2010
|
|
Azken
|
bi
hitzokin irribarre jostarina marraztu zuen Robertok.
|
|
Orduan senti baititzake nor nahik eri muturretan ferekaka, giltzak, euskara jendea honaino ekarri duten giltzak. Oso sinpleak, tituluko
|
bi
hitz soiletan ohatzeraino sinpleak, hainbeste sinpleak non harrigarriki begiratuko baitiezu aspaldian begipean zenituen gauzei, izan dezaketen balio berriztatzailea antzematen hastean. Ehun aldiz entzunek bat batean balio hartuko dute eta lohi putzuetan barreiatu harri lauza sendoen gisa irudikatuko dituzu, zangoen finka gai seguru, aitzina egiteko.
|
|
Zoriona ez da luzarako. Laster konprenitzen da B ren enbriona dela, ez duela horrek deus euskaldunik;
|
bi
hitzez, proiekturik ez euskaltasunarentzat, euskaldunen jabaltzeko dela. A ren zubi burua edo kaia ezarri dutela hor zentrokoaren deskargatzeko.
|
|
Eta ez zuten erraten nuena erraten, kontrakoa ere batzuetan. Testu honen itzulpen txar batek, testuingurutik atera
|
bi
hitzek ez naizena eginen lukete nitaz. Hori bakarretan gertatua izan da gai minberatsu hauetan, Z n uste dutelarik gauzak ontsa egiten dituztela pantaila eta kaskak alokatzen dituztelako.
|
|
Andanaka hil ziren, euskaldunak bezala, bretoiak ere Lehenengo Gerla Handian. Frantsesez egiten ez zuten bretoi haietatik asko, Paul Claudelek kontatzen zuenez, zekizkiten
|
bi
hitz frantses bakarrak oihuka abiatzen ziren lubaki alemanak asaltatzeko lasterketetan: " Ouest Etat!".
|
|
Bar bar onomatopeiatik sortuko zen, etimologista batzuen ustez. Barbaroa, ostera, greziarrentzat, ‘kanpotarra’ edo ‘arrotza’ zen, baina ideia horretarako zituzten
|
bi
hitzak ondo bereizten zituzten: xenos eta barbaroa.
|
|
Lapur Handia pentsatzen hasi da. Itzaltsua da eta txantxa gutxiren zalea dela ikusten da
|
bi
hitzok behin eta berriro errepikatzen dituenean:
|
2011
|
|
Dena den, Panikerrek esandakotik
|
bi
hitz azpimarratuko nituzke: jaisten dira.
|
|
errimoak halako baieztapen bat eginarazten dauku oharkabean eta bada azpiko oharpen: kidetasun fonikoa duten
|
bi
hitzak ez direla, behar bada, bere erranahietan erabat ezberdinak izaten ahal: izan behar da artikulaturik gabeko kidetasun bat hor ororen azpian.
|
|
Gertatzen da, ordea, eurek" peine" idazten dutela" pena" esateko eta" pain" idazten dutela" ogi" esateko. Eta
|
bi
hitzak antzeko moduan ahoskatzen dituztela. Ez baitute," pena" hitzaren kasuan," peine" ahoskatzen," pen" baizik.
|
2012
|
|
Hori dio behintzat bere liburuetan. Eta kasu egiten badiogu bere literaturaren gainean berak esandakoari, alde batera utzita kritikoen iritzi aski ezberdinak, onartu dugu bere lanak
|
bi
hitzen esanahiekin laburtzen direla. Bi hitz horietatik bat" porrota" da eta bigarrena" txundigarria".
|
|
ez zen batere asaldatu, ez zen batere haserretu. Gazteari
|
bi
hitzetan esan zion segur aski arrazoi izango zuela eta, besterik gabe, zigarro bat piztu zuen.
|
2013
|
|
" Haragi ragout a ardo beltzarekin". Osagaien zerrendan," 1 kg behiki zati karratutan" zioen tokian, irakurleak azken
|
bi
hitzak," zati karratutan", azpimarratuak zituen lerro bikoitzez. Gustura jarraituko nukeen irakurtzen, baina guardiek galeriako argiak itzali zituzten eta ezinezkoa izan zitzaidan.
|
|
Hurrenagokoan, kostazainei buruzko zehaztapenekin batera, itsasontzi bat. Oraingoan
|
bi
hitz osatu behar zituzten umeek: ste_ n eta b_ w, itsasontziaren aurreko eta atzeko muturrak izendatzen dituztenak.
|
|
nola bota zituzten jesuitak 1767an espainiar Amerika osotik, eta nola hartu zuten haien tokia beste ordena batzuek, dominikarrek Baja Californian, Santa Cruz de Queretaroko frantziskotarrek gaurko Texasen eta Arizonan, Mexikoko San Francisco Kolegiokoek Alta Californian... Aurrera jarraitu aurretik, eta Alta Californiaren hastapenetako urte haietan halako protagonismoa izan zuten misiolari frantziskotarretara pasatu baino lehen,
|
bi
hitz esatea komeni da misioek Espainiaren politika kolonialean jokatu zuten paper funtsezkoaz.
|
|
Estiloa gizona dela dioen esaerari jaramon eginez, hona hemen, hitzez hitz, itzuli gabe, Mugarteguik Pedro Valentin anaiari idatzitako gutun haietako baten pasartea, fraidearen izaeraren adierazle ona, bere ironia fin eta guzti. Kalifornian ezagututako indioei buruz ari dela, haien janzkera
|
bi
hitzetan erabaki ondoren erabateko biluztasuna, honela deskribatzen ditu etxeak:
|
|
Idazgarriagoak dira presioak eta aldameneko bultzadak. Horiez nahi nituen egin
|
bi
hitz.
|
|
4. Politikaz
|
bi
hitz
|
|
Kontinente guztietako hizkuntzen egoera
|
bi
hitzetan laburtzeko modu doitua hauxe izan liteke: galbide azeleratua.
|
|
Jakin egin nahi du dagoena zer den, harreman eta orekek nola funtzionatzen duten, eta nola jokatu behar duen kalteak saihesteko, babesteko, zaintzeko, dibertsitate osoari garatzen uzteko. Kontzeptu eztitsu gehiegirekin mingaina itsatsi ez dakigun, gera gaitezen
|
bi
hitzekin: erreberentzia eta zaintza.
|
2014
|
|
Alabaina, jar leku eta jatorri nozio izpirik ez genuen, etxeko andereak berak ere ez berdin, baina jabetza eta jo edo helatu aitzin norbaiten etxera sartzea zer zen ikasten genuen orduan. Euskal etxeko andereen bertute eta larderiaz
|
bi
hitz bakarrik errateko, konprenitzeko ironia ttortta dakartzatela, beren baitan" emazte plaxenta"," emazte xilarra" eta" parabisuan aingeru" hitzek. Santibatekariek beren amei kantatuak, jakinez zahaloa berriki arte dantzarazi zutela gogotik" bandilen" izterretan.
|
|
" Eztarriz sano gabiltza" dio Santa Agedako bertsoak. Azken
|
bi
hitz panpa edo kasko gorari buruz. Ingalaterrara abiatzean, berriz atera zituen Fauxtinek panpa gorak.
|
|
Baina dantzatik abiatzen bada gure lan hau berehala egiten du bertsoekin topo. Eta dantzatik ikusiz beti, oraingo bertsolaritzari ditu
|
bi
hitz erran.
|
|
Maskarada horrek, badu zinez, Baxenabarren, ezagutzen ditugun toberen antza, antzerki, dantza, kantu, bertso eta beltzek ekartzen duten trufa alderdiarekin. Toberen funtzioa ontsa ulertzeko, maskaradez
|
bi
hitzen erraitera ekartzen gaitu.
|
|
Nahi ala ez, ardura ihaute urtaroa gurutzatzen dugula ikusiz,
|
bi
hitz eman ditzagun ihaute antzerkiez, Pantzart eta Bacchus pertsonaiekin.
|
|
Etxekoak dira ardura, osaba ezkongabe edo beste, han, atzerrian, ofiziale lanetan erauntsirik eta eneaturik itzuli, kusi urruna, bazketara jina eta laketu, istorio kontalari eta ditxo ateratzaile zorrotzak. Zer baitzen ere neska ozarra, prima edo andregaiaren xanfreta errexiarazteko
|
bi
hitzez.
|
|
Ihauteria edo xaribaria ez baitira hemengoak bakarrik, gauza beraren errateko, nola erraten den antzerki lengoaiez hemen eta nola han. Eugenio Barba,
|
bi
hitzez errateko, inmigratu italiarra zen Suedian hizkuntza batere ez zekielarik. Saiatu zen gorputz keinuen irakurtzen ea ulertzen zuenetz zer zioten jendeek.
|
|
Bihotzik ez zuela? dira ere hortaz
|
bi
hitz erran, delako xaribarien basakeriaz. Zer basakeriari ematen zioten erantzun.
|
|
Santibatekaria buhamea da, eskarniatua, egiazkoak ere izan dira urtatsez pasatzen zirenak, kantu berarekin. dira
|
bi
hitz erran pertsonaia horiez, zirtzil edo beltz, gure arte dramako pertsonai nagusiak baitira Arlequino Commedia dell’Arte ko ezaugarria den bezala. (Urbeltzen arabera pertsonaia beraren interpretapena dira Pitxu eta Arlekino.) Galarrotsak toberen itzala diren bezala Santibatek bere egunezkoa badu.
|
|
Hain goxoki ari direlarik libertimenduei buruz. Tabu eta bortizkeria nozio horietaz, salbaikeriaz erran ditzagun
|
bi
hitz.
|
|
Gehiegikeriatan jardun gabe esan dezaket eliza katolikoaren menpeko sortu nindutela. Haurtzaro osoa
|
bi
hitzetan laburtzekotan, lehenengoa euskalduna izango zen, bigarrena, eliza. Erlijio hitza beranduago etorriko zen.
|
2015
|
|
Ni ere horretan nengoen, baina nire dezepziorako ez omen da horrela. Inuktitut hizkuntzak elurrerako
|
bi
hitz erro besterik ez du: qanik," erortzen ari diren malutak", eta aput," elurra zoruan".
|
2016
|
|
Heren ordreko anai arreberi
|
bi
hitz, 1890.ean eta ohizko lekuan ere agertu zuen karrikara. Halaz guziz, eta gai berbera kiribilkagai, Hazparneko Etxepareren Tierceren escu liburua Baiona, Lasserre, 1862 eta 1870, eta mendean Luka Babaki Arranbide zen Blas Mendiondokoaren 1914.eko Heren ordenako erreglaren xehetasunak liburu parea dukegu.
|
|
Gau hartan jin zen ama ene ohe bazterrera,
|
bi
hitz erran beharrez eta bizkarra medikatzera.
|
|
honen aldaera, Iparraldeko tradizioan," makil (h) a" da," h" horrekin nahiz gabe. Bada
|
bi
hitzen artean bertze berezitasun bat: " urgullia" dio egileak, ez" urgullua".
|
|
117 Sistematikoki berak" hain bertze" idazten du beti,
|
bi
hitzetan.
|
|
Gaur egun hondar txiki txiki bat besterik ez, ez dauka inondik ere aipatutako beste herrialdeetako presentzia eta eragina gizartean. Ez da erritu zalea, bai paretaren maitale amorratua, soila, isila, espartarra, eta
|
bi
hitz darabiltza askotan," HUSTASUNA"," FORMA". Unibertsoa energia da, atenporala; hustasunean ez dago denborarik, formak sortzen direnean bai, formak denboran mugitzen dira.
|
2017
|
|
Entzun duen lehenengo kanta ezin da kasualitatea izan, esan dio bere buruariLou Reed en kanta on bat hiltzen ari den lagun bati eskainia. Azkenean burura etorri zaio diskoaren izenburua, Magic and Loss, ‘Majia eta galera’, eta bai,
|
bi
hitz horiek ezin hobeki islatzen dituzte heriotzaren aurrean sentitzen duguna. Berak agian harridura gehituko lieke.
|
|
Toponimia historikoaz
|
bi
hitz
|
|
Ordu laurden hau, kafea hartu bitartekoa, bedi
|
bi
hitzetarako: Gogoa beste gorputz bat aurkitu ezinik dabilkit.
|
|
Hamaika aran gorri lurrera, eta itzuliko ez den enarak utzitako habia. Ordua da
|
bi
hitzetan esanda uzteko agurra ez dela bereiztea, osatzea dela.
|
|
399. Hona
|
bi
hitz euskaldun garbizaleei (edo akonplejatuei?) lezio ederra ematen. Zergatik da sinatu (signado) euskarago, firmatu (firmado) baino?
|
2018
|
|
Arrain handi harroputzen ondoan, txipa txikiak ere badira. Spacciatore horien izendatzeko
|
bi
hitz ikasi dituk: pusher eta dealer.
|
2019
|
|
" peritonitisa". Nabarmendu zitzaizkion beste
|
bi
hitz ere: " larrialdiak"," arduragabekeria".
|
|
Tokian tokiko marxismo kritiko iraultzailearen oinarrietatik abiatuz, eta kritika dekolonialaren, ekologikoaren eta feministaren oinarrizko ekarpen teorikoak nahiz praktikoak jasoz, idazlan honetan Marxen ekarpena ez ezik, marxismoa birpentsatzeko eta aurrera begira jartzeko zenbait gako luzatu nahi izan ditugu. Mundua aldatzea helburu, biharko (euskal) marxismoa horrelakoa ere izango delakoan; kritikoa eta sortzailea, kolektiboa eta herritarra, ausarta eta apurtzailea,
|
bi
hitzetan, lurralde librea.
|
|
Hizkuntzak, denbora pasa ahala, aldatzen direla kontuan harturik, zer nolako ibilbidea izan dute
|
bi
hitz zahar horiek. Hitzen eboluzioa jakinen bagenu ere.
|
|
Aldai (alda oki, alda egi) eta Aldatz (alda tze/ tza)
|
bi
hitzek kontzeptu bera adieraziko lukete, hau da, alda/ aldak den/ diren alderdia. Antzeko zerbait, agian, Bizkaiko Muxikan erabilia den aldar — eta aldarrak hitzak (alda ar izan daiteke).
|
|
Orotariko Euskal Hiztegian bi sarrera,
|
bi
hitz dira. Sarobe eta bere aldaerak (Sarabe eta abar) batetik, saroi eta bereak bestetik.
|
|
Sarobe eta bere aldaerak (Sarabe eta abar) batetik, saroi eta bereak bestetik. Hori bai,
|
bi
hitzen esanahia, berdintsua, berdina ez bada. Saroi ren etimologia, berriz, sare ‘red’+ o (h) e ‘cama’ dela dio.
|
2020
|
|
Une horretan pistan sartu ginen, eta isilunea sortu zen. Eta orduantxe, isilune hartan,
|
bi
hitz harrigarri iritsi zitzaizkidan belarrira: " Komandantea berbetan".
|
|
Bizkaiko azentu amiñi batez, euskara zehatzean adierazi zigun ordubete inguru genuela Bilbotik Bartzelonara, eta eguraldi ona izango genuela bide guztian, haize izpirik ez, ibilera atsegina. Baina buruan, azalpen haiek baino gehiago, lehen
|
bi
hitz haiek gelditu zitzaizkidan: " Komandantea berbetan".
|
|
Zain gelditu nintzen berriro ere, gaur egungo zer ezbeharrekin lotuko ote zituzten
|
bi
hitz haiek," katastrofe" eta" hekatonbe". Ez zen halako lan zaila ere, ezbeharra nagusi baitabil munduan:
|
|
Gabriel Arestik ondo bereizten zituen
|
bi
hitzak. Protestatu egiten zuen hark, ez kexatu:
|
|
—Ez, euskaldunek beti galdegiten didazue hori, baina nik dakidanez ez dugu inongo senide zure herrian hondar
|
bi
hitzak sendoago ebaki zituen. Badakit nire izenaren esanahia" izarren azpian" dela.
|
|
Exekuzio unean oinetakoak erantzi zituela kontatzen zuen Castelaok, oinak lurrean ortozik hil nahi izan zuela. Companysen azken
|
bi
hitzak gogoratzen dituzte beste batzuek:
|
2021
|
|
Gaztelaniazko pluralaren marka ere zenbait kasutan agertzen da (Birikas, Beltxas, Kaxkarrias, Katxules, Lezkos), eta on atzizkia, gaztelaniaz handigarria eta euskaraz txikigarria izan daitekeena,
|
bi
hitzetan dago (Zalagardon, Zankarron).
|
|
Latinez," liburu" esan nahi zuen hitzak eta" libre" esan nahi zuen adjektiboak ia soinu bera zuten, nahiz eta
|
bi
hitzen erro indoeuroparrek jatorri desberdinak izan. Hizkuntza erromantze aunitzek espainierak, frantsesak, italierak edo portugesak, konparazio bateraantzekotasun fonetiko horren zortea jaso dute herentzian, eta horrek hitz joko batera gonbidatzen gaitu, irakurketa eta askatasuna lotzera.
|
|
Europak, bere argi itzalekin, tirabirekin eta eldarnioekin, baita aldian behineko basakeriarako joerarekin ere, ez du sekula galdu jakintza egarria eta esploratzeko grina. Rafael Argullolek, Vision desde el fondo del mar liburuan (Itsas hondotik begiratuta), epitafio xume bat eskatzen du bere buruarentzat,
|
bi
hitzek osatua: " Bidaiatu zuen".
|
2022
|
|
Geroztik, tokian tokiko izenek sor dezaketen nahasmena hein batez behintzat arindu da, bizidun guztiek
|
bi
hitzez osaturiko izen abizen (izen generikoa eta epiteto espezifikoa) zientifiko bera eta bakarra dutelako, tokiko izenak eta deitura ofizialak gorabehera. Linneoren ondotik etorritakoek bestelako proposamenak egin eta izen berriak finkatu dituzte, zehaztasunaren mesedez baina batasunaren kaltean.
|
|
Manati larrua espresioa larruan daramate kubatarrek. Inperialismo yankiaren
|
bi
hitz hits dira manati larrua.
|
|
Hori izan zen,
|
bi
hitzetan, gerra osteko euskalgintza berriaren apustu betea, hitz horiekin formulatu ez bazen ere: hiztun osoak sortzea, baldintzak sortzea belaunaldi berriak mundu garaikidea euskaratik eta euskaraz bizi zezan.
|
2023
|
|
Filipe Bidart, Bakartasunaz
|
bi
hitz
|
|
Filipe Bidart, Bakartasunaz
|
bi
hitz
|