|
2000
|
|
|
Neskalaguna aztoratuegi zegoen, ilusioz beteegia, Txemaren erregu eta eskariak entzuteko. Alferrik zebilen bere jo eta ke hartan, mesedez, egin
|
behar zuena
ondo pentsatzeko, erabakirik ez hartzeko birritan pentsatu barik, eta horrela. Eiderren asmoak tinkoak ziren, denboraz hausnartutakoak, eta, Txemak hala uste bazuen ere, ez ziren irlandar tankerako pub batean ezustean sortuak izan.
|
|
|
Bat-batean akitua nengoen, berrogeita hamar kilometroko lasterkaldia korritzen ari eta, erdira ere gabe, zangoek aitzinera egiteko kemenaz zikiratu balizkidate bezala. Gertatzen ari zitzaidan guztiak amesgaizto bat behar zuen izan, inondik ere, behin atzarriz geroz begi-kliska batean aienatu
|
behar zuena
.
|
|
|
Errabia aldean tabakorik ez izateaz. Errabia sei hilabeteko nire baraualdiaren bukaera izan
|
behar zuena
behin berriz hondatu izanaz. Errabia huts eta bertzelako eranskinik gabea.
|
|
|
Gainerako ikasleena baino puskaz luzeagoa, eguneko ogiaz egina izaten zen, gurea ez bezala, eta, denen txorizo edo txokolatearen partez, amak goizean berean frijitutako hirugihar zerra lodia izaten zuen tartean. Bere" txilibita" jaten ari zela, Soria gorrotoa eta aldi berean miresmena sorrarazten zituen ikuskizuna zen, erabat biribildua izateko gure isiltasun bekaiztiaren laguntza
|
behar zuena
. Duintasun afera bat bazen hitzetaratu gabeko ikusmin horretan —inork ez zuen bere burua beheitituko, Soriaren" txilibita" ikuste hutsak tripa barnean eragiten zizkion erreakzio kimikoak aitortzeraino—, baita zakur makilatuaren etsimendua ere:
|
|
2001
|
|
|
Baina ez nintzen arrapaladan aterako ezkutatzera! Total, ikusi
|
behar zuena
ikusi zuen, beraz, begira zezala lehenbailehen gasa eta hor konpon. Nik plantxarekin jarraitu nuen, bularretakoak plantxatzen, bata bestearen atzetik.
|
|
|
Arantxa topatu eta eraztun demontre hori itzultzeko behingoz. Hasieratik egin
|
behar zuena
. Laletxe.
|
|
|
Marcos une hartan hel zitekeela otu zitzaion bat-batean eta, zegoen moduan, erdi-biluzik –barruko arropatan–, etxe osoa zeharkatu zuen, leihoraino. Eta gortina zabaldu zuen, kalea ikusteko
|
behar zuena
baino apur bat gehiago: lotsa apur bat eman zion, han behean Marcos egon zitekeelako gora begira eta berak oso barruko arropa polita zeramalako egun hartan.
|
|
2002
|
|
|
Bere morfina partikularra. Egin
|
behar zuena
egiten zuelako konfiantzak prozac guztiak baino botere handiagoa zeukan. Haren buelta, ordea –bizitzaren ordaina–, malkartsua izan zen.
|
|
2003
|
|
|
Eta Mateo imajinatu zuen orduan Lituaniako iturri publiko batean edaten, bakarrik, Pablo hilda imajinatzen zuelako, jakina. Gero esan zien ahizpei ondo, oso ondo, hori zela grabadorarako
|
behar zuena
, eta benetan kuriosoa zela Mateoren kontua eta Pabloren kontua. Poztu egin zen Martina eta galdetu zion Matiasi nahikoa zen kontu horrekin ala gehiago behar zuen.
|
|
|
Eta erabaki zuen ez zela pentsiora joango. Eta pentsioan egin
|
behar zuena
kalean bertan egingo zuela, banku hartan.
|
|
2004
|
|
|
Eskolak euskaldundu
|
behar zuena
ez du euskaldundu, eta heldu erdaldunak ez du euskaldun izateko gogorik, euskaldun larriak alfabetatzeko ez duen modu bertsuan. Sagrario Alemanek barren-barrenetik ezagutzen du euskalgintzako sail honen historia.
|
|
|
Benetan –Mitxelenak oso deseroso zegoela ezagun zuen– Dakidan bakarra zera da, Foreign Officekoek garrantzi handia eman ziotela kontu horri. Zehazki, agente katoliko bat eskatu zuten, fede handiko gizon bat eta, erran dizudan bezala, alemanez jakin eta aleman itxurakoa izan
|
behar zuena
. Lasartek erran zien bagenuela baldintza horiek guztiak betetzen zituen soldadu bat... ekintza-gizon bat.
|
|
|
–Ongi da –Mitxelena une batez pentsakor gelditu zen, hurrena erran
|
behar zuena
atzendu balitzaio bezala– Zer ari nintzaizun... a, bai, helbide hori. Igandean, goizeko bederatzietan.
|
|
|
Peter Zientzia-kontseilairia zelako, zientziakoa bakarrik. Ez zen hitz egokienen bila aritzen esan
|
behar zuena
esateko. Ez zen mozorrotzen.
|
|
2005
|
|
|
Fededun guztiak bat ziren bihotzez eta gogoz, eta inork ez zuen esaten zeukana berea zuenik, baizik eta dena denena zuten(?); izan ere, ez zen haien artean behartsurik, zeren lurrik edo etxerik zutenek, dena saldu eta salmentaren ordaina apostoluen esku jartzen zuten; eta bakoitzari
|
behar zuena
ematen zitzaion.
|
|
|
Espainiarraren aurpegia lasaitu egin da eta irribarre zabala marraztu. Gero pentsakor geratu da une batez, esan
|
behar zuena
ahaztu izan balitzaio bezala.
|
|
|
Eta labanaren tipoak, hasieran arrastaka eta gero zutik, jatetxea bistatik ezertarako galdu gabe, bertatik alde egin zuen, ahal izan zuen era azkarrenean. Urrutiago Samuel
|
behar zuena
ikus zitekeen, bere lagunari lasterka aurreratzen.
|
|
2006
|
|
|
Inoiz baino goizago irten da erredakziotik. Goizean orri osoko albistea izan
|
behar zuena
zutabe bat bihurtu da.
|
|
2007
|
|
|
|
behar zuena
|
|
|
nazionalismoarekin, bera nazi izan gabe, odolaren eta lurraren ideologia nazistaren onargarritasun publikoa eta garaipena errazten intelektualik eragileenetakoa izan da. Praktika gutxi-asko irekian ere, 1919tik 1934ra elite politiko kontserbakoien eminentzia grisa izatera jokatzen ahalegindu da, itxaropen ezkutuarekin, bera izan zitekeela altzairuzko Zesar berria, aro hurbileko galerna gaitzetan Alemania eta mundua gidatu
|
behar zuena
, edo gutxienez haren zuzeneko aholkularia947 Hala ere, politikoa baino gehiago, idazle influentziatsu bat eta intelektual bat izan da nagusiki. Pentsaeran nahiz ekintzan mugimendu nazistatik hurbil asko ibili eta gero,. Röhmputsch?
|
|
|
–Horrek ez du ezer esan nahi, agian gizona hemen bakarrik ez uzteko eraman dute, baina nik uste laguntza
|
behar zuena
emakumea zela, gehitu zuen korrika egiteko arropaz apropos jantzitako gizon gazte batek.
|
|
|
eta atea, egur zatar eta ahul horrekin egindako atexka hori, zabaldu egin zen. Txakurra ikusi genuen ezer baino lehenago, txakur txiki eta zikina, txuria
|
behar zuena
, baina lokatz eta gorozkiek atalka belztua. Guri egiten zigun zaunka, guri erronka joz, baina ez zen guregana gerturatzen, balizko marra sakratu bat errespetatuz.
|
|
2008
|
|
|
ahoskatu bezain laster, gainera, bizpahiru segundoko pausa egin eta begirada gero eta zorrotzago bat zuzendu zion ama nagusiari, esaldiaren bigarren zatiari ekin baino lehen. Eta ama nagusiaren burua, zurrunbilo baten mende
|
behar zuena
, orduantxe, bizpahiru segundoko tarte hartan, desaktibatu zen, antza:
|
|
|
aurpegiera ederki aldatu zitzaion bederen, haren begi ingurua batez ere, begirada zorrotz bezain esanahitsua guztiz kamustu baitzitzaion ama nagusiari behingoan, tuntun aurpegia ere jarri zuen une batez, frai Millanek esaldiaren bigarren zatia bukatu ahala?, baita esanahiz hustu ere, apika. Ama nagusia, beraz, ez zen ohiko ama nagusia, izaki blokeatu bat baizik, haren buruak ere zuri behar zuen une hartan?, lehenbailehen desblokeatu
|
behar zuena
–haren buru-estimuarekin lotutako kontu batek ere behar zuen tartean kontrapisu gisa, komunitateko mojak berari begira baitzituen ordurako, barregarri geratzeko posibilitatea ere hantxe?, halako moldez, non, segundo laburretako noragabetasunaren ostean, bizitzak beti eskaintzen dio beste aukera bat bizi nahi duenari?, halaxe esan baitzuen:
|
|
|
hauen artean, Ernestinarena; Ernestinaren irudia jopuntutzat hartzen zuèn balizko kamera ezkutu batek, baina, berehala antzemango zion beste xehetasun bati, hain zen antzemateko modukoa haren arnasestua, bularraren goitik beherako mugimenduak adierazia, haren azal zuriak ere horitzera jo zuen, bat-bateko min hori batek hartua-edo?, itolarrian balego bezala. Eta aita kameldarrak hitz eta hitz egiten zuen, hitzek berehala salatu zuten hizlaria, gizon ezin estuagoa
|
behar zuena
: –Eliza Ama Santuaren doktrina marra zuzena bezain garbia da, finkoa bezain nahastezina, halako suertez, non ez baitago esperimentuetarako tarterik, abenduan abendu, Pazkoan Pazkoa eta Garizuman Garizuma; eta san Pedro eta san Pablo, ekainaren 29an, eta san Martzial 30ean, eta ez alderantziz??
|
|
|
Markesa andereak bere harrotasuna zuen, berezko berezkotasunetik ez ezik, sortzez jaso zuèn noblezia titulutik ere bazetorkiona eta bi iturburu zituena, beraz, bi aldiz puztua
|
behar zuena
, ondorioz?, baina nola bere harrotasun hark behar baitzuen, halaber, senarraren desleialtasunak zauritua, bi aldiz zauritua, alegia?, hala, irain orok bilatzen du irain kitatze neurrikoa?, hatz erakuslea norabide zehaztugabe batean zuzentzen zuela, gogoan behar zuèn irudiaren norabidean, ziurki?, ordainaren baldintzak zehaztu zituen Villalbakoak:
|
|
|
Bi emakumeak ere, arinak bezain pinpirinak, bata bestea baino gaztexeagoa, oso animatuta zeuden: hain animatuta zirudien bietako batek, gazteenak?, non Nazariori eskutik heldu eta dantzara atera nahi izan baitzuen; eszenari erreparatuta, begi ahalguztidun batek garbi ikusiko zuen, garbi bezain xehero, Nazario eta emakumearen arteko borroka, jolasetik ere zerbait
|
behar zuena
. Nazariok irri egiten zuen; irri hark, baina, begi inguruan biribila zirudien arren, bazuen ezpainetan itzal bat, halako zurruntasun batek sortzen eta eratzen zuena eta irriaren biribiltasuna apurtzen?, bi indar kontrajarriren ondorio behar zuen, inondik ere:
|
|
|
–Natividadek gu zelatatzeko bada, ez! , segidan, baina, bizi-senak eta zuhurtasunak damurako bidean ipintzen zutela, sakoneko arrazoitzat
|
behar zuena
axaleko arrazoiarekin estaltzen saiatu zen?: Ez baitut Natividad sufritzen ikusi nahi?
|
|
|
alabaren gaztetasunaren inbidia eta haren pasioaren inbidia; eta deabruzko galdera bat ere bururatu zitzaion, ausaz?. Ibili zen bezala ibiliko ote zitzaidan senarra, hots? adarrak jarriko ote zizkidan, horrelako kartak idatzi izan banizkio???, errudun sentiarazi
|
behar zuena
bi aldetatik: alde batetik, bere iraganaren nolabaiteko kritika zelako, eta bestetik, galdera bera inmoralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate-botoa, senarrarekin hautsi zuèn egun berean doi?
|
|
|
Pentsatzekoa da, kalonje jaunaren balizko espermatozoide adimendun batek ere halatsu pentsatuko zuen, beharbada, buztan-mugimendu elektrikoek pentsamendua eragotzi ezean? testuaren irakurketak halako kilika atsegin bat eragingo ziola gorputzean, gizona ar ezin iletsuago bat zen, azken batean, bere artasunean kitzikatua sentitu
|
behar zuena
, nola edo hala?, berandu gabe desatsegin bihurtu zitzaiona, haragizko plazerari, denik txikienari ere, leku ematea bekatutzat zuenez gero; esan nahi baita testua jakin-minez irakurtzen hasi zela kalonje jauna, harik eta amorrua jakin-minari gailendu eta lehen baino ere amorruago bihurtu zitzaion arte, karta, azkenean, mila puskatan hausteraino:
|
|
|
halakoa izan baitzen, agidanez, balizko bortxaketak eragin ziòn haragi-ikara eta halakoa haragi-ikarak eragin ziòn erantzuna, umiliazio erabatekoak harrotasun erabatekoa du berdinbide?, nortasunaren berrespen automatiko bezain absolutu batera eraman zuena, ezinbestean eraman ere, fede absolutuzko jarrera bitarteko? ...k bai baitzuen, antza, baita itsu sinesten zuenean ere, itsu sinetsi beharko, markesa andereak bezala sinetsi nahi izatekotan!?, errealitatearekiko halako zentzu bat, jatorritik eta berezko mesfidantza batetik zetorkiona, ausaz, eskala sozialean ibili behar izan zuèn bideak baldintzatua, ezer ez izatetik zerbait izatera iristeko bidean zegoenak berezko zentzu bat behar baitzuen, defentsiban jarri
|
behar zuena
halabeharrez, mila lehia eta beste hainbat borrokaren ondorioz irabazitako guztia galtzeko arriskuan ez jartzeko, horixe baitzen, menturaz, psikearen edo sinesmenaren ikuspegitik, markesa anderearen eta Reginaren arteko alde nabarmenetako bat:
|
|
|
elbarritua balu bezala: kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua
|
behar zuena
, hain zirudien markes jaunak, zati batean ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon-emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia.
|
|
|
ezohiko sentimendua piztarazi behar ziotela aitari: Beñardorekiko halako ezagutza bat, adibidez, harrotasunetik hurbil-hurbil
|
behar zuena
–harrigarria baitzen, erresistentziaren ikuspegitik, hamar urteko mutil argal hark, heroi txiki bat ote zen, bada??
|
|
|
Mutilak teatro-kolpe bat bilatzen zuen, apika, baina ezin uka ondorio eraginkorrekoa izan zela, izeba, sabelaren aginduetara jarraitu
|
behar zuena
, honela mintzatu baitzen:
|
|
|
Aspaldiko ezagunak gara, urteak eman genituen elkarrekin patruilatzen? , entzun
|
behar zuena
sumatzen hasi zen?. Badakit gogorra dela, baina hobe duzu kontu honi buelta gehiegirik ez ematea.
|
|
|
Nirearen antzeko beroki luzea zeraman soinean, lore sorta bat eskuan eta liburu bat besapean. Begi-bistakoa zen norbaiten zain zegoela edo egona zela gutxienez eta etorri
|
behar zuena
ez zela etorriko, itxaroten zeuden beste guztiek altxatzen baitzuten esku bat, egiten baitzuten keinu bat, kristalaren bestaldean aduanak igarotzen edo maletaren baten zain ikusten zituzten bidaiari iritsi berriak agurtzeko. Beroki luzedun gizona bakarrik zegoen bazter batean geldi, bakar, eskuan lore sorta zuela, ezkontide abandonatu baten itxurarekin.
|
|
|
Arreta handiz etzanarazi ninduten autoaren kapotaren gainean eta erdizka biluztu ninduten. Begiak itxi nituen gertatu
|
behar zuena
hobeto gozatzearren edo gogoratzearren, nahiz eta zabalduta ere ez nuen ezer ikusten. Uste dut txandaka saiatu zirela, ez dakit seguru, eskuak autoaren kontra tinkaturik atxikitzen baitzizkidaten.
|
|
|
Giudeccako kanalaren ertzetik itzuli bat eman genuen elkarrekin eta agur esateko ordua iritsi zitzaigunean musu bat eman nion ahoan. Hori izango zela erabaki nuen Veneziatik barrena gizon atsegin batekin paseatzen ibili eta benetako emakume batek egingo zukeena edo egin
|
behar zuena
. Ez zen izutu, noski.
|
|
|
Nahastea ikusita, dinamita erabil zezakeen galdetu zuen Mancisidorrek. Kapitainak baietz, egiteko
|
behar zuena
. Esan eta egin.
|
|
|
Aitaren pausoei erreparatuz gero, erabakitasun handiz zihoala ondoriozta zitekeen; egia zen –itxura guztia zuen– aitari burutik pasatu zitzaiola semea hil zekiokeelako posibilitatea –aitatasuna halakoa da eta bere beldurrak bizi du–; egia zen, halaber –oso litekeena da behintzat–, semearen hiru egun eta hiru gauetako ibilerak eta haren jarrerak –mutila lehen egunean itzul zitekeen, praketan fardela eginda– ezohiko sentimendua piztarazi behar ziotela aitari: Beñardorekiko halako ezagutza bat, adibidez, harrotasunetik hurbil-hurbil
|
behar zuena
... harrigarria baitzen, erresistentziaren ikuspegitik, hamar urteko mutil argal hark –heroi txiki bat ote zen, bada? – egindakoa; baina aitak garbi zuen, lehenik eta behin, lezio bat eman behar ziola... horregatik mintzatu zitzaion semeari, beharbada, mintzatu zitzaion bezala, labur bezain lehor, zuhaitz ondora iritsi ahala:
|
|
|
Mutilak teatro-kolpe bat bilatzen zuen, apika, baina ezin uka ondorio eraginkorrekoa izan zela, izeba, sabelaren aginduetara jarraitu
|
behar zuena
, honela mintzatu baitzen:
|
|
|
Beste elkarrizketa hartan, aldiz, gauzak guztiz bide batetik zihoazen, kontsul jaunak hitz eta pitz egiten zuen bitartean markes jauna isilik baitzegoen, entzuten eta entzuten, begiak zabalik –txoriarenak bezala, suge liluratzailearen aurrean–, bere psikearen zati bat –kristau zatia, inondik ere– elbarritua balu bezala: kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua
|
behar zuena
, hain zirudien markes jaunak, zati batean ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon-emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia.
|
|
|
Kontua da, izan ere, markesa andereak inbidiaren antzeko zerbait sentitu behar zuela –bere buruari ezetz eta ezetz esaten zion aldika, pentsamendu itsusi baten aurka borrokan balebil bezala–, era batean edo bestean: alabaren gaztetasunaren inbidia eta haren pasioaren inbidia; eta deabruzko galdera bat ere bururatu zitzaion, ausaz –" Ibili zen bezala ibiliko ote zitzaidan senarra, hots... adarrak jarriko ote zizkidan, horrelako kartak idatzi izan banizkio?" –, errudun sentiarazi
|
behar zuena
bi aldetatik: alde batetik, bere iraganaren nolabaiteko kritika zelako, eta bestetik, galdera bera inmoralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate-botoa –senarrarekin hautsi zuèn egun berean doi– ezarri zionetik, Ama Birjina txit garbiaren gero eta antzekoago izateko saioan; esan nahi baita galdera burura etorri orduko uxatu nahi izan zuela markesa andereak; alferrik, uxatu orduko itzultzen baitzitzaion –obsesioa zurrunbilo baten begia da, galdera-marka guztiak begiaren begi-bistan biraka jartzen dituena–, harik eta ohartu zen arte –oharkabean ohartu ere, jokabide hura betikoa zuelako, baita oroimenaren kodean erregistratua zuelako ere, ondorioz– hatzaren mugimendu batek erabaki zezakeela auzia, erruduntasun zama bere baitatik kolpetik kenduz:
|
|
|
Zer sentitu zuen, baina, on Rafael kalonjeak Gerardoren kartaren irakurraldi hartan? Pentsatzekoa da –kalonje jaunaren balizko espermatozoide adimendun batek ere halatsu pentsatuko zuen, beharbada, buztan-mugimendu elektrikoek pentsamendua eragotzi ezean– testuaren irakurketak halako kilika atsegin bat eragingo ziola gorputzean –gizona ar ezin iletsuago bat zen, azken batean, bere artasunean kitzikatua sentitu
|
behar zuena
, nola edo hala–, berandu gabe desatsegin bihurtu zitzaiona, haragizko plazerari, denik txikienari ere, leku ematea bekatutzat zuenez gero; esan nahi baita testua jakin-minez irakurtzen hasi zela kalonje jauna, harik eta amorrua jakin-minari gailendu eta lehen baino ere amorruago bihurtu zitzaion arte, karta, azkenean, mila puskatan hausteraino:
|
|
|
Esan nahi baita egintza hura, Alvarori aurre egitera bultzatu eta Reginak berak Ama Birjinaren erabateko graziatzat zuena, araua berresten zuèn salbuespena bezalakoa izan zela Reginaren bizitzan: ...uen, antza, baita itsu sinesten zuenean ere –itsu sinetsi beharko, markesa andereak bezala sinetsi nahi izatekotan! –, errealitatearekiko halako zentzu bat, jatorritik eta berezko mesfidantza batetik zetorkiona, ausaz, eskala sozialean ibili behar izan zuèn bideak baldintzatua, ezer ez izatetik zerbait izatera iristeko bidean zegoenak berezko zentzu bat behar baitzuen, defentsiban jarri
|
behar zuena
halabeharrez, mila lehia eta beste hainbat borrokaren ondorioz irabazitako guztia galtzeko arriskuan ez jartzeko... horixe baitzen, menturaz, psikearen edo sinesmenaren ikuspegitik, markesa anderearen eta Reginaren arteko alde nabarmenetako bat: markesa andereak itsu sinesten zuenean –handiki jaio zen eta handiki jarraituko zuen hil bitartean, egoera ekonomikoari lotutako kezka handirik gabe– itsu sinesten zuela... halako moldez, non ohikoa ez zèn edozein gertaerari mirariaren maila eman eta mirarien sailean kokatzen baitzuen usu; eta Reginak baietz esaten zion, markesa andereari beti esaten zion baietz:
|
|
|
–Natividadek gu zelatatzeko bada, ez! –segidan, baina, bizi-senak eta zuhurtasunak damurako bidean ipintzen zutela, sakoneko arrazoitzat
|
behar zuena
axaleko arrazoiarekin estaltzen saiatu zen–: Ez baitut Natividad sufritzen ikusi nahi...
|
|
|
Bi emakumeak ere, arinak bezain pinpirinak, bata bestea baino gaztexeagoa, oso animatuta zeuden: hain animatuta zirudien bietako batek –gazteenak–, non Nazariori eskutik heldu eta dantzara atera nahi izan baitzuen; eszenari erreparatuta, begi ahalguztidun batek garbi ikusiko zuen, garbi bezain xehero, Nazario eta emakumearen arteko borroka, jolasetik ere zerbait
|
behar zuena
. Nazariok irri egiten zuen; irri hark, baina –begi inguruan biribila zirudien arren, bazuen ezpainetan itzal bat, halako zurruntasun batek sortzen eta eratzen zuena eta irriaren biribiltasuna apurtzen–, bi indar kontrajarriren ondorio behar zuen, inondik ere:
|
|
|
Markesa andereak bere harrotasuna zuen, berezko berezkotasunetik ez ezik, sortzez jaso zuèn noblezia titulutik ere bazetorkiona eta bi iturburu zituena, beraz –bi aldiz puztua
|
behar zuena
, ondorioz–, baina nola bere harrotasun hark behar baitzuen, halaber, senarraren desleialtasunak zauritua –bi aldiz zauritua, alegia–, hala –irain orok bilatzen du irain kitatze neurrikoa–, hatz erakuslea norabide zehaztugabe batean zuzentzen zuela –gogoan behar zuèn irudiaren norabidean, ziurki–, ordainaren baldintzak zehaztu zituen Villalbakoak:
|
|
|
Frai Millanek zeremonia handiz bota zuen bota beharrekoa;" Orain" ahoskatu bezain laster, gainera, bizpahiru segundoko pausa egin eta begirada gero eta zorrotzago bat zuzendu zion ama nagusiari, esaldiaren bigarren zatiari ekin baino lehen. Eta ama nagusiaren burua, zurrunbilo baten mende
|
behar zuena
, orduantxe –bizpahiru segundoko tarte hartan– desaktibatu zen, antza: aurpegiera ederki aldatu zitzaion bederen, haren begi ingurua batez ere, begirada zorrotz bezain esanahitsua guztiz kamustu baitzitzaion ama nagusiari behingoan –tuntun aurpegia ere jarri zuen une batez, frai Millanek esaldiaren bigarren zatia bukatu ahala–, baita esanahiz hustu ere, apika.
|
|
|
aurpegiera ederki aldatu zitzaion bederen, haren begi ingurua batez ere, begirada zorrotz bezain esanahitsua guztiz kamustu baitzitzaion ama nagusiari behingoan –tuntun aurpegia ere jarri zuen une batez, frai Millanek esaldiaren bigarren zatia bukatu ahala–, baita esanahiz hustu ere, apika. Ama nagusia, beraz, ez zen ohiko ama nagusia, izaki blokeatu bat baizik –haren buruak ere zuri behar zuen une hartan–, lehenbailehen desblokeatu
|
behar zuena
–haren buru-estimuarekin lotutako kontu batek ere behar zuen tartean kontrapisu gisa, komunitateko mojak berari begira baitzituen ordurako, barregarri geratzeko posibilitatea ere hantxe–, halako moldez, non, segundo laburretako noragabetasunaren ostean –bizitzak beti eskaintzen dio beste aukera bat bizi nahi duenari–, halaxe esan baitzuen:
|
|
|
hauen artean, Ernestinarena; Ernestinaren irudia jopuntutzat hartzen zuèn balizko kamera ezkutu batek, baina, berehala antzemango zion beste xehetasun bati, hain zen antzemateko modukoa haren arnasestua, bularraren goitik beherako mugimenduak adierazia –haren azal zuriak ere horitzera jo zuen, bat-bateko min hori batek hartua-edo–, itolarrian balego bezala. Eta aita kameldarrak hitz eta hitz egiten zuen –hitzek berehala salatu zuten hizlaria, gizon ezin estuagoa
|
behar zuena
: " Eliza Ama Santuaren doktrina marra zuzena bezain garbia da, finkoa bezain nahastezina, halako suertez, non ez baitago esperimentuetarako tarterik, abenduan abendu, Pazkoan Pazkoa eta Garizuman Garizuma; eta san Pedro eta san Pablo, ekainaren 29an, eta san Martzial 30ean, eta ez alderantziz..." esan zuen, halako batean, frai Millanekiko erreferentzia garbian, frai Millan aipatu gabe–, eta Ernestinaren arnasestua ez zen baretu, bere hartan mantendu baizik... baita areagotu ere, noiz edo noiz; Ernestinak, izan ere, ohartu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik –doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen bati eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak berak ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur–, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela –iritsia zela jada– beste denbora bat, aita karmeldar estuaren barne-denborak estutua... horregatik hartu zuen Ernestinak, beharbada, eskuetan, gelaratu bezain laster –kapitulutik jangelara joan ziren mojak, eta jangelatik geletara–, frai Millanek aste pare bat lehenago egin ziòn oparia:
|
|
2009
|
|
|
Egunen batean maitasuna egon zela beraien artean eta horren emaitza garela gu. Enfin, asko liatzen naizela, eta aurkezpen laburra
|
behar zuena
izan, ia-ia Biblia bezain astun bihurtzen ari da. Kontua da emakumez inguratua hazi naizela.
|
|
|
Zapia lepo inguruan gelditu zaio zintzilik. Alboan, bere defendatzailea
|
behar zuena
, tiroak botatzeko prest zeuden mutilei oihu egiten zien bizkor itxurako haurra.
|
|
|
3-. Mitologia berria? izenarekin ezagutu zen proiektua, h. d., kristautasuna finitutzat eman betiko, arrazoi eta zientzia modernoek deseginda (haren fasea pasa da historian, eman
|
behar zuena
eman du: gizaki modernoaren kontzientziarekin elkartezina da engoitik), eta erlijio berri bat sortu,, kritikaren?
|
|
|
G AUR HONEZKERO EPELDUXEA da XIX. mendearen fedea zientzian, egiaren jabe bakarra, eta, harekin eskuz esku? itxaropena aurrerapen historikoan, gizadiaren emantzipazio material eta espiritual osoa ekarri
|
behar zuena
, biok baitziren erlijioaren gaindipenaren agintzaria sostengatzen zuten zutabeak. (Kasik parodikoa zera da, bidenabar ohartzea zilegi bada:
|
|
|
Eskolara joan zihoan helburu zuelako, baina eskola gero-geroko besterik ez zuen. Errekaduak egitera bidaltzen zutenean ere, errekadua zuen eginkizun, baina zergatik ez zuen gogoratzen dendan zer zen eskatu
|
behar zuena
–Dendarako bideak berak distraitzen zuelako(?).
|
|
|
Ez zuen alu hartaz pentsatu behar. Egin
|
behar zuena
atseden hartzea zen. Zaila zen, ordea, infernu hura guztia atzean uz
|
|
|
neon-argi berde eta urre koloreko letrero handi bat goian, The 7 th Heaven? 7 Zerua? izenarekin; leiho zabala, berariaz iluna, zeinek erdian zeraman Miller garagardoaren anagrama, hodi argidunez egina eta taberna zabalik zenean beti piztuta egoten zena; eta azkenik, ate lodia, distirarik gabeko ferra batzuekin apaindua eta pintura esku bat
|
behar zuena
. Ateak igarotzean garagardoz, alkoholez eta izerdiz nahasturiko bero lainoak kolpatu zuen.
|
|
|
han, baina, hainbatek eta hainbatek ez zuten beren zigarrotxoa erretzen, baziren bestelakoak, halere, tabakoa jabego pribatu onargarri bakarretakotzat zutenak?, baizik eta batak besteari pasatzen zion, honek beste norbaiti pasa ziezaion, erretzeko modu hura ere ideiak konpartitzeko beste modu bat balitz bezala; kideen artean, beste kide bat zen Domingo, jakina, besteek eskatzen ziotèn papera betetzen zuena, ezinbestean bete ere, bere iritziak kartsu bezain zorrotz ematen zituen, esate baterako, baita umore puntu batekin ere?, baina, aldi berean, Domingok galdera bat behar zuen buruan? lehendik ere egina
|
behar zuena
ziurki?. Zer egin behar dut, gerra iristen bada, nire familia alde batean eta ni bestean???, gerra aurreko giroa ere halakoa baitzen, zerumugan lubaki bat ipintzen zuena, gerraren geltokia helmuga; Domingok aise saihets zezakeen, alde batetik, galdera hura, noiznahi izan baitzezakeen gogoan bere familiarekin hautsi eta beste familia hura aukeratu zueneko mementoa, noiz eta, ezkondu baino egun gut... –Ni ez naiz odolarena, baizik eta gogoarena, eta nire gogoa zuekin dago:
|
|
|
Altzairuzko hodi bat zen, berokuntza sistemarena
|
behar zuena
, handik berorik hedatzen ez bazen ere, udako egun haietan nekez?; hodi hura, ganbara zeharkatzen zuèn tartean, hiru zatitan zegoen banaturik, zati bakoiza hurrengoan ongi ahokatuta; Teofilo Maria ahalegindu zen, luzaz ahalegindu ere, kokagunerik erosoenean ez zeudèn pieza haietako bi askatzen, baina orduan ere hutsaren hurrengoa gertatu zitzaion lanaren ordaina.
|
|
|
Esan zuen, beraz, Tasiok esan
|
behar zuena
; esan zuena, baina, laburrago ere esan zezakeen: laburrago eta zehatzago?
|
|
|
Baina gero, iristen zen haurrari bularra berriro emateko mementoa, lehenengo egunean, bigarrenean eta hirugarrenean, auskalo zenbat alditan? eta pazientzia handiz eraikitako argudio guztiak, hain argiak eta sendoak, itxura batean, pintorearen hitzen inguruan eraikitako hura partikularki, Reginak heldulekutzat
|
behar zuena
–erori egiten zitzaizkion, hain egiten zitzaion, zinez, besoetan zuèn, zer?
|
|
|
Domingok eta Teofilo Mariak izeba Ernestinari zuzendutako begiradetan garbi islatzen zen bakoitzaren aldartea: Domingok pozik zirudien, Teofilo Mariak desgorara; Domingok, beraz, izebaren interbentzioa olatu bat bezala sentitu behar zuen, aurrera egiteko aprobetxatu
|
behar zuena
, Teofilo Mariari aurrea hartuz, adibidez:
|
|
|
eutsi ezean?; izan ere, jende guztiak esaten zuen izeba Ernestina santa bat zela, apala, argia eta eskuzabala, baina izeba Ernestina Regina-enean bizi zen, eta Regina-eneari eusteko borroka latzak egin behar zituzten bai berak eta bai aitak ere fabrikan: esan nahi baita otso bat bezala jokatu behar zuela, ez al zen adierazgarria orbetarren armarria ere, Teofilo Mariaren irudimenak esanahi sinbolikoz beteta ikusi
|
behar zuena
, zeren bi otsok eusten baitzioten zuhaitz bati, aitak eta biek fabrikari eusten zioten bezala??, beste batzuk ebanjelioaren espirituaren arabera bizi zitezen, ardiak bezala; horregatik esan zizkion, ausaz, aitak hitz haiek, Teofilo Mariari buru-buruan sartuta geratu zitzaizkionak:
|
|
|
–Mesedez, Txaro, ez niri adarrik jo?!?; Txarok, baina, adarra jo zion, betean jo ere: iritzi hartakoa behar zuen Adak, segundo hura oroimenaren lurretatik desehortzi eta jira batera eta jira bestera zebilen bitartean, lo egin ezinik; esan nahi baita orduantxe ulertu zuela Adak, ausaz, adiskide minaren jokoa, Adak berak une hartan azpijokotzat
|
behar zuena
, orduantxe ulertu zuen bezala zergatik hasi zen Txaro hiru mutilekin, hirurak hiru hilabete gabe uzteko, Txaro sasi-arrazoiz estaltzen ahalegindu bazen ere benetako arrazoia: –Zergatik uste duzu, bada, utzi nituela hiru mutil haiek?
|
|
|
hori esan nahi al duzu? Hala bada, ez baita gehiago hitz egiterik!?; baina Domingok bazekien anaiaren asmoen berri, eta bazekien, ondorioz, Teofilo Mariak ez zuela halako erreakzio bat baizik espero, berak guztiz eragotzi
|
behar zuena
:
|
|
|
–Begira Gabinori: hortxe begien egiak eta hortxe egien begiak!?, baina hura zen justu besteek berarengandik espero ez zutena, guztien gainean zegoèn etxekoandreak halako inpartzialtasun bat eta halako objektibitate bat zor baitzizkien guztiei, faboritismorik gabe, hura bezalako auzi batean; azkenean, segundo batean erabaki
|
behar zuena
lauzpabost segundotan luzatu zen, jakina, eta, hala eta guztiz ere, hainbeste gauza zeuzkan Reginak buruan, non ezin erabaki izan baitzuen, harik eta, aspaldi ikasitako erreflexu baldintzatu batez, Ernestinari so egin zion arte, laguntza bila:
|
|
|
hautsi behar izan bazuen ere; semearen ezpainetatik hitz hura entzun zuenean, berriz. Euzkadi?, barrua irauli zitzaion, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zuen, erabateko aztoramendu batek hartu balu bezala; Reginak, izan ere, Espainia maite zuen, Espainia Handi bat, berak, hain zuzen ere, Madrilen ezagutu zuena, markes jaun-andereen eta Espainiako beste handiki batzuen bidez: ...arrari lotua egon zitekeena, aurrean ez markesa andererik ez haren koloniarik ez zuen arren, Euzkadi hitzari lurrin ito bat zerion bitartean, simaurrarena izan zitekeena (zer besterik eskain ziezaiokeen, bada, mundu txikiak mundu zabalari?), kontrastez 7; esan nahi baita auzi hari buruz Reginak izan zezakeèn iritzia haragian errotutako iritzi bat zela, aberetasunetik gizatasunetik baino hurbilago
|
behar zuena
–zer besterik da usaimena, bada, arnasaren erdiguneraino eta haragiaren muineraino sartzen den zentzumena baizik??, eta logikan oinarritutako edozein pentsamenduk baino indar handiago zuena, ondorioz; hala, bada, Gabinok muga haiek hautsi zituen, Reginaren usaimenak egituratutako orbetarren espazioarenak, eta garaia zen Gabino orbetarren espaziora itzularazteko; buruak zuhurtasunera bultza zezake... berriro ahoka zitezen; horregatik, beharbada, kontua ezin serioagoa zelako, Regina zelatan egon zen egun haietan, Felipe noiz etorriko
|
|
|
hura, alegia? ez baitzen egun batean ez bestean hiltzen; halakoetan, anaiatxoari buruzko pelikula hura, itsusia bezain erreala, ongi bukatuko zela pentsa zezakeen arren, heriotzako orduan haurra aingeru bihurtzean bukatu ere, Maria Bibianak ezin ekidin izaten zuen egunerokotasuna, erraietatiko beldurraren eta ezinegonaren ingurura eraman
|
behar zuena
, ezinbestean?: halakoetan, beraz, benetako irudirik ezean, arnasestuka imajinatzen zuen haurra, oso litekeena da?, edo beste mota bateko sufrikarioren batean, harik eta berari ere arnasa estutzen zitzaion arte, ez-hiltzea edo ezin hil izatea betiko hiltzea baino askoz okerragotzat joko balu bezala; halakoetan, halaber, Jauna hartzen zuenean batik bat, Kristo gurutziltzatuaren irudia etortzen zitzaion burura, eta bihotzaren mintzoaz eskatzen zion, apaltasunez hasieran:
|
|
|
Negua zen kanpoan, eta negua Adaren barruan; Txarorekin egin
|
behar zuena
egin zuela sinesten bazuen ere, hausturak, beste ikuspuntu batetik, ez zion batere onik egin; Txaro, izan ere, kultura handikoa izateaz gain, hiztun bikaina zen, bizizalea, bere bizitzari ere. Adarenari, bizigarri aparteko bat erantsi ziona, gatza eta piperra, harremanak iraun bitartean; eta zauri bat zuen, jakina, ixten saiatu arren behin eta berriro irekitzen zitzaiona, errudun usteak?. Aitortzen dut neure errua?
|
|
|
" Mesedez, Txaro, ez niri adarrik jo...!"; Txarok, baina, adarra jo zion, betean jo ere: iritzi hartakoa behar zuen Adak, segundo hura oroimenaren lurretatik desehortzi eta jira batera eta jira bestera zebilen bitartean, lo egin ezinik; esan nahi baita orduantxe ulertu zuela Adak, ausaz, adiskide minaren jokoa, Adak berak une hartan azpijokotzat
|
behar zuena
, orduantxe ulertu zuen bezala zergatik hasi zen Txaro hiru mutilekin, hirurak hiru hilabete gabe uzteko, Txaro sasi-arrazoiz estaltzen ahalegindu bazen ere benetako arrazoia: " Zergatik uste duzu, bada, utzi nituela hiru mutil haiek?
|
|
|
Negua zen kanpoan, eta negua Adaren barruan; Txarorekin egin
|
behar zuena
egin zuela sinesten bazuen ere, hausturak, beste ikuspuntu batetik, ez zion batere onik egin; Txaro, izan ere, kultura handikoa izateaz gain, hiztun bikaina zen, bizizalea, bere bizitzari ere –Adarenari– bizigarri aparteko bat erantsi ziona, gatza eta piperra, harremanak iraun bitartean; eta zauri bat zuen, jakina, ixten saiatu arren behin eta berriro irekitzen zitzaiona, errudun usteak... Txaro belauniko agertzen zitzaion, besoak luzaturik, arrenka, bazter ilun bakarti batean, haizearen ziztuen artean, harik eta Adari esaten zion arte:
|
|
|
horregatik, don Zoilok ziurtatu zien arren anai-arrebek ez zutela haurraren edo ustezko haurraren heriotzarik ikusiko hura bakean uztekotan –" lasaitasun hori izango duzue behintzat..." –, Maria Bibiana ez zegoen lasai: haurra –" zer" hura, alegia– ez baitzen egun batean ez bestean hiltzen; halakoetan –anaiatxoari buruzko pelikula hura, itsusia bezain erreala, ongi bukatuko zela pentsa zezakeen arren, heriotzako orduan haurra aingeru bihurtzean bukatu ere, Maria Bibianak ezin ekidin izaten zuen egunerokotasuna, erraietatiko beldurraren eta ezinegonaren ingurura eraman
|
behar zuena
, ezinbestean–: halakoetan, beraz, benetako irudirik ezean, arnasestuka imajinatzen zuen haurra –oso litekeena da–, edo beste mota bateko sufrikarioren batean, harik eta berari ere arnasa estutzen zitzaion arte, ez-hiltzea edo ezin hil izatea betiko hiltzea baino askoz okerragotzat joko balu bezala; halakoetan, halaber, Jauna hartzen zuenean batik bat, Kristo gurutziltzatuaren irudia etortzen zitzaion burura, eta bihotzaren mintzoaz eskatzen zion, apaltasunez hasieran:
|
|
|
Domingok eta Teofilo Mariak izeba Ernestinari zuzendutako begiradetan garbi islatzen zen bakoitzaren aldartea: Domingok pozik zirudien, Teofilo Mariak desgorara; Domingok, beraz, izebaren interbentzioa olatu bat bezala sentitu behar zuen, aurrera egiteko aprobetxatu
|
behar zuena
, Teofilo Mariari aurrea hartuz, adibidez:
|
|
|
Esan zuen, beraz, Tasiok esan
|
behar zuena
; esan zuena, baina, laburrago ere esan zezakeen: laburrago eta zehatzago... eta hala, barrutik hats hartu eta eskua Teofilo Mariaren eskuan ipintzen zuela (Tasioren begiradari eztiaren distira zerion jada), jarraitu zuen:
|
|
|
Bilera hartan parte hartzen zutenak, izan ere, sutsu ari ziren, kez gainezka zegoèn gela arnastezin batean sartuta, gehienak erretzaileak izaki: ...pasa ziezaion, erretzeko modu hura ere ideiak konpartitzeko beste modu bat balitz bezala; kideen artean, beste kide bat zen Domingo, jakina, besteek eskatzen ziotèn papera betetzen zuena, ezinbestean bete ere –bere iritziak kartsu bezain zorrotz ematen zituen, esate baterako, baita umore puntu batekin ere–, baina, aldi berean, Domingok galdera bat behar zuen buruan... lehendik ere egina
|
behar zuena
ziurki –" Zer egin behar dut, gerra iristen bada, nire familia alde batean eta ni bestean?" –, gerra aurreko giroa ere halakoa baitzen, zerumugan lubaki bat ipintzen zuena, gerraren geltokia helmuga; Domingok aise saihets zezakeen, alde batetik, galdera hura, noiznahi izan baitzezakeen gogoan bere familiarekin hautsi eta beste familia hura aukeratu zueneko mementoa, noiz eta, ... " Ni ez naiz odolarena, baizik eta gogoarena, eta nire gogoa zuekin dago:
|
|
|
hori esan nahi al duzu? Hala bada, ez baita gehiago hitz egiterik!"; baina Domingok bazekien anaiaren asmoen berri, eta bazekien, ondorioz, Teofilo Mariak ez zuela halako erreakzio bat baizik espero, berak guztiz eragotzi
|
behar zuena
:
|
|
|
Corpus Christi jaiegunean prozesioan parte hartzen zuenekoa, adibidez, banda militarraren soinuen konpasean desfilatuz hiriko kaleetan barrena, umez osatutako konpainia batean –tronpeten eta atabalen erritmora errenditutako uniforme militarrak lerroan, haragia arau eta araua haragi bihurtutako geometriaren eremuan... besoak indartsu katapultatuz eta neurriz kanpora eramanez, baita istantean neurrira ekarriz ere, arauak indarra balu bezala oinarri, eta indarrak araua–, inoiz konpainiako kapitain gisa ere bai –Rikardo Lehoibihotz berraragitua balitz bezala, agindupeko gurutzatuen buruzagi bihoztuna, kristau herriaren heroia–; aitaren kargua betetzeko eta orbetarren zutabe nagusia izateko ikuspegian hezia izateaz gain, Teofilo Mariak bai baitzuen halako sentimendu bat, Jainkoak kargu hartarako predestinatu balu bezala –Benjamin Mariaren itzala ahazteko ahaleginean, jarrera handinahi hartara bultzatzen ote zuen, halaber, itzalak berak, erreakzio inkontziente bezain paradoxiko batean? –, erregeek, printzeek eta gainerako handikiek Jainkoarengandik jasotzen baitzuten, Jainkoaren betidaniko egitamuaren arabera, boterea –Elizaren doktrina ofiziala zen–, eta bera ere errege izateko deitua izan baitzen... noizbait izango zen, orbetarren erresuman, han Regina-eneko Jerusalemenen; horregatik, beharbada, Teofilo Mariak naturaltasunez hartzen zituen manifestazio haiek –martxa militarrak, prozesioak eta desfileak–, baina baita gogo beroz ere, manifestazio haiek ematen baitzioten forma formarik ez zuèn mundu sakratu ikusezinari; esan nahi baita beste manifestazio guztiak –ebanjelioa edo ebanjelioaren mezua, esaterako– bigarren mailan geratzen zitzaizkiola, manifestazio nagusi haien aurrean; egia zen, ebanjeliora joz gero, halako kontraesanak azaleratzen zitzaizkiola; Teofilo Mariak, baina, bere gain hartzen zituen kontraesan haiek guztiak, errudun usteak eta eskrupulu ustelak alboratuta, kontzientziaren ustezko akusazioei zuribideak nonahi aurkituz; izan ere," Ezpataz hiltzen duena ezpataz hiltzen da" esan zuen Jesusek, bai, baina nork uka zezakeen ezen kristautasunak nekez eutsiko ziola bi mila urteko etorkizun oparoari, hura bermatu zuèn ezpatari –excalibur-ari? – eutsi ezean?; izan ere, jende guztiak esaten zuen izeba Ernestina santa bat zela, apala, argia eta eskuzabala, baina izeba Ernestina Regina-enean bizi zen, eta Regina-eneari eusteko borroka latzak egin behar zituzten bai berak eta bai aitak ere fabrikan: esan nahi baita otso bat bezala jokatu behar zuela –ez al zen adierazgarria orbetarren armarria ere, Teofilo Mariaren irudimenak esanahi sinbolikoz beteta ikusi
|
behar zuena
, zeren bi otsok eusten baitzioten zuhaitz bati, aitak eta biek fabrikari eusten zioten bezala? –, beste batzuk ebanjelioaren espirituaren arabera bizi zitezen, ardiak bezala; horregatik esan zizkion, ausaz, aitak hitz haiek, Teofilo Mariari buru-buruan sartuta geratu zitzaizkionak:
|
|
|
aberastasuna eta handitasuna –hiriburuan" norbait" izaterainoko handitasuna–, hartarako iraganarekin –Reginari txiki gertatzen zitzaiòn munduarekin– hautsi behar izan bazuen ere; semearen ezpainetatik hitz hura entzun zuenean, berriz –Euzkadi–, barrua irauli zitzaion, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zuen, erabateko aztoramendu batek hartu balu bezala; Reginak, izan ere, Espainia maite zuen, Espainia Handi bat, berak, hain zuzen ere, Madrilen ezagutu zuena, markes jaun-andereen eta Espainiako beste handiki batzuen bidez: ...iarrari lotua egon zitekeena, aurrean ez markesa andererik ez haren koloniarik ez zuen arren, Euzkadi hitzari lurrin ito bat zerion bitartean, simaurrarena izan zitekeena (zer besterik eskain ziezaiokeen, bada, mundu txikiak mundu zabalari?), kontrastez7; esan nahi baita auzi hari buruz Reginak izan zezakeèn iritzia haragian errotutako iritzi bat zela, aberetasunetik gizatasunetik baino hurbilago
|
behar zuena
–zer besterik da usaimena, bada, arnasaren erdiguneraino eta haragiaren muineraino sartzen den zentzumena baizik? –, eta logikan oinarritutako edozein pentsamenduk baino indar handiago zuena, ondorioz; hala, bada, Gabinok muga haiek hautsi zituen, Reginaren usaimenak egituratutako orbetarren espazioarenak, eta garaia zen Gabino orbetarren espaziora itzularazteko; buruak zuhurtasunera bu...
|
|
|
" Begira Gabinori: hortxe begien egiak eta hortxe egien begiak!", baina hura zen justu besteek berarengandik espero ez zutena, guztien gainean zegoèn etxekoandreak halako inpartzialtasun bat eta halako objektibitate bat zor baitzizkien guztiei, faboritismorik gabe, hura bezalako auzi batean; azkenean, segundo batean erabaki
|
behar zuena
lauzpabost segundotan luzatu zen, jakina... eta, hala eta guztiz ere, hainbeste gauza zeuzkan Reginak buruan, non ezin erabaki izan baitzuen, harik eta, aspaldi ikasitako erreflexu baldintzatu batez, Ernestinari so egin zion arte, laguntza bila: so zorrotz bat zen, inkisitiboa, berehalako iritzia eskatzen ziona, zeinari Ernestinak keinu ezaxola batekin ihardetsi baitzion, harekin zera esan nahi balio bezala:
|
|
|
Altzairuzko hodi bat zen, berokuntza sistemarena
|
behar zuena
, handik berorik hedatzen ez bazen ere, udako egun haietan nekez...; hodi hura, ganbara zeharkatzen zuèn tartean, hiru zatitan zegoen banaturik, zati bakoiza hurrengoan ongi ahokatuta; Teofilo Maria ahalegindu zen, luzaz ahalegindu ere, kokagunerik erosoenean ez zeudèn pieza haietako bi askatzen, baina orduan ere hutsaren hurrengoa gertatu zitzaion lanaren ordaina.
|
|
2010
|
|
|
Hemen buka nezakeen kontu hau, baina beste xehetasun bat ere ekarriko dizut hona? jakinarazi ere, jakinarazi behar baitizut sakrifizio sinbolikoarekin batera hartu nuèn pozari beste poz mota bat jarraitu zitzaiola, olatu bati beste olatu bat bezala?, nire osotasuna bilatzen zuèn bizi-senarekin lotua
|
behar zuena
nahitaez, neure bi eskuen jabe nintzela ohartzean. Bizitza halakoa baita, edo halakoa ikusten baitut gero eta gehiago:
|
|
|
Nire begiek ikusi ez arren, baina, sentimendu aitorrezinagoak eta berekoiagoak ote zebilzkion Teori azpitik? Harrotasuna, adibidez, harrokeriatik ere askotxo
|
behar zuena
, haur hark?. Ez dakit zergatik, baina haurrak mutila behar du, ia seguru nago?, esaten hasi zen Susana, zenbat eta haurdunaldiak aurrerago egin, gero eta usuago?
|
|
|
–Zer uste duzu, txotxongilo bat naizela nirekin zernahi egiteko? Lehen munstro bat sartu zenidan etxean, hilik eta lurperaturik
|
behar zuena
jaio baino lehen, eta orain bizi-bizirik behar zuèn aingerutxo baten hilotza bidaltzen didazu lurpera dezadan. Popatik hartzera?!?.
|
|
|
etxetik agerketen zelairako bidean gindoazela zu bat-batean gelditu eta honela mintzatu baitzinen: . Konta iezaiozu Gabinori zer gertatu zitzaigun atzo, Maria Bibiana?; istantean antzeman nion ezin zitekeela ezer onik izan, zure begiratua ere halakoa baitzen, ezin irmoagoa, oinarrian arrazoi potoloren bat
|
behar zuena
; kontakizuna Maria Bibianaren esku uztea, bestalde, beste arrazoi bat gehiago zen, balizko arrazoi potoloari erantsi beharrekoa, anai-arreba guztiok fidatzen baikinen Bibiren zintzotasunaz?
|
|
|
ez pozez saltoka, baizik eta poz sosegatuago batek hartuta, bere buruari arestian egindako ukoa erraietatik zetorkiòn baiezko harekin berdindu balu bezala. Domingo, beti Domingo amaren baitan egun haietan!?, eta berdindu baino gehiago ere bai; amak ez zuen, beraz, valsik dantzatuko eta ez hondartzara gehiagotan joango, uko hartan bakarrik lora baitzitekeen esperantza, Domingoren itzuleraz mintzatzen zitzaiona, etxekaltearen parabolan bezala; are gehiago: uko hura ez zen jada amaren baitan uko bat, orduantxe ulertu baitzuen, ausaz, don Antonio azkenaurreko maila zela, ezinbestean igo
|
behar zuena
, azken mailari ekiteko: azken maila hura, Ama Birjinarenagana zuzenean eramango zuena:
|
|
|
Adak egin zidàn irria, kezkak eta beldurrak zurrundutako betarte ezin ilunagoa guztiz aldatu eta konplizitate ezkutu batek argitua
|
behar zuena
–, etxetik alde egingo nuela esan nuenean?!; eta, hala ere, ez zen irri nabarmen bat izan, irri ia antzemanezin bat baizik, irri bat baino gehiago ere bazena aldi berean, samurtasun ezusteko baten zizelak-edo moldatua; nireganako mirespen kutsu bat ere bazuen irri hark!; esanahiz betetako irria zen, abegitsua zinez: hain abegitsua, non orduantxe jakin bainuen, irriak iraun zituèn hiru-lau segundoko tarte hartan, arreba lubakiaren alde berean nuela:
|
|
|
Eta iritsi zen nire urtemuga, hamasei urte betetzen nituenekoa, etxekook gauez izango genuen ospakizun berezia, aita etortzean?, hartu nuen giltza, igo ginen ganbarara?;. Ez dakizu zenbat irrikatu izan dudan une hau iristea!? esan zidan Helenak isilkiro, zuzenean armairura abiatzen zen bitartean; ni urduri nengoen, baina ez hain urduri ere, etsita nengoelako, ausaz, Helenaren nahirik nahitsuenera makurtuta; gero, armairua ireki eta soineko gorria hartu zuen, amarena
|
behar zuena
, hain zen nabarmena;. Sagurik ez gaur?, esan nion, zerbait esan behar-eta;. Ez naiz harritzen.
|
|
|
Lehenik eta behin, baina, etxean problema izugarri bat genuen, don Zoilok epe laburreko bizitza ematen zion Benjamin Mariari, baina hura zaindu eta artatu egin behar zen bitartean?, urgentziazko irtenbideren bat
|
behar zuena
, eta hala erabaki genuen zuen amak eta biok erdibidea: ni haurrarekin biziko nintzen bisitarien goiko gelan, hura etengabeko zaintzapean edukitzeko. Rakel neskamearen laguntza ere izango nuen?, eta ama zuekin geratuko zen, neurri harekin zuen begi errugabeak itsustasunaren erasotik libratuko genituelakoan?
|
|
|
esan zidan egun batean; eta nik: . Berdin dira bat eta bi, Jainkoa hauspo dugunean???, tratu berezia
|
behar zuena
eta ariman marka ezabaezin bat utzi zidana, harekin ohartu bainintzen, halaber, zuk ere egin zenuen zeure sator-lana urte batzuk lehenago, Damaso, pauso hura emateko zailtasunak berdindu zizkidana!?, fedea, Jainkoaren dohaintzat nuena, lantzeko zerbait ere bazela:
|
|
|
Hara Ortegaren kontzeptu abstraktua haragizko emakume bihurtua? nahiz eta soineko lurruntsu hark emakumeari halako aire bat ere ematen zion, biziro erakartzen ninduena eta, nola edo hala, nik nuèn emakume idealaren estereotipoarekin lotuta
|
behar zuena
, ondorioz: nola, baina, baldin eta neska haren gorputz ederrak Adarenarekin zerikusirik ez bazuen?!
|
|
|
zela,, edukia moldatzearekin batera prozesuaren oinarri politikoak zartatzen zituelako?. ETAren hitzetan,, konponbide prozesuan jauzi bat irudikatu eta Euskal Herriaren errekonozimendurako une berri bat markatu
|
behar zuena
, prozesua mamiz husteko eta desitxuratzeko adierazpena, bilakatu zuen Rodriguez Zapaterok, eta, negoziazio prozesuari Espainiako legalitatearen mugak markatzeko balio izan zuen?.
|
|
|
argitu zien pilotuak. Eta azkenean urruneko masa berde bat agertu zitzaion, oihana
|
behar zuena
. Bai, oihan tropikala zen hura dudarik gabe, eta geroz eta gertuago zegoen, ematen zuen masa berde horrek irentsi egin nahi zuela abioia, garai batean maien hiriekin egin bezala.
|
|
|
Amaiak erruduntasun zimiko bat sentitu zuen, Mario baitzen bertan gelditu
|
behar zuena
. Amaia, ozeano bat tarteko, betiko libratu zitekeen mehatxu ilun horietatik guztietatik.
|
|
|
Oraingo honetan laukote batek osatzen zuen taldea. Bi kazetari faltsuak, bata kamera eskuan eta bestea mikrofonoarekin, alde batetik, eta, bestetik, gizon edadetu eta elbarri bat eta bere laguntzailea
|
behar zuena
. Laurak iparramerikarrak izaki, ingelesez ari ziren, eta Amaiak nekez jarraitu ahal izan zituen trukatzen zituzten hitzak.
|
|
|
Gizon zahar bat, esango zuketen. Gizon bat, berarekin ikusi ezin zena eta gauez eta ilunetan eraman
|
behar zuena
, nahiz bertakoek ez zieten ja atzerritarrei erreparatzen, beren ezer ez egite kategorikoan etorri bezala alde egin eta beste batzuek haien lekua beteko zutela jakitun.
|
|
|
Berandu gabe jakin nuen bueltatxo hura aitzakia hutsa zela anai-arrebok bakarrik egon gintezen, gertatu beharreko eta niri jakinarazi beharreko berria bezperan gertatua baitzen, itxura batean; zuk aditzera eman zenidan ez bezala, gainera, hura ez zen zeruko berria, lur-lurrekoa baizik... etxetik agerketen zelairako bidean gindoazela zu bat-batean gelditu eta honela mintzatu baitzinen: " Konta iezaiozu Gabinori zer gertatu zitzaigun atzo, Maria Bibiana"; istantean antzeman nion ezin zitekeela ezer onik izan, zure begiratua ere halakoa baitzen, ezin irmoagoa, oinarrian arrazoi potoloren bat
|
behar zuena
; kontakizuna Maria Bibianaren esku uztea, bestalde, beste arrazoi bat gehiago zen, balizko arrazoi potoloari erantsi beharrekoa, anai-arreba guztiok fidatzen baikinen Bibiren zintzotasunaz...
|
|
|
Nire begiek ikusi ez arren, baina, sentimendu aitorrezinagoak eta berekoiagoak ote zebilzkion Teori azpitik? Harrotasuna, adibidez, harrokeriatik ere askotxo
|
behar zuena
, haur hark —" Ez dakit zergatik, baina haurrak mutila behar du, ia seguru nago..." esaten hasi zen Susana, zenbat eta haurdunaldiak aurrerago egin, gero eta usuago— orbetarron leinuaren jarraipena ziurtatzen baitzuen, azken batean, baita fabrikarena eta Jainkoak orbetarrei ustez zuzendua eta esleitua zièn misioarena ere. Baldintza haietan, bada, nola tratatuko zuen Teok Susana gaizki?
|
|
|
" Zer uste duzu, txotxongilo bat naizela nirekin zernahi egiteko? Lehen munstro bat sartu zenidan etxean, hilik eta lurperaturik
|
behar zuena
jaio baino lehen, eta orain bizi-bizirik behar zuèn aingerutxo baten hilotza bidaltzen didazu lurpera dezadan. Popatik hartzera...!".
|
|
|
" Domingorengatik, edozein gauza"; ama, beraz, pozik zegoen... ez pozez saltoka, baizik eta poz sosegatuago batek hartuta, bere buruari arestian egindako ukoa erraietatik zetorkiòn baiezko harekin berdindu balu bezala —Domingo, beti Domingo amaren baitan egun haietan! —, eta berdindu baino gehiago ere bai; amak ez zuen, beraz, valsik dantzatuko eta ez hondartzara gehiagotan joango, uko hartan bakarrik lora baitzitekeen esperantza, Domingoren itzuleraz mintzatzen zitzaiona, etxekaltearen parabolan bezala; are gehiago: uko hura ez zen jada amaren baitan uko bat, orduantxe ulertu baitzuen, ausaz, don Antonio azkenaurreko maila zela, ezinbestean igo
|
behar zuena
, azken mailari ekiteko: azken maila hura, Ama Birjinarenagana zuzenean eramango zuena:
|