|
2000
|
|
|
Gernika-ren esperientzia 1953ko abendua arte luzatu zen, tarte luze horretan hogeita bost zenbaki argitaratuz. Artikulu gehienak gazteleraz idatzita zeuden, nahiz eta
|
batzuk
euskaraz zein frantsesez ere agertu izan. Argitalpen honen aldizkakotasuna oso irregularra izan zen, neurri handi batean azkenean publikazioaren arduradun nagusia izan zen Isidoro de Fagoagaren bizitzaren aldaketen ondorioz.
|
|
2001
|
|
|
izkribuetan bigarren mailakoa da, honengatik izen bereziak berak ere pasarte bakanetan ageri dira gehienetan, edota areago oraindik, erromantze moldez ematen dira, honelakorik baldin bada, eta ez euskaraz. Historialariarentzako gaitz erdi, zenbait auzitan aipamenak hitzez hitz ematea axola handikoa zela-eta, perpaus
|
batzuk
euskaraz ematen dira; azken mende erdi honetan hasi zaizkigu honelakoak biltzen eta argitaratzen. Hau dela eta, are Inkisizioaren prozedurak gorrotatzen ditugunok ere, haren ardura eta zehaztasunari eskerrak eman beharrean gara oraingo honetan.
|
|
2002
|
|
|
Honekin Fishman edota Txepetxen planteamenduetan gaude, eta gakoa horretan dago. Gurean euskaldun berriak hiztun komunitate batean sartzen ari dira, baina ez ekoiztu ahala
|
batzuk
euskarazko harreman sareetan txertatzen ez direlako.
|
|
|
Abertzale
|
batzuk
euzkerea maite be maite dabena, zalantza ta ezbairik bage esan giñei.
|
|
|
UPV/EHUn 2000/ 01 ikasturtean Unibertsitate birtualean 30 gai irakatsidira. Gai horiek hautazkoak, aukera askekoak eta doktoregokoak izan dira.Horietako
|
batzuk
euskaraz ere eskaini dira.
|
|
|
Bideo eta dokumental ugarik modu dibulgatiboan azaltzendituzte gaurkotasun handiko gaiak. Horietako
|
batzuk
euskaraz ekoitzitakoak dira, baina gehienak (eta onenak) ingelesetik itzulitakoak. Hala ere, dibulgazio mailakomaterial guztiaren kasuan bezala, horiek hutsune terminologiko asko uzten dituzte.Ezin ahaztuko dugu artikulu, liburu eta dokumentalek helburu desberdin etaelkarren osagarriak dituztela, eta beraz, ezin dutela elkar ordeztu.
|
|
|
Garai hartan, Donostiako Seminarioko Irakasle Eskola sortu zen irakasleeuskaldunak prestatzeko. Bertan titulua lortzeko, gai
|
batzuk
euskaraz bakarrikematen ziren eta beste batzuk gaztelaniaz bakarrik. Ikasle ez euskaldunentzat 400orduko ikastaro trinko bat antolatzen zen lehenengo ikasmailako lehenengohiruhilekoan, eta, horregatik, haien lehenengo ikasturte akademikoa beranduagobukatzen zen.
|
|
|
eta hizkuntza eredu bereziadute: lau ikasturte ditu; laugarrenean, proiektu bat lantzen da, alegia, ez da gela barruko jarduera bat, eta Euskadin zein Euskaditik kanpo egin daiteke; beste hiruretan, hainbat ikasgai daude, beretako
|
batzuk
euskaraz nahiz gaztelaniaz ikasdaitezkeenak, beste batzuk gaztelaniaz nahiz ingelesez, eta beste batzuk ingelesezderrigor; gainera, urtero, Hizkuntza izeneko ikasgaia dago, zeinean ingelesa alaalemana lantzen den. Laburbilduz:
|
|
|
Beste aldetik, Bilboko Herri IrratiaEAK() 1959an sortu zuen Bizkaiko Goitzaindegiak. Kultura era erlijioari buruzko gaiak nagusitzen ziren programazioan, eta eduki
|
batzuk
euskaraz eskaintzen ziren: adibidez, Irrintzi saioan, Omilian, Errosario Santua izeneko emanaldian, larunbateko Euskal Orduan eta Eusko Ikastolan euskara zen hizpide.
|
|
|
Ez da sobera, egia aitortzen badut. Zein urrun dauden kezka hauek zure burua berotzen dituztenetatik, eta zein hurbil sentitzen ditugun guk, Dato kalean gabiltzalarik adineko senar emazte
|
batzuk
euskaraz entzun eta bihotzak salto egiten digunean. Ordea, handik metro batzuetara ikastolako liburuak besapean dituztela zu baino pixka bat gazteago diren mutiko neskatiko batzuk erdaraz entzuten ditugunean bihotza berriz ere bere toki naturalera itzultzen da.
|
|
|
Edo neketan eta arras bortxaturik erantzuten diotelako. Badira beste irakasle
|
batzuk
euskara ikasi dutenak ere, eta ez gaiki, hori bistan da. Badira ere, toki guztietan bezala, aukera horretaz baliatzen direnak xarmanki urte batzuen galtzeko lanera joan gabe, munduan ez baita biztanlerik orotan aingeru denik, ez saindurik, orotan saindu denik.
|
|
|
Erdaraz sortzen dena euskarara" itzultzen" da. Aipatutako dibertsifikatzean, titulazio mapa berrietan titulazio
|
batzuk
euskaraz sor daitezke, kalitatez eskain daitezkeenak, eta gure errealitatera lotuta daudenak. Hori litzateke UPV/EHUko Euskarare n
|
|
|
Epe laburrera, adibidez, Euskal Herriko Unibertsitatean ikasle guztiak kreditu ren
|
batzuk
euskaraz burutu behar izatea aurrerapausorik nabarmenena litzateke euskal unibertsitaterantz, unibertsitate eleanitzaren baitan. Euskalgintzan, argi eta garbi, unibertsitate publikoa da erantzukizun nagusiena hartu duena, eta gaurko euskal hiztunen ko pu ruari begiratuz gero ez dago beste irtenbiderik.
|
|
|
Laburbilduz, euskal unibertsitatearen egitasmoak helburu bi landu lituzke: alde batetik, ahalik eta ikaslerik gehien kredituren
|
batzuk
euskaraz lantzera bideratzea Unibertsitateko bere jardunean. Bestetik, ekimen kualitatiboan, lerroka, lehen ziklo bietan oinarrizkoak eta hautazkoak diren ikasgaiak euskaraz burutzeko aukera bermatzea.
|
|
2003
|
|
|
Hori dela-eta, parte hartzaile askok egitasmotik irtetea erabakitzen dute, jada ez baitute zertan programan izena eman euren artean elkartzeko. Ikasle izandako
|
batzuk
euskara menderatzen duen kidearen papera betetzera ere heltzen dira. Beste batzuek berriz, hizkuntz gaitasuna garatzen jarraitzeko izen emango dute ikasturte honetarako.
|
|
|
Garibairen bide beretik, eta haren tesiak garatuz, beste euskal idazle
|
batzuk
euskararen eta euskaldunen inguruko apologiak idatzi zituzten: Andres Poza bizkaitarrak (De la antigua lengua, 1587), Baltasar Etxabe gipuzkoarrak (Discursos de la antigüedad de la lengua cántabra vascongada, 1607), etab. Baziren euskal foru herrialde bakarrean zentraturiko historia lanak ere, baina elementu tubalista kantabrista berberak sartzen zituztenak, adibidez, Juan Martinez Zaldibiaren Suma de cosas cantábricas y guipuzcoanas (1571).
|
|
|
Euskaldunen mundua militante mundua bihurtzeko arriskua dago, eta ni horren izu garri beldur naiz. Areago, pentsatzen dut euskarari buruzko planteiamendu erradikal
|
batzuk
euskararenganako errefuxaketa sor dezake; gutxienez, euskara ideia politikoetatik aparte gorde beharra dagoela esango nuke. Diodan hori Nafarroan frogatu egin da eta horrek sor lezake zenbait jende euskararen munduan integratu gabe geratzea113.
|
|
2004
|
|
|
www.opusdei.com helbidera sartuz gero, Opus Deiren web gune ofiziala bisitatuko duzue. Erakundetik heldu zaigun informazioaren arabera ordea, euskarazko web gunea ere badute. www.euskara.opusdei.org helbidean San Josemariaren lan
|
batzuk
euskaraz irakur daitezke, adibidez. Bestalde, Opus Deiri buruzko zalantzak argitzeko eta otoitza euskaraz egiteko gonbitea luzatzen digute.
|
|
|
Pedro Burillo, Nafarroako Unibertsitate Publikoko errektorearen taldeak, urria hasieran, aurkeztu zuen Abiaburu Agiria, hau da, euskara normalizatzeko plangintza egiteko mugak zehazten dituen txostena. Gobernu Kontseiluak onartuz gero »hala gertatuko da ezustekorik ez bada» litekeena da otsailetik aurrera ikasgai
|
batzuk
euskaraz ematea. Dena den, Burilloren planak kritikak jaso ditu «lausoegia eta orokorregia» dela argudiatuta.
|
|
|
Badira noski beste bide
|
batzuk
euskararekiko engaiamendua baimentzen dituztenak. Joan den aste honetan aukera paregabea ukan dugu horren agerrarazteko.
|
|
|
Baina, hori aitorturik, euskararen auzia soziolinguistikaren alorrean sartzen denean, maiz halako irudipen gazi gozoa izaten dut ene baitan: adarra jotzen ari ote zaizkigu euskaltzain
|
batzuk
euskararen egoera soziala ahotan hartzen dutenean. Euskaltzainburua, guztien buru dutela, noski; honen iritziak aditzekoak izaten baitira gehienetan.
|
|
2005
|
|
|
Galdu baino gehiago,
|
batzuk
euskara guztiona eta guztiontzat lelo hori erabiltzen dute euskararen kontra jotzeko. «Onartua dago guztiona dela, beraz inork ez du horretan ardurarik, eta ezin du bere defentsa egin».
|
|
|
Bilbo, Donostia, Iruñea eta Baionako jaien programak aurkeztuen dituzten afixak, kirol ekitaldienak, espartinenak nahiz gatzarenak... denetarik dago. Batzuk gaztelaniaz, beste
|
batzuk
euskaraz eta bestetzuk frantsesez daude eta hiru hizkuntzak uztartzen dituenik ere bada. Urte amaierara arte egin daiteke bisita.
|
|
|
Halaxe da. Badira nobela
|
batzuk
euskara kaxkarrezidatziak. Huts asko dute.
|
|
2006
|
|
|
Lourdes Arriaga sendagileak Azpeitiko (Gipuzkoa) osasun etxeko larrialdi zerbitzuan egiten du lan, eta Arbelaitzen ikasleetako bat izan zen Hernanin. «Azpeitian, normalean euskaraz egiten dugu kontsultetan, baina ez gaude ohituta ez ni behintzat, erdaraz ikasi dudalako kontu
|
batzuk
euskaraz esplikatzen. Halakoak landu genituen ikastaroan.
|
|
|
Ikasleen %25 A ereduan matrikulatua dago, eta euskara irakasgai bezala ematen du, as, astean lau orduz. Ikasleen %17 ereduan ari da, irakasgai
|
batzuk
euskaraz emanez eta bertze batzuk erdaraz. Ikasleen %37 ereduan ari da; eskola guztiak euskaraz ematen dituzte, eta astean lau orduz erdara ematen dute».
|
|
|
" Gauza batzuk ingelesez explikatzeaz gain beste
|
batzuk
euskaraz azaltzen hasi ginen hainbat lagun. Bilboko bulego batean lan egiten zuen tipo batek' Egunkaria' ko portadako titularrak konpiatu egiten zituen, berak eskuz egunero sarean, eta hori izan zen' Egunkaria' ren lehenengo edizio digitala" gogoratzen du Fernandezek.
|
|
|
Batzuk ezagutzen zituen, gudatokiak haiekin batean urratuak zituelako, ez denekin alderdi berean. Gehienak biarnesez ari ziren elkarrekin; bat edo bat frantsesez, eta bakar
|
batzuk
euskaraz. Agaramont haien artean zen, eta haren agur beroak beratu zizkion poxi bat bihotzeko zainak.
|
|
2007
|
|
|
Ikertzailetako askok, gainera, lotura zuzen zuzena dute euskalduntze alfabetatzearekin, eskolak ematen baitituzte euskaltegietan. Beste
|
batzuk
euskara irakasle ohiak dira.
|
|
|
Ameriketako abenturan aberastu ez baziren ere, Argiñarena anaiek, Ignaziok eta Migelek, altxor bat gordeta zeukaten: bizitzako jazoera eta gorabehera
|
batzuk
euskaraz bertsotan idatzirik. Horien artean Uruguaira heldu baino lehenagoko idazkiren batzuk badiren arren, gehienak Euskal Herria betiko utzi eta gerokoak ditugu.
|
|
|
Agian, norbait ohartxoa irakurri gabe gera daiteke euskaraz bakarrik dagoelako, eta beraz, saiatzen gara bietan jartzen. Gauza
|
batzuk
euskaraz bakarrik daude.
|
|
|
Abenduaren 20an aurkeztu zen jendaurrean NafarPres, Nafarroako Tokiko Prentsaren Elkartea. Elkartean Nafarroa osoko hamahiru aldizkari bildu dira,
|
batzuk
euskara hutsean argitaratzen direnak, bertzeak eta baita gazteleraz bakarrik idazten direnak ere. Maiztasunari dagokionez ere, badira hilabetekariak, hamabostekariak eta astekariak ere.
|
|
2008
|
|
|
Hemen ez. Ume askok edo gehienek ez dute etxean ikasten baizik eta eskolan, heldu gehienek ez dute kalean ikasten baizik eta euskaltegian, eta euskaldun askok eta askok behar dituzte esparru eta harreman sare
|
batzuk
euskaraz bizi ahal izateko.
|
|
|
Arrazoiz beterik esaten du Txomin Peillenek (1998) eus karan latinistek edo latina aztertzen dutenek latina besterik ez dutela ikusten, erro manistek erromantzea, eta abar. Hori egia izanik, esan dezagun beste
|
batzuk
euskara ren historian gertatu den guztia diglosiaren bitartez esplikatu nahi dutela. Baina bakoitzari berea eman behar zaio, hori da koskarik zail edo neketsuena eta hemen iza ten da maiz, nire ustez, Filologiaren aldetik oztoporik handiena.
|
|
|
Badakigu kontaktuaren bitartez sinkretismo
|
batzuk
euskaraz (ko> eta, tzaren artean gertatzen dena, besteak beste, tzat> desagertzen ari dela: medikuarena> rengana> ordez esaten da, eta abar) sartu direla edo hizkuntz kontaktuen eremuan askotan elementu espresiboak mailegatu izan direla (ezeztapen izenak bezala eta abar), Martin Haasek (1995) adierazi zuen bezala (eta baita konparaketa diakronikoa egiteko proposamena egin ere).
|
|
|
Engels komunistagandik Mill liberalarenganaino, XIX. mendeko europar ikasien artean topikoa zen historiaren aurreranzko lege saihestezinek hizkuntza txikien desagerpena zekartela sinestea (txekiera, bretainiera, galesera...). Ideia horiek euskarari aplikatuz, Humboldt, Reclus, Vinson edo Millet bezalako ikertzaileak, batzuk penaturik besteak ez hainbeste, hizkuntza hau modernitateak jango zuela konbentzituta zeuden166 Egon egon ziren aurrerakoi banaka
|
batzuk
euskara errealitate berrira egokitu zela espero eta desio zutenak167 Baina aurrerakoien artean nagusi ziren euskara eta modernitatea bateraezintzat zutenak. Hala adierazi zuen, adibidez, Pío Baroja idazleak 1901 urtean:
|
|
|
Gorago aipatu denez garaian baziren beste aldizkari
|
batzuk
euskarari tartea uzten ziotenak (EuskalErria, Eskualduna, etab.), baina lehentasun osoa eman gabe. Beraz Azkueren Bilboko bi astekariak, osotara euskaraz egonik, Bizkaia mailan ez ezik Euskal Herri mailan ere aitzindariak izan ziren448.
|
|
|
Ikusten denez eskari apalak ziren, ezta katedra bat ere, baizik klase soil
|
batzuk
euskaraz. Izan ere, Azkueren hitzek salatzen dutenez apezpikuak ez zuen komenigarria ikusten euskara katedra bat sortzea.
|
|
|
rako liburuak, narrazio literarioak, zarzuelak, operak eta antzerkiak, euskal linguistikari buruzko artikuluak... Obra hauetako
|
batzuk
euskara hutsez zeuden, beste batzuk, baina kasu guztietan euskara maila formaletan erabiltzeko asmoa zuten, dela idatziz dela ahozko errepresentazio publikoetan (antzerki eta gisakoetan). Halaber euskara ahalik eta gizarte sektore zabalenei helarazi gura zien:
|
|
|
Ekoizpen propioko irratsaioez gain, Arrosa sareko hainbat saiorekin osatuko dute programazioa. Programazioko edukiei dagokienez, saio
|
batzuk
euskara hutsean izango dira, baina kolaboratzaileen arabera, galegoz, gaztelaniaz edo gaztelaniaz eta euskaraz emango dituzte. «Euskara bultzatzen saiatzen gara, baina kolaboratzaileek pixkanaka ahal dutena egiten dute».
|
|
|
Hain zuzen ere, eurek beste lau izatea eskatzen dute, eta Iruñeko eremu desberdinetan banatuta. Horretarako, dagoeneko abian jartzekotan diren
|
batzuk
euskarazkoak izatea proposatzen dute Buztintxurikoa eta Alde Zaharrekoa, adibidez, edo eta zabalik dagoen baten baten hizkuntz eredua aldatzea.
|
|
2009
|
|
|
Lagunekin bai. Eta erosketak egitean gauza
|
batzuk
euskaraz eskatzen ditut. Hara, dendari euskaldun gutxi dago Leioan, zaila da hemen edonon lehenengo hitza euskaraz egitea, nik agurtu beti euskaraz, gero askotan erdarara aldatzen gara, ama hizkuntzara.
|
|
|
Orain dela aste
|
batzuk
Euskara batua, bizkaiera eta zuberera izenburuko artikulua argitaratu zioten Mikel Hernandez Abaituari erabili.com web-gunean. Idazki horrek hausnarketa asko eragin zizkion Unai Brea kazetariari, zeintzuen fruitua aldizkari honetan bertan argitaratutako Euskara bitan zatitu nahi zuten haiek (Argia, 2183 zenbakia) artikulua izan baitzen.
|
|
|
Nolanahi dela, oso aintzat hartu beharreko fenomenoa da euskarazko kazetena ere. Badira euren artean
|
batzuk
euskararen lurralde guztian zabaltzen direnak (Berria eta Argia batik bat, eta, askoz neurri txikiagoan, Herria eta Aldaketa 16), eta euretako zenbaitek aintzat hartzeko moduko zabalkundea dauka: CIESen 2009ko lehen ikerketako datuen arabera, konparazio baterako, 64.000 irakurle ditu Berria ren paperezko argitalpenak.
|
|
|
Eztabaida taldeen bidez, lagun taldekideek dituzten euskararekiko uste, jarrera, sentipen eta esperientziak jaso dira. Horrela, ideia askotarikoak, konplexuak eta aberatsak batu dira;
|
batzuk
euskararen aldekoagoak, beste batzuk kritikoagoak.
|
|
|
Hitzaldi asko eman zituen han hemenka, eta askotan, jendaurrean hitz egin baino lehen, paperean idazten zituen bere mintzaldiak. Lan horiek dira,
|
batzuk
euskaraz eta besteak erdaraz, liburu hau osatzen dutenak.
|
|
|
Oro har, baserri eremuetan kokatuta zeuden eta Ebanjelioa biztanle guztiei helaraztea zuten helburu. Horietako
|
batzuk
euskarari lekua egiten saiatu ziren, gainera: Segura Irratia eta Arrate Irratia nabarmendu ziren batik bat arlo horretan (euskararen presentziak oztopo eta arazo ugari sortu bazizkien ere).
|
|
|
...anen didala izan behar dugula irekiak, beste errepertorio batzuk ere kantatu behar ditugula eta, beraz, mundu zabaleko abestiak baliatu behar ditugula, baina horrek ere nahiko sor eta lor utzi nau, zeren eta mundu zabalean 6.000 hizkuntza baino gehiago omen daude oraindik, eta, aldiz, Oh Happy Day programan ingelesa eta gaztelania kenduta, oso hizkuntza gutxi entzun dira, lehen esan bezala, banaka
|
batzuk
euskaraz eta beste baten bat Afrikako hizkuntzaren batean. Baina horretan ere uste dut gertatu zela xelebrekeriaren bat, hau da, kanta Afrikako izan eta, hala ere, leloa ez gainerako guztia ingelesez abestu zutelakoan nago, behin gutxienez.
|
|
|
Haur txiki, gazte, zahar; familian, lagun artean, bikotean; alde guztietako herrietatik, lanbide orotakoak;
|
batzuk
euskara ama hizkuntza, besteek ez mintzo, baina denak euskararen alde
|
|
|
Artistak haiek ziren, haiek. Gero, handik
|
batzuk
euskarazko antzerkia egitera pasatu ziren eta beste batzuk ez.
|
|
|
Ez da erantzuten zaila. Talde horiek sortu zituzten belaunaldien artean baziren
|
batzuk
euskararekin harremanik izan gabeak oraindik, eskolan, adibidez. Hori da, adibidez, talde hauen kasua:
|
|
|
Etxenagusiak beti eman zien lehentasuna idazleei, literaturari. Beraren eskutik zaletu egin zirela bere ikasle
|
batzuk
euskararekin uste dut. Seminario Txikian ere hasita zeuden euskarazko eskolak.
|
|
2010
|
|
|
Adibidez, irakaskuntzako lehen mailetako testu liburuen kasuan badira Estatu espainiarreko merkatu gehiena asetzen duten kapital handiko enpresa batzuk, eta honelako merkatuan bete daitezke Hocevarren hipotesi guztiak. Baina argitaletxeen mundutik atera gabe, euskarazko produkzioaren parte gehiena enpresa handiekin lehiatu behar duten euskal argitaletxe txikien esku dago (nahiz eta hauetako
|
batzuk
euskarazko merkatuan indarra handia izan), eta hauei, kostu finko eta aldakorren funtzioek konkurrentzia arazoak sortzen dizkiete.
|
|
|
Txikitan, lehenengo 2 urtetan gutxi gorabehera, etxean ez nuen euskararekin harreman askorik izan, nire gurasoek ez baitzekiten euskaraz. Hala ere, nire amatxik noizpeinka hitz
|
batzuk
euskaraz botatzen zizkidan (berak euskaraz dakielakoz), nahiz eta normalean gazteleraz solastu(...) eskolara joaten hasi baino lehen(...) urte bat pasatu nuen haurtzaindegian eta hor, nire ikaskideekin batera, hasi nintzen euskaraz solasten. Ordutik, ikastolan ikasitako euskararekin, eskolan nahiz eskolatik kanpo egiten dut euskaraz:
|
|
|
EGA edo HE2 eskuratua izanik hobekuntza ikastaro trinkoren bat egiten duten irakasleon beharrak benetakoak dira:
|
batzuk
euskara bera aberastera etortzen dira, dela ikuspegi globaletik (R300 ikastaro mota) edo dela praktikotik (R400). Beste batzuk, aldiz, curriculumaren euskal dimentsioa lantzera (R600) 152 Batean zein bestean behar handia dago, aldian behingo ebaluazio saioek argi adierazten dutenez.
|
|
|
Bere Corografia de Guipuzcoa (1754) liburuan pasarte
|
batzuk
Euskaraz daude; haien artean honako hau:
|
|
|
Fanonek behin baino gehiagotan gogorarazten zidan, horietako
|
batzuk
euskarazko kulturaren ikur ere izango zirela etorkizunean. Pott zeritzon taldea eta izen bereko aldizkaria aipatzen zizkidan, inoiz aleren bat irakurtzeko mailegatu ere egin zidana.
|
|
|
Arabako gizartea elebiduna izango da gutariko bakoitzak horretarako konpromisoa hartzen duen neurrian, bakoitzak bizi duen egoeratik;
|
batzuk
euskaraz hitz eginez eta biziz, besteak Lazarragaren lanetan hain natural ageri den elebitasunari garrantzia emanez. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari nagusi berriak, Paul Bilbaok, esana du aurrerapausoa eman beharra dagoela.
|
|
2011
|
|
|
Obligazioa urtez urtekoa baita; aurten egin beharra izan dezakegu eta datorren urtean ez.Errenta Aitorpena euskaraz egitea hautatzen dutenak nagusitzen doaz. I. M. Bezeroen artean, badira oso leialak izan eta euskaraz egitea eskatzen dutenak. Egia da ere, duela urte
|
batzuk
Euskara Planean sartu ginenetik Errenta Aitorpen asko euskaraz bidaltzen saiatzen garela. Bezeroak ondo egitea nahi du, eta emaitza da eurentzat garrantzitsuena, hizkuntzaz ez dira asko arduratzen.
|
|
|
Ez al gara kapaz gauza
|
batzuk
euskaraz egiteko. Saiatzen al gara?
|
|
|
Gertuko adibide batekin azalduko dut azken puntu hau. Duela hilabete
|
batzuk
euskarazko hedabide ez publikoen sektoreak zera galdetu die galdera parlamentarioen bidez gure herriko instituzio nagusienei (Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta hiru diputazioak): " Zenbat diru gastatu duzue publizitatean 2008, 2009 eta 2010ean eta zein mediotan jarri da publizitate hori?".
|
|
|
Gazteek sumatzen dute musika talde askok egiten duten euskararen erabilera ia sinboliko dela. Hau da, kanta
|
batzuk
euskaraz egin arren (batzuk beste batzuk baino gehiago) kontzertuetan taula gainetik esaten dutena eta beren artean hitz egiten dutena gaztelaniaz da. Denak behintzat bat datoz kontzertuetako giroa, nagusiki, gaztelaniaz dela esatean.
|
|
|
" Ez dakit zergatik egiten duten gazteleraz eta ingelesez,
|
batzuk
euskaraz ere punk musika ona egiten dute eta. Ereduek gazteleraz egiten zuten:
|
|
|
Arrasatear gazteek, ordea, ez dute hain erraz ikusten musika estilo hori euskaraz egitea. Azken aipuak kontrakoa adierazten badu ere, salbuespena da, gehienek ezintasun nabarmena ikusten baitute musika mota
|
batzuk
euskaraz egiteko eta bereziki punk rock musika. Erdaraz potenteagoa, direktoagoa eta errazagoa omen.
|
|
|
Gehienek ezintasun nabarmena ikusten baitute musika mota
|
batzuk
euskaraz egiteko eta bereziki punk rock musika. Erdaraz potenteagoa, direktoagoa eta errazagoa omen.
|
|
|
• Sentimendu
|
batzuk
euskaraz adierazteko erraztasunik ere ez dute. Zailagoa eta arrotzagoa egiten zaie euskara.
|
|
|
Euskara ez zen bakarrik zerbait sinbolikoa. Beste garaiko rock talde gehienek hitz
|
batzuk
euskaraz erabiliz, edo gaztelaniaz egin arren euskal ortografia erabiliz gaztelaniaren mundutik aldendu nahi zuen mugimendu kontrakulturala egin nahi zuten. Negu Gorriak, ordea, kontziente zen euskal gazteentzat betetzen zuen eredu funtzioaz, horiek janzkerari, erabiltzen duten hizkuntzari edo laguntzen dituzten kausei ematen zieten zentzuaren inguruan.
|
|
|
Ingelesez ere ez dakite ongi. ondo espainolez dakite. euskaltzain bati entzun nion: " euskaltzaindiko
|
batzuk
euskaraz baino hobeto dakite espainolez". (...) Baserrietan bertan ere izugarrizko aldaketa ikusten ari gara. oraingo biloben euskara eta aitonamonen euskara oso bana dira.
|
|
|
Arazo nagusia, dudarik gabe, komunikabideekin eta IkTekin dago arnasguneetan: ...ik. hori da egungo egunean arnasguneen indargabetzaile nagusietako bat. ezin zaie hiritarrei beren gustu eta jakingura osoa aseko lukeen euskal telebista, euskal prentsa eta IkT multzorik eman. posible da, ordea, herritarren interes hurbila erakartzen duten gaiak euskaraz landu eta zirkulazioan jartzea. hurbileko esparru hori irabazi beharra dago, euskarazko familiabizitza gesalduko ez bada. gauza
|
batzuk
euskaraz eta besteak erdaraz izango direla arnasguneetako familia giroan ere onartu dugu, batez ere euskarazko jarduna lehenetsiz bizimodu arruntaren gorabeherak eta solaskide ezagunen arteko pasadizoak direnean mintzagai, eta ahozko jarduna denean mintzabide. Jarduera espektro hori indarrean mantenduko duen diglosia behar da orain ere, lehenik eta behin, etxe giroan.
|
|
|
Lekeitioko aita Kortabitarte, Patxi Korta guretzat. Ikasketetan euskerea danik be ez genkianean eta aintzat be hartzen ez zanean, harek bere ikasgaiko galdera
|
batzuk
euskeraz egiten euskuzan etxean euskeraz berba egiten genduanoi, eta eskolatik kanpora be geure hizkuntzan jarduten eban gugaz.
|
|
|
Kontuan hartzen baditugu 9 taulan agertzen diren datuak, eta Iruñeko Irakasle Eskola kopuruak kenduta, gutxienez, UPV/EHUko ikasleen% 18,5 unibertsitatean euskara ikasten ari zen. Horri gehitzen badiogu, irakasle eskoletan Euskal Filologia bazela, bai Bilbon eta, bai, Donostian ere, Donostiako Kimika Zientzien Fakultatean Luis Mari Bandresek eta Antxon Santamariak karrerako irakasgai
|
batzuk
euskaraz ematen zituztela eta Leioako Zientzia Fakultatean zein Medikuntza Fakultatean bertako irakasleek klasean emandako gaiak mintegi bidez euskaraz lantzen zituztela ikasleekin, ondorioa ezin nabarmenagoa da: artean hizkuntza plangintzarik egon ez arren, EAEko unibertsitate publikoan, Franco hil ostetik, eta oso urte gutxitan komunitate unibertsitarioaren sektore zabal bat, gehienbat ikasleak eta irakasle euskaltzale batzuk, euskara unibertsitatean sartzeko sakaka ari ziren (maiz ikastetxeetako zuzendaritza taldeen gogoz kontra edota erabateko ezaxolarekin).
|
|
|
Aipuan ageri denez, fakultateko ikasle elkartearen baitan zegoen EKTan jada baziren pertsona
|
batzuk
euskara eta zientziaren uztarketarekin kezkatuta, gerora sortutako Elhuyar taldearen lehen iragarpena zen.
|
|
|
«Batasunari batzuk agurka eta beste batzuk aurka». Hain zuzen ere, txostengileetako
|
batzuk
euskara idatziaren batasunaren guztiz aurka zeudelako eta beste batzuek hil edo bizikoa ikusten zutelako. Txillardegi, Gereño eta Iratzeder batasunaren alde agertu ziren; Lojendiok, berriz, euskalki bat, gipuzkera, eta ez gipuzkera osotua, erregistro idatzian erabiltzea proposatu zuen.
|
|
|
Ikastaroak prestatu beharra dago, gai
|
batzuk
euskaraz erabiltzeko ez bait dugu ohiturarik; pentsa dezagun, esate baterako, terminologiaz, fotosintesiaz, mugimendu uniformeki azeleratuaz edo aplikazio elkar bakunez mintzatzeko ez dela aski gaia bera menderatzea; hiztegi standard batzuez jabetu beharra ez da etzirako utz dezakegun eginkizunak, ahalik azkarren egitekoa baizik (1)/(...)
|
|
|
Gogoan izan, aurreiritzi hori Txillardegik 1959an jada erabat kritikatzen zuela403 Literaturaren esparruan batzuek hizkuntzaren gaineko ideia mugatu horrekin nahiko goiz eten bazuten ere, zientzia eta teknologiaren esparruan, etena askozaz ere beranduago egin zen, eta UEUren eta bertan parte hartzen zuten pertsona eta taldeen kasuan argi ikus daiteke. Berez, aurreko ataletan ikusi denez, 1960etan egin ziren saio eta lehen hurbilpen
|
batzuk
euskaraz zientzia eta teknologia gai unibertsalak lantzeko, baina oso saio dibulgatibo eta mugatuak izan ziren. 1970etan UEUren inguruan askoz dinamika sendoagoa hasi zen.
|
|
|
Nabarmena zen
|
batzuk
Euskara Batuaren alde zeudela, eta besteak, berriz, guztiz aurka. Eta hori hitzaldien osteko eztabaidetan antzeman zen, baita berariazko eskabideetan ere.
|
|
|
Ikusten denez, Eusko Ikaskuntzaren sortzaileak, oro har, abertzaleak ziren, baita euskaltzale deklaratuak ere. Baina euskaltzale batzuk euskaltzainak ziren bitartean, beste
|
batzuk
euskararik ere ez zekiten. Euskaltzainak zirenak, 1968an hasitako euskararen batasun prozesutik aldendutakoak ziren.
|
|
|
Aritmetika, astronomia eta medikuntza landu dituzte herri honetan eta euren berbeta erabilita egin dituzte aurrerakuntzak. Ni hona heldu nintzenean hasi ziren lantzen arotzeria eta errementaritza eta neuk ekarri nituen lanbide horietako berbak;
|
batzuk
euskarazkoak eta besteak gaztelaniazkoak. Berba horietako zenbait gaur egun ere bizirik daude, baina beste asko baztertu eta, haien ordez, bertako berriak sortu dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Euskararen Nazioarteko Eguna ospatzeko Zarauzko Udalak beste hainbat ekimenen artean" Zarauzko Hizkuntza Txikiak" izeneko ekitaldia antolatu du. Zarautzen hitz egiten diren hizkuntzak 40 inguru dira, eta horietatik
|
batzuk
euskara bezala, er...
|
|
|
Euskararen Nazioarteko Eguna ospatzeko Zarauzko Udalak beste hainbat ekimenen artean" Zarauzko Hizkuntza Txikiak" izeneko ekitaldia antolatu du. Zarautzen hitz egiten diren hizkuntzak 40 inguru dira, eta horietatik
|
batzuk
euskara bezala, eremu urriko hizkuntzak dira.
|
|
|
– C1 Karrera osoa euskaraz eginda, edo ikasgai
|
batzuk
euskaraz egin eta euskara eskolak emanda edo ikasketa amaierako proiektua euskaraz eginda. –
|
|
|
" Ezin liteke izan". Arratsalde batean paratu nintzen, zerrenda hartu eta egin nuen, azalpen
|
batzuk
euskaraz, beste batzuk gaztelaniaz, baina itzulpen literala egin barik. Neuk egin nuen azkenean, arkitektoak lagunduta.
|
|
|
Gaur egun pentsamendu horrek euskaltzale askoren pentsaerarekin tupust egin dezake, baina ez al genuke nahi zumarragako eremu edo ekitaldi
|
batzuk
euskaraz funtzionatzea erdaldunei inongo arazorik suposatu gabe. Neurri batean hauxe lortua dago derrigorrezko hezkuntzan eta haurrei bereziki eta gazteei zuzenduriko kultur ekintzetan. ez al litzateke interesgarria beste eremu batzuk irabaztea?
|
|
|
Gure artean sarri esaten dugu normalizazioa maratoia bezalako lasterketa dela: ...1eko autoarekin eta beste batzuk koxuka. edonola ere, euskararen erabilera luze zabalean hedatzeko nahitaezkoa da denok helmugara heltzea. hizkuntza gutxituaren erabileran aurrera egiteak, gainera, paradoxa askorekin egiten du topo; eta, erabilera beti dago ezagutzari erlatiboki lotuta. esaterako, euskara kide gutxik dakien tokietan ia ia ez da entzuten, eta, eremu geografiko horietan hiztun gutxi
|
batzuk
euskaraz entzutea lorpen handitzat jotzen da; ordea, populazioaren proportzio esanguratsuak euskara darabilenean, demagun %38k, zaila egiten zaigu aurrera edo atzera egiten ari garen jakitea. Beste muturrean, berriz, biztanleriaren ehuneko handia euskalduna denean eta oraindik proportzio handiagoetan erabiltzen denean, demagun %70ean, indizeetan aurrera egitea askoz ere nekezagoa da.
|
|
|
Orain dela gutxi Motxila 21 musika taldea eraman zuten herrira eta jende ugari batu zen. . Herriko nagusienetako
|
batzuk
euskarari eta euskal kulturari oraindik fobia badiote ere, adin ertainekoek eta gazteek gero eta gusturago hartzen dituzte antolatzen ditugun ekintzak. Eta esan beharra dago hitzaldietara, esaterako, gaiaren arabera era guztietako herritarrak hurbiltzen direla?.
|
|
|
Lekeitioko aita Kortabitarte, Patxi Korta guretzat. Ikasketetan euskerea danik be ez genkianean eta aintzat be hartzen ez zanean, harek bere ikasgaiko galdera
|
batzuk
euskeraz egiten euskuzan etxean euskeraz berba egiten genduanoi, eta eskolatik kanpora be geure hizkuntzan jarduten eban gugaz?.
|
|
|
Badira, azkenik, leku izen gutxi
|
batzuk
euskarazko berezko izena edo grafia dutenak. Hori da, adibidez, Ternua leku izenaren kasua (es Terranova, fr Terre Neuve, en Newfoundland), hala erabili baitzuen Piarres Etxeberrik 1677an Itsasoco nabigacionecoa liburuan.
|
|
|
saiatu, bai, saiatu dira euskalduntzen, baina helburua erdietsi gabe. Bestetik, argi dago euskarabigarren hizkuntza bezala (L2) ikasteak asko laguntzen duela euskaldunen kopuruahedatzen eta euskaldunak ez diren elebidun hartzaileen elebitasun mugatuak ereeuskararen erabilerarako zenbait aukera berri zabaltzen duela; adibidez, ekimenjakin
|
batzuk
euskaraz burutu daitezke, ozta ozta bada ere denek ulertzen dutelako.
|
|
|
Azkenean, 1987an Vocento taldeko Vasco Press agentziako albisteak euskarara itzultzeko hitzarmena sinatu zuten. Dena den, beste agentzia pribatu batzuek ere, berri
|
batzuk
euskarara itzultzen dituzte (Europa Pressek, adibidez). Horrenbestez, erdaratik sortutako albisteak euskaratzea gaitzetsi dute.
|
|
|
Garai hartan alfabetatu beharra zegoen, ez baitzen ohiturarik ikurrak eta sinbolo
|
batzuk
euskaraz irakurtzeko; beraz hainbat tokitan dago idatzita nola irakurri behar zen. Adibidez:
|
|
2013
|
|
|
Eta hori guztia zailtasun bat da matrikula berriak lortzeari begira. Nahiz eta Erriberako familia
|
batzuk
euskararen oso aldekoak izan, hori guztia baloratu egin behar dute", aipatu digu Lujanek.
|
|
|
— Eremuak: familia, hezkuntza, lana, solasaldia, ekonomia, administrazioa, kalea, hedabideak, sareak,..., anitzak ere ditugu,
|
batzuk
Euskararen eta EHaren aldekoak direnak eta besteak, alderantziz, kontrakoak.
|
|
|
" Arrasaten euskeraz dakixe danek, baiña gauzia da urten egitten jatzula normalien erderaz egitten dauenekin. Inkomodo daz
|
batzuk
euskeraz eta orduan komodo egoteko bixok erderara pasetan gare(...) ze zaila da euskeraerdera euskera erdera ibiltzia".
|
|
|
Ordu asko ematen ditut euskaraz idazten eta irakurtzen. Horrezaz gain, erdaraz nituen harreman
|
batzuk
euskaraz izatea lortu dut, eta lagun berriak egin ditut euskal komunitatean. Aldaketa horiek, konturatu gabe, euskaraz margotu dute eguneko agenda eta euskarak, astiro astiro, leku berriak bereganatu ditu nire bizitzan, pentsamenduan eta ametsetan.
|
|
|
Baina zenbait zenbakiri so eginez atera daitekeen ondorioa da, herrietako berriemaile sarea ez zela hastapenetik egin, eta pixkanaka osatuz joan zela. Lehen zenbakietan herri bakar batzuetako berriak baizik ez ziren heltzen, bakar
|
batzuk
euskaraz, beste batzuk frantsesez. Sail hori Hiriart Urrutirekin garatu zen, lan handia egin baitzuen berriketariak bilatzen.
|
|
|
Intsumisoen epaiketak ere izan ziren. Haiek, euren eskubide osoaz, epaiketak euskaraz izatea eskatu zuten eta epaile
|
batzuk
euskara eta delitua lotzen hasi ziren. Epaileok, oro har, euskararen aurka izandako jarrerak eragin handia izan du gaur egun dugun egoerara ailegatzeko.
|
|
|
Baina gainera gertatzen da gaur egun euskaldun gazte eta alfabetatua izatea sinonimoak direla. Eta gainera lehenengo aldiz gertatzen da badirela gazte
|
batzuk
euskaraz idazten hobeto moldatzen direnak hitz egiten baino eta lehenengo aldiz gazte gehienak hobeto moldatzen dira hizkera formalean informalean baino. Lehenengo aldiz unibertsitatetik pasatako gazte multzo ‘majo’ bat daukagu, euskaraz oso ongi preparatua dagoena eta euskaraz hobeto moldatzen dela erdaraz baino.
|
|
|
8 Euskal Herriko Unibertsitatearen eskaintza gehiena gazteleraz izan arren, irakasle
|
batzuk
euskaraz irakasten hasiak ziren ordurako. Gaur egun ikasleen %45ek euskaraz egiten ditu, osoki edo partzialki, bere ikasketak.
|
|
|
Atxikimendu moduaren lasaitze hau nabarmena da bai hiztunaren arloan, bai kultura kontsumoaren arloan, bai sorkuntzaren arloan. Sorkuntzaren arloko adibide bat jartzeagatik, hamarraldi batzuk atzerago, musika talde
|
batzuk
euskaraz kantatuta arrakastaren mugak sentitzeraino iritsi ziren, eta nahiago zuten taldea desegin, muga horiek gainditzeko erdaraz kantatzen hastea baino. Euskaldun berri prekarioak edo ia euskaldunak ziren sarritan.
|
|
2014
|
|
|
" Dudarik gabe Hau etxearen kontura esaldia da arrakastatsuena, egunero esaten baitit baten batek", dio txantxetan tabernariak. " Jendeak kartelari erreparatzen dion seinale da hori, eta
|
batzuk
euskaraz eskatzen ere saiatzen dira", gaineratu du.
|