2000
|
|
Irratiak-eta, aldiz, bizitza normala egiten ari ziren lagunek uzten zizkiguten bisitetako kabinetan, eurek bisita egiten zutenean. Irratia neurtuan erabili
|
behar zenuen
, berriak entzuteko doi-doi; behin pilak ahituz gero, ez baitzeneukan besterik erosterik.
|
|
Galerian lagunekin hitz egitea debekatuta zegoen. Kartzeleroak txaloa jotzen zuenean jaitsi
|
behar zenuen
galeriatik patiora, txaloa jotzen zuenean egin behar zenuen hau edo hura. Beti bazen kartzeleroaren txaloren bat edozein aitzakiarekin.
|
|
Galerian lagunekin hitz egitea debekatuta zegoen. Kartzeleroak txaloa jotzen zuenean jaitsi behar zenuen galeriatik patiora, txaloa jotzen zuenean egin
|
behar zenuen
hau edo hura. Beti bazen kartzeleroaren txaloren bat edozein aitzakiarekin.
|
|
Galeriako lehena zen nire txaboloa; neu kontatzen ninduten lehenengo, eta jarraian gainerakoak. Errekuentorako leiho ondoan zutik egon
|
behar zenuen
, esan dudanez. Goiz hartan ordea, ohean aurkitu ninduten, jaikitzeko asmorik gabe.
|
|
Bazkaldu ere bertan egiten genuen. Bazkalondoan zigarro bat erretzeko edo halako zerbaiterako asti apur bat izan nahiez gero, ahalik eta bizkorren joan
|
behar zenuen
bazkaritarako ilarara. Azken aldean gertatzen bazinen, denbora gutxiago otordurako.
|
|
" sasoi honetan", esplikatu zuen etxekoandreak," kanpoko jende asko izaten da"; bazirudien berak ere deploratu egiten zuela; Xanek, larrixko, begirada bazterkatu zuelarik: " zenbat denborako
|
behar zenuen
–", galdetu zuen etxekoandreak. " Gau baterako zen".
|
2001
|
|
Baina, berehalaxe, han genituen eskuindarrak alde batetik, marxistak bestetik... Denen artean nola asmatu ez zenekiela ibili
|
behar zenuen
, ez baitzegoen inori atea ixterik...
|
|
Urte batzuk geroago, 79 edo 80ko neguanordurako itzulia zen Madrilen bizitzera-, garai hartan desenkantoari buruz hain ugariak izan ziren nobela haietako bat bidaliko zion, eskaintza nostalgiko batekin, eta pasarte luze bat azpimarratua zuela. " Iraultza ez zen aukera gisa sentitzen" zioen gutxi gorabehera pasarteak," esentzia gisa baizik; edo iraultzaile zinen, eta orduan iraultzaile buruaz pentsatu eta iraultzaile bihotzaz sentitu
|
behar zenuen
, edo ez zinen, baina orduan izan nahia baino ez zen geratzen, eta ez izatearen kulpa behin eta betikoa". Eskaintzak, berriz," Hain zapalduak eta hain libre izan ginen egun haien gomutaz" zioen, haren letra biribil eta argiaz idatzia.
|
|
Hegaldia eten eta eskala egin beharra baldin badago, konpainia derrigortuta dago ahalik eta azkarren joan
|
behar zenuen
lekura eramatera, non eta bidaia zati horri dagokion zenbatekoa itzultzea eskatzen ez duzun.
|
|
Konpentsazio horiez gainera, eskubidea duzu konpainiari joan
|
behar zenuen
lekura telefono dei bat egin edo faxa bidaltzearen gastua ordaintzea eskatzeko, baita janaria eta edaria ere, itxaron behar duzun denboraren arabera eta hotela, gau bat edo gehiago eman beharra gertatzen bada.
|
|
Ikusi
|
behar zenuen
Antonek zenbat galdera egin didan zutaz... (Asper aurpegiz) Denak erantzun ditut.
|
2002
|
|
Bitartekoen bidez ekarri genituen HBko ordezkariak Ajuria Enera, PSOEkoak ere sartu genituen asuntoan kasik belarritik tiraka... Zeren eta ikusi
|
behar zenuen
Danborenea baten jarrera. Baina onartu zuten.
|
|
Gurekin batera ari da hegan. Esan nizun
|
behar zenuen
punttu-punttuan agertuko zela. Ez zuk eta ez nik ez genuke ezertxo ere egiterik izango arrebak lagunduko ez baligu.
|
|
atzo aditzondoak bi analisi posible ditu: destinatiboa (atzoko egin
|
behar zenuen
lana) eta lekugenitiboa, izenlagungilea (atzoko filma).
|
|
-Beharbada kafea barik kamamila hartu
|
behar zenuen
. Ez al duzu hala uste?
|
|
-Tiroak entzun bazenituen, hildakoa erortzen ikusi bazenuen, hiltzailea ere ikusi
|
behar zenuen
. Tira, polit hori-ertzainaren jarrera adeitsu nahia eta iragarki-irribarrea gero eta higuingarriagoak zitzaizkidan-, egizu ahalegina, ea zer gogoratzen duzun.
|
|
-Honezkero dendan
|
behar zenuen
, ama. Zoaz, ez kezkatu niregatik, ondo nago-esan nion.
|
|
Santosek harrezkero krimenaren eguneko ibileren zertzeladak emanak zizkiela, Algortatik urrun ibili zela arratsalde hartan, eta datu haien benetakotasuna egiaztatzen ari zirela. " Ikusi
|
behar zenuen
, Antonia, zelako berbakera daukan Asenjo horrek. Enbaxadore batekin ari balira ere ez zuketen leunago tratatuko.
|
2003
|
|
«Bere mundua oso erakargarria zen, baina berea zen eta horregatik, arriskutsua. Garbi izan
|
behar zenuen
hori ez zela zure mundua». Horregatik urte hauetan guztietan bisita eta bisita artean denbora pasatzen utzi duela dio Morrasek:
|
|
Benetan modaz kanpo zegoen esatea kantu bat maite zenuela. Gutxienez rock erradikalekoa izan
|
behar zenuen
, edo gutxienez dance music-ekoa. Jendea aurreko sasoi errebindikatibo eta aski panfletarioaren erreakzio batean zegoen.
|
|
Ez komisariakoaz, ez hondatze fisikoaz, ez psikologikoaz... ezertaz ez. Maiatza heldu zen eta alde egiteko prestatzen hasi zinen, amatasun oporraldia hartu
|
behar zenuen
. Orduan saiatu nintzen, bitan edo, zerbait esaten.
|
|
Biluzik jarri
|
behar zenuen
haraino iristeko.
|
|
zeure baitatik mamitu
|
behar zenuen
denbora.
|
2004
|
|
Deustun ezin zen horrelakorik: irakasleek eguneko lezioa ematen zuten eta hurrengo egunean buruz ikasita eraman
|
behar zenuen
. Egunero joan behar zen mezatara, eta nik ezin nuen soportatu.
|
|
Ez dut ulertzen. Atzo ere nirekin zeunden eta ez dakit nongo kafetegitara joan
|
behar zenuen
. Hainbeste denbora elkar ikusi gabe, eta ezin izan genuen lasai hitz egin.
|
|
Baina saiatu
|
behar zenuen
txakurraren jabeari zer gertatu den argi eta garbi azaltzen.
|
|
Duela bost minutu jaiki
|
behar zenuen
!
|
|
Eskerrik asko, esan
|
behar zenuen
.
|
|
–Eta horrekin zer? Nola pentsatu
|
behar zenuen
, ba, inork hilko zuenik?
|
|
—Bai, orain isilik eta baketsu dago den-dena —jarraitu zuen La Vachek— Baina ikusi egin
|
behar zenuen
orain dela urtebete edo gutxiago. Egunez fusilak tiraka, gauaz fusilak tiraka.
|
|
Gero, nire ondoan izeba Maria zegoen, Urnietakoa eta, hark esan zidan: ‘Ikusi
|
behar zenuen
Uxueren irribarrea’.. Eman zidan pena bat...
|
2005
|
|
Han genituen eskuindarrak alde batetik, marxistak bestetik... Denen artean nola asmatu ez zenekiela ibili
|
behar zenuen
, ez baitzegoen inori atea ixterik...
|
|
–Esaiezu txakur horiei, argi dago haiek zerbait gehiago pentsatzen dutela. Ikusi
|
behar zenuen
urtebetean zenbat pasatu den epaileen aurretik edo espetxetik, handik hilabetera kargurik barik kalean geratzeko...
|
2006
|
|
Hitzaldia iragarri zizuten Gasteizen. Han
|
behar zenuen
martxoaren hasieran baina, azkenean, ezer ez. Bertan behera utzi zuten zure saioa...
|
|
Normal jokatzen saiatu nintzen ni, ordea, zuk nola jokatuko zenuen begira eta zain. Zuk ere horixe galdetuko zenion beharbada zeure buruari, zer jokabide hartu
|
behar zenuen
: serio ala alai, zuhur ala ausart...
|
|
Mesedea
|
behar zenuen
. Tamalez, banekien baietz esango nizula.
|
|
Maddalenek dirurik ez, baina aukera egokia egiteko zentzu nahikoa bazuenez, bigarren bidea hartu zuen munduari aurre egiteko, eskeko moja bihurtu zen –aurrez pentsatu
|
behar zenuen
hala izango zela, bizitza eredugarrien liburua baita eskuetan duzuna.
|
|
Baina idatzi egin behar nuen. Eta irakurri egin
|
behar zenuen
.
|
|
Noski gurekin hitz egin
|
behar zenuen
, hortik zer aterako duzu. Lan hori gainera... ez da zuretzako.
|
2007
|
|
Ai ene, nerabezaroan mojen kolegioa zen nigan errebeldia gehien sortzen zuena, batik bat han inposatzen zizkiguten normak: ilea libre bazeneraman bildu egin
|
behar zenuen
, gonak luzera jakin batekoa izan behar zuen, mezatara joan behar zen... Horiek dira nire haurtzarotik zapore mikatzenarekin oroitzen ditudanak.
|
|
Horrek min ematen du, noski, baina pasatuko zaizue. Etorkizunean pentsatuz gero, egin duzuna egin
|
behar zenuen
.
|
|
Lehen, behiekin egin beharreko lana guztiz ezberdina zen. Behien atzetik ibili
|
behar zenuen
, zaldiz, villano txakurrekin...; gaur egun, berriz, eguneroko lanari eta ahaleginari esker, behiak gugana etortzea lortu dugu. Horrela, osasun kontrolak eta arraza berreskuratzeko kontrolak egiteko ez daukagu arazo handirik.
|
|
Ojarekin joan nahi bazenuen, joan zintezkeen bai, ez zizun berak ezetzik esango, baina harentzako lain zinela sinetsi
|
behar zenuen
zeure barnean lehenbizi. Horixe zen prezioa.
|
|
– Duela bi urte arte abortua ez zegoen legeztaturik Estatuan. Hobeto esanda, legeak onar zezan paper bat sinatu
|
behar zenuen
abortua izan aurretik, esanez ez zenuela zure burua ume bat zaintzeko gai ikusten. Legearen zirrikituak profitatu, badakizu, zigorrak ekiditeko.
|
2008
|
|
Bost gizon behar izan genituen komisarian bera errenditzeko. Gero, baina, ikusi
|
behar zenuen
nola otzandu zen! Katutxo bat zirudien.
|
|
SARAH M: ...
|
behar zenuen
|
|
Oso sarbide zailak zituen. Esate baterako, lorategira joan nahi bazenuen, labirinto txiki moduko bat pasa
|
behar zenuen
, etxe barruan zehar. Izan ere, duela 100 urte oso ohikoak ziren hainbat jarduerak ez dute zerikusi handirik 21 mendeko bizimoduarekin.
|
|
ALIZIA: Ordurako egon
|
behar zenuen
!
|
|
MIMI.-Badakit. Horregatik deitu dizut, zerbait
|
behar zenuen
jakiteko.
|
|
KANDIDO: Eta kargu hartu diodanean, lotsagabetu egin zait, ikusi egin
|
behar zenuen
!
|
|
ALIZIA.-(gogor) Berandu da. Eskua jaso aurretik pentsatu
|
behar zenuen
hori.
|
|
NEKANE: Baina nirekin berba egin
|
behar zenuen
aurrena.
|
|
Ez zituen egiten Oraclek egin zitzakeen gauza guztiak, baina gauza sinple bat besterik ez genuen egin behar webarentzat, 90eko hamarkadan ez baitzen beharrezkoa oso gauza korapilatsuak egitea. Adibidez, produktu, ezaugarri edo prezioen zerrenda egin
|
behar zenuen
. Testuinguru horretan, garai hartako “killer application” (aplikazio erabakigarria) izan zen programazio-lengoaia erraz eta ulerterraza, ezagutza handirik gabe funtziona zezakeen datu-base sinple batekin batera.
|
|
Marroi. Horretarako, baina, zuhai tzetik urrundu
|
behar zenuen
, atzean utzi haren mendua, zeure nortasuna. Sinestu egin zenuen.
|
|
–Hartara, nola esango nizuke?, tokia libre utziko duzu eta bidea garbi, norbaitek maita zaitzan, ongi trata zaitzan edo, besterik gabe, norbait zure ondoan esertzera arrima dakizun. Bidalzazu autoestima hori... autogorroto hura bidali
|
behar zenuen
bidetik.
|
2009
|
|
Aukeraketa egin eta bi mutil geratu ginen paper hori egiteko. Berriro ere proba guztiak egin behar izan genituen eta ni aukeratu ninduten.Beraz, hasieratik bazenekien zein paper egin
|
behar zenuen
–Bai, gainera, mutilentzat paper bakarra zegoen.Eta nolakoa da zuk jorratu duzun papera. Aitor mutil gaztea da, lotsatia. Zuzendariaren iloba da eta seminariora doa.
|
|
Horretaz jabetzeko New Yorkera joan
|
behar zenuen
–
|
|
–Sartu aurretik galdetu dizut ea zerbait
|
behar zenuen
.
|
|
Lizeoetan beti izan da horrelako giroa. Chewing gumm ongi gorde
|
behar zenuen
. Zeure bizia begiratzen ikasteko lehen urratsa.
|
|
–Mundu guztiak ez, Xabier. Ikusi
|
behar zenuen
nola begiratu didan Marisak. Jack Tripa-ateratzailea banintz bezala.
|
|
–Whisky hori bukatu gabe oheratu
|
behar zenuen
–
|
|
Etxeratzeko momentua atzeratzen saiatzen zen beti, gurasoen aurrean istilu-bide bihurtu ziren paseo malenkoniatsuak. Hamabietarako hemen
|
behar zenuen
! Non arraio ibili zara?
|
|
–Lasai, Regina, egin behar zenuena egin zenuen-eta? Zer egin
|
behar zenuen
, bada, bestela: munstroa jendaurrean erakutsi, hainbat ikuskizunetan egiten duten bezala, ferietan eta zirkuetan, haur deformeak eta gizotsoak ikusgai jartzen dituztela, dirua ateratzeko?
|
|
–Halaxe da, bai, Timoteo, norberaren haragia hiltzea baino berri gaiztoagorik!, baina Jainkoak hala nahiko zuen eta zer egingo diogu, bada??, nahiz eta segundo bat lehenago beste pentsamendu bat izan zuen, ausaz, begiratu ere, begiratu zion orduan txoferrari, kexuzkoa izan zitekeèn begirada batekin, kexu nolabaitekoa konpromisozko irri bihurtu bazuen ere istantean?, ezpainetan halabeharrez isildu behar izan zuena: . Urte erdi lehenago esan
|
behar zenuen
hori, adixkide!?. Handik aurrera, hitz erdirik ere ez nagusiaren eta txoferraren artean, Nazario Orbek bere buruarekin isilka egiten zituenak ez baziren, haurraren hiletaren inguruko eginkizunak planeatzen zituen bitartean, zer besterik, bada, baldin eta Nazario, negozio-gizon gisa, kalkulatzaile hotza bazen, azken batean??, bere erara planeatzen ere, gauzak gordean eramanez, bai, baina gordekeria hutsean erori gabe, jendartean behar baino esamesa gehiagorik ez pizteko; erabaki ere, erabaki zituen, antza, etxerako itzulaldian, geroko hurbilean egin beharrekoak:
|
|
Pentsatu nahi dut gure artekoa gozoagotik lotuko zela, zu senartako hartu beharrean amorantetako hartu bazintut. Senarrarena egin
|
behar zenuen
, ordea; emaztearena, nik. Zor pisua du horrek, hara, makur jokatu beharra.
|
|
Bere lehenengo jaialdia euskaraz, ze lehenengoa Iruñeako Gayarren eman zuen gazteleraz, eman zuen Zaragozako Argensola antzokian, euskal ikasleek antolatuta. Baina kantatzen profesionala izateko karneta behar zen, karneta atera
|
behar zenuen
. Eta klaro, karneta da?
|
|
LUKAS.-Ikusi egin
|
behar zenuen
dantzan...
|
|
(irribarrez) Eta Lukasek!! Ikusi egin
|
behar zenuen
! Ume batek bezala gozatu zuen!
|
|
MIMI.-Hala ere! Bulegora etorri
|
behar zenuen
eta ez hemen bakarrik geratu.
|
|
HAIZEA.-Zuk zeure beharra ondo egitea baino ez zeneukan buruan? eta horretarako laguntza
|
behar zenuen
.
|
|
Eroa edo hiltzailea naizela uste du. Ikusi egin
|
behar zenuen
nola begiratzen zidan...
|
|
ALIZIA.-(aurre hartuz) Zeuk joan
|
behar zenuen
kartzelara, eta ez berak.
|
|
IKERNE.-Lehenago etorri
|
behar zenuen
. Laguntzera!
|
|
ALIZIA.-Hobeto pentsatu
|
behar zenuen
. Jende askori eman diozu min.
|
|
LUKAS.-Joan den udako Olinpiadetan parte hartu
|
behar zenuen
. Etzaizu iruditzen?
|
|
NAROA: Ikusi egin
|
behar zenuen
. Bikotea nuela esan nionean?
|
|
Kriston parranda egin dugu. Gurekin etorri
|
behar zenuen
.
|
|
KLAUDIA.-Eta horretarako autoa lapurtu zizutela salatu
|
behar zenuen
.
|
|
AITOR.-Hori lehenago pentsatu
|
behar zenuen
! Gero arte, amatxo!!!
|
|
KLAUDIA.-Eta, zer arazo konpondu
|
behar zenuen
ba?
|
|
Ezer ere ezin zen esan. Gainera, kontuz ibili
|
behar zenuen
, gauzak modu pertsonalean hartzen zituen eta. Enpresari ukrainarra gupidagabea zela, alegia.
|
|
Eguneko gorputzaldiak erabaki zezakeen finala. Bestearen aurka nola jokatu
|
behar zenuen
pentsatzen zenuen, baina askotan ezinezkoa zen?. Retegi, bigarrenez, Galarza baino zuzenagoa da.
|
|
Zapaldu gintuen diktadura bizirik zegoenean, ia ezkontza guztiak elizan egiten ziren. Bitatik bat, ez zinen ezkontzen edo apaizarengana jo
|
behar zenuen
. Gutxik egiten zion ihes dikotomia horri, mordoska bat kementsuk, besterik ez.
|
|
" Halaxe da, bai, Timoteo, norberaren haragia hiltzea baino berri gaiztoagorik!, baina Jainkoak hala nahiko zuen eta zer egingo diogu, bada?", nahiz eta segundo bat lehenago beste pentsamendu bat izan zuen, ausaz –begiratu ere, begiratu zion orduan txoferrari, kexuzkoa izan zitekeèn begirada batekin, kexu nolabaitekoa konpromisozko irri bihurtu bazuen ere istantean–, ezpainetan halabeharrez isildu behar izan zuena: " Urte erdi lehenago esan
|
behar zenuen
hori, adixkide!". Handik aurrera, hitz erdirik ere ez nagusiaren eta txoferraren artean, Nazario Orbek bere buruarekin isilka egiten zituenak ez baziren, haurraren hiletaren inguruko eginkizunak planeatzen zituen bitartean –zer besterik, bada, baldin eta Nazario, negozio-gizon gisa, kalkulatzaile hotza bazen, azken batean? –, bere erara planeatzen ere, gauzak gordean eramanez, bai, baina gordekeria hutsean erori gabe, jendartean behar baino esamesa gehiagorik ez pizteko; erabaki ere, erabaki zituen, antza, etxerako itzulaldian, geroko hurbilean egin beharrekoak:
|
|
" Lasai, Regina, egin behar zenuena egin zenuen-eta... Zer egin
|
behar zenuen
, bada, bestela: munstroa jendaurrean erakutsi, hainbat ikuskizunetan egiten duten bezala, ferietan eta zirkuetan, haur deformeak eta gizotsoak ikusgai jartzen dituztela, dirua ateratzeko?
|
|
Gero esan zidaten: " Halako lekura eta halako bestera jo
|
behar zenuen
". Nik ordea, ez nekien ezer.
|
|
Nitaz fidatu
|
behar zenuen
, Sara, zure Ananda leialaren asmoez eta proiektuez. Zer egin orain elurrak begi-ninietan margotzen dizun herrialde aratz horrekin?
|
|
Aipatutako guztiak hala zirela, eskularrurik gabe joan beharra izan nuen gogorrena. Nahita izan zen, zuk sentitu
|
behar zenuen
hotza sentitu gura bainuen neuk ere. Gogortuta geratu zitzaizkidan atzamarrak, eta plastikozko poltsen astek bizpahiru lekutatik ebakita.
|
|
Zuok zeuok botatzen zenutena ere ez zen askozaz gozoagoa, lehentxeago zuon ondotik igarotzerakoan usaindu ahal izan nuenez. Bainu bero bat
|
behar zenuen
. Barruko eta kanpoko arropa garbiak.
|
|
Duda egin nuen taberna batera sartu ala ez, kafe beroa hartzera. Zuk pasatu
|
behar zenuen
hotza etorri zitzaidan gogora, eta ez nintzen sartu. Laburra iritzi nion etxera ailegatu arteko denborari, loak hartu baininduen autobusean.
|
|
Behin baino gehiagotan joan nintzen zure bila, txikia zinenean, edo deitu nizun lanean ari ginen lekura etortzeko, jada koskortuta, euretarikoren batek hala eskatuta. Sasoi hartan pentsatzen nuen zuk sen berezia zeneukala leku eta momentu jakin bakoitzean zer egin
|
behar zenuen
ikusteko. Ez dakit esan beharrik dizudan liluratuta zenituela taldeko saregin guztiak, eta, gehien-gehien, zeure ama.
|
|
Tentagarriagoa egiten zait neskak, kafetegira itzulirik, egin berri duena hitzetan jartzen hasten den unea: " Kariño, kokolo horrek jarri duen aurpegia ikusi
|
behar zenuen
...".
|
2010
|
|
atxilotu nindutenean, zugana jotzeko asmotan egon nintzen, nahiz eta azkenean atzera egin nuen. Zuk, izan ere, harritua
|
behar zenuen
nire jarrerarekin: zera pentsatuko zenuen, beharbada, nire sinadura hori. Burgosko prozesuaren aurkakoa?
|
|
eta Euskal Herriko gizon-emakumeak, kolore batekoak eta bestekoak? eta mundu osoko fededunak eta ateoak, han
|
behar zenuen
zuk ere, Damaso, inondik ere!?, eta planetak eta izarrak eta unibertso osoa; maitasun sentimendu bat zen, airean igeri eginarazten zidana. Jainkoa Elias profetari azaldu zitzaioneko haize leun bera ote nuen bitarteko??
|
|
–Amonaren ametsa zen zepelin batean zeruratzea, eta seguru nago ametsa bete duela??. Baina berri gaiztoa behin apaintzen hasiz gero, urrunagora joan
|
behar zenuen
, jakina: –Eta seguru nago aingeruak eta arkaingeruak izango dituela bidaide, kerubinak eta serafinak??.
|
|
–Egin egin
|
behar zenuen
. Uste nuen egina zenuela.
|
|
egiten genituen eta mendateak eta era guztietako oztopoak izaten zituzten. Behin lana bukatuta, zeure txirrindulariek zirkuituan aurrera egin ahal izateko, puxtarri bat jaurti
|
behar zenuen
, hatzez. Tiratzaileak puxtarriarekin erakusten zuen abilidadearen arabera egingo zuen aurrera haren txirrindulariak.
|
|
Ohean gelditu
|
behar zenuen
.
|
|
Baina Naroak zuk baino denpora gehiago zeraman hotelean. Kontuan hartu
|
behar zenuen
eta ez zeharo gitxietsi, egin zenuen moduan.
|
|
KANDIDO.-(eseri eta) Hunkigarria. Andoni ikusi
|
behar zenuen
. Begiak busti-busti eginda?
|