|
2000
|
|
|
Azken esperimentu haren txanda ere noizbait heldu zen: ispilu bat ipini nion kaiolaren horma baten kontra, bere burua ikus zezan eta, esperimentua ondo
|
bazihoan
, nortasunaren garapen absolutu bat lor zezan perikito horiak.
|
|
|
Eta uste dut ezen alegatzeko moduko bertze arrazoin bat ere bazuela aitak, aitzinago ulertuko nuena, eta hura zen aita Bartolomeren aurka senti zezakeen jelosia, apezaren eskua gero eta luzeagoatuz joan zelako eta haren itzala gero eta zabalagotuz, bai jauregian eta bai Urbiaingo jendeengan ere... eta zeren aita ez baitzegoen bere boterea bertze nehorekin partitzeko prest. ...zitekeen aita Bartolomerekin, honek Nafarroari eta Eliza Katolikoari buruz pentsa zezakeenaz denaz bezainbatean, berdin eta orobat senti baitzitekeen desgogara aita jesuitak moralaren eta seigarren manamenduaren alderakotzat zituen ideia ezin hertsiago haiekin, zeinak aitaren kontra bihur baitzitezkeen —Ubarneko dama gaztearen kontu harekin, konparazione—, baldin jesuitaren boterea haziz
|
bazihoan
, eta baldin, haztearen hazteaz, behar hainbat indar eta botere bereganatzen bazuen, aitaren kontra ekiteko.
|
|
|
Eta
|
bazihoan
, eta orduan bururatu zitzaidan galdetzea:
|
|
|
Eta
|
bazihoan
, bazihoan, eta nik bistarekin segitu nion, karrika batean ezkutatu zen arte.
|
|
|
Eta bazihoan,
|
bazihoan
, eta nik bistarekin segitu nion, karrika batean ezkutatu zen arte.
|
|
|
nola Sarako erretoreak Etsai zeritzan deabruarekin ikasi zuen Salamancako haitzuloetan, norat joan baitzen Teologiaren eta magiaren ikasterat, bere anaia batekin eta bertze lagun batzuekin, eta nola, ikastekoak ikasi ondoren, ikasleetarik batek geratu behar izan zuen deabruaren zerbitzuan, beronekin egin tratuaren arabera; eta ikasleek hartarakotz zotz egin zuten, eta Axularren anaietarik batek geratu behar izan zuen; eta, orduan, anaiaz urrikaldurik, Axularrek erran zion deabruari ezen geratuko zela bera, haren orde; eta, anaiaren orde han berean geratzen zelarik, manatu zion deabruak Axularri ezen atera zezala ura osin batetik, baliaturik galdara batez, zeinak baitzuen hondoan galbahe bat, eta manatu zion, halaber, ezen, noiz eta galdetzen baitzion non zegoen, ihardets zezala Axularrek: ...baina, orduan, nola gartzela hartarik eta trabailu ezin nekeago hartarik ihes egin nahi baitzuen, bururatu zitzaion Axularri ezen bi hitz haiek irakatsi behar zizkiola galbaheari; eta irakatsi zizkion Axularrek galbaheari bi hitz haiek eta, hala, Etsai urrun samar ikusi zuèn egun batean, pentsatu zuen ezen hura zela bere ordua, eta entseiatu zen, ondorez, handik itzurtzerat eta ihes egiterat; eta
|
bazihoan
Axular kanporantz, eta galdetu zion deabruak: " Non hago?", eta galbaheak ihardetsi zion:
|
|
|
" Non hago?", eta galbaheak ihardetsi zion: " Hemen nago!"; eta deabruak galbahea zegoen tokirantz egin zuen, eta hala egin ahal izan zuen Axularrek aitzina; eta
|
bazihoan
Axular aterantz, bazihoan... baina atearen iragaiterat zihoan puntuan, deabruak ikusi zuen eta burdinazko gako bat jaurtiki zion, eta gakoak ez zituen Axularren zapata zola eta haren itzala baizik harrapatu; eta hala itzuri zen Axular haitzulotik eta hala erdietsi zuen Sarako apez izaitea, itzala deabruaren menerat zuen arren.
|
|
|
" Non hago?", eta galbaheak ihardetsi zion: " Hemen nago!"; eta deabruak galbahea zegoen tokirantz egin zuen, eta hala egin ahal izan zuen Axularrek aitzina; eta bazihoan Axular aterantz,
|
bazihoan
... baina atearen iragaiterat zihoan puntuan, deabruak ikusi zuen eta burdinazko gako bat jaurtiki zion, eta gakoak ez zituen Axularren zapata zola eta haren itzala baizik harrapatu; eta hala itzuri zen Axular haitzulotik eta hala erdietsi zuen Sarako apez izaitea, itzala deabruaren menerat zuen arren.
|
|
|
Eta oroitzen dut nola egun batean urtxintxa haietarik bat gure gibeletik etorri zen etxeraino, nahiz eta osabak gero etxetik uxatu zuen, zeren beldur baitzen Arkimedesek larrutuko ez ote zuen. Eta
|
bazihoan
urtxintxa berriro oihanerako bidean, eta irri ezin zabalagoa egin zidan orduan osabak, erraiten zidala:
|
|
|
Hau da, nolakoa zen, egiaz, Otsotzarmendi jauna? Bazetorren ala
|
bazihoan
–Zenbat izaera, zenbat buru zituen?
|
|
|
" Ez hidanan esan", kejatu zitzaion amatxi zaharrari Maria. Ja Elik bere berokia erantzi zuen, ja eskegitokian utzi, ja
|
bazihoan
, bere etxean balego bezala, salaz beste alderaino, gehixeago zabaltzeko kortinak. " Ilunpean zarete", esan zuen.
|
|
|
" ez", esan zuen," ridikuloa da". " Ez!", esan zuen Xanek, haren gerria besarkatuz; hura zatekeen Raissak espero zuen hitza, desio zuen tendresiazko laztana; une hartan, hain bolublea zirudien; Xan sukartuta zegoen;" Raissa...", xuxurlatu zuen; baina ja Raissa apur bat urrundu zen, ja bereizi zen, ja
|
bazihoan
bere besoen artetik. " Ez", esan zuen Raissak, irribarre maxkal bat eginez; ja suak utzi zuen, ja baretu zen; aldi berean triste eta alegera zegoen;" ezin dut", esan zuen.
|
|
|
" Henri?", esan zuen lepamotzak;" bai; zer ba?". " Lagun honek galdetzen du", esan zuen Elik; eta ja
|
bazihoan
, barratik deitu zuten.
|
|
2001
|
|
|
Keak igotzeko bere manera baitzuen, teilatuan etzaten zen lehendabizi, gero aireratu baina arbola gainak eta mendi magalak bilatuz zihoan desegiten. Sutondo edo labeko su garbitik sortua, sua bertan utzi eta
|
bazihoan
kea, tximinian gora etxeko garbia eta epela eramanez airera, bere heldu usaina teiletan, zuhaitz gainetan, elektrizitate posteetan utzita.
|
|
|
Ama halaz, kotxua besapean arditegira
|
bazihoan
, hango aire tepoak eta azienda marraka motelek nolabait mundua nahasmenduen zurrunbiloetarik salbatzera helduko balira bezala. Gaitzitua erretzen nintzen eta bizpahiru egun pasa nitzakeen, mutu, inorekin mintzatu gabe.
|
|
|
Sigi sagaka bere zeldara
|
bazihoan
gero, aingeru irriñoak begitartea apaintzen ziola. Handik laster, haren urratsetarik abiatzen nintzen, energia atomikoz bitxiki errendaturik ni ere.
|
|
2002
|
|
|
8 Hutsik edo elikagaiekin zetorren atzerriko, frantziar edo espainiar ontzirikez zen harrapatuko, pasaporterik gabe baldin
|
bazihoan
ere, kaietatik 4legoako esparruan.
|
|
|
Gaztea
|
bazihoan
. Baina berriro entzun zuen osabaren sudur ahotsa.
|
|
2003
|
|
|
Baina logelan zeuden gizaki bien burua berotzeko ez zen gehiegi behar. Ainhize larru kontuetan
|
bazihoan
hezten, eta orain, Unaxen eskuetan jostailu zintzoa ez eze, ekimenaren jabe ere bazen. Irudimena gai horietarako pizten zihoakion, ikusirik maitasun eta ohe kontuetan ez zegoela lotsarentzat lekurik.
|
|
2004
|
|
|
\ Galiziako hondartza paradisu antzeko erdi huts batean plastikozko poltsa kutre bat hondartzan utzita,
|
bazihoan
gizon batek esan zidan ezin izan bainuen isilik gelditu behar ez zuelako uzten zuela poltsa, lasai egoteko: ez zuela behar...
|
|
|
Izen horrekin, gauza onik ez. Eta aguadore guztiak ari ziren Roman aurreratzen, eta tropela ere
|
bazihoan
, hogei metro harago.
|
|
|
Tropela
|
bazihoan
. Berrogeita hamar metro aise.
|
|
|
Baina ordurako Livia
|
bazihoan
.
|
|
|
Armairu gainetik hartu, koadro arrekara haiei hautsak astindu, gider hedagarria eta gurpil beltzak oihal busti batekin garbituko zituen. Eta gero ohantze gaineko arropa lisatuak, egun baterako
|
bazihoan
ere atorra, galtzak, galtzerdiak, galtzontzilo pare bat, banan banan maleta barnean atondu, Manexi noizean behin kukuxumuxu egiten zion bitartean.
|
|
|
Amona, esku imintzio bat eginez
|
bazihoan
eta, agur esatearekin ikusi zuten:
|
|
|
Elkar agurtu eta Niko bere lija lanera bildu zelarik, Guridi
|
bazihoan
eta, bere kotxean iritsi zen Mandi. Kapota erdi zabalikakotik arbola txiki bat ageri, berak berriz, ardo botila kutxa bat ekarki, baratzean sartzearekin zakurrak burua makurtu eta isatsari eragin zion.
|
|
|
Garik pieza bat hartu, begiratu hemendik, begiratu handik, bertan laga eta,
|
bazihoan
deus esan gabe.
|
|
|
Koloreak pixka bat aterata,
|
bazihoan
Larra.
|
|
|
" Esaten diat, ba: oraintxe behar ez den paperen bat firmaratzen ariko zaiek..." Iñaki
|
bazihoan
, eta: " Hi:
|
|
2005
|
|
|
Eta aurkezlea
|
bazihoan
, itxura batean, pauso bat eman baitzuen aterantz, baina eman orduko atzera egin zuen, berriro Inesengana, zerbait esatea ahaztu balitzaio bezala:
|
|
|
Hartan zihoan pentsatzen, bai, bidean automobila gidatzen ari zela ohartu ere gabe. Bazihoan, bada,
|
bazihoan
–eta bidegurutze bat zeharkatzera zihoan, eskuinetik zetorrèn beste automobil batek sekulako balaztada egin zuenean, baita bozina jo ere, hiru aldiz gutxienez.
|
|
|
Hartan pentsatzen zuen bakoitzean, bihotza azkartzen zitzaion Teresari, ezin erremediatu izaten zuen, eta orduan ere, eskuak bolantean zituela, automobil ilara batean?, berdin gertatu zitzaion. Eta
|
bazihoan
bolantean Teresa, bazihoan eta bazihoan automobil ilara hartan, ilarako automobil batek frenatu zuenean, udaltzain batek aginduta, frenatu zuen hurrengoak, hurrengoak eta hurrengoak?
|
|
|
Hartan pentsatzen zuen bakoitzean, bihotza azkartzen zitzaion Teresari, ezin erremediatu izaten zuen, eta orduan ere, eskuak bolantean zituela, automobil ilara batean?, berdin gertatu zitzaion. Eta bazihoan bolantean Teresa,
|
bazihoan
eta bazihoan automobil ilara hartan, ilarako automobil batek frenatu zuenean, udaltzain batek aginduta, frenatu zuen hurrengoak, hurrengoak eta hurrengoak?
|
|
|
Hartan pentsatzen zuen bakoitzean, bihotza azkartzen zitzaion Teresari, ezin erremediatu izaten zuen, eta orduan ere, eskuak bolantean zituela, automobil ilara batean?, berdin gertatu zitzaion. Eta bazihoan bolantean Teresa, bazihoan eta
|
bazihoan
automobil ilara hartan, ilarako automobil batek frenatu zuenean, udaltzain batek aginduta, frenatu zuen hurrengoak, hurrengoak eta hurrengoak?
|
|
|
Berandu zen. Eguzkia
|
bazihoan
, eta hiria biluzik geldituko zen laster gaueko iluntasunari salduta.
|
|
|
Horrelakoak ginen. Indiok gor mutua ematen zuen, manifa baten barruan ez
|
bazihoan
behintzat, eta Karlos Felixek barrualdea apur bat gehiago busti behar zuen akzioan sartzeko. Ni, beti bezala, lurrera inkaturik geratu nintzen, duden matazan:
|
|
|
Eskailerak jauzika jaitsi nituen, harrapakinaren atzetik doan zakur amorratuaren gisan. Atarira irten nintzenean,
|
bazihoan
Marro, Sanglasa azeleratuz, Joxe Mari atzetik harrapatu nahirik zuela, baina ihes egin zion. Ni neu ere lasterka abiatu nintzen, eromenak jota.
|
|
2006
|
|
|
Ostatura bidean, postetxe paretik pasatu nintzen. Segurtasun neurri guztien kontra
|
bazihoan
ere, telegrama bat bidaltzekotan egon nintzen etxekoei Angeloren berri emanez. Amona Erikaren helbidera, jakina.
|
|
|
Ateratzean Mamen
|
bazihoan
maldan gora, ni hari begira nengoela, Neilak esan dit:
|
|
2007
|
|
|
Asko munduan bezala bazen tratulari bat. Egun batez[
|
bazihoan
] merkaturat
|
|
|
Asko munduan bezala bazen tratulari bat. Egun batez merkaturat[
|
bazihoan
]
|
|
|
Goiza aitzina
|
bazihoan
, baina bizpahiru oren iragan zitzaketen herrian arratseko zortziak irian Montrealen izateko.
|
|
|
Jean Martin Gorringo zanpa zanpa
|
bazihoan
Areatzako zubitik, poltsa besapean tink eta esku ezkerraz haizeak bulkatzen zion txapela kasko gainean bermaraziz. Berrehun bat metro gibelago nengoen.
|
|
|
Western bat izanen zen. Orduko, beharrik, zabalik zegoen leihatila eta ilara
|
bazihoan
aitzinera dortoka baino mantsoago. Bigarren lekura heldu zen noizbait, eta txartel saltzailearen eta buruz buru zeukan bezeroaren arteko solasa entzun omen zuen nahi gabe.
|
|
2008
|
|
|
Regina, alde batetik, Madrilera zihoan: ez al zen, bada, hura seinale garbia?, zeren Regina Madrilera
|
bazihoan
, berak. Ernestinak, bete baitzuen Reginaren lekua, izeba amonei laguntzeko; bestetik, elkarrizketa hasi orduko, ama nagusiak ezusteko hura izan zuen, eta hala, bada, ez al zen hura beste zeinu bat?, zeren ama nagusia joan izanak egin baitzuen posible elkarrizketak hartu zuèn ezusteko bidea.
|
|
|
Eta Natalia
|
bazihoan
, eta logelako ate parera iritsi zen, non Natividaden ahotsak geldiarazi baitzuen:
|
|
|
Eta Natalia
|
bazihoan
berriro bere ohera, eta Natividadek esan zion:
|
|
|
Hasieratik jendetsu
|
bazihoan
, hurrengo geltokietan lepo bete zen, gehienbat turistaz. Prazeres eta Estrela auzoetako etxe berri eta kale zabalen monotonia atzean utziz joan zen pixkanaka, hiriaren alderdi zaharrera bidean.
|
|
|
â? ¦ (ON) Eta saio haren parterik onena azkeneko piano soinu triste hura zen. // (OFF) Bill Bixby
|
bazihoan
berriro ere (ON) beste lekuren batera, ea praka elastikoak edo aurkitzen zituen nonbait.
|
|
|
Eta Natalia
|
bazihoan
, eta logelako ate parera iritsi zen... non Natividaden ahotsak geldiarazi baitzuen:
|
|
|
Eta Natalia
|
bazihoan
berriro bere ohera, eta Natividadek esan zion:
|
|
|
Regina, alde batetik, Madrilera zihoan: ez al zen, bada, hura seinale garbia?, zeren Regina Madrilera
|
bazihoan
, berak –Ernestinak– bete baitzuen Reginaren lekua, izeba amonei laguntzeko; bestetik, elkarrizketa hasi orduko, ama nagusiak ezusteko hura izan zuen, eta hala, bada, ez al zen hura beste zeinu bat?, zeren ama nagusia joan izanak egin baitzuen posible elkarrizketak hartu zuèn ezusteko bidea. Guztiaz ere, gogo gogoan behar zuen Ernestinak une hartan aita Molinosen aipuetako bat, frai Millanek oparitutako kaierean idatzia zegoena eta Ernestinak buruz zekiena:
|
|
2009
|
|
|
Kume berriak etxearen etorkizuneko aberastasun dira. Guztia ondo
|
bazihoan
ez zegoen lagundu beharrik. Baina erditzeak txarrera eginez gero esku sartu beharra izaten zen.
|
|
|
Joseba urduri jarri zen, barrenak irauli egin zitzaizkion, eta poltsari indartsuki heldu zion;. Euskal Herrian bezala hemen ere kontrola ote dago??. Baina autobusa ez zen gelditzen, joan
|
bazihoan
. Gerrian pistola handia ageri zuela, sonbrerua belarrietaraino, bibote gorriko polizia arrunt lodi batek eskuarekin aurrera keinua egiten zuen.
|
|
|
Zentzuzkoagoa zitekeen lapurtutakoa nonbait gorde izana. Galiziaraino oinez baldin
|
bazihoan
, arinago eta seguruago ibiliko zen txanponak soinean eraman gabe. Behin atxilotuta, horregatik torturatuko zuten:
|
|
|
Eta
|
bazihoan
, baina ez, jarraian ehungailuan iltzatu baitzituen begiak, Adaren buruaren gainetik, mugimendu ia erreflexu batean, urrezko erlojuak beste eszena hartara eraman balu bezala, noiz eta, bere urtebetetze egun batean, aitaren eta Adaren opari bana jaso baitzuen: sakelako erlojua aitarena, eta jertse gris urdin bat Adarena; Teofilo Mariak ongi oroit zezakeen, halaber, nola gutxietsi zuen, aitaren opariaren aurrean, Adarena, izeba Ernestina, gero, gauzak bere tokian jartzen ahalegindu bazen ere:
|
|
|
berari zuzendatuko zine kamera balizko batek zehatz mehatz adieraz zezakeen hura; izan ere, Luis Moraza eta Felipe Briones Fanellirengana hurbiltzen ari ziren bitartean, ekin zion Teofilo Mariak alkandoraren paparraldea astintzeari eskuz, gorputzen bultzadaren batean Fanellik utzitako ezpain listutsuen marka garbitu nahian balebil bezala; astindu zituen eskuak, gero, lauzpabost bider, erabakitasun handiz, gora eta behera, behera eta gora, bi eskuak kontrako norabidean tangentzialki proiektatuz, ahurra ahurraren aurka, txalo hots apalak airean, jestu harekin esan nahi balu bezala: . Bukatu ditut hemengo lanak, mutilak, eta ni banoa?; eta Teofilo Maria
|
bazihoan
, ustez bazihoan, bastoia eskuan zuen behintzat une hartan, jaka jantzia eta sonbreirua buru gainean jarria, baita garaipenaren irri zabala ezpainetan ere, jakina?, baina ez zihoan; aitzitik, irri zabala bekozko ilunean urtu eta Fanelliri laguntzen ari zitzaizkiòn langileen ingurura hurbildu zen, haserre bizian:
|
|
|
berari zuzendatuko zine kamera balizko batek zehatz mehatz adieraz zezakeen hura; izan ere, Luis Moraza eta Felipe Briones Fanellirengana hurbiltzen ari ziren bitartean, ekin zion Teofilo Mariak alkandoraren paparraldea astintzeari eskuz, gorputzen bultzadaren batean Fanellik utzitako ezpain listutsuen marka garbitu nahian balebil bezala; astindu zituen eskuak, gero, lauzpabost bider, erabakitasun handiz, gora eta behera, behera eta gora, bi eskuak kontrako norabidean tangentzialki proiektatuz, ahurra ahurraren aurka, txalo hots apalak airean, jestu harekin esan nahi balu bezala: . Bukatu ditut hemengo lanak, mutilak, eta ni banoa?; eta Teofilo Maria bazihoan, ustez
|
bazihoan
–bastoia eskuan zuen behintzat une hartan, jaka jantzia eta sonbreirua buru gainean jarria, baita garaipenaren irri zabala ezpainetan ere, jakina?, baina ez zihoan; aitzitik, irri zabala bekozko ilunean urtu eta Fanelliri laguntzen ari zitzaizkiòn langileen ingurura hurbildu zen, haserre bizian:
|
|
|
Kristorekin zituèn elkarrizketa haietan bere miseriak aurkezten zizkion, lehenik eta behin, bere mugetatik zetozenak, barkamena eskatzeko; jarraian, etxekoekin zituèn gaizki ulertuak erakusten zizkion, edo ikaskideek jaurtitzen zizkiotèn laidoak eta irainak, Kristok gurutzean ahoskatu zituèn hitzak bere egiten zituela: ...noizean behin, Kristok zauri irekiak itxi balizkio bezala, hain zen gozoa eta hain beste mundukoa jainkozko hitzen ukendua, min ororen eztitze automatiko bat eragiten ziona; egun batean, gainera, hain sentitu zen Jesusen bihotzarekin bat eginik, non ekisaindutik zetorrèn indar misteriotsu batek zeramala sentitu baitzuen, begiak lekutik atereak zituen behintzat?, estasi batean bezala; eta Domingo
|
bazihoan
hegan, iritsi da denbora eta iritsi da aldia: orain bai, Jesus!?, baina, joan zihoan arren, ez zihoan, eta bertan gelditu zen azkenean, hegan egin gabe?
|
|
|
Eta Domingo
|
bazihoan
, bazihoan, hunkituta, itxura batean: hain hunkituta, non atzetik zituèn anai arrebei, begiak ere bustiak zituen ordurako?, keinu ezin adierazgariago bat egin baitzien, bai eskuz eta bai buruz, agindu baten itxura ere bazuena, geldi egoteko eta geldi egoteko; eta anai arrebak gelditu, eta Domingok aurrera segitu zuen, ez amaren azkeneko hitzak entzun gabe, baina:
|
|
|
Eta Domingo bazihoan,
|
bazihoan
, hunkituta, itxura batean: hain hunkituta, non atzetik zituèn anai arrebei, begiak ere bustiak zituen ordurako?, keinu ezin adierazgariago bat egin baitzien, bai eskuz eta bai buruz, agindu baten itxura ere bazuena, geldi egoteko eta geldi egoteko; eta anai arrebak gelditu, eta Domingok aurrera segitu zuen, ez amaren azkeneko hitzak entzun gabe, baina:
|
|
|
Eta
|
bazihoan
, bazihoan, besapean Domingorentzat aspaldi egina zuèn jertse bat zeraman Adak, beltza eta gorria, paperean bilduta?, baina atzera begiratu eta begiak zabaldu zituen guztiz, edo kezkak eta beldurrak zabaldu ote zizkioten begiak, kezkaren hatzak betazaletatik goraka tiraka eta beldurrarenak beheraka??, hamar bat metrora jarraitzen zitzaiòn gizona, betaurreko beltzak zituena eta gainean gabardina ... –Hemendik aurrera, beraz, ez zaitut zaindu behar izango??; harekin lasaituta edo, aurrera egin zuen, berriro atzera begiratu gabe, tranbiaren geltokira iritsi eta ilaran jarri zen arte; bere ondoren, elkarrekin zihoazèn beste bi oinezko jarri ziren, eta ondoren, gizon ustez susmagarria, iritsi ahala egunkaria zabaldu eta aurpegia bertan ezkutatu zuena:
|
|
|
Eta bazihoan,
|
bazihoan
–besapean Domingorentzat aspaldi egina zuèn jertse bat zeraman Adak, beltza eta gorria, paperean bilduta?, baina atzera begiratu eta begiak zabaldu zituen guztiz, edo kezkak eta beldurrak zabaldu ote zizkioten begiak, kezkaren hatzak betazaletatik goraka tiraka eta beldurrarenak beheraka??, hamar bat metrora jarraitzen zitzaiòn gizona, betaurreko beltzak zituena eta gainean gabardina bat zerama... –Hemendik aurrera, beraz, ez zaitut zaindu behar izango??; harekin lasaituta edo, aurrera egin zuen, berriro atzera begiratu gabe, tranbiaren geltokira iritsi eta ilaran jarri zen arte; bere ondoren, elkarrekin zihoazèn beste bi oinezko jarri ziren, eta ondoren, gizon ustez susmagarria, iritsi ahala egunkaria zabaldu eta aurpegia bertan ezkutatu zuena:
|
|
|
Liman ere tentsio uneak izan ziren Poliziaren eta manifestarien artean. Hasiera batean manifestazioa inongo arazorik gabe aurrera
|
bazihoan
ere, manifestari talde batek Polizia hesia zeharkatu zuenean istiluak hasi ziren. Poliziak negarra eragiteko gasarekin erantzun zion, eta horrek kaosa eragin zuen manifestarien artean.
|
|
|
Han ziren hainbat lagunek jarritako zapi gorriak. Dolores Agirre ganadutegiko azken zezena
|
bazihoan
zezen plazarantz, motel baina lasai, eta gazteak hots egin zion. Eta harengana bihurtu zen adarduna.
|
|
|
berari zuzendatuko zine kamera balizko batek zehatz mehatz adieraz zezakeen hura; izan ere, Luis Moraza eta Felipe Briones Fanellirengana hurbiltzen ari ziren bitartean, ekin zion Teofilo Mariak alkandoraren paparraldea astintzeari eskuz, gorputzen bultzadaren batean Fanellik utzitako ezpain listutsuen marka garbitu nahian balebil bezala; astindu zituen eskuak, gero, lauzpabost bider, erabakitasun handiz, gora eta behera, behera eta gora, bi eskuak kontrako norabidean tangentzialki proiektatuz, ahurra ahurraren aurka, txalo hots apalak airean, jestu harekin esan nahi balu bezala: " Bukatu ditut hemengo lanak, mutilak, eta ni banoa"; eta Teofilo Maria
|
bazihoan
, ustez bazihoan –bastoia eskuan zuen behintzat une hartan, jaka jantzia eta sonbreirua buru gainean jarria, baita garaipenaren irri zabala ezpainetan ere, jakina–, baina ez zihoan; aitzitik, irri zabala bekozko ilunean urtu eta Fanelliri laguntzen ari zitzaizkiòn langileen ingurura hurbildu zen, haserre bizian:
|
|
|
berari zuzendatuko zine kamera balizko batek zehatz mehatz adieraz zezakeen hura; izan ere, Luis Moraza eta Felipe Briones Fanellirengana hurbiltzen ari ziren bitartean, ekin zion Teofilo Mariak alkandoraren paparraldea astintzeari eskuz, gorputzen bultzadaren batean Fanellik utzitako ezpain listutsuen marka garbitu nahian balebil bezala; astindu zituen eskuak, gero, lauzpabost bider, erabakitasun handiz, gora eta behera, behera eta gora, bi eskuak kontrako norabidean tangentzialki proiektatuz, ahurra ahurraren aurka, txalo hots apalak airean, jestu harekin esan nahi balu bezala: " Bukatu ditut hemengo lanak, mutilak, eta ni banoa"; eta Teofilo Maria bazihoan, ustez
|
bazihoan
–bastoia eskuan zuen behintzat une hartan, jaka jantzia eta sonbreirua buru gainean jarria, baita garaipenaren irri zabala ezpainetan ere, jakina–, baina ez zihoan; aitzitik, irri zabala bekozko ilunean urtu eta Fanelliri laguntzen ari zitzaizkiòn langileen ingurura hurbildu zen, haserre bizian:
|
|
|
Eta Domingo
|
bazihoan
, bazihoan, hunkituta, itxura batean: hain hunkituta, non atzetik zituèn anai arrebei –begiak ere bustiak zituen ordurako–, keinu ezin adierazgariago bat egin baitzien, bai eskuz eta bai buruz, agindu baten itxura ere bazuena, geldi egoteko eta geldi egoteko; eta anai arrebak gelditu, eta Domingok aurrera segitu zuen, ez amaren azkeneko hitzak entzun gabe, baina:
|
|
|
Eta Domingo bazihoan,
|
bazihoan
, hunkituta, itxura batean: hain hunkituta, non atzetik zituèn anai arrebei –begiak ere bustiak zituen ordurako–, keinu ezin adierazgariago bat egin baitzien, bai eskuz eta bai buruz, agindu baten itxura ere bazuena, geldi egoteko eta geldi egoteko; eta anai arrebak gelditu, eta Domingok aurrera segitu zuen, ez amaren azkeneko hitzak entzun gabe, baina:
|
|
|
Eta
|
bazihoan
, bazihoan –besapean Domingorentzat aspaldi egina zuèn jertse bat zeraman Adak, beltza eta gorria, paperean bilduta–, baina atzera begiratu eta begiak zabaldu zituen guztiz –edo kezkak eta beldurrak zabaldu ote zizkioten begiak, kezkaren hatzak betazaletatik goraka tiraka eta beldurrarenak beheraka? –, hamar bat metrora jarraitzen zitzaiòn gizona, betaurreko beltzak zituena e... " Hemendik aurrera, beraz, ez zaitut zaindu behar izango"?; harekin lasaituta edo, aurrera egin zuen, berriro atzera begiratu gabe, tranbiaren geltokira iritsi eta ilaran jarri zen arte; bere ondoren, elkarrekin zihoazèn beste bi oinezko jarri ziren, eta ondoren, gizon ustez susmagarria, iritsi ahala egunkaria zabaldu eta aurpegia bertan ezkutatu zuena:
|
|
|
Eta bazihoan,
|
bazihoan
–besapean Domingorentzat aspaldi egina zuèn jertse bat zeraman Adak, beltza eta gorria, paperean bilduta–, baina atzera begiratu eta begiak zabaldu zituen guztiz –edo kezkak eta beldurrak zabaldu ote zizkioten begiak, kezkaren hatzak betazaletatik goraka tiraka eta beldurrarenak beheraka? –, hamar bat metrora jarraitzen zitzaiòn gizona, betaurreko beltzak zituena eta gainean... " Hemendik aurrera, beraz, ez zaitut zaindu behar izango"?; harekin lasaituta edo, aurrera egin zuen, berriro atzera begiratu gabe, tranbiaren geltokira iritsi eta ilaran jarri zen arte; bere ondoren, elkarrekin zihoazèn beste bi oinezko jarri ziren, eta ondoren, gizon ustez susmagarria, iritsi ahala egunkaria zabaldu eta aurpegia bertan ezkutatu zuena:
|
|
|
Eta
|
bazihoan
, baina ez, jarraian ehungailuan iltzatu baitzituen begiak, Adaren buruaren gainetik, mugimendu ia erreflexu batean, urrezko erlojuak beste eszena hartara eraman balu bezala, noiz eta, bere urtebetetze egun batean, aitaren eta Adaren opari bana jaso baitzuen: sakelako erlojua aitarena, eta jertse gris urdin bat Adarena; Teofilo Mariak ongi oroit zezakeen, halaber, nola gutxietsi zuen, aitaren opariaren aurrean, Adarena, izeba Ernestina, gero, gauzak bere tokian jartzen ahalegindu bazen ere:
|
|
|
Kristorekin zituèn elkarrizketa haietan bere miseriak aurkezten zizkion, lehenik eta behin, bere mugetatik zetozenak, barkamena eskatzeko; jarraian, etxekoekin zituèn gaizki ulertuak erakusten zizkion, edo ikaskideek jaurtitzen zizkiotèn laidoak eta irainak, Kristok gurutzean ahoskatu zituèn hitzak bere egiten zituela: ...ehin, Kristok zauri irekiak itxi balizkio bezala, hain zen gozoa eta hain beste mundukoa jainkozko hitzen ukendua, min ororen eztitze automatiko bat eragiten ziona; egun batean, gainera, hain sentitu zen Jesusen bihotzarekin bat eginik, non ekisaindutik zetorrèn indar misteriotsu batek zeramala sentitu baitzuen –begiak lekutik atereak zituen behintzat–, estasi batean bezala; eta Domingo
|
bazihoan
hegan –iritsi da denbora eta iritsi da aldia: orain bai, Jesus! –, baina, joan zihoan arren, ez zihoan, eta bertan gelditu zen azkenean, hegan egin gabe...
|
|
|
Mario hurbildu eta zerbait kontatu behar ziola esan zion Ciscori. Etxetik alde egin beharrean zen, polizia bila zebilkiolako, eta
|
bazihoan
segituan, bostetan bere arrebarekin udaletxe aurrean gelditua zelako, arropa poltsa jasotzeko. Cisco zur eta lur geratu zen.
|
|
|
Hori esan, eta
|
bazihoan
tabernatik. Zerbait bururatuko zitzaion, jiratu egin baitzen.
|
|
|
Erregina
|
bazihoan
. Maisuak haurrengana itzuli zuen burua, eta bizar gogorra pailakatzeari utzirik bat bi hiru lau egin zien, eta" Uso zuria esazu!" kantatu zuten.
|
|
|
Hara eta hona
|
bazihoan
Posa Ngaka apartamentu hertsian, nora ez. Sigma garbiketa egiten zekusan:
|
|
2010
|
|
|
Egia izango balitz hiruko gobernu honetan parte hartzeak desgaste bat sortu duela, 2006ko hauteskundeetan nabarituko genuen. Niretzako, emaitza hoberenak ez ziren 2003koak izan, hori jadanik tokatzen zen, Pujol
|
bazihoan
. Baina 2006an, oraindik ere irauten duen nire kontrako jipoi mediatiko baten ondoren, eta askotan alderdi barruko egituraren konplizitate apur batekin, 21 diputatu ateratzea arrakasta izan zen.
|
|
|
Eta aitak, esandakoa esan ondoren, esan zuen: . Hala, bada,
|
bazihoan
Mateo Morralen eztei oparia bere goitik beherako bidean, bazihoan eta bazihoan, baina hara zer diren gauzak:
|
|
|
–Hala, bada, bazihoan Mateo Morralen eztei oparia bere goitik beherako bidean?
|
bazihoan
eta bazihoan, baina hara zer diren gauzak: errege erreginen karroza aurkitu beharrean, tranbiaren kable bat aurkitu ez zuen, bada!
|
|
|
–Hala, bada, bazihoan Mateo Morralen eztei oparia bere goitik beherako bidean? bazihoan eta
|
bazihoan
, baina hara zer diren gauzak: errege erreginen karroza aurkitu beharrean, tranbiaren kable bat aurkitu ez zuen, bada!
|
|
|
–Barkatu, baina ni ohera noa??, izebak, pazientzia galduta. Eta izeba
|
bazihoan
eta bazihoan jangelatik, eta aitak, eztabaidan parte hartu ez zuen arren, hari amaiera distiratsu bat emateko moduan egon zitekeen, kopa berriro altxatu, izeba Ernestina asko estimatzen zuen arren, semearen eta etxeko etorkizunaren alde atera behar zuen derrigor:
|
|
|
–Barkatu, baina ni ohera noa??, izebak, pazientzia galduta. Eta izeba bazihoan eta
|
bazihoan
jangelatik, eta aitak, eztabaidan parte hartu ez zuen arren, hari amaiera distiratsu bat emateko moduan egon zitekeen, kopa berriro altxatu, izeba Ernestina asko estimatzen zuen arren, semearen eta etxeko etorkizunaren alde atera behar zuen derrigor:
|
|
|
demagun Barojaren nobeletako protagonistetako bat kaletik zihoala, nobela iraganean kokatua dago?, auskalo zertara. Hala, bada, baldin eta kaletik
|
bazihoan
, bazihoan, eta hortxe joan zaigu protagonista, beste eszenatoki batean, demagun lagun baten etxea dela, sartu arte.
|
|
|
demagun Barojaren nobeletako protagonistetako bat kaletik zihoala, nobela iraganean kokatua dago?, auskalo zertara. Hala, bada, baldin eta kaletik bazihoan,
|
bazihoan
, eta hortxe joan zaigu protagonista, beste eszenatoki batean, demagun lagun baten etxea dela, sartu arte.
|
|
|
Gurdia
|
bazihoan
eta bazihoan, eta dendak pasatzen ziren, eta kartelak jarraian zihoazen, idatziak, margotuak, doratuak, eta jendailak barre eta aztalka egiten zuen lokatzetan; nik amore eman dut, lotan daudenek ametsetara egiten duten bezala.
|
|
|
Gurdia bazihoan eta
|
bazihoan
, eta dendak pasatzen ziren, eta kartelak jarraian zihoazen, idatziak, margotuak, doratuak, eta jendailak barre eta aztalka egiten zuen lokatzetan; nik amore eman dut, lotan daudenek ametsetara egiten duten bezala.
|
|
|
Aitaren ezkutuan gorde beharrak, aldiz, geldi iraunarazi zion neskari. Alabaina, ikusi besterik ez zegoen nola begiratu zion
|
bazihoan
gizonari, masailak gorri, ukabilak itxi, bere presentzia haserretu txikiaz.
|
|
|
PERUk ere ikusten du. KOLDO
|
bazihoan
paper batekin aurretik pasatzera kasurik egin gabe. Baina PERUk agurtzen du.
|
|
|
Baina joera horrek ez zuenluzean iraun eta migrazioen fluxua aldatu egin zen 1944an, aliatuak urte horretakoekainean, Normandian lehorreratu eta, ondorioz, bigarren frontea zabalduta, Frantzia askatzen hasi zirenean. 1942ko Gabonetatik, Estalingradeko batailatik, guduaaliatuen aldera makurtzen
|
bazihoan
ere, Normandiako lehorreratzearen arrakastarekin garaipena zeinen aldekoa izango zelako gainerako zalantza guztiak uxatuegin ziren. Harrezkero, euskal errefuxiatu gehienak eskuekin heltzeko moduraikusten hasi ziren Franco eta haren erregimena jausiko zen unea eta, horrekin batera, etxera itzultzeko eguna.
|
|
|
demagun Barojaren nobeletako protagonistetako bat kaletik zihoala —nobela iraganean kokatua dago—, auskalo zertara. Hala, bada, baldin eta kaletik
|
bazihoan
, bazihoan, eta hortxe joan zaigu protagonista, beste eszenatoki batean —demagun lagun baten etxea dela— sartu arte. " Kaletik zihoan", idazleak ez du gehiago esan:
|
|
|
demagun Barojaren nobeletako protagonistetako bat kaletik zihoala —nobela iraganean kokatua dago—, auskalo zertara. Hala, bada, baldin eta kaletik bazihoan,
|
bazihoan
, eta hortxe joan zaigu protagonista, beste eszenatoki batean —demagun lagun baten etxea dela— sartu arte. " Kaletik zihoan", idazleak ez du gehiago esan:
|
|
|
Eta aitak, esandakoa esan ondoren, esan zuen: " Hala, bada,
|
bazihoan
Mateo Morralen eztei oparia bere goitik beherako bidean... bazihoan eta bazihoan, baina hara zer diren gauzak: errege erreginen karroza aurkitu beharrean, tranbiaren kable bat aurkitu ez zuen, bada!
|
|
|
Eta aitak, esandakoa esan ondoren, esan zuen: " Hala, bada, bazihoan Mateo Morralen eztei oparia bere goitik beherako bidean...
|
bazihoan
eta bazihoan, baina hara zer diren gauzak: errege erreginen karroza aurkitu beharrean, tranbiaren kable bat aurkitu ez zuen, bada!
|
|
|
Eta aitak, esandakoa esan ondoren, esan zuen: " Hala, bada, bazihoan Mateo Morralen eztei oparia bere goitik beherako bidean... bazihoan eta
|
bazihoan
, baina hara zer diren gauzak: errege erreginen karroza aurkitu beharrean, tranbiaren kable bat aurkitu ez zuen, bada!
|
|
|
" Barkatu, baina ni ohera noa...", izebak, pazientzia galduta. Eta izeba
|
bazihoan
eta bazihoan jangelatik, eta aitak —eztabaidan parte hartu ez zuen arren, hari amaiera distiratsu bat emateko moduan egon zitekeen— kopa berriro altxatu —izeba Ernestina asko estimatzen zuen arren, semearen eta etxeko etorkizunaren alde atera behar zuen derrigor: bere buruaren alde, azken batean! — eta ozen bai ozen esan zuen:
|
|
|
" Barkatu, baina ni ohera noa...", izebak, pazientzia galduta. Eta izeba bazihoan eta
|
bazihoan
jangelatik, eta aitak —eztabaidan parte hartu ez zuen arren, hari amaiera distiratsu bat emateko moduan egon zitekeen— kopa berriro altxatu —izeba Ernestina asko estimatzen zuen arren, semearen eta etxeko etorkizunaren alde atera behar zuen derrigor: bere buruaren alde, azken batean! — eta ozen bai ozen esan zuen:
|
|
|
Goizeko energia guztiak ahitzen ari zen nirekin zegoenetik egin zuen ahalegin intelektuala medio eta alde egiteko ordua iritsi zitzaiola erabaki zuen. Atea hartu eta
|
bazihoan
, baina azken gogoeta bat egiteko astia eta sasoia izan zuen oraindik.
|
|
|
Alde egiteko altxatu zen eta
|
bazihoan
. Nirekin azken kontu bat bazuela jabetu zen baina:
|
|
|
Virginiak negar egiten zuen ohean ahuspez jarrita, hain isilka non batzuetan bere bizkar ikarari erreparatu behar nion lo gelditu ote zen jakiteko; baina ez, negarrez jarraitzen zuen, etsi etsian, eta
|
bazihoan
, gelditu egiten zen, bazihoan berriro, antsiarik gabe, xirripa bat hondarrean zehar bezala, erreten bat zabalduz gelaren ilunpean, gauaren isiltasunean. Gaua oso isil zegoen Urtzako lanak bukatu ondoren.
|