentzen zen bozka– indarrik gabea bihurtuko zatekeen, nik, Borja Martinez deitzen naizen honek,
|
bi
idazle hauetako baten alde egin izan banu.
|
|
2011
|
|
|
Baita euskarara ekarrita ere, frantsesez egin baitzituen galderak baionarrak, eta gazteleraz jaso baitzituen erantzunak. Literatura, hizkuntza, eta indarkeria dira
|
bi
idazleen arteko elkarrizketaren ardatzetariko batzuk.Zuzena da Darrieussecqek egiten duen lehen galdera: «Zer diozu gaur, armak eskutan hartzeari buruz?».
|
|
|
Dagoeneko, hiru lan argitaratu ditu 2011n: ...gia osatu du egileak.Iñaki Uriarte literatur kritikari ohia da (New York, 1946), eta Bilbon bizi da egun. Argitaratu berri du bere azken lana, Diarios(), iaz argitaratu zuen Diarios() liburuaren jarraipena.2007an hasita, urtero antolatu dute Bidebarrietan Literaturarekin Elkarrizketak ekimena; helburua literaturako pertsonaien inguruan jardutea da, jendaurreko hizketaldien bidez. Lan horretarako,
|
bi
idazle gonbidatu ohi dituzte, baita moderatzaile lanetan aritzen den kazetari bat ere. Gaur Idoia Jauregi ariko da horretan.LITERATURAREKIN ELKARRIZKETAKNon.
|
|
|
Lorezainari eskaini zion Woolfek Orlando liburua, lorezainaren semearen hitzetan" literaturaren historian inoiz idatzi den maitasun gutunik luzeena, ederrena eta liluragarriena". Maitale izateari utzi ziotenean adiskide izatera pasa ziren
|
bi
idazleak, Woolf hil zen arte. Virginia Woolf 1941ean hil zen, bere buruaz beste eginda. Between the Acts eleberria idatzita zeukan, argitaratzeko pronto, eta garaitsu hartan lagun batek bere biografia bat argitaratu zuen, baina oso harrera hotza egin zioten irakurleek.
|
|
2012
|
|
|
Eta horrek gogoeta" mingotsak" ekarri dizkio idazleari. " Bi mundu desberdin ordezkatzen eta aldarrikatzen zituzten
|
bi
idazle horiek: mundu berria Etxeberrik, eta egoera zaharkitua Axularrek.
|
|
|
Liburu honek
|
bi
idazle ditu, Arnaut Abadia eta Kepa Altonaga. Egia esanda, Abadiak duela ehun urte baino gehiago idatzitako zutabeen bilduma da testu nagusia.
|
|
|
Liburu honek
|
bi
idazle ditu, Arnaut Abadia eta Kepa Altonaga. Egia esanda, Abadiak duela ehun urte baino gehiago idatzitako zutabeen bilduma da testu nagusia.
|
|
|
Orixeren kasuan, argi geratzen da idazle orexarraren itzulpenek ez dutela zerikusi handirik Iurretako idazlearenekin alderatuz gero. Itzultzeko hautatutako testuetan ez ezik, itzulpen irizpideetan eta itzulpengintza eta literatura ulertzeko moduan ere guztiz urrun daude
|
bi
idazle itzultzaileak.
|
|
|
Euskaldun baserritar fededunaren balore tradizionalekin bat zetozen testuak soilik ziren onargarriak euskal intelektualen artean. Mirandek Txomin Peillenekin batera argitaratzen zuen Igela aldizkari heterodoxoaren lehen zenbakian, salaketa garratz hau kaleratu zuten
|
bi
idazleek:
|
|
|
Baina hemen ez zaigu haren edukia hainbeste interesatzen, hori azaltzeko erabilitako hedabidea baizik:
|
bi
idazle handi horien deskalifikazioak Goyanarteren aldizkarian agertu ziren, eta horrek, modu batez, haren garrantzia erakusten digu.7
|
|
|
Eta, literaturaz ari garela orain, ugari dira idazle estatubatuarraren jarraitzaileak, nolabaiteko aitatasuna (literarioa, espirituala) aitortzen diotenak. Iturraldek inoiz azaldu bezala,
|
bi
idazle mota baitaude gaur egun: " Faulknerianoak eta Hemingwayianoak".
|
|
|
Idazle eta pertsona behatzailea, Alaa al Aswanyk eraikin horixe hartu zuen bere nobelaren oinarri. Arestian aipaturiko beste
|
bi
idazleek egin moduan honek ere mikrokosmos berezia bildu du bere liburuan. El edficio Yacobidn nobelak izugarrizko arrakasta lortu du mundu osoan, eta gaztelaniazko bertsioak ere irakurle ugari bildu ditu.
|
|
|
nik, Galdos izatera, nekien guzti guztia kontatuko nukeen. Anekdota horrekin ikus daiteke zer nolako ezberdintasuna zuten
|
bi
idazleek eta zein diferentea izan zen bien begirada. Horregatik beti esaten da benetan oso zaila dela bi idazle igual igualak aurkitzea; izan ere, nahiz eta antzeko kontuez idatzi beti azalduko baita norberak duen begirada bestelako hori, kontua fokatzerakoan ezberdintzen duen puntu edo atal hori agerian utziz.
|
|
|
Anekdota horrekin ikus daiteke zer nolako ezberdintasuna zuten bi idazleek eta zein diferentea izan zen bien begirada. Horregatik beti esaten da benetan oso zaila dela
|
bi
idazle igual igualak aurkitzea; izan ere, nahiz eta antzeko kontuez idatzi beti azalduko baita norberak duen begirada bestelako hori, kontua fokatzerakoan ezberdintzen duen puntu edo atal hori agerian utziz.
|
|
|
Bere memorietan(" Haurtzaroa" deituriko kapituluan) Pio Barojak kontatzen du nola behin topo egin zuen Madrileko kale batean Benito Perez Galdos idazle ezagunarekin. Prim jeneralaren asasinatzeaz hitz egin zuten arratsalde hartan
|
bi
idazleek. Prim hori ia hogeita hamar urte lehenago hil zuten arren, Galdosek den dena omen zekien hilketa hari buruz, zehaztasun guztiak ezagutzen omen zituen, hiltzaile eta konplot hartan parte hartu zutenen izenak, zurrumurru eta balizko zergati guztiak, hainbesteraino non Baroja bera guztiz harrituta utzi omen zuen.
|
|
|
1 Usu, erreferentzia horiek oso sakonak dira eta ez batere azalezkoak. Gogora ditzadan
|
bi
idazle" kutunak": Jacques Lacan eta Alain Badiou.
|
|
2013
|
|
|
Irailaren 4an, berriz, Tenpora proiektua aurkeztuko dute. Bost musikari eta
|
bi
idazle elkartu dira proiektu horretan: Hasier Oleaga, bateria; Itsaso Etxebeste, baxua; Juantxo Zeberio, teklatua; Elene Arandia, ahotsa; eta, Karlos Linazasorok eta Harkaitz Canok, letra.
|
|
|
1996ko apirilaren 2a zen, eta goizeko bederatziak zirenean iritsi ziren hamabi urte lehenago GALek karea biziz estali baina jada hutsik zegoen hobiraino. Han, loreak utzi beharrean, liburuak utzi zituzten
|
bi
idazleek. Zuloak hitzez betetzeko, zauriak hitzez sendatzeko esperantzarekin.
|
|
|
«Nire lehen erreakzioa gatazkari buruz ezer ez idaztea izan zen, nire errealitatearen zati garrantzitsu bat izan arren». Europako txokoetako sortzaileak harremanetan jartzeko helburuarekin sortu zen Corners of Europe egitasmoa, eta hari esker etorri dira Irlanda iparraldeko
|
bi
idazleak Euskal Herrira: kontinente zaharraren zentralismoari aurre egin eta periferiako ahotsei indarra ematea da erakundearen xede nagusia.
|
|
|
norbere esperientzia kontatu zieten. Bien osotasuna eta ausardia nabarmendu dute
|
bi
idazleek: «Guri urteetan falta izan zaigun ausardia».
|
|
|
Eskualduna astekariaz ere hainbat lan izan dira. Baina orain arte, astekari horretako
|
bi
idazle dira gehien landu izan direnak. Literatura sailean, JeanEtxepare anitzikertu da, nahiz eta gerlan idatzi izan zituenak ez hainbeste ikertuak izan.
|
|
|
Jean Saint Pierre, Jean Elizalde Zerbitzari eta Jean Etxepare ziren gerlari buruz gehien idatzi zutenak. Saint Pierrek eta Etxeparek gerla lekutik idatzi eta Eskualduna n argitaratu kronika gehienak liburuetanbilduak dira, eta liburu horiekin batera
|
bi
idazle horien biografiatxo bat agertu da. Zerbitzari ren kasuan, gerla lekutik idatzi zituen kronikak ez dira argitaratuak liburu modura.
|
|
|
Jon Casenavekbere tesian ikertu zuen Etxeparek idatzi Buruxkak liburua, eta han ageri da idatzi zituen zenbait artikuluk zer harrera hotza izan zuten Eskualduna ko arduradunen partetik, hala nola Hiriart Urrutiren partetik. Nahiz eta
|
bi
idazleak ez ziren elkarrekin beti ados, besteak beste laikotasunaren inguruan, elkarrenganako errespetu handia zuten. Nahiz eta ez zen haren ohiko joera, Hiriart Urrutik onartu zuen Etxepareren testuak ez zentsuratzea edo aldatzea, Casenaveren arabera.
|
|
|
Euskaldunak pausa denboran mezara joaten zirela azpimarratzen zuen Zerbitzari k, ostatuan ibiltzeko ordez, gehienak elizara joaten zirela goraipatuz. Euskaldunek fedearekiko hitzorduentzat zuten grinaz kontent ziren
|
bi
idazle horiek. Eta zituzten atseden uneetan ostatuan baino denbora gehiago mezan pasatzearekin uler daitekeena da euskaldun horiek izugarriko giristino onak zirela, beren denbora pasa maiteena mezara joatea zelako, ostatura joatea baino gehiago.
|
|
|
Hirugarren aldian independentziarako bidea egiten hasten da emakume detektibea. Aldi honetarako, Torrijosek
|
bi
idazle izendatzen ditu: Amanda Cross eta Phillips Dorothy James.
|
|
2014
|
|
|
tradizioa aukeratu ditut, Irene eta Miren pertsonaia nagusien eraikuntzak eta ahotsakalegia, XX. mendearen amaieran eta XXI. mendearen hasieran argitaratutako lanhorietan bestetasunaren eraikuntza eta sexuaren/ generoaren inguruko diskurtsoliterarioak aztertzeko helburuarekin gaur egun literatur erreferente garrantzitsuenakdiren
|
bi
idazleen eskutik.
|
|
|
Olaziregi eta Gabilondoren ikerketetan agertzen denarekin bat egiten dugu euskalnazionalismo tradizionalaren eragina igartzen dela diotenean, eta subjektu nazionalhegemonikoa gizonezkoa dela oraindik, nahiz eta arrakalak ateratzen hasi zaizkiolaikusi dugun. Euskal literatura garaikideko
|
bi
idazle kanoniko hauek protagonistafemeninoa aukeratzean bestea irudikatu dute, gizonaren ahotsarentzat gorputzbentrilokua izan dira Irene eta Miren, eta birjina puta kristau emakume irudieneredu dikotomikoetan oinarritu dira pertsonaia femeninoak marraztean. Horrengatikguztiagatik idatzi dugu izenburuan Irene Atxaga eta Miren Saizarbitoria, alde batetik, emakumeei ahotsa emateko saioa egin dutelako biek, eta bestetik, emakumeakbestearen lekuan jarraitzen duenez testuotan, benetan pertsonaia femenino horienatzean bi gizon daudelako sexu/ genero sistema iraunarazten, modernitatearen semedirenez.
|
|
2015
|
|
|
Saizarbitoriaren eta Atxagaren arteko aldentze hori aski gai interesgarria da edozein ikerlarirentzat. Izan ere, gerora euskal literaturako
|
bi
idazle ezinbesteko bihurtuko dira, bakoitza bere bidetik eta literatura eta poetika aski ezberdinetatik. Aldentzearen arrazoi zehatzak baino pertinenteagoak dira bien literaturen eta ideia literarioen arteko ezberdintasunak, aurrerago aletzen ahaleginduko garenak.
|
|
|
Aurreko zenbakian egin bezala,
|
bi
idazleren heriotzan idatzitako testu bana ere argitaratu zituzten. Alde batetik, Alejo Carpentierren omenezkoa, zeina urte horretako apirilaren 24an hil zen Parisen.
|
|
|
Garaikoa da halaber Lauaxetak 1931n Bide barrijak argitaratu ondotik hark eta Orixek izan zuten polemika. Orixek Lauaxetaren poesia moldeak klasikoen ereduari muzin egiten ziola salatu zuen, eta ondorioz, klasiko izaeraz eztabaidan jardun zuten
|
bi
idazleek El Día eta Euzkadi egunkarietan. Lauaxetak, laburbilduz, poeta modernoen klasikotasuna babesten zuen.
|
|
|
Lehenean Izagirre eta Saizarbitoriak Cardinale aktorea bahitzeko saiakera, euskaldun batzuek egina, nola zapuztu zuten kontatzen digute. Bigarrenean Cardinalek
|
bi
idazleak bisitatzera Donostiara egindako bidaia kontatzen dute, bahitzaileak nortzuk izan ziren argitzeaz gain. Arestian aipatutako ezaugarri autofikzionalak dituzten artikuluak dira biok, bide batez.
|
|
|
Saizarbitoriarentzat itzulera zen jada ikusi dugunez, hamarkada bat lehenago Gazte naiz sailean aritua baitzen. Sailak 1978ko maiatza arte iraungo zuen; ez oso luze, beraz, baina
|
bi
idazleen elkarlana ez zen han amaituko.
|
|
|
Literaturak, honenbestez, gizartea aldatzen du hartzaileen sentsibilitatea aldatuz. Liburuaren bigarren zatian ikusiko dugun moduan, bere laburrean artearen autonomiaren auziaren ezaugarritze aski interesgarria da, nahiko harritzekoa literaturaren eta teorizazioaren esparruan eskarmentu handirik ez zuten
|
bi
idazlek egin zutela kontuan izanik.
|
|
|
Harkaitz Canorenak dira, berriz, Hauskorrago ni, Bai mundu berria eta Zaldiak, denbora. Taldeko kideek kantuaren edo musikaren lagin bat bidaltzen zieten
|
bi
idazleei, eta musika horren gainean idazten zituzten hitzak. Etxetxipiak berak idatzia da Frustration kantua.Denboraren kontzeptua jorratzen dute kantuetako batzuek, naturaren hilezkortasuna, bakardadea, inkomunikazioa... eta bada kritika sozialik ere.
|
|
|
SEI: Nobela hau idazteko ez nuen bereziki gogoan izan hainbat nobela historikoren eredua (ez eredu hori bakarrik behintzat), oso moderno eta gaur gaurkoak ditugun beste
|
bi
idazleren obrak baizik: James Joyce-ren Ulises eta Virginia Woolf-en Orlando.
|
|
|
Gure egunetarantz hurbilduz, euskal letretan lorratz sendoa utzi duten
|
bi
idazle karmeldar agertzen zaizkigu. Santiago Onaindia eta Lino Akesolo.
|
|
|
' Eztabaidak literaturarekin' ekimenak, literatur ekoizpen handiko
|
bi
idazle bilduko ditu, biak ere sari garrantzitsuak irabazitakoak, eta irakurleen zein kritikaren aintzatespenak jasotakoak, idazteari eta konpromisoari buruz berba egiteko. Literatur sorkuntzak eta protagonismoak, idazleen jarraitzaile diren irakurle ugarien aurreko konpromisoa erakutsi behar dute.
|
|
|
Marrazkijale baino letrajaleago gara, halere, oraindik ere Jakinen, eta 2015eko kulturaren errepasoa egiteko
|
bi
idazle hautatu ditugu, biak ala biak begirada eta hizkera berri eta propioaren jabe direnak: Danele Sarriugarte eta Hedoi Etxarte.
|
|
2016
|
|
|
Neskak autobusa hartu eta alde egin duen arte ez dut nire barneko bozkario ergela kanporatzeko abagunerik izan, ergela behar baitu batek musu bat lapurtzeak horrela pozteko. Lehiakide ditudan
|
bi
idazle gazteen pare sentitzen nintzen, nahiz eta gure artean ezer gertatu ez balitz bezala jarraitu dugun hizketan autobusaren markesinaren azpian eserita, aurreko aldian baino elkarrengandik gertuxeago; bere beheko ezpain hanpatua begien aurrean ikus nezakeen berriro, lehen baino gizenagoa orain, eta eroriagoa ere bai, nik emandako hozkaden ondorioz seguru asko. Idazle bakoitzak bere idazle kutunen konstelazioa aurkitu arte bere estiloa finkatzea zeinen zaila duen kontatzen ari zitzaidan ikastaroan erabiltzen zuen tonu aseptikoan, bion arteko intimotasun bat batekoegiari iskin egin nahian seguru asko, autobusa badatorrela ikusi dugunean.
|
|
|
Astebete ez da igaro eta gaur igorri dit lehen txosten laburra: irakaslearekin harremanetan dauden
|
bi
idazleetatik bat bakarrik da gaztea. Bestea bigarren mailako idazle edadetu bat da, bere ingurukoen artean bakarrik irakurtzen dutena, nahiz eta kritikoren batek bere azken eleberrian berrikuntza tekniko handiak ikusi dituen.
|
|
|
–Agirrerena bikoitza da gutxienez? erantsi du neskak, eta bere ardurapean gauden beste
|
bi
idazleoi buruzko komentario nola halakoak egiten dituzte. Niri buruz ari dela, esate baterako, honako hau dio neskak:
|
|
|
Beharbada bere etxera eramango nauela pentsatu dut, ondo merezia bainuen opari hori, bere erruagatik aurkitzen nintzelako nengoen egoeran, baina kafetegi baten atarian geratu da, askatu dit eskua eta sartu gara barrura. Mahaian eseri orduko beste
|
bi
idazleak aske atera direla esan dit, haien izenak aipatu gabe. Eta ondoren, urduri, gertatua argitu nahian, errealitatearen eta fikzioaren artean tarteka ematen diren karanbola horietako bat izan dela esan du lehenik, txiripa harrigarri bat, eta ez zuela inolako garrantzirik izango, baldin eta tartean Kirmen Uribe agertu ez balitz, bere lehen poema liburua argitaratu zuenetik idazle maitatuena bilakatu baita, inoiz libururik irakurri ez duen jendearen artean ere.
|