|
2000
|
|
|
Jakin bedi, abertzaletasunak berez ez duela eramaten herri
|
bat
bere burujabetzaren alde borrokatzera, inperialista erako beste aberri batek horretara behartzen ez badu.
|
|
|
Bitakora deitzen zion, pija halakoak. Eta bazuen lana, eta bizitza osorako promesa egin zion mutil lagun engainatu bat, eta pisu
|
bat
bere zain. Ez, Eiderrek ez zuen arazo ziztrinik ere.
|
|
|
Minutuak eta orenak erlojuari begiratu orduko joan ziren, eta baita gaua ere, tabernaz taberna, eta guztietan agur txiki
|
bat
bere bihotzeko taupaden errudunari, agur iheskorrak, herabeak. Batzuetan ikusteko esperantzarik ez zuen taberna batean azaltzen zitzaion, eta beste agur bat.
|
|
|
Edonork esango luke, eta gehiago bere izena ezagututa eta aurpegi beltzarana ikusita, Rocío andaluziarra dela. Eta hara hor, bere jatorriaz pentsatzeko aukera labur bat eman didanean, eta Sevilla edo Córdobakoa izango zela ia sinetsita nengoenean (ahoskerarena pedantekeria hutsa izan zitekeen, ezta?), hara hor beste irribarre deabrutxo
|
bat
bere aurpegian; eta ez, esaten dit, ez da pentsatzen ari zarena: Kaliforniakoa naiz, kar, kar, kar...
|
|
|
Oraingo Rocíok (bestela adarretatik joango naiz) ez du inoiz hamar minutu baino gehiago itxaron autoren
|
bat
bere ondoan gelditu arte. Hori, berak esana.
|
|
|
Baina, salbuespenak salbuespen, zalantzarik ez dago ezen landareen mundua guztiz bertzelakoa dela. Eta ez landareen artean gerlarik eta borrokarik ez dagoelako, zeren eta haiek ere berdintsu eta orobatsu baitabiltza, nor gehiago, hatsarrean batik bat, errotzeko behar duten lur puskaren bereganatzeko; ordea, borroka haiek ez dira hain nabarmenak eta odola ez da nehoiz ere isurtzen, eta, gainerat, noiz eta landare edo zuhaitzen
|
bat
bere lur puskan errotzen den eta fintkatzen, bakean uzten ditu aldamenekoak. Horregatik ote nago, jaun André, mundu begetalaren kanon estetikoetarik gero eta hurbilago, halako suertez, non, bertze erlijione batekoa banintz eta arimen transmigrazionean sinetsiko banu, zuhaitz baten baitan piztu nahi bainuke bertze munduan, eta ez tigre baten baitan?
|
|
|
Ohartu ote zen, bada, osaba Joanikot, zalantzaz josia nengoela eta ez nekiela norat jo, nahiz eta iduri egin nezakeen ezen osabaren kide ezin leialago nintzela? ..., osabaren hitzen bidetik, gero eta klarkiago ikusten nuen ezen ezin ekidin izanen nuela gerla hura ene hautua egin nezanean eta alde baterat edo bertzerat jo... zeren eta, Italiarantz abiatu aitzineko denboraldi laburrean, behin baino gehiagotan ikusi izan bainituen aita Bartolome etorri berria eta osaba Joanikot kontrakarrean, buruz buru, etsai ozpinduak balira bezala, nor bere muturrean, urrats
|
bat
bera ere gibelatu gabe, batek antsiarik ez zuenaz antsiatzen eta enkoniatzen zelarik ber tzea.
|
|
|
Baita kezkaturik ere, zeren baitzirudien ezen urtebete zeramala Pedroren amak semearen berririk jaso gabe. " Urtero bi gutun jaso izan ditugu, baina azken boladan
|
bat
bera ere ez", erran zigun hark, gaineratzen zuela: " Gutun guztietan eta urtez urte erraiten zigun ezen aitzina zihoala, eta esperantza zuela ezen, urte batean ez bazen bertze an, etxerat itzuli ahal izanen zela, bertze Rafael bat bihurturik eta aitari emanikako hitza beterik.
|
|
|
Zeren, oraino erran ez badizut ere, aitona Nikolasek lagun zuen don Frantzisko, eta gero eta haren lagunago egin zen, batik
|
bat
bere azken urteetan. Eta egun batean aitonak apezari joko hartan irakatsi eta, handik harat, noiznahi den aritzen ziren biak xake taularen aitzinean.
|
|
|
Eta lehen gozamen eta bozkario iturri zitzaidana —pintatzea eta, alegia— sufrimendu eta gogogabetasun bihurtu zitzaidaan. Zeren Michelangelok bete baitzuen neurria, eta sobera ere bete gainerat, edertasunaren ontzia gainezka utzirik, eta nik ez nioan, halatan, artearen munduari zer emanik ez zer eratxikirik, xorta
|
bat
bera ere ez. Eta, muga haren aitzinean, paralizaturik bezala geratu ninduan, urrats bat eman ezinik... zeren, erranak dioen bezala, Non progredi est regredi...
|
|
|
Datorren hilean, dakizun bezala, berriro atera beharra dut, bertze bizpahiru hilabeterako, eta, handik aitzina, gabonetan edo, mintzatuko gara —eta, isilune baten ondotik, aitak, bere boza eztitzen zuela, erran zuen—: Baina Joanikot Maddalenez orduko gogaiturik egonen da, benturaz, nola haur
|
bat
bere jostailuaz... Dena den, kanpotik itzultzean, etxerat gonbida dezaket anaia, bazkaltzerat edo, gure arteko auzia behin betiko konpontzeko aitzakiarekin...
|
|
|
Eta, gero, Frantzia eta Ingalaterrako historia haien kontrastean, Rafael Hitlodeok erakusten zion Tomas Morori akoriarrena, zeinak bizi baitziren utopikoen uhartearen aitzinean, Euronotos ibaiaren hegian, zeren, konkistatu zutelarik haiek ere bertze erresuma
|
bat
bere erregerentzat, ohartu baitziren, halako batean, ezen ez ziela trabailu tipiagorik emaiten haren kontserbatzeak eta sostengatzeak, nola eman baitzien haren konkistatzeak, halako moldez, non deliberatu baitziren, finean, haren uzterat eta zutenarekin kontentatzerat eta akort izaiterat.
|
|
|
...u bainintzen, bertze bide batzuk —spiritualagoak, nolabait erraitearren— urratu nahi nituelako, eta Jainkoari promes hura egin niolako, zeina Antonio Ibarbiarekin batean berritu bainuen, biok zin egiten geniola elkarri ezen guztiz entseiatuko ginela, han geundeneino, mundu ustez lohigabe haren ez kutsatzerat, ez likisterat, eta ez hidoiztatzerat; halatan, bada, ez nuen emazteki haietarik
|
bat
bera ere ukitu, haiekin iragan nituen hiru urte luze haietan.
|
|
|
Zeren ezagutu izan ditudan ez baitut
|
bat
bera ere ezagutu menekoak eta manukoak ongi tratatzen zituenik, don Venancio Robles izan ezik.
|
|
|
...gabe jakin bainuen ezen Alain Coup d’Œil zeritzala, edo Alain Coup d’Œil le Normand, Normandiakoa zelako, jarri zuen ene gainean bere begi bakar beldurgarri hura... eta uste nuenean ezen neure bizitzako hutsik handiena egin nuela, zeren eten bainuen haren hitzaldia punturik gorenean, eta zeren behako krudel hartarik ez bainezakeen deus onik iguriki; aitzitik, bigundu zuen apur
|
bat
bere behakoa, egin zuen irri, eta erran zidan ondotik:
|
|
|
Badakizu, jaun André, ezen guti direla gizonezkoen artean irakurtzen eta skribatzen dakitenak, baina are gutiago direla eskolatuak izan diren emaztekiak; aldiz, gure amak, zeina baitzen argia eta zorrotza, ongi irakurtzen eta skribatzen zuen eta hainbat liburu irakurriz janzten eta apaintzen zuen bere jakintasuna. Eta, liburu haietarik gehienak bere aita spiritualak uzten bazizkion ere, bazuen
|
bat
bere berea, eta liburu hura Gaspar de Asteteren Doctrina cristiana ren euskarazko tradukzione bat zen, 1608koa eta Iruñan publikatua, amak erabiltzen zuena bai bere buruaren janzteko, eta bai irakurtzeko eta irakasteko ere zerbitzuko neskei eta emaztekiei, zeinetarik inportantena Hipolita zeritzana baitzen, bere ohorezko dama eta laguntzaile leiala eta artatsua, amaren beztimendez arduratzen zen... Konfesore eta aita spiritual hura, bertzalde, ezkondu baino lehenagokoa zuen amak, eta frantziskotar bat zen, Uraitzeko klaratarren komentuko kaperau izendatu zutena eta harat igorria izan zena; eta, nola gure ama ez baitzegoen haren kontseiluen uzteko, zeren apez hura laket baitzuen —don Frantzisko baino laketago bai bederen—, harat joaiten zen, urtean bizpahiru aldiz, aitorraren eta komunionearen egiteko, haietarik batean Pazkoarekin konplitzen zuela.
|
|
|
Zer kontatu zigun, bada, dukeak? ...enar emazte batzuen kakontzian ezkutatu zen; eta iritsi zen gaua, etorri zitzaion emaztekiari kaka egiteko gogoa, joan zen aulkirat, paratu zen aulkiaren gainean, hasi zen bere egitekoa egiten... eta bat batean, ai!, oihuka eta oihuka hasi zen emaztea, zeren karramarroak hankaz handik heldu baitzion, beheko ezpainetariko batetik; eta, oi huak entzunik, itzarri zen etxeko jauna, eskatu zion kandela
|
bat
bere sehiari, hurbildu zen kandelarekin bere emazteaganat, ikusi zuen ikustekoa, eta erran zion emazteari: " Lasai, maiteño, berehala laxatuko dizut hori, zeren hatsa egoztea baita sekeretua eta kontu honen gorabehera guztia"; eta hartu zuen senarrak hatsa, hurbildu zituen ezpainak istripua izan zen lekurat, egozten hasi zen hatsa karramarroa uxatzeko eta ohiltzeko esperantzarekin, baina orduan, ai!, senarrak oihuka eta oihuka ekin zion, zeren karramarroak bertze hankarekin senarraren goiko ezpainetarik bati heldu baitzion; eta sehiak hura ikusi zuen, eta guraizeak ekarri zituen; eta ebaki zion karramarroari hanka bat, ebaki zion bertzea, eta hala erdietsi zuten senar emazteek azkenean karramarro izugarri hartaz libratzea.
|
|
|
Eta hala egon zen handik aitzina, hitz
|
bat
bera ere erran gabe setenbre osoan, bere hutsean amildua, hostoaren eta lorearen ondoren fruiturik jasan ez duen zuhaitz idorra eta probetxu eskasekoa balitz bezala, galdegite guztiei gor eta sor, begiak urrun, medikuengan zuen fede apurra galdurik, erreumak hezurretan eragiten zion minarekin kexu eta arranguratsu, ai eta oi, oi eta ai, orga kargatuaren arroda iduri...
|
|
|
—Oker nengoan, Pedro, hirekin, eta hoa, bai, hemendik. ...arteaz eta libertateaz mintzatu beharrean, eta ahalkea emaiten didak. Eta ez zagok, bertzalde, mahatsa eskatzerik elorriari —begiak zabalik zituen osabak, betzuloetarik ateratzerat balihoazkio bezala, ukabilak bularraren kontra hertsirik; eta uste izan nuenean ezen bere ukabil haiekin edozer egiteko gai izan zitekeela, aitzitik, lasaitu eta hedatu zituen eskuetako hatzak eta bigundu zuen apur
|
bat
bere behakoa, erraiten ziola—: Halarik ere, bazekiat ezen Italiatik enegatik etorri hintzela, eta, halatan, enea dela kulpa eta hobena, eta ez dudala desenkusarik...
|
|
|
Ordubete erran dut...? Ezta mementu
|
bat
bera ere!, zeren neure etxea izan baitut atzerri, neure etxea otserri, eta zeren zaldia atarian baitut, eta orain berean eginen dut alde! Baina, joan baino lehenago, gutun bat eman nahi nizuke, osabak zuri skribatua, bere burua hiltzeko erabakia hartu baino lehen...
|
|
|
Bazuen arrazoi
|
bat
bere alde. Gure lagunarte murritzean, ni baizik ez nintzen agertzen gisako esklusibotasun senaren jabe.
|
|
|
—Hau ez duk matematika —bere koadernoko orriei lotu zen berriz, hizlari
|
bat
bere gidoiari bezala— Gaur balio duena hutsean utz zezakek bihar aurkikuntza berri batek. Dena dela, aise ere gehiago ikertu behar diagu.
|
|
2001
|
|
|
Edo bera nazi bat zen eta orduan ni aliatuen espioi. Krokodilo
|
bat
bera, ni Tarzan. Bata bestearengandik ihesi.
|
|
|
Ez daki zer esan, nondik hasi. Nola azaldu denek argitutzat ematen duten heriotza
|
bat
bere kontura ikertzen ari dela?
|
|
|
Beste pare bat saihetsetan. Matrailezurrean ere bai, hortz
|
bat
bere lekutik mugituz. Eta gustura jarraituko zuen tipoak, dinbi eta danba, Tasio haurrentzako ahia bihurtzeko ahaleginean kontzentraturik, Arantxak besotik helduz geratu ez balu.
|
|
|
Segundo pare bat igaro ditu zalantzan, baina pitxer
|
bat
bera dagoenetik gertu hautsi denean, karpeta hartu eta atzera begiratu gabe handik hanka egin du lehenbailehen. Eskaileretan behera.
|
|
|
Ezer gertatu ez balitz bezala bizi nintekeela. Erregina harro
|
bat
bere jauregiko hondakinen artean bezala.
|
|
|
Izan ere, niri beti gustatu izan zait eskutitzak idaztea. Nahiz eta azken aldian ez dudan
|
bat
bera ere idazten. Ez gogo faltagatik, baizik eta, hain zuzen ere, dagoeneko nori bidali ez dudalako.
|
|
|
Eta Nepal aipatzen denean, mendietako irudiak agertzen dira, zortzimilakoak bereziki. Eta Lucas poztu egin zen, baina tristatu ere bai, ez baitzuen mendi
|
bat
bera ere ezagutzen.
|
|
|
Ez dakit estimatzen dudan, gorrotatzen dudan, maite dudan. Alde batetik imajina dezaket harri baten gainean eserita eta imajina dezaket nola pasatzen den armiarma
|
bat
bere ondotik eta nola zanpatzen duen armiarma hori, behar den baino indar handiagoz eta amorru apur batez. Eta horrek angustiatu egiten nau.
|
|
|
Berak dioenez, Vikasen aita gizon ezkondu bat da. Maiz etortzen omen da eta haurraren gastuen puska
|
bat
berak ordaintzen omen du. Vikas noizbehinka harenera joaten omen da, bisita egitera.
|
|
|
Ziminoek maiz pertsonen antzeko jokabidea hartzen dute. Manmad herrian zimino ar
|
bat
bere emearekin bizi zen. Motor batek hil egin zuen zimino emea.
|
|
|
Garai batean, ordea, zazpi uhartez osatutako hiri honek ur asko zuen, leku zabalak eta zuhaitz ugari. Laurogei metro gora den Rajabai dorretik arte ez zen etxe
|
bat
bera ere.
|
|
|
Osasun usteak ere ez dira gure artean bezalakoak. Adibidez, Morarji Desai lehen ministro ohiak egunero baso
|
bat
bere gernuz bete eta edan egiten zuen. Osasunerako oso ona omen da.
|
|
|
Etsi etsirik, Kamalak drama bat antolatu zuen. Eskuak baturik Jadishi barkamena eskatu eta herrixka utzi baino lehenago azken gau
|
bat
berarekin igarotzeko arren eskatu zion.
|
|
|
1992ko goiz batez harijan gazte
|
bat
bere emazte ezkondu berriarekin trekkler batean zihoan. Gaya deritzan eskualdeko Mayapur herrixkara hurbildu zirenean, jauntxoen seme talde bat ondoratu zitzaien.
|
|
|
Gu isilik geratu ginen errektoreak aspaldiko marrazkia erakutsi zigunean, gizon zoriontsu
|
bat
bere gihar onuragarriak luzitzen. Un delito de connotaciones políticas que, hala esan zuen errektoreak, sujetos a la justicia común, podría llevarlos a la cárcel.
|
|
2002
|
|
|
Hanburgon gazte
|
bat
bere pitbullarekin plazan jolasean ari zen. Mutila bat batean behaztopatu eta erori egin zen goragune batetik beheiti.
|
|
|
Barakaldon (1999) 21 urteko gazte bat biziro sutu zen, 41 urteko gizon
|
bat
bere andregaiaren atzetik zebilela jakin zuenean.
|
|
|
Eta horrek ahulagoak eta zaurgarriagoak egiten ditu, balizko ehiztarien aurrean. Nik, aldiz, ez nuen kasu erraz
|
bat
bera ere ezagutzen, drogatik eta ospitale psikiatrikoen kontsultetatik pasatutako jende guztiz gorabeheratsuaren artetik: haien guztien bizitzek –haien joan etorriek eta haien harat honatek– ezer gutxi zuten, beraz, usoen hegalditik.
|
|
|
Depresio
|
bat
bera ere ez izateko zortea izan dut, baina banekien zer nolakoa izan zitekeen gutxi gorabehera Sararena, hamaika gaixo depresiborekin tratatu behar izan baitut kontsultan, antzeko koadro klinikoekin. Eta, Sararen errehabilitazio programako psikiatraz gain, baditut beste hiruzpalau lagun psikiatra, depresio mota guztien berri eman izan didatenak.
|
|
|
Emakume ezkongabea zen, berrogei bat urte zituena, eta ikasleei eskola orduetan España gora eta España behera ibiltzen zitzaiena –edo España gora eta España gorago, hobeki–, orain José Antonio Primo de Riveraren balentriak kontatzen zizkiela, orain Francorenak. Baina Sarak beste historia batzuk ere entzun izan zituen etxean, guztiz bestelakoak, batik
|
bat
bere amona Doloresek –amaren amak– kontatuak. Haren bidez jakin baitzuen zer zen ikurrina, haren bidez, halaber, amonaren beraren bizitza markatu zuèn gertakizunik behinena:
|
|
2003
|
|
|
" Zapatak garbitzeari utzi eta bizikletan entrenatzen hasi nintzen. Gaztetan eta amateur mailan ez nuen lasterketa
|
bat
bera ere irabazi, baina emaztea ezagutu nuen. Aurreko gurpileko erradioen artean sugandila bat trabatu zitzaidan herri batean (portugesez lagartixa)."
|
|
|
Inork ez zekien oso ondo noiz zegoen pentsioan eta noiz ez. Matildek, handitasuna maite zuenez, kanpotarrak hamabi hizkuntza hitz egiten zituela esan zuen, koma
|
bat
bera ere nahastu gabe –" Zazpi" Malcok– Oso oin handiak omen zituen; sudurra minuskuloa. Ulm etik deitzen zuen eta pentsioko eskaileretan ikusten zuten deitu eta gutxira, eta batek daki non dagoen Ulm.
|
|
|
Leihoko gauak ere intimitatea ematen zuen, eta bero apur bat. Orduan zazpigarrenez pentsatu zuen Matiasek umeak ez zuela hitz
|
bat
bera esan bidaia osoan, eta hurrengo gogoeta izan zen amak ere ez zuela hitzik esan; zazpigarrenez pentsatu zuen hori ere.
|
|
|
Izan ere, bezperan zeuden leku berberean jarraitzen zuten hilarri guzti guztiek. Zentimetro
|
bat
bera ere mugitu gabe. Ez eskumatara, ez ezkerretara.
|
|
|
Luvino Alda. Luvinok ez zeukan buruko ile
|
bat
bera ere norabide berean. Esan nahi da lustro batzuk eman zituela Luvinok buruko ilea ikutu gabe edo, beste era batera esanda, lustro batzuk eman zituela Luvino Aldak buruko ilea asmo estetikoz ikutu gabe.
|
|
|
Eta Malandaren bati injustoa iruditu zitzaion hori. Eta Malanda hura astoetan astoena izango zen seguruenik, burugogorra esan nahi dut, eta ezin baziren umeak hilerrian egon, Malanda
|
bat
bera ere ez zela hilerrian egongo. Eta hildako guztiak etxean lurperatzen hasi ziren, patioan.
|
|
|
Eta gezurra izango zen seguruenik, baina horixe zen Matiasen inpresioa, eta tristea iruditzen zitzaion. Eta etxebizitza blokeko guztiek zeukaten orrazkera bera, eta ile
|
bat
bera ere ez zeukaten lekutik kanpo.
|
|
|
Horregatik esan zion gizonak Matiasi ez zela hain erraza hirugarren pisura zuzen igotzea. Baina segundo
|
bat
bera ere galdu gabe iragarri zion truko bat zeukala berak igogailuaren geldialdiak ebitatzeko. Eta makila moduko bat atera zuen poltsikotik.
|
|
|
Eta andre hori familia onekoa zen, eta betidanik izan zen familia onekoa, umetan ere bai, eta lan egiteko sasoia heldu zitzaionean ere familia onekoa zen eta ez zuen lanik egin, eta etxe mordoa zeukan Idus osoan, alokatuta asko, eta etxe bat saltzen zuen lantzean behin, eta familia onekoa izaten jarraitzen zuen. Beste andre biak ere familia onekoak ziren, baina ez zeukaten zentimo
|
bat
bera ere.
|
|
|
Izena gustatzen zitzaion Anari, Fionnula Flannagan, horregatik ikasi zuen. Zineari buruzko hiru lau komentario egin zituen gero,
|
bat
bera ere sinistu gabe. Esan zuen, esate baterako, pelikula batzuk kortxozkoak direla eta beste batzuk mortadelazkoak.
|
|
|
Dena bukatu da. Ez zegoen beste biderik –esan nion, esku
|
bat
bere ilaje naro eta nahasian sartu eta burua nire kontra pitin bat estutuz. Lagun zahar bati edo aspaldiko andregai bati ezagutzen nuen auzi baten inguruan aholku ematen ari nintzaiola ematen zuen.
|
|
|
–Bere bizitzaren zati nagusi
|
bat
bere bizitza kontagarri egiten pasatu du. Hori izan da bere obsesioa, bere lehia, bere obra nagusia.
|
|
|
Bikoiztasun hori argitzeko orduan (aldi berean bi izenak erabiliz jarraitu zuen lanean) kritikariek arrazoi desberdinak aipatu dituzte. Badirudi Romain Garyk, idazle gehienen antzera, bazuela zaindari
|
bat
bere amaren aurpegia zuena. Bere ama zen, hil eta gero ere, bere jatorri judua ukatu eta benetako frantziar idazle bat izatera animatzen zuena.
|
|
|
Har itzazu nire sentimendurik leialenak", dio hurrengoak. Postal horietako
|
bat
bere etsai nagusiari bidalia da, bere andregaiaren atzetik dabilen herriko bigarren bizargin aprendizari. " Marius Pichardon, bizargina, Oliviers kalea.
|
|
|
Hiru urte lehenago" sortu gintuen altzo zabal eta heze" deitu omen nion itsasoari. Izan ere itsasoa ez dela inoiz
|
bat
bera, ez dagoela sekula bere horretan erantzun nion.
|
|
|
Dena bukatu da. Ez zegoen beste biderik –esan nion eta esaldi hori bera egun batzuk lehenago esana niola ohartu nintzen, esku
|
bat
bere ilaje naro eta nahasian sartu eta burua nire kontra pitin bat estutzen nion bitartean, eta egun batzuk barru berriro errepikatuko niola. Lagun zahar bati edo aspaldiko andregai bati hitz egiten ari nintzaiola ematen zuen, baina izu ezkutu batek estutzen zidan zintzurra.
|
|
|
Amak ez dio deus erantzun. Hitzik ere ezin bailezake egin –hitz
|
bat
bera ere ez–, isildu egin da, burua goitik behera mugitzera mugatuz. Gero, beso artean hartu du semea, eta gorputzaren kontra estutu du.
|
|
|
Biharamunean, ordea, ene dezepzioa, papera liburutik atera nuenean! Hantxe jarraitzen baitzuen nik idatzitakoak, lerro bat eta letra
|
bat
bera ere ezabatu gabe! Bost karrera haiek batera egitea nahi ote zuen, bada, Jaunak?
|
|
|
Azpilen ez zen problema
|
bat
bera ere, zementuak ezin konpon zezakeenik.
|
|
|
Halako kasuren bat ailegatzen denean, txostena igortzen omen da sistematikoki Epaitegira, pazientearen historialarekin batera egongo omen da txosten hori. Joateko traumatologiako solairura, eta eska dezadala historialaren kopia
|
bat
berari eramateko. Helbidea eskatzen dit, gero berak niri bidaltzeko.
|
|
2004
|
|
|
Baina ez litzateke esaldi horietan ahituko merezia duen kritikaren zerrenda. Hona iraulia dugun goiko lerroalde horretan bertan, badago besterik ere, eta beste horietan errenteriarrak erakusten duen zabarkeria ez dator
|
bat
bere ohiko pentsaera eta jakituria zorrotzarekin.
|
|
|
Horren adibide larririk ez da falta izan: euskara ikasi egin da, baina ez omen da erabiltzen; status ofiziala aldatu da legez, baina egitez eta zinez asko da irabazteke daukaguna; corpus aren garapen modernoa urrun dago oraindik dugunetik; politikan, hizkuntz administrazio esparruetan hiztungoak ez du tratu
|
bat
bera jasotzen herrialde ezberdinetan, etab.?. 176
|
|
|
Durangarra da. Gurasoak oso pozik daude alaba artatzen duten pediatren lanarekin, baina
|
bat
bera ere ez da euskalduna. Munduko medikurik onenak izango dira agian, baina ez da onargarria euskaraz ederki dakien haur bat atzerrian balego bezain arrotz sentiaraztea.
|
|
|
Andolin Eguzkitza: . Edo irudika dezake norbaitek espainiar edo frantses polizia
|
bat
bere hiritar bat iraintzen eta atxilotzen gaztelaniaz edo frantsesez egiteagatik. Ba ote dago hori baino nazkagarriagorik, euskal gobernu baten menpeko polizia bat norbait euskaraz egiteagatik iraintzen ari??.
|
|
|
Oinarrizko hezkuntza sistemaren zati txiki batean gutxienez, batez ere ikastolen eremuan, euskaldungoaren belaunaldi talde batek badu aukeratxo
|
bat
bere buruaren eskuko izateko. Bertatik bertako gainjarpen eta presio zuzenik gabeko euskal espazio horiek, frankismoaren gau beltzean nazionalismo totalitarioari irabazitako guneak ditugu.
|
|
|
Herri
|
bat
bere uhaletik ateratzeko, bestelakatzeko, bere buruarekiko arrotz egiteko, kolonia bihurtzeko, eta ixil ixillik menperatzeko, gaur eta beti, biderik ziurrena hizkuntzaz aldaraztea dalako.
|
|
|
Whorf’ek berak ematen du azalpen zehatz
|
bat
bere" Les Sciences Naturelles et la linguistique" liburuan: " Horrela sortu da nik ‘Hizkuntza Errelatibidadearen Baldinkizuna’ deitu dudana; alegia, gramatika liferenteak erabiltzen dituzten gizonak, arras ikuspen liferentetara iristen dira, eta guztiz bestetara ulertzen dituzte kanpoko gertakari edo aztergaiak.
|
|
|
Ez gaitu galdu hitz batez," politika" ren gehiegiak eta" soberaniak", ezak eta eskasiak baizik! Eta lehen herri batek mende batzutan iraun bazezakean ere, erresuma
|
bat
bere zerbitzuko izan ez arren, gaur hori ez da posible.
|
|
|
Hortan gauzak Garagarrillaren 16ean Schauman suomitar abertzaleak Bobrikoff gobernaria hil zuen; eta beste bala
|
bat
bere bihotzean sartuz, bere burua hil zuen. Gertakari hunek sutan jarri zuen gazteria.
|
|
|
Eta jarri da Gino zelatxoan, eta eskuekin heldu dio manilarrari, eta Livia geratu da Ginoren besoen erdian, koadroan jarrita eta hankak dilindan. Gero aldatsa jaitsi dute eta herrira sartu dira, astiroago, eta kale guztietatik pasatu dira,
|
bat
bera ere utzi barik, Liviaren hankak dilindan, sandalien sokak orkatilen buelta bueltan, belaunak agerian.
|
|
|
Ezagun zuen sekula ez zuela bezero eskuzabalik ahazten. Del Vallek botila bat txanpan eta fraulein
|
bat
bere gelara ekartzeko agindu zion.
|
|
|
Une hartan ez zuen zalantzarik izan. Baten
|
bat
bere bila zetorren.
|
|
|
Ustekabean harrapatu ninduen, eta protestatzekotan ere egon nintzen, baina, gauzei hotz begiratuta, munduko arrazoi guztia zuela iruditu zitzaidan: normala baitzen, bestalde, guztiz normala, zazpi zortzi orduetan hamar metroko isatsa jasan behar izan zuenak milimetro
|
bat
bera ere gehiago jasan nahi ez izatea.
|
|
2005
|
|
|
Lorontzia hartu, eta haiei burua ireki! Orduantxe konturatuko baikinateke, agian, gizonaren buruak ez duela pentsamendu
|
bat
bera ere gordetzen?
|
|
|
–Gogoratzen al haiz nola umetan musu gutxi ematen nizkinan, ipurdian
|
bat
bera ere ez, iruditzen zitzaidalako muxuek eta laztanek bigundu egiten zituztela haurrak, eta haur bigunekin ezinezkoa zela iraultza. Bada, orain, jakin ezan gustura emango ninala musu bat hortxe.
|
|
|
Bibote beltz distiratsuak gora eta behera astindu dira, baieztatzeko, bertako ile trinkoetariko
|
bat
bera ere bere posizio erlatibotik mugitu gabe.
|
|
|
Irakurtzeak ekarri zion burutapen zurrunbiloak zorabiarazi eta ohean jesartzera behartu zuen. Minutu asko behar izan zituen bereak zituen eta ez zituen pentsamenduen artean bereizteko, baina minutu bakar
|
bat
bere burua ze modu makurrean kontrolatzen zuten ulertzeko. Beldur handiena ematen ziona onartzeko:
|
|
|
Kodakek ere hobeto ematen zuen. Hilabete falta zen hamasei gurpileko kamioi hozkailu
|
bat
bere gainetik igaro aurretik, eta jadanik ez zuen ingurua aztertzen Irantzuren bila; horren ordez ni hartzen ninduen interes handiagoz, autotik jaitsi bezain azkar hasten zen nire hanken artean intzirika, eta ni ere, errukituta, haren burua laztantzen hasia nintzen. Nolabait ulertu nuen Irantzuk ez ninduela ni bakarrik utzi, ni eta Kodak baino, eta biok geunden minduta, gutxienez biok igartzen genuen haren falta.
|
|
|
Igorrek baino hobeto, esango nuke. Akats
|
bat
bera ere ez.
|
|
|
Ez ginen gure ezkutalekutik berehala atera. Iluntzeko zortziak arte egon ginen ezkutatuta, gihar
|
bat
bera ere mugitzeke, hitzik esan gabe. Sastrakek urratutako bernak eta besoak eta aurpegiko ebakiak ttuarekin gozatu genituen.
|
|
|
Zer dago etxetik alde egiten duenaren buruan? Zergatik azalpen hitz
|
bat
bera ere ez. Hain gaizki egin al dut, bada?
|
|
|
Virginiaren ahizpak ezetz esaten zigun ordea, jendeak esaten zuena ez zela egia eta ez sinesteko hitz
|
bat
bera ere. Ez zela posible.
|
|
|
Ez zenuen gehiago nirekin amets egin nahi. Eta belarretan elkarren aldamenean etzanda zeruari begira jartzen ginen arren, hodei guztiak pasatzen uzten zenituen,
|
bat
bera ere gelditu gabe.
|
|
|
Ezkonberriek baietz erantzuten diote, zorionaren alde edozer egiteko prest. Ezkonberriak ez direnek, ordea, ez dute jadanik zorionean horrenbeste sinesten eta ezetz erantzungo diote, ez dutela piastra
|
bat
bera ere jarriko jadanik kolorea galduta daukan ilusioaren alde.
|
|
|
Eta sasoi bateko hizketaldiak gogoratzen zituen Piedadek modu horretan. Gogoratu zezakeen berrogei urte lehenago izandako hizketaldi bat, hitz
|
bat
bera ere ahaztu gabe. Eta, esate baterako, esaten zion ahizpari:
|
|
|
Don Ferminek irakurri zuen hiru ingeles etorri zirela San Fausto elizara iluntze batean, maiatzaren hasieran, eta don Isidro parrokoarekin egon zirela eztabaidan. Eta abadearekin izan zuten hizketaldi osoa zegoen aktetan idatzita, hitz
|
bat
bera ere jan gabe. Azaldu zioten ingelesek don Isidrori ebanisten konpetizioa egin nahi zutela herrian, bertako ebanista batekin eta Galeseko batekin, eta leku handi bat behar zutela, leku altu bat.
|
|
|
Piedadek ez du oraindik irakurtzeko astirik izan. Berri berri dago liburua, olio tantarik ez dauka
|
bat
bera ere.
|
|
|
–Gero butaka bat erosi nahi zuela esan zion Samuelek Silvestreri. Butaka
|
bat
berarentzat bakarrik.
|
|
|
Itsasoa soraio agertu zait, eder, irain
|
bat
bere baretasunean.
|
|
|
Ez, ez nekien Kixmi ezizena zenik, ttipitzaile bat edo Irlandako izen tipiko bat izango zela uste nuen, eta babo horren bidez jakin behar! Ume
|
bat
berarekin egin eta izena ere ezagutu ez! Eta lagunek?
|
|
2006
|
|
|
Hemen, Madariaga nahiz Unamuno baitan, posible da arraza
|
bat
bere hizkuntza/ izpiritua gabe, edo arraza/ izpiritu soil soil; arrazaren eta hizkuntza/ izpirituaren artean bata bestearekiko lokabetasun posible bat ohartzen da (eta Unamuno-ren kasuan bederen, arraza bat posible da bere izpiriturik ere gabe, edo hizkuntza bat bere arrazarik gabe), Herder edo Humboldt-en nazio eta hizkuntzaren artean ezin egon zen dikotomia, autore alemanok arlo hauetan ez bait... hauentzat nazioak (arrazak barik!) eta hizkuntzak bat egiten zuten, bai agertzeko eta bai desagertzeko unean, biak izpiritu bat baizik ez zirelako.
|
|
|
Hemen, Madariaga nahiz Unamuno baitan, posible da arraza bat bere hizkuntza/ izpiritua gabe, edo arraza/ izpiritu soil soil; arrazaren eta hizkuntza/ izpirituaren artean bata bestearekiko lokabetasun posible bat ohartzen da (eta Unamuno-ren kasuan bederen, arraza bat posible da bere izpiriturik ere gabe, edo hizkuntza
|
bat
bere arrazarik gabe), Herder edo Humboldt-en nazio eta hizkuntzaren artean ezin egon zen dikotomia, autore alemanok arlo hauetan ez baitute arraza ezertarako inoiz aintzat hartu: hauentzat nazioak (arrazak barik!) eta hizkuntzak bat egiten zuten, bai agertzeko eta bai desagertzeko unean, biak izpiritu bat baizik ez zirelako.
|
|
|
Ortega nola behar den zuzen ulertu, berak argitu du nahikoa, ez dago zergatik testuak bihurritu. Naturaren eta izpirituaren artean ez dago oposiziorik, hots, bateko arraza biologikoa eta besteko" izpiritualitate kolektiboa" ren artean, oposiziorik ez egon ez ezik, elkarren osagarritasuna dago erabatekoa, elementu biok, bi elementu baino gehiago, zer
|
bat
bera eta bakarra direla esateko moduan: zer bat bera hori(" arima espainola", adibidez) bere osoan kontsideratzeko utziezinezko bi aspektuak dira haiek.
|
|
|
Naturaren eta izpirituaren artean ez dago oposiziorik, hots, bateko arraza biologikoa eta besteko" izpiritualitate kolektiboa" ren artean, oposiziorik ez egon ez ezik, elkarren osagarritasuna dago erabatekoa, elementu biok, bi elementu baino gehiago, zer bat bera eta bakarra direla esateko moduan: zer
|
bat
bera hori(" arima espainola", adibidez) bere osoan kontsideratzeko utziezinezko bi aspektuak dira haiek. Antropologo biologistak alde bat bakarra hartzen du aintzat, natura:
|
|
|
Horiek iraganean baraturik bizi diren nazionalisten delirioak dira, bera gaurkotasunean eta errealismoan tinkaturiko gizona da. Identitateren
|
bat
berak ere ukanen du, ezta?, pentsatzen duzu. Eta arazo gabekoa baldin badu berea, ez da zaila asmatzea, zein identitate duen.
|
|
|
Baina autoaren inguruan ez dago jenderik txaloka, irribarrez, nobiari bibaka. Makuluek lagunduta doan gizona, emakume haurdun bat, agure
|
bat
bere alabaren besoari helduta. Horiek ikusi ditu ospitaleko atetik irteten eta sartzen.
|
|
|
Puritanoek uste zuten herriak gogo handiz eta pozez beteta hartuko zuela errepublika berria, baina oker zebiltzan horretan. Eskoziar garaituak, erregezale porrokatuak, eliza erreformatu presbiterianokoak, katolikoak eta irlandarrak elkartu egin ziren –Cromwel etsai gogorraren aurka elkartzea erraza egiten zitzaien, etsai nagusitzat
|
bat
bera jotzen baitzuten–, eta Charles II.a –lepoa moztutako erregearen semea– izendatu nahi izan zuten errege.
|
|
|
Tratulariak esku batez belarrietan zituen urrezko arrakadekin soinu egin zuen, arduraturik; etxeko nagusiak zizpa armatua atera zuen kasakapetik. Aurrean zegoen tratulariak beste
|
bat
bere aldetik. Ez zen fio.
|