|
2000
|
|
|
Abantaila bat genuen, nola hitzen hala kantuen aireak guk gihaurek konposatzen genituenez, ba, herrietatik gero galde gehiago egiten ziguten. Kantuak gureak izaite horrek
|
bazuen
bere garrantzia.
|
|
|
Umekeria galanta! Baina
|
bazuen
bere alde positiboa: " De Gaullek EZ esaten bada ere, erakutsi dio Frantziari".
|
|
|
Lanbide irakaskuntzak ere
|
bazuen
bere lekua legearen barruan, baina ez gara gu gai hau aztertzen luzatuko, gure helburu nagusia eta hori da, hain zuzen, egindako hurbilpenaren arrazoia irakaskuntza maila ezberdinak elkarrekin nola lotzen ziren ikustea baita.
|
|
|
Neska hark
|
bazuen
bere baitan galtzeko tentazioa pizten zuen zerbait. Ezin da erraz azaldu:
|
|
|
Ez dut uste horren isilean jolastu garenik behin ere. Atarira irten ginen, eta minutu batzuk igaro genituen sukaldeko leihotik sukalde barruan zeudenak nola negar egiten zuten begira, gero, bakoitza bere eran jolastu zen; eta Migelek sukaldera alde egin zuenean egun hartan osaba Andonik
|
bazuen
bere mina non asea, nonbait, gogoratzen naiz harri koskor batzuekin jardun nintzela.
|
|
|
Madrilen bazuen seme bat, gure osaba Jesus, hango CAFeko tailerren zuzendari zena. Baina horrez gain
|
bazuen
bere tailertxoa ere, forja tailerra, metalikakoa. Tailer horren kargu egitera joan zen gure aitona Madrilera.
|
|
|
Gure amaren aitak, aitonak alegia, Inazio del Molino Ilarregik," Molinos" ek, CAFeko tailer batean lan egiten zuen, baina
|
bazuen
bere tailertxo bat ere, josteko makinena. CAFetik irten ondoren, josteko makinak konpontzen zituen inguruetako baserrietan.
|
|
2001
|
|
|
Esanak esan, horrek
|
bazuen
bere zergatia. " Izan ere, aldizkari au askotan behintzat, nola atera izan dan, miraria, benetan arritzekoa da.
|
|
|
Kristoren borondate ori lege juridiko biurtu al daiteke?". Galderatxoak
|
bazuen
bere korapiloa, zeren: " Legea eman duenak, legea autsi dezake.
|
|
|
Iriarte eta biak izan ziren gaztelerazko fabularen aitzindari eta La Fontaine bezalako klasikoen eragina nabari da Biasteriko idazlearen idatzietan. Iriartek orijinaltasuna
|
bazuen
bere ezaugarri nagusia, Samaniego bestearen gainetik zen, bizitasunean, deskribapenetan eta bertsoa osatzeko orduan. Sinpletasuna bilatzen zuen bere idatzietan, modu horretan irakurlearengana errazago irits zedin.
|
|
|
Horrexegatik, arazoak
|
bazuen
bere munta. Izan ere, Estatu propioa duten nazioetara doazen etorkinek, bertan gelditzeko asmoa dutenean behintzat, hartara moldatzeko eta integratzeko joera garbia erakusten dute eta hizkuntza, ohiturak etab. berenganatzen ahalegintzen dira eskuarki.
|
|
2002
|
|
|
Estatu espainiarreko beste nazioek zeukaten moduan, Euskal Herriak ere
|
bazuen
bere programazio tartea; ostiralero Antena de Euskadi izeneko irratsaioa eskaintzen zuen. Euskadiko Alderdi Komunistak zuzentzen zuen irratsaioa, eta Pedro Felipe eta Mikel Antia esatariek eramaten zuten aurrera.
|
|
|
Programazioa komertziala zen, Delegación Nacional de Prensa y Radio del Movimiento izeneko erakundearen kontrolpean. Irratsaioen artean euskarak
|
bazuen
bere tokia; eta oso ezaguna izan zen Enrike Zurutuza eta Manu Oñatibiaren. Jose Miguel eta Don Antonio, izeneko irratsaioa.
|
|
|
Musika nagusi zen arren, erlijioak
|
bazuen
bere tokia parrilla horretan; Díaz Noci ren esanetan: «Erlijioak ere garrantzi handia zuen.
|
|
|
Gordetze ideografikoa izan zen garapenaren hurrengo maila. Marrazkia eskematikoagoa egin, eta gorde gura zen informazioak
|
bazuen
bere ordezkoa berba hizkuntzan.
|
|
|
Sararengatik. Arinegi hartutako erabakia izan zen, aitor dut, baina
|
bazuen
bere funtsa eta arrazoia. Izan ere, gero eta iniziatiba handiagoarekin ikusten nuen Sara, gero eta kementsuago.
|
|
|
Suitzar italieradunek, Unibertsitatera heltzean, Italiara jo behar izaten zuten. Eta han bazuten, hori bai, halako tratu berezia; eta ikasketak amaitzean, italiar titulazioak
|
bazuen
bere lege balioa Ticino kantoi italiarrean.
|
|
2003
|
|
|
Gure politikaren gauzak dira, nik ulergarria atzematen dut. Egia da, Biltzarraren lehendakaria bezala eta euskal departamenduaren aldeko hautetsi gisa
|
bazuen
bere burua agertzea, baina... Bera diputatu berria izanagatik edo, ez zuen bere burua diputatu gisa agertu nahi izan, bere burua egoera zailean ikusi zuen nonbait...
|
|
|
Arazoa da, momentuko trena galdu egin genuela. Telebistan zesta punta ematen hasi ziren eta
|
bazuen
bere audientzia. Baina gero eskuzkoa ematen hasi zirenean, enpresa edo pertsona batzuen arteko liskarra sortu zen, eta liskar hori konpontzeko eskuzko partida asko sartu zituzten telebistan.
|
|
|
Baina beste lekukorik ere
|
bazuen
bere alde poloniar jakintsuak, hala nola, Tazito historialaria: –Zer dira legeak, ohiturak gabe??
|
|
|
Askoren iritziz, lan hori ez zegokion UEUri, eta ez ziren aldi berean egin behar UEUren ikastaroak eta Euskaltzaindiako tituluak ateratzeko prestatutakoak. Banaketa horrek, ordea,
|
bazuen
bere arriskua, izan ere, Uztaritzeko azken urtean egondako 332 lagunetik Larraonako 522rako tartea ikastaro horietan egondako 200 lagunek beterikoa zen, guztizkoaren %38, bestalde. Horiek gabe, UEUk ez zuen inongo hazkuntzarik izango 1976tik 1977ra bitartean.
|
|
|
Oya ren helburua, hori galdegitean, ez zen batere erakustea onartu zuela bere emazte ezkondu egoera, baizik eta bere kusiari sinestaraztea hala senditzen zela beranduago honen konfidantza lortzeko eta askatasun gehiagoren ukaiteko. Izan ere, bazekien honen kontra joanez, ez zuela deus irabaziko eta nahi
|
bazuen
bere egoera aldatu, izigarri abilki edo argiki ari izan zuela.
|
|
|
Hala ere, don Justo honek herrian
|
bazuen
bere izengoitia: don Justo Gramatikaria.
|
|
|
Beren graziak salduaz jendearen adiskidetasuna eros daitekeela uste duten horietakoa zen Ava. Logelak
|
bazuen
bere xarma. Tira.
|
|
|
Soka beretik ere, hainbat eta hainbat jurista ari dira XVII. mendean frantsesa gero eta gehiago erabiltzen, erregea bera goraipatzeko eta laudatzeko tenore eta asmotan. Latinak, alabaina,
|
bazuen
bere bidea, batez ere garai honetan, Erdi Aroko testuen garbiketaeta orrazketa prozesuan.
|
|
|
Bizkaiak ez zuen zorte askoz hoberik izan. Hala ere hiru ontzien arteko musikak
|
bazuen
bere eragina. Eguerdi aldera Bermeoko portuan ez zen giro.
|
|
2004
|
|
|
kukaina, ahatea harrapatzea...". Festa egutegia eta jaia egiteko aukera gaur egungoa baino murritzagoa izateak ere
|
bazuen
bere eragina jendearengan. " Orduan beste ezer ez zegoen eta jende guztiak kalera irteten zuen haiek ikustera".
|
|
|
Ikerrek
|
bazuen
bere umore puntua, eta amonak eta biek berehala egin zuten konfiantza.
|
|
2005
|
|
|
Kontuan hartzen badugu giza ile batek 80.000 nanometroko diametroa duela irudika dezakegu zein tamaina txikitan murgiltzen ari diren. Automobila karbono esferikoko molekulaz osatutik dago (C60) eta hasieran hainbatek zalantzan jarri
|
bazuen
bere gurpilak benetan biraka higitzen ziren edota irristatuz, gerora frogatzerik izan da gurpilak bira eginaz higitzen direla.
|
|
|
Fraileetaz etsenplu bat hartuko dut. Orain arte diozesa bakoitzak
|
bazuen
bere seminario handia, bere irakasleekin. Frailen seminarioetan baino irakasle gehiago bazen diozesetan.
|
|
|
Ez gaiten ar amentsetarik" lehenagoko denbora" famatu haietaz. Orduan ere aste bakotxak
|
bazuen
bere ostiralea.
|
|
|
bere lehengusina. Ikaslea zen, zuzenbidea ikasten ari omen zen eta uda guztietan egiten zuen lan zerbitzari moduan;
|
bazuen
beraz esperientzia. Ekartzeko esan nion, nahiz eta ez nekien Monika birekin konpontzeko gai izango ote nintzen, ote ginen.
|
|
|
Frantxuaren duda eta zalantzek Maianarengan izua eragin zuten: norekin bada jardungo zen, nehork ez baldin
|
bazuen
bere konpainiarik maite. Ala Etxepareko Janinaren maneran, kantonamenduko hiriburuko zahar egoitzara jo behar zuen?
|
|
|
Senarra marra lodiko pana zakarrez jantzita zegoen. Gizon apala zirudien eta eskuekin lan egiten zuen, zerrautsa ere
|
bazuen
bere oin zolen pean itsatsita. Ez zen akaso dirua eskas izango zuenetarik, baina ez zituen zilarrak oparitzeko ere izango.
|
|
|
Erregeen gortean euskarak
|
bazuen
bere lekua. Nahiz eta leku hori ttipia izan, gorteko funtzionario zenbait euskaldunak ziren.
|
|
2006
|
|
|
Egun ez dago garai batean zegoen inplikazio ideologiko hori. Lehen talde bakoitzak
|
bazuen
bere ideologia, lan egiteko modua, estiloa esan dezagun. Hori jada ez da apenas existitzen.
|
|
|
Nartziso bere bikoaz maitemindu zen, bere irudiaz. Tiresiasek bizitza luzea iragarri zion Nartzisori baldin eta inoiz ez
|
bazuen
bere burua ezagutzen.
|
|
|
Amorratu egin nintzen: familiako lehengusu txikiak
|
bazuen
bere iritzia gai hari buruz eta nik, familiako lehengusu zaharrenak, ez.
|
|
|
Azkenean, Neronek Agripina bera hil zuen. Neronek gertakari eta erlazio horien guztien berri
|
bazuen
bere ama hil zuenean. Hortaz, Ediporen kasuan ez bezala, ebaluaketa morala egiteko behar den baldintza betetzen da.
|
|
2007
|
|
|
Mina ez zen joaten, ordea, baina ohitu egin nintzen. Telebistak ere
|
bazuen
bere historia. Udaltzainen bulego batean erabili izan zuten, ez dakit zein garaitan, eta poliziei buruzko filmak eta serieak ikusten ziren bakarrik, marrarik eta mantxarik gabe.
|
|
|
La, ttek
|
bazuen
berak asmatua eskuarazko kurtsoa; ez zen nahi baldin baduzu hain didaktikoa, bainan eskuararen historia, Euskal Herriaren historia eta hori zuen, historiaz gehienik, eta gero gure mintzairarenaz, eta gero urtean behin egiten zigun holako konkurtso bat bezala, sariketa bat, Emile Larrerekin Baionan izandako elkarrizketa, 1997ko abuztuaren 12an.
|
|
|
Atzerritar guziak baldarrak izan ohi direla kontuan izanik, uste baino hobekiago moldatzen zela dantzan erran zion Maria Josefak. Migelek
|
bazuen
bere mugen berri, eta konfiantzarik gabeko behako zimurra eskaini zion. Ikastaroari buruzko solasean hartu nahi zuen lur irakasleak eta, Japoniara itzuli zelarik, teatroaren muina konprenitzeko ariketa paradigmatikoa proposatu zion, Zeami, XV. mendeko antzerkigile jakintsuaren irakaspenak probestuz.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde Frantziako gazteria giristinoaren baitan bazen harrigarriko dinamika eta gizarte kategoria bakoitzak
|
bazuen
bere mugimendua: laborariek, ikasleek, langile liberalek, enpresa langileek, arrantzaleek (JAC, JEC, JIC, JOC, JMC), eta gainera Hego Afrikako kolonietarik etorriak ziren mugimenduak Scout eta Ibiltariak (Routiers).
|
|
|
Eta
|
bazuen
bere arrazoia, izebak buru buruan sartua baitzuen bere aitonari aspaldi batean gertatua: joan zen feriara bero sapa egiten zuèn egun batean, edan zuen nahi adina bazkarian?. Hura ardozalea zen, badakizue, eta bi pinta ardo edan zituen, hortxe hortxe?, tabernariaren lekukotza?, ekin zion itzulerari arratsaldean, baina hara:
|
|
|
hantxe, bai, orbanaren marka eta seinalea, arimaren erdian, sagar ustel bat zegoèn lekuan doi! Baina, gaitz bakoitzak bere erremedioa duenez gero, Reginarenak ere
|
bazuen
berea, Reginak berak, medikutara joan ere gabe, ongi baino hobeto zekiena: euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa, horrela, letra larriz idatzia?
|
|
|
Baina Reginak
|
bazuen
bere izaeran joera bat, berezko zuhurtasunarekin lotua egon zitekeena eta markesa anderearengandik guztiz bereizten zuena.
|
|
|
Eta Beñardok zeruraino zabaldu zituen begiak: zabalduko ez zituen, bada, baldin eta orduantxe egin
|
bazuen
bere bizitzako aurkikuntza, hitzezko jolasak ere bere zerua duela ziurtatzera eraman zuena, baina ez nolanahiko zerua, zeru koloretsurik koloretsuena baizik, mila ostadarrek zeharkatua! Eta ez hori bakarrik, zeren, pasadizo hark jolaserako biderik jostalariena irekitzeaz gain, berandu gabe ikusi baitzuen Beñardo Orbek bere burua bide hartan barrena, lau anaiek Pitxitaren kontura gogotik barre egin ondoren doi, noiz eta izebak esan baitzuen:
|
|
|
Hori zen ohikoa: bakoitzak
|
bazuen
bere egitekoa, eta bere egitekoaren arabera funtzionatzen zuen, halako moldez, non inork ez baitzion hitzik ere egin behar izaten inori, ez ezertaz ohartarazi, gauzak behar bezala joan zitezen. Egun hartan, baina, gauzak ez ziren ohi bezala hasi, san Mamertoren irudiaren falta eten bat baitzen kaperako espazioan, mojek espazio hura ustez ulertzen zutèn moduan bai bederen:
|
|
|
Debarroak ere
|
bazuen
bere bidelapur ezaguna: Joaquín Iturbe ermuarra329, ezizenez. Santua?.
|
|
|
1861eko agintaldiaren hasieran, udal osoa dimititzekotan egon zen, zenbait gaztek Candido Aretio alkatea iraindu baitzuten; Aretiok atxilotu eta Bergarako epaitegiaren esku utzi zituen arren, egun gutxitara aske zeuden berriz1031 Erabaki horrek alkatearen agintearen gutxiestea suposatzen zuenez, epaitegiak ez
|
bazuen
bere jokabidea argitzen, gobernadore zibilarengana jotzeko akordioa hartu zuen udalak, eta horrek ez bazien jaramonik egiten, dimision colectiva, aurkezteaz mehatxatu.
|
|
|
Acerok aurkari gogorra izan
|
bazuen
bere txandan, Aritz Aranbururena ere ez zen samurra izan. Bede Durbidgeren aurka aritu zen.
|
|
|
Hori ez da biziki errana, baina hori zen errealitatean». Lanean ari zirenen artean ere, nagusiak
|
bazuen
bere jokoa, betiere langileak menpe atxikitzeko: «Jendea atxikitzen zuten bi sosen diferentziarekila.
|
|
|
Hori zen ohikoa: bakoitzak
|
bazuen
bere egitekoa, eta bere egitekoaren arabera funtzionatzen zuen, halako moldez, non inork ez baitzion hitzik ere egin behar izaten inori, ez ezertaz ohartarazi, gauzak behar bezala joan zitezen. Egun hartan, baina, gauzak ez ziren ohi bezala hasi, san Mamertoren irudiaren falta eten bat baitzen kaperako espazioan, mojek espazio hura ustez ulertzen zutèn moduan bai bederen:
|
|
|
Baina Reginak
|
bazuen
bere izaeran joera bat, berezko zuhurtasunarekin lotua egon zitekeena eta markesa anderearengandik guztiz bereizten zuena.
|
|
|
hantxe, bai, orbanaren marka eta seinalea, arimaren erdian, sagar ustel bat zegoèn lekuan doi! Baina, gaitz bakoitzak bere erremedioa duenez gero, Reginarenak ere
|
bazuen
berea, Reginak berak, medikutara joan ere gabe, ongi baino hobeto zekiena: euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa –horrela, letra larriz idatzia– gazteleraren bidetik bakarrik beregana zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza.
|
|
|
Eta
|
bazuen
bere arrazoia, izebak buru buruan sartua baitzuen bere aitonari aspaldi batean gertatua: joan zen feriara bero sapa egiten zuèn egun batean, edan zuen nahi adina bazkarian –" Hura ardozalea zen, badakizue, eta bi pinta ardo edan zituen, hortxe hortxe", tabernariaren lekukotza–, ekin zion itzulerari arratsaldean, baina hara:
|
|
|
Eta Beñardok zeruraino zabaldu zituen begiak: zabalduko ez zituen, bada, baldin eta orduantxe egin
|
bazuen
bere bizitzako aurkikuntza, hitzezko jolasak ere bere zerua duela ziurtatzera eraman zuena, baina ez nolanahiko zerua, zeru koloretsurik koloretsuena baizik, mila ostadarrek zeharkatua! Eta ez hori bakarrik, zeren, pasadizo hark jolaserako biderik jostalariena irekitzeaz gain, berandu gabe ikusi baitzuen Beñardo Orbek bere burua bide hartan barrena, lau anaiek Pitxitaren kontura gogotik barre egin ondoren doi, noiz eta izebak esan baitzuen:
|
|
|
Gehiagokorik gabe, eskaini zioten apairu mehea jan zuen eta, burua apal, buztana zangartean, Sasigaitzeko jauregira itzuli zen. Baina, ez zen sekulan galtze edo afrontu baten peko gelditzen Gorrail eta truka bat baino gehiago
|
bazuen
bere zakuan.
|
|
2009
|
|
|
Guretzako Piarres Larzabal eta Telesforo Monzonek osatzen zuten bikote mitikoa, biak abertzale, biak beti prest laguntzeko, errefuxiatuei bereziki, Anai Artea elkartea muntatua zuten... eta gainera biek teatroa idazten zuten. Monzonek egiten zuen Larzabalen piezen kudeaketa eta
|
bazuen
bere tropa antzeko bat, Heletan.
|
|
|
Laster egitura berri bat eraiki zen" Soziolinguistika Klusterra". BAT aldizkariak
|
bazuen
bere egoitza. Eta gainera ikergune indartsu baten oihartzuna bilakatu zen.
|
|
|
Laster egitura berri bat eraiki zen" Soziolinguistika Klusterra". BAT aldizkariak
|
bazuen
bere egoitza. Eta gainera ikergune indartsu baten oihartzuna bilakatu zen.
|
|
|
Eta ondorioz, ezin izaten zen soro moduan landu edo ustiakuntzarako erabili. Hori hala izaten zen, baldin lurraren jabeak berak eroaten ez
|
bazuen
bere lurretatik. Gorpua bidez aldatzeko tratuak egin dira inoiz Jataben, euren basoetatik erabiltzeko baimena eman zieten batzuek beste batzuei eta, lekukoek esan digutenez, handik denboragarrenera erreklamazioak egon ziren, handik gorpua igaro zela, eta ordutik aurrera pasoa eta bidea zegoela.
|
|
|
Inguruari begira geratu zen Goio, bere erresumari begira. 3D artisten estudioak ez dira agian errenazimentuko artisten estudioak bezain ikusgarriak, baina txokoak
|
bazuen
bere xarma, eta agerikoa behar zuen edozeinentzat. Liburuak (triskatuta horietako asko, bai) apalategietan kokatuta zeuden orain.
|
|
|
Txanpona Zarautzen topatua bazen, dena dela, Menoscaren inguruko tesiei indarra ematen zien zalantzarik gabe. Eta horrek, arkeologikoki,
|
bazuen
bere garrantzia.
|
|
|
zela, mende hasiera hartan asmatu berria: hura baino lasaigarri hoberik, pobrerik handiena ere errege sentiaraz zezakeena denbora batean?!, nahiz eta asmakizunak
|
bazuen
bere akatsa, pobrearen etxean nekez aurkituko baitzuen inork komunik, are nekezago tronurik; esan ere, esaten zuen Txopitea doktoreak, ez arrazoi gutxirekin beharbada, langileen etxeetan tronu bat jartzea zela iraultzaren aurkako erremediorik onena, auskalo?
|
|
|
Ada, haur guztiak bezala, apetatsua eta tematia izan zitekeen, baina
|
bazuen
bere bihotz ona ere, horregatik zebilzkion, beharbada, buruan, Domingok segundo batzuk lehenago anai arreben aurrean ahoskatutako hitzak:
|
|
|
Zer zen hura, gainera, zoritxar bati beste bat zerraiola, Benjamin Mariarenari Gabinorena? Zergatik desgrazia haiek, Teofilo Mariak Jainkoak Egiptori igorritako hamar izurri izugarriekin lot zitzakeenak, baldin eta berak israeldartzat eta onen taldekotzat
|
bazuen
bere burua auzi hartan?
|
|
|
ez kaiolan kaiolatutako txoria, baizik eta kaiolatik ihes. Jokabide hark
|
bazuen
bere arrazoia. Izan ere, Regina Domingoz erditu zenean, txori bat leiho zabaldutik sartu, aurrez aurreko horma jo, lurrera erori, eta bertan luze gelditu zen, zerraldo; amari, baina, historiaren lehen zatia zitzaion atsegin, eta horregatik, haurra ulertzeko adinera iritsi zenean, honela kontatzen zion Reginak gertatua:
|
|
|
entzun ahala, moztuta geratu zen: moztu zitzaion hitza eta moztu arnasa; damutu ere, damutu zen hitz egin izanaz, beharbada, bere burua errudun sentituz lehen istantean; jarraian, berriz, ezintasunak eragindako errabia eta errabiak eragindako ezintasuna bereganatu zituen; eta gero, bat batean, fantasiaren eremuan sartu zen, oharkabean, autodefentsa inkontziente batean bezala; orbetarren arimak
|
bazuen
bere paisaia propioa, anekdota bilduma batek jantzia eta koloreztatua, non lehentasunezko toki bat baitzuen Santa Teresa Avilakoak bere nebarekin bizi izandako istorio harrigarriak, noiz eta, artean haur zirelarik, etxetik alde egitea pentsatu baitzuten, baita alde egin ere, mairuen lurralderantz, martirioaren koroa jasotzeko esperantzan?; Domingok eta berak horixe egingo baitzuten, beharbada, et... errealitatea hotza zen, eta hotza oso tristea, hain tristea non masailetan behera bi malko irristatu baitzitzaizkion?
|
|
|
Orbetarrak elkarrekin zihoazen automobilerantz, guztiak pozik, ama izan ezik, susmo batek eta kezka batek jaten baitzuten barrutik; izena ere
|
bazuen
bere kezkak: Domingo; zer ote zuen, izan ere, mutil hark buruan?; eta, halere, ongitxo zekien amak ordurako zer zuen bere mutil hark buruan, bere artean ezetz eta ezetz esaten ahalegindu arren?
|
|
|
Du Guastengana bihurtu zen. Honek
|
bazuen
bere etxera itzultzeko tenorea, baina gure ondotik heldu zen beti, Louvreko eskaileretan goiti. Haren bizkartzainak, bederen, atean geldituak ziren.
|
|
|
Parisera bidean borrokan ari izan ginenetik bazekien gehiago nintzela. Hain segur ere,
|
bazuen
berari zegokionez Henrikek emana zidan aginduaren berri. Lersen ondora itzuli nintzen, ezpainak oraino dardarika nituela.
|
|
|
Astegunetan, egun bakotxak
|
bazuen
bere mintzalaria bakotxa bere gaiarekin: Beñat Dassance laborantzaz astelehenetan, Sauveur Narbaitz errienta lehenik eta gero Ramuntxo Kanblon kulturaz asteartetan, Gexan Lantziri eta gero Henri Duhau sozialaz asteazkenetan, Jakes Etxeberri Herria astekaria aurkezteko ostegunetan, Jan Battitt Dirassar pilotaz ostiraletan, Narbaitz kalonjeak frango librea zeukala bidea larunbatetan.
|
|
|
Bahiketak iraun zuen zazpi orduetan behin eta berriz kolpatu, torturatu eta mehatxatu zutela gaineratu zuen arbizuarrak, eta haiekin kolaboratzeko eskaintza egin ziotela, dirua eta guzti eskainiz. Kolaboratzen ez
|
bazuen
bere aurka egingo zutela jakinarazi ziotela ere azaldu zuen.
|
|
|
Haiekin" kolaboratzeko" eskaintza egin zioten, horretarako dirua ere eskaini omen zioten. Aurpegia erakutsiz galdekatu zuen gizonak esan zion bere aurkako polizia akusazioak zeudela eta kolaboratzen ez
|
bazuen
bere aurka egingo zutela. Berari buruzko txosten bat ere erakutsi omen zion eta beste hitzordu bat ere jarri omen zioten.
|
|
|
Orduan eraitsi ziren labe garaiak eta industria astun gehienak. Baina ikazkinaren filosofia hark
|
bazuen
bere indarra jendea erakartzeko, askatasunaren eta nekazaritza giroko kantu bat zelako. Eta hogeita bost urte pasatu eta gero ere, gaur egun oraindik ere gauza horiek indarrean daude, eta filma freskoa da.
|
|
|
Don Julio berrogeita hamar bat urteko gizon ile urdina zen, umore onekoa, baikorra, bere ofizioa maite zuena, profesionala; esan nahi baita ezin zuzenagoa zela bere betebeharretan; baina, nortasunaren zati nagusia arrazionala bazuen ere, bazuen, aldi berean, beste osagai bat ukitu surrealistaduna, berak bere mundu onirikoarekin lotzen zuena eta esanarazten ziona, konparazio batera, gizakiaren aurrerapenik handiena, baita aspirinaren eta nembutalaren aurretik ere, komuneko" tronua" zela, mende hasiera hartan asmatu berria: hura baino lasaigarri hoberik, pobrerik handiena ere errege sentiaraz zezakeena denbora batean...!, nahiz eta asmakizunak
|
bazuen
bere akatsa, pobrearen etxean nekez aurkituko baitzuen inork komunik, are nekezago tronurik; esan ere, esaten zuen Txopitea doktoreak, ez arrazoi gutxirekin beharbada, langileen etxeetan tronu bat jartzea zela iraultzaren aurkako erremediorik onena, auskalo...
|
|
|
ume bihurri batengandik espero ez bezala, ordea, mutila, hamar urte bete berri zituena, ez zen zepoan harrapatutako txori bat marrazten ari, ez ehiztari bat hari tiroka... ez kaiolan kaiolatutako txoria, baizik eta kaiolatik ihes. Jokabide hark
|
bazuen
bere arrazoia. Izan ere, Regina Domingoz erditu zenean, txori bat leiho zabaldutik sartu, aurrez aurreko horma jo, lurrera erori, eta bertan luze gelditu zen, zerraldo; amari, baina, historiaren lehen zatia zitzaion atsegin, eta horregatik, haurra ulertzeko adinera iritsi zenean, honela kontatzen zion Reginak gertatua:
|
|
|
Zer zen hura, gainera, zoritxar bati beste bat zerraiola, Benjamin Mariarenari Gabinorena? Zergatik desgrazia haiek, Teofilo Mariak Jainkoak Egiptori igorritako hamar izurri izugarriekin lot zitzakeenak, baldin eta berak israeldartzat eta onen taldekotzat
|
bazuen
bere burua auzi hartan?
|
|
|
Ada, haur guztiak bezala, apetatsua eta tematia izan zitekeen, baina
|
bazuen
bere bihotz ona ere... horregatik zebilzkion, beharbada, buruan, Domingok segundo batzuk lehenago anai arreben aurrean ahoskatutako hitzak: " Zergatik beldurtzen zarete, hain maitagarria bada?
|
|
|
Orbetarrak elkarrekin zihoazen automobilerantz, guztiak pozik, ama izan ezik, susmo batek eta kezka batek jaten baitzuten barrutik; izena ere
|
bazuen
bere kezkak: Domingo; zer ote zuen, izan ere, mutil hark buruan?; eta, halere, ongitxo zekien amak ordurako zer zuen bere mutil hark buruan, bere artean ezetz eta ezetz esaten ahalegindu arren...
|
|
|
(•) Ada ere, Domingo bezalaxe, amaren" Ez diogu uzten!" entzun ahala, moztuta geratu zen: moztu zitzaion hitza eta moztu arnasa; damutu ere, damutu zen hitz egin izanaz, beharbada, bere burua errudun sentituz lehen istantean; jarraian, berriz, ezintasunak eragindako errabia eta errabiak eragindako ezintasuna bereganatu zituen; eta gero, bat batean, fantasiaren eremuan sartu zen, oharkabean, autodefentsa inkontziente batean bezala; orbetarren arimak
|
bazuen
bere paisaia propioa, anekdota bilduma batek jantzia eta koloreztatua, non lehentasunezko toki bat baitzuen Santa Teresa Avilakoak bere nebarekin bizi izandako istorio harrigarriak, noiz eta, artean haur zirelarik, etxetik alde egitea pentsatu baitzuten, baita alde egin ere, mairuen lurralderantz, martirioaren koroa jasotzeko esperantzan...; Domingok eta berak horixe egingo baitzuten, beharbada, ... errealitatea hotza zen, eta hotza oso tristea, hain tristea non masailetan behera bi malko irristatu baitzitzaizkion...
|
|
|
Europaren bihotzean sekulako estimua zioten: gurean erramuaren pare, baserri bakoitzak
|
bazuen
bere intsusa parea aldamenean. Maiatzetik abuztura loretan egon daiteke, non kokatuta dagoenaren arabera.
|
|
|
Lebita bazterrera botata, Estudianteak eragiten zion arrabolari, Frantsesak begiratzen zituen paskin sortu berriak, nik kalea barrandatzen nuen atearen zirrikitutik. Bakoitzak
|
bazuen
beretzako postua, ostegun goizean, Barojatarren moldiztegian. Barrandatzea zegokidan niri, elbarriari.
|
|
2010
|
|
|
Mekanismo baten bidez, aretoa ikustera sartzen zen bakoitzak areagotu egiten zuen pixkanaka hormen aurkako presioa, eta bere burua eta besteena arriskuan jartzen zuen. Bisitariak
|
bazuen
bere ekintzaren ondorioen berri, eta haren esku jarri zuen, hortaz, Burdenek arrisku hori hartzeko aukera. Bisitariak zuen erabakia:
|
|
|
Beñati xantza eman zioten, purgatorio baten egitera, enpresa batean bere ideien garbitzeko, ikus zezan zer zen mundua. Agian espero zuten joanen zela seminariotik, baina Beñatek beti gogoan
|
bazuen
bere bokazioa… Gero bertan Domintxinen elkar ezagutu dugu eta segitu elkarrekin, Guk taldean. Oso garai ona izan da niretzat.
|
|
|
Zornotzak, beraz, erreferentziaren berri
|
bazuen
bere saioa hasi aurretik, baina baliagarri gertatu baino kontran izan zuen detaile hori. Arraunean, Zigor Iturrieta (North Face) mendiko ultra korrikalariak duela urte mordo bat Hernaniko traineruan hartutako ezagutzak baliatuta 3' 30'' egin zuen; haren ezaugarriak aintzat hartuta oso ondo, baina durangarrekin alderatuta 29'' ko atzerapena jada.
|
|
|
Don Fausto zirikatzen ari zitzaigun, dudarik ez? baina Amanda ez zen anaiak jaurti ziòn esaldiarekin aztoratu; edo aztoratu egin zen, bai, masailen gorritasun arin hura, aztoramenduaren erakusgarri??, baina
|
bazuen
bere aztoramenduak atsegin puntu bat, irri pikaro bezain zabal bat egitea ahalbidetu ziona. Nik hura ikusten nuen. Amandak ere gogoko ote ninduen, orduantxe gailendu zitzaidan sentipen hura lehen aldiz?, eta haren jarrerak indartu ninduen, halako moldez, non honela hitz egitera ausartu bainintzen, zuhurtasunaren bidetik betiere:
|
|
|
–Jainko Aita, argi nazazu; Jainko Semea, argi nazazu; Jainko Espiritu Santua, argi nazazu; Elorrietako Ama Birjina txit garbia, argi nazazu; zeruko santuak: zuek ere argi nazazue, mesedez?; argia eskatzen nuen, bai, eta eskaria ez zitzaidan ezerezean geratu, argia berandu gabe iritsi baitzitzaidan, handik hiruzpalau hilabetera; izan ere, Lauaxetaren heriotzaren berri gaizto hark bazuen, antza, bere alde ona, eta
|
bazuen
bere esplikazioa, fraideon artean sortzen zirèn isilpeko solas haietako batean, fraideok bizitzan egoteko modua ere bazen isiltasuna, gerrak are isilagoa egiten zuena: isilpekoagoa bai bederen?
|
|
|
Beste batean, berriz, istripu larriagoa gertatu zen. Aurreko istripuak ez bezala, ordea, zeina ezustearen eskutik iritsi baitzitzaigun, bigarren honek
|
bazuen
bere kausa eta arrazoia: Heinrichen edanzaletasuna.
|
|
|
Teoren fedeaz mintzatu natzaizu eta Teoren misioaz. Baina, gure lantegiko egitura zurrun hartan, aita izan zen aitzindaria eta lehen erregea; eta erregeak
|
bazuen
bere ondorengoa: Teofilo Maria; baina Teofilo Mariaren ondoren, zer??
|
|
|
Hura ez al zen, izan ere, kontraesan handia?; aitak etxeko ardi beltzak bezala bukatu baitzuen, azken batean, bere buruaz beste eginda? Baina ez, hark ere
|
bazuen
bere esplikazioa, bi kasuak ez baitziren berdintzeko modukoak, antza, aitak, osaba Beñardok ez bezala, ohar bat utzi baitzuen, Teori zuzendua:
|
|
|
Kontatu dizut, halaber, Pio Barojaren liburuan azaltzen zèn maxima psikologikoa giza portaeraren lege orokortzat hartu nuela. Baina lege hark ere
|
bazuen
bere salbuespena. Esan behar dizut, izan ere, etxeko txakurrekin. Mendi eta Sasirekin denbora batean, Moncayo eta Palafoxekin gero?
|
|
|
Ez zuen interesatuegi agertu nahi, bazekielako bestela amaren etorriak ez zuela mugarik izango. Hala ere, lehenengo aldia zen maien hirien inguruko ezer entzuten zuela, eta istorioak
|
bazuen
bere xarma.
|
|
|
Maiak aztekak bezain basatiak ziren, gerra eta odolzaleak beste ezeren gainetik. Sakrifizioak plazer hutsez burutzen zituzten, eta agintariren batek kolokan ikusten
|
bazuen
bere boterea, masakreari ekiten zion, bitan pentsatu gabe. Maien zibilizazioaren gainbeheraren zergatia ez omen dago argi, baina nik teoria bat daukat, atrebentzia barkatzen badidazue:
|
|
|
Calixtori bizitzea tokatu zitzaiona berak Baionako Euskal Ordezkaritzaraidatzi zituen karten bidez ezagutu ahal izan dugu, hain zuzen ere ezezaguna zelako.Esan nahi da, militante arrunt bat besterik ez zenez, agintariengandik zerbait lortunahi
|
bazuen
bere merituen berri eman beharra zuela eta, horretarako, zer hoberikbere bizitza militantearen berri ematea baino?
|
|
|
Horra aldaketa. Errazegia litzateke horrela mundua sailkatzea, baina lagunak
|
bazuen
bere argumentuari ongi lotzeko modua: garapen teknologiko bizkorrak belaunaldien kontzeptua aldatu egin du, edo nahiago bada, azkartu egin ditu berezko adin jauzien erritmoak.
|
|
|
Ixone ere politikatik ezagutu zuen. Aitziber ere bai, baina Aitziber asanbladetan eta parte hartzen zuen kide hutsa zen bitartean, Ixone sartuagoa zegoen, koordinazio bileretatik eta ezagutzen zuen Julenek; egun batean, Ixoneren herrian egin zuten bilera bat luzatu egin zela-eta, nahi
|
bazuen
bere etxean gelditzeko esan zion neskak, eta gaua ohe berean amaitu zuten. Ez zen Julenen aldez aurreko plana, baina ezin esan gogoz kontrakoa izan zitzaionik.
|
|
|
Kontatu dizut, halaber, Pio Barojaren liburuan azaltzen zèn maxima psikologikoa giza portaeraren lege orokortzat hartu nuela. Baina lege hark ere
|
bazuen
bere salbuespena. Esan behar dizut, izan ere, etxeko txakurrekin —Mendi eta Sasirekin denbora batean, Moncayo eta Palafoxekin gero— guztiz beste aldera gertatzen zitzaidala, haien pozak pozten baininduen ni neu ere, eta haien goibeltasunak goibeltzen.
|
|
|
Don Fausto zirikatzen ari zitzaigun, dudarik ez... baina Amanda ez zen anaiak jaurti ziòn esaldiarekin aztoratu; edo aztoratu egin zen, bai —masailen gorritasun arin hura, aztoramenduaren erakusgarri... —, baina
|
bazuen
bere aztoramenduak atsegin puntu bat, irri pikaro bezain zabal bat egitea ahalbidetu ziona. Nik hura ikusten nuen —Amandak ere gogoko ote ninduen, orduantxe gailendu zitzaidan sentipen hura lehen aldiz—, eta haren jarrerak indartu ninduen, halako moldez, non honela hitz egitera ausartu bainintzen, zuhurtasunaren bidetik betiere:
|