|
2000
|
|
|
Halarik ere, derradan ezen esperientza hartarik ere ez nintzela esku hutsik jalgi, zeren, logika guztien arabera iguriki zitekeen bezala, kolpe haren eraginaz, kolpetik ikasi bainuen ikasi beharrekoa, lezione bakar ezin emankorrago hartan, eta deliberatu nuela, handik harat, ezen zuhurra izan behar nuela, azeriak bezala, zeinak, badu ere bere biloa erakusten, ez
|
baitu
bere asmorik biluzten, eta entseiatu beharra nuela, halatan, baldin inguruko giroa ez banuen aldeko, mihiaren bridatzerat eta arrazoinbide eta ateraldi bitxi haien ezkutatzerat eta disimulatzerat.
|
|
|
Eta, azkenik, badakizue: egunen batean elkarrenganik bereiztea erabakiko bazenute eta, beraz, Joanikotek bere dorretxerat joaitea erabakiko balu, berarekin eramanen lituzke dorretxeari dagozkion morroi neskameak, baita abereak ere, testamentean sinatuaren arabera, zeren eta etxe bakoitzak
|
baitu
bere enborra, eta enbor horretan sartzen dira lurrak eta aziendak —eta, haiek erran ondoren, aitari eta osaba Joanikoti so egiten ziela, akabatu zuen—: Arratsaldean zuekin hitz egin nahi nuke bakarka, zeren ez bainuke nahi biharko egunean zuen artean liskarrik sor ledin, ene testamenta dela kausa.
|
|
|
Izan ere, ez al zaizu iduritzen ezen kanpoko mundua barnekoaren ispilu ere bihur daitekeela batzuetan, jaun André? Zeren, nola mundu fisikoan badiren aparatuak urruna hurbilarazteko, kasik gure baitaraino, arimak ere
|
baitu
bere teleskopioa, zeinak gure baitaren baitaraino sartzen baititu, denboran barrena, nehoiz ere bizi izan ditugun gertakiak eta iduriak, eta memoria da teleskopio hori. Konparazione, orain zahartu samarra nagoela eta adinean gorat noala, ezin urrunago dakusat haurtzaroa, baina haur hura ere hemen daukat, neure baitaren baitan, noiz eta memoriaren talaitik hari beha paratzen bainaiz.
|
|
|
Izan ere, Bolognan gertatuaren bertze bertsionerik ere aditu izan dut, hartaraz gero, jaun André, Galileoren teleskopio hark behar bezainbateko prezisionerik ez ote zuen, edo eguraldia ere halakoa ote zen, baina bizitzak anitzetan erakutsi izan dit ezen ez dagoela itsu handiagorik ikusi nahi ez duena baino, eta ez nintzateke sobera harrituko, baldin norbaitek afirmatuko balit ezen irakasle haiek itsuen sorta hartakoak zirela. Zeren eta itsu sinesten duenak bizitzako arrazoin bihurtzen
|
baitu
bere sinestea, eta hala makurtzen dira arrazoinaren arrazoinik arrazointsuenak ere sinestearen bertze arrazoin horretarat. Eta ulertzekoa da.
|
|
|
ordea, xede horren konplituki konplitzea eta betetzea ez da erraza, batik bat zahartuz eta sasoin bateko xalotasuna eta inozentzia galduz goazen neurrian. Zeren, aitzin-solasean erran dizudan bezala, aurki orok
|
baitu
bere ifrentzua, eta zeren, ondorez, bizitza ez baita anitzetan lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa. Izan ere, umetan, baita gaztetan ere, itzalik gabeak eta kutsurik gabeak dira, artean, mundua izendatzeko erabiltzen eta manaiatzen ditugun hitzak, zeren argi ezabatzen baititu subjektuaren eta objektuaren arteko distantziak —mundua hor dago, baina ni naiz mundua, eta munduaren baitan nago—, objektuaren izena subjektuaren izanarekin loturik dagoen hotsezko ezaugarri ezin doiagoa eta ezin zehatzagoa balitz bezala, eta etxea etxe da, eta amorioa amorio, eta lehen behakoan edo objektuak eragiten digun lehen ukitu guztizkoan agortzen zaigu hitzen erranahia; aitzinago, aldiz, adinean gorat goazela, subjektuaren eta objektuaren artean distantzia bat sortu —mundua hor dago, baina ni bertze mundu bat naiz, eta mundutik apart nago—, perspektiba aldatu, eta ohartzen gara, bertze behako baten bidez, ezen objektu bakoitzak bere itzala duela, zeina bihurtzen baita objektuaren osagarri ere, eta ohartzen gara, halaber, ezen, handik aitzina, ez dugula aski, objektuaren izendatzeko eta mugatzeko, etorkiko hitza —haurtzaroko eta gaztaroko hitz itzalik gabea, alegia—, zeren signifika baitezake baita guztiz kon trakoa ere...
|
|
|
—Joanes ez da kontu hauengatik eskandalizatuko, zeren serios hartu
|
baitu
bere apez izaiteko deliberamendua, eta zeren, halatan, gizontzat hartu baikenuke... —eta, irri egiten zuela, gaineratu zuen—:
|
|
|
" Biltzar guztian aditu dut —erran ziean— piztien beldur zaretela, zeren Urbiain basoz josia baitago, eta basoetako itzaletarik mehatxatzen zaituztete zuen etxe aitzinean... Ordea, nola olak zura beharrezkoa izanen lukeen gau eta egun, zeren, herensuge zintzur luzeen idurirat, olak ere ez
|
baitu
bere gosea nehoiz asetzen, hala, probetxua eta onura, baldin ene asmoak onartuko bazenituzte, bi aldetarik iritsiko litzaizueke: izan ere, batetik, piztiak muga hertsiagoetarat gibelatu eta baztertuko genituzke, paraje oihantsu hauek soildu eta garbitu ondoren, eta, bertzetik, bizibidea eman niezazueke eta basoko trabailuetan enplega zuetarik hainbat".
|
|
|
Zeren, ni ni banaiz, nitasun bat dudalako da —modu batean deitzeagatik, jaun André—, eta ni nor banaiz, nortasun bat dudalako, baina zer dira eta zertan dautza nitasun hori eta nortasun hori, eta zer dakigu haietaz? Aurki guztiak
|
baitu
bere ifrentzua, eta gutien uste dugunean mintzatzen baita beldurra balentasunaren ahotik, edo urguilua eta handinahia umiltasunaren mihitik —ustekabeko ederrak izan behar ditugu azken judizioko egunean, jaun André...! —, eta orduan bizitza ez da lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa. Eta horregatik ikusten du lehen behakoak azaletik eta kanpotik, eta bigarrenak barrendik...
|
|
|
—Badakizue, bada, mutilak, autoritatearen printzipioa dugula elkarbizitzaren oinarri eta, badakizue, halaber, bakoitzak bere lekuan behar duela, baldin jauregia bere lekuan nahi badugu: horregatik, ez zaituztet sehiekin nahasturik ikusi nahi, guztiz beharrezkoa denean izan ezik, zeren oin bakoitzak
|
baitu
bere ortkoia... —eta osabari behatu zion orduan ere, ez ordea, arestian bezala, konplazentziaz, baina bertze behako harekin, zeinak baitzuen esketik eta erregutik kexutik eta arranguratik bezainbat... zeren eta amak ez baitzuen laket, oro har, osaba Joanikot, osaba noiznahi den nahasten zelako lorezainarekin edo zaltegietako morroiekin, edo neskameren bati hitz gozoren bat erraiten, eta, hainbatetan, bufoi samarra zelako ere bai...
|
|
|
" Atxik zeure bi hotza goiti, mutila! Paradisuko ateak behin zabaldu dizkizut, eta berriro ere zabalduko dizkizut, zeren merezi duenak merezi
|
baitu
bere merezimenduen ordaina...", eta nik irri batekin eskertu nizkion konfiantza eta merezimendua... baita erakusten ari zitzaidan ardura ere, zeren zinez baitzirudien ezen gogoan barrenago nindukala ni, bere etxeko kea eta itaxurak baino.
|
|
2001
|
|
|
27 urte eta oraindik neska gabe, gogoraraziko dio Anartzek, ezkor. Dena beltz ikusteko erraztasuna
|
baitu
bere lagunak. Bizitzan betaurreko ilunak jantzita beti.
|
|
|
Hala esan du Petre akordeoneroak, irribarrez, erabakia azaltzearekin batera aurkeztu
|
baitu
bere burua:
|
|
2003
|
|
|
Gainera, zer txorakeria pentsatzen ari da? Herriak bai
|
baitu
bere jokabidearen berri: ez al da hargatik, bada, gabardina, betaurreko eta gezurrezko txima luze haiekin etorri, inork igartzeko beldurrez?
|
|
|
Izan ere, Azpil herri guztiak bezalatsukoa da, baina, haiek ez bezala, Azpil Azpil da eta ezin daiteke beste herri bat izan: esan nahi baita Azpilek bere nortasun berezia duela, halako moldez, non, herri batek bere nortasuna gertaera batzuetan edo bestetzuetan finkatzen duen bezala, Azpilek bere iturri berezkoetan finkatzen
|
baitu
berea.
|
|
|
Inoiz, berdez margotzen dituzte hormak, letrarik eta marrazkirik gabe, berdeak, besterik gabe, argiro adierazten
|
baitu
bere esanahia, Azpilen bai behinik behin... biharamunean, don Justinianoren guardiek kare edo pintura zuriz koloreztatuko badituzte ere.
|
|
2004
|
|
|
minorizazioak jotako hizkuntzaren hiztunak halako eskakizun ideologiko baten soslaia bete ezean, alferalferrikakoa izango da bere aho lumetan erakusten duen gaitasuna. Hala, udazkeneko hego haizeak orbela daraman modutsuan eramango
|
baitu
bere euskara gaitasuna alferrik galtzera.
|
|
|
Eta bigarren hizkuntza horrek norberaren mintzaira trebetasunen errepertorioan erakusten duen itxura zehazteko, gurean nagusi den hizkera mota euskañola dela esan ohi dugu sarri. Inondik ere, gogamen espainolean oratutako hizkera dugu hori; hartan
|
baitu
bere gogo erreferentzia. Senik gabeko hizkuntza, hau da, euskal pentsamendurik gabe oratutako mintzaira elkorra, hizkuntza nagusiarekiko higadura latzaren erakusgarri:
|
|
|
Egunkari honek jakin ahal izan duenez, Jendarmeriako detektibeek lapurretaren hipotesia hobesten dute, irakasleak balio handiko artelan ugari baitauka etxean. Dena den, gertakari lazgarri honen alderdi ugarik ilunpetan darraite, oraindik ez baita argitu ez gizatxarrak nor diren, ezta haien kontra nork egin zuen tiro, Goldstein andreak adierazi
|
baitu
berak ez daukala armarik..."
|
|
2005
|
|
|
Sarea hormara ondo iltzatuta dago, ordea. Eskumuturrak minduta ditu eta orain ez ditu atzamarrak ere alferrik mindu nahi, handik ateratzeko nahikoa indarrik ez
|
baitu
bere giharretan sumatzen.
|
|
2006
|
|
|
Jaunen lehia ez baitzen, euskal paganismo? baten aldekoa bakarrik, bizitzaren oinazea goxa zezakeen filosofia baten aldarrikapena baizik (aldarrikapen alferrikakoa, ez eskolastikan, ez estoizismoan, ez
|
baitu
bere seme ttikiaren heriotzaren aurrean kontsolamendurik aurkitzen). Pio Barojaren pertsonaia hori gaur oraindik asko gustatzen zait.
|
|
|
Senarrari begira geratu da, noiz errepikatuko duen zain, baina Lewisek ez du besterik esan eta, hutsik geratutako ohearen zati epela bereganatu ondoren, berriz geratu da lo. Ingeles inperialismoa zainetan sartua duela pentsatu du, beti bereganatzen
|
baitu
berak hutsik utzitako ohe zatia. Bera ohetik irteteko deseatzen dagoela pentsatzen du batzuetan.
|
|
2007
|
|
|
Hirugarrena, Barojarena, honek ez
|
baitu
bere bizian idea susmorik izan. Ken ezazue edozein boutade kutsu, eta garbi ikusiko duzue.
|
|
2008
|
|
|
Ateraldia entzun orduko igitaia altxatu eta Beñardo zegoèn tokira abiatu zen aita lasterka, garrasi artean?. Ume alu hau?! Geldi hor, edo burua hautsiko diat!??, baina Beñardo beste toki batean zegoen jada, zeren, aita lasterka ikusi ahala, edo segundo milaren bat lehenago, beharbada, ikusmenak bere gezia jaurtitzen duenerako bizi senak jaurtia
|
baitu
berea, lasterka hasia baitzen bera ere.
|
|
|
Gizon jator itxurakoa da eta, dirudienez, zer edo zer galdu bide du, sosegurik gabe azaltzen da-eta. Jesarleku bila ere badabil, antza, bar bagoira sartu eta mahaitxo guztien artean banatu
|
baitu
bere begirada. Baina une horretan mahai guztiak daude hartuta.
|
|
|
errealitatea versus hizkuntza. Jakina, ikuspegi horren arabera jadanik sortua dagoen errealitate soziala ez da (sozio) linguistikoa, hizkuntzaren bitartekaritzak ez
|
baitu
bere ezaugarririk itsatsi gizarte errealitate horren zentzu moldean.
|
|
2009
|
|
|
Baina, ongi pentsaturik, unibertsoa hasiera hasieratik eta betidanik, egunen batean Maria hori hantxe egon zedin prestaketak, probidentziak? egiten jardun da, eta hein horretan Mariaren arima, ez hilezkorra bakarrik, betidanikoa dela esan genezake, mito platonikoan bezala, unibertsoaren izaera eta bilakaeran betidanik ukan
|
baitu
bere lekutxo bere berea?
|
|
|
Nagusiak, hunkiturik, denbora bateko oporra eman gura dio, baina Gerasimek,, denok hil behar dugu, zergatik ez apur bat saiatu??, erantzuten du. Eta gaur berak bati zerbitzu egitea ez zaio ezer kostatzen, bihar beste batek beragatik gauza bera eginen duela pentsatzen
|
baitu
bere kautan. Bizitzaren legea da.
|
|
|
Berak sinatu zituen paper batzuk non bere emaztearekiko fideltasuna, leialtasuna eta abarrak aitortzen zituen. (Baina ez naiz gogorregia izango berarekin, larrutik ordaindu
|
baitu
bere joko zikina: epaiketak, etxe aldaketak, umea ikusteko baldintzak, eta orain, gainera, gauzak egonkortzear zeudenean, langabezian geratze hori).
|
|
|
Elizak aldarrikatzen digun kristau ikuspegiaren antipodetan dagoen eredua, beraz! ...anatzaizue, ezkontzaren legeak hautsiz eta lokaztuz, San Pablok berak ere ongitxo esan zuen arren emakumeak gizonaren mende behar duela, behin ezkontzen dena betiko ezkontzen da-eta; ahots asko dibortzioaren alde mintzatzen diren garai nahasiotan (Errepublikak berak ere onartu ez ditu, bada, aurten, ezkontza zibilaren eta dibortzioaren legeak!), katolikook ez dugu tokia galdu behar, toki bakoitzak
|
baitu
bere izena eta izen bakoitzak bere tokia, eta ongi dagoena ongi dago, eta gaizki dagoena gaizki. Baina ez da hori okerrena:
|
|
|
–Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke?, aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia, harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak?, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza, ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan??, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela: . Aitak sarjentu putakume hura bezalakoa nahi nau neure egitekoetan, baina hori bai ezetz?!?; hitzak, beraz, ez zuen jada Domingo behartzen, baina, hitza jateko behar adina arrazoi izan arren, ez zuen hori askitzat jotzen, gauza bakoitzak
|
baitu
bere mementoa eta bere abagunea, eta bera. Domingo, berearen zain baitzegoen; mutila isilik zegoen, beraz, egunerokotasunaren errutinak ezinbestean aspertzen zuen arren. Domingok berak gerora aitortuko zuen, behin baino gehiagotan, zeinen itogarria gertatzen zitzaion bulegoko espazio hertsia, halako eran, non, erreakzio gisa edo, portuko belaontziak edo Lobos de mar pelikulako hainbat eszena etortzen baitzitzaizkion gogora ia modu automatikoan, askatasunaren bela zuria eta itsasoaren zerumuga amets?, errealitateak noiznahi asaldatzen zuela eta deseroso sentiarazten; Domingok, ondorioz, disimulatu egiten zuen, haren barruan ekaitza osatuz zihoan bitartean, berandu gabe lehertuko zena:
|
|
|
anarkistekin!?: hitz ederrak, baita sentituak ere, aldaketa ezin sakonago baten adierazgarri; baina, bestetik, hitz eder haiek eragindako sentimendua ez zen, ausaz, Domingoren sentimendu bakarra, odola isiltzen saiatu arren odolak beti aurkitzen
|
baitu
bere ahotsa, era batean zein bestean, gorrotoaren ahotsa edo maitasunarena, xuxurlen edo oihuen bilgarripean emana, oroimen oroiminen lurretan:
|
|
|
Baina, Nazario ez ezik, beste guztiak ere isilik geratu ziren, hain ezustekoa izan zen eta hain erabatekoa amak botatako esaldiaren eragina, aizto batek airea zeharkatu eta bidean guztien mihi puntak aurkitu balitu bezala; isiltasun hura, ordea, hitzez gainezka zegoen, hitzak beti egin ohi
|
baitu
bere bidea, kanpora egin ezean, barnera.
|
|
|
Hori izan zen gure lehen istripua. Etorriko ziren gero gehiago, Isidrok harreman estua izan
|
baitu
bere bizitzan istripuekin eta, gudatik datozen soldaduei bezala, berari ere erakusteko moduko orbainak geratu baitzitzaizkion. Agerikoena, dudarik gabe, eskuineko eskuaren falta.
|
|
|
anarkistekin!": hitz ederrak, baita sentituak ere, aldaketa ezin sakonago baten adierazgarri; baina, bestetik, hitz eder haiek eragindako sentimendua ez zen, ausaz, Domingoren sentimendu bakarra, odola isiltzen saiatu arren odolak beti aurkitzen
|
baitu
bere ahotsa, era batean zein bestean –gorrotoaren ahotsa edo maitasunarena, xuxurlen edo oihuen bilgarripean emana– oroimen oroiminen lurretan: egia zen, bai, Domingo aita gabe eta Teofilo Maria gabe bizi zitekeela, baita, soka hartatik luzatuz gero, Damaso edo Gabino gabe ere, ausaz, baina etxeko emakumerik gabe –Ada eta izeba Ernestina gabe, bereziki– nekez; izan ere, nola gogoratzen zuen Domingok –nola gogoratu behar zuen– Ada!, zer esanik ez Maria Bibianaren karta bat jaso zuenetik, non Adaren krisi larriaz mintzatzen baitzitzaion –" ...eskertuko nizuke, hala ere, Ada ikusten ahaleginduko ez bazina, oreka bidean dagoena are gehiago desorekatuko bailitzateke" esaten zion gutunaren pasarte batean–; bere emazte Miryam hilez geroztik, baina, beste era batean maite zuen, beharbada, Domingok arreba, are era espiritualagoan, nolabait esatearren, emazteak hutsune hura utzi zionetik ez baitzen hutsetik hutserako bidean maitatzeko gai baizik... erresuma hartan, non ez begiak eta ez eskuak ez baitira jada beharrezko, lurrun bihurtutako gorputzen batasunean ez baitago nora begiraturik ezta nor ukiturik ere, lurrunean lurrun izan baizik, lurrunezko izatean...
|
|
|
Elizak aldarrikatzen digun kristau ikuspegiaren antipodetan dagoen eredua, beraz! ...anatzaizue, ezkontzaren legeak hautsiz eta lokaztuz, San Pablok berak ere ongitxo esan zuen arren emakumeak gizonaren mende behar duela, behin ezkontzen dena betiko ezkontzen da-eta; ahots asko dibortzioaren alde mintzatzen diren garai nahasiotan (Errepublikak berak ere onartu ez ditu, bada, aurten, ezkontza zibilaren eta dibortzioaren legeak!), katolikook ez dugu tokia galdu behar, toki bakoitzak
|
baitu
bere izena eta izen bakoitzak bere tokia, eta ongi dagoena ongi dago, eta gaizki dagoena gaizki. Baina ez da hori okerrena:
|
|
|
" Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke", aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia –harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak–, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza –ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan? –, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela: " Aitak sarjentu putakume hura bezalakoa nahi nau neure egitekoetan, baina hori bai ezetz...!"; hitzak, beraz, ez zuen jada Domingo behartzen, baina, hitza jateko behar adina arrazoi izan arren, ez zuen hori askitzat jotzen, gauza bakoitzak
|
baitu
bere mementoa eta bere abagunea, eta bera –Domingo– berearen zain baitzegoen; mutila isilik zegoen, beraz, egunerokotasunaren errutinak ezinbestean aspertzen zuen arren –Domingok berak gerora aitortuko zuen, behin baino gehiagotan, zeinen itogarria gertatzen zitzaion bulegoko espazio hertsia, halako eran, non, erreakzio gisa edo, portuko belaontziak edo Lobos de mar pelikulako hain... lan istripu baten kariaz izan zen, langileetako bati balbula bat lehertu eta lurrun beroak begiak erre zizkionean, goizeko lehen orduan, Nazario Orbe bulego buruarekin eta Domingorekin bilduta zegoèn une haietako batean, astean behin hirurak biltzen baitziren, aitak semearen jarraipena bertatik egiteko asmotan; are gehiago:
|
|
|
Baina, Nazario ez ezik, beste guztiak ere isilik geratu ziren, hain ezustekoa izan zen eta hain erabatekoa amak botatako esaldiaren eragina, aizto batek airea zeharkatu eta bidean guztien mihi puntak aurkitu balitu bezala; isiltasun hura, ordea, hitzez gainezka zegoen, hitzak beti egin ohi
|
baitu
bere bidea, kanpora egin ezean, barnera.
|
|
2010
|
|
|
har zezakeela arnasa. Zer egin behar zuen, baina, halakoak, bere ideien oxigenoa agor zekionean, zeren gizon orok
|
baitu
bere muga. Ez al zitzaion orduan kanpoko espazioa, meatzuloaren belztasuna?
|
|
|
Fluorra, ordea, elektroi bat gutxiago duenez, elektroi baten gose da beti, kanpoko geruzaren osabidean? sodioa ez bezala, zeinak, neonak baino elektroi bat gehiago duenez, elektroi hura ematea
|
baitu
bere berezko joera eta irrika. Sentimenduen kimika nolabaiteko hartan, fluorra eta sodioa?
|
|
|
Mugaz jositako giza izaera bera baikenuen bizidunok bizitzaren euskarri, eta muga guztien mugak, heriotzak, berdintzen baikintuen denok funtsean. Orduak dira desberdin, bakoitzak
|
baitu
berea, besteetatik bereizten duena, baina ordu guztiak eskutik doaz, orduen gurpilak ixten baitu, azken batean, bizi heriotzen zirkulua. Nik banekien, beraz, hura guztia, baina, aldi berean, ez nuen jakin nahi, bizi senak horrelako trikimailuak asmatzen baititu, bizi indar guztiak bizitzaren alde jartzeko saioan, autoengainuaren bidez. Eta, hala, neure nazka eta neure beldurra saminaren eta suminaren bilgarrian bildu, eta nire aurrean zetzàn hilotzaren kontra jaurti nituen, haserre handiz:
|
|
|
Errealitatea etengabe aldatzen da, eta errealitate horri doitzea ez da nolanahiko saioa: bada, ni horretan nabil, egunero neure burua asmatzen, zalantzaz zalantza eta galderaz galdera, zeren ez zalantzarik ez galderarik ez duenak ez
|
baitu
bere burua asmatu beharrik. Baina lehen erabili dut hitz bat:
|
|
|
Mugaz jositako giza izaera bera baikenuen bizidunok bizitzaren euskarri, eta muga guztien mugak, heriotzak, berdintzen baikintuen denok funtsean. Orduak dira desberdin, bakoitzak
|
baitu
berea, besteetatik bereizten duena, baina ordu guztiak eskutik doaz, orduen gurpilak ixten baitu, azken batean, bizi heriotzen zirkulua. Nik banekien, beraz, hura guztia, baina, aldi berean, ez nuen jakin nahi, bizi senak horrelako trikimailuak asmatzen baititu, bizi indar guztiak bizitzaren alde jartzeko saioan, autoengainuaren bidez. Eta, hala, neure nazka eta neure beldurra saminaren eta suminaren bilgarrian bildu, eta nire aurrean zetzàn hilotzaren kontra jaurti nituen, haserre handiz:
|
|
|
Errealitatea etengabe aldatzen da, eta errealitate horri doitzea ez da nolanahiko saioa: bada, ni horretan nabil, egunero neure burua asmatzen, zalantzaz zalantza eta galderaz galdera, zeren ez zalantzarik ez galderarik ez duenak ez
|
baitu
bere burua asmatu beharrik. Baina lehen erabili dut hitz bat:
|
|
|
Imajinatu nuen lurpeko meatzari bat bere pikotxarekin jo eta ke urtebetean, bi urtetan eta hogei urtetan; ulertzen nuen meatzaria benetako iraultzailea izan zitekeela, eta ulertzen nuen, halaber, bere baitatik —bere ideietatik eta bere idealetatik— har zezakeela arnasa. Zer egin behar zuen, baina, halakoak, bere ideien oxigenoa agor zekionean, zeren gizon orok
|
baitu
bere muga. Ez al zitzaion orduan kanpoko espazioa —meatzuloaren belztasuna— esperantzarik gabeko zulo ezin ilunago bat bezala agertuko, halako eran, non, azkenean, egoera larriaren argigabetasun airegabetasunek itoko baitzuten?
|
|
|
Neona, adibidez, hamar elektroi dituena, elementu guztiz egonkorra da, lehen elektroi geruzan bi elektroi dituenez eta zortzi bigarrenean. Fluorra, ordea, elektroi bat gutxiago duenez, elektroi baten gose da beti, kanpoko geruzaren osabidean... sodioa ez bezala, zeinak, neonak baino elektroi bat gehiago duenez, elektroi hura ematea
|
baitu
bere berezko joera eta irrika. Sentimenduen kimika nolabaiteko hartan, fluorra eta sodioa... eta kloroa eta potasioa ziren, beraz, lurrikara, eta ni nintzen neona, ni nintzen argona, lurrikararik gabeko esparrua.
|
|
2011
|
|
|
–Iritsi naiz, laztana? esan eta ezkerreko aldetik sartu behar du ohean, berdin dio emakumea zein aldetan dagoen, betidanik halaxe egin
|
baitu
berak, imitatzaileak alegia, emaztearekin, noski, baina baita ezagutu dituen beste emakume bakanekin ere. Litekeena da emazteak zerbait erantzutea, maiz, esnatu gabe ere, lotura handiko esaldiak esaten baitaki eta baita jardun erabat arrazoituak ere.
|
|
|
Aita gogoratu zuen Egistok, Tiestes, eta ama, Pelopea. Haien elezaharrak atzitu zion gogoa, asturuak oroimena
|
baitu
berea. Alabarengan seme bat ernalduko zuela abisatu zioten Tiestesi orakuluek.
|
|
|
Gainera, literaturan istorio bikainak aurki daitezkeen arren, askotan errespetu handia diet eleberriei, batez ere gustatu bazaizkit, eleberri bezala dagoeneko existitzen direlako eta batzuetan ez diedalako zeluloide formarik ikusten, ezta pantailaratzeko beharrik ere?. Nahiz eta laket ez izan, gidoian ere eskua sartzeak kapitulu hasieran aipatzen genuen ukitua, begirada are pertsonalagoa izatea ahalbidetuko duela nabarmendu diot, prozesua hasieratik kontrolatzen
|
baitu
berak. –Bai, logikoki, idatzi ahala zuri dagokizun eta oso pertsonala den kontatzeko modu bat bereganatzen doalako istorioa, zuk oso ondo jakin gabe?
|
|
|
Etorkina nonbaitetik dator, jatorrizko herria utzi eta beste herri batera etorri da bizitzera. Kolonoa ez dator inondik, edo, hobeki esan, jatorrizko herritik jatorrizko herrira dator, bere ustez ez
|
baitu
bere nazio lurraldearen mugarik igaro. Etorkina kanpokoa sentitzen da hartu duen herrian eta kolonoa bertakoa.
|
|
|
Otzantasunaren baldintza horiek sortuta, pentsatzekoa denez, oinarrizko estatus politiko, juridiko eta sozialik ezak mendeko hiztun abailduen gain ondorio patologikoak eragiten ditu. Halako hiztunak ez
|
baitu
bere burua herritar normaltzat hartzen, hizkuntza normaren parametroa hizkuntza hegemonikoaren estatus ofizialari dagokiolako. Halako hiztun bat baztertutako gizaki ziztrina sentitzen da, gizarte bizitza nazionalaren eta ekonomikoaren ardatzetik egotzia.
|
|
|
Izar distiratsuak eta ez hain distiratsuak ideologien arabera. Piztuak eta itzaliak, edo itzaltzear daudenak, begiak nahi duen hura ikusten
|
baitu
bere ideologiaren arabera. Horregatik, hierarkia horren karietara Jesús Garci Ruiz kritika honekin datorkigu:
|
|
2012
|
|
|
nahita bilatu
|
baitu
bere salbazioa?
|
|
|
zurbiltzen hasia
|
baitu
bere su ilauna:
|
|
|
–gaineratu du maltzurki irribarre eginez? zeinetan gizon prestuak ezkontzera behartuta ikusten
|
baitu
bere burua, eta badira besterik ez bada ere abagune horiei aurrea hartzen ez dieten amatxoak... Hori horrela, eta adiskide gisa, kontuz jokatzeko aholku ematen dizut.
|
|
2013
|
|
|
–Behin gauzak erraten hasita, hau ere erran behar dizut, Abdel Haqq, merezi duzu eta. Mustafak?. Lautarekin lauzpabortz urterekin hasi izan bazina, birtuoso bat izanen zinateke gaur egun. Tipitarik hasteak bai
|
baitu
bere aldea. Baina zu honetarako jaio zinen, hori ere ezin garbiago daukat, eta ez etsi, orain ez bada hemendik urte batzuetara erdietsiko baituzu helburua?
|
|
|
–Behin gauzak erraten hasita, hau ere erran behar dizut, Abdel Haqq, merezi duzu eta –Mustafak– Lautarekin lauzpabortz urterekin hasi izan bazina, birtuoso bat izanen zinateke gaur egun. Tipitarik hasteak bai
|
baitu
bere aldea. Baina zu honetarako jaio zinen, hori ere ezin garbiago daukat, eta ez etsi, orain ez bada hemendik urte batzuetara erdietsiko baituzu helburua...
|
|
2014
|
|
|
Eta ederragoa izango da horrela. Berak kontatu behar
|
baitu
bere istorioa, inork kontatzekotan.
|
|
|
Estatua eta norbanakoaren artean bitartekatu behar duten instantzien deuseztapena, jakobinismo eta zentralismoa, etab.. En ne conservant qu, une seule inégalité, celle de la fortune; en ne laissant debout qu, un géant, l? État, et des milliers de nains; en créant un centre puissant, Paris, au milieu d, un désert intellectuel, la province; en transformant tous les services sociaux en administration... la Révolution a créé une nation dont l, avenir est peu assuré, une nation où la richesse seule a du prix, où la noblesse ne peut que déchoir?. Ik. OC, I, 12 Kritika inportanteena monarkiaren erauzteari doakio, hori kontsideratzen
|
baitu
berak erresumaren burmuina. –Le jour où la France coupa la tête à son roi, elle commit un suicide?, ik. OC, I, 338 Burgesia nobleziaren(, arrazaren?!) goitik eta dirua jakintzaren gainetik nagusitzea da beste kritika arrunt bat.
|
|
|
Souvenirs d, enfance et de jeunesse2434 Eskolara ezkero burua frantsesez jantzi duena, hamabost urteak ezkero sorterritik urrun, Parisen triunfatu duen Renanentzat Bretainia, un passé vieux de cinquante ans? 2435 da berarentzat pertsonalki, aspaldian arras frantsestua bizi baita; eta gero herri gisa ere iraganeko kontu bat da,, une Atlantide disparue? kontsideratzen
|
baitu
berarentzat bezala historiarentzat orobat2436.
|
|
|
L, idée de la chose publique, du bien public, fait totalement défaut chez ces peuples(...). Théocratie, anarchie, despotisme, tel est, Messieurs, le résumé de la politique sémitique; ce n, est heuresement pas la nôtre? 651 Halakoa da bi arrazen artean desberdingoa naturaz beraz, ezen ekialdeak positiboenik eman duena bera, erlijioa, mendebaleko arrazen espirituak ezin izan
|
baitu
bere horretan beretzakotu, ezpada estreina antzaldatu egin behar izan baitu, beretu ahal izateko. Berez, ariarraren instintu erlijiosoa semitaren kontrarioa baita.
|
|
2015
|
|
|
Ez daki giza enborra den zaldi gorputzari enbarazu egiten diona, ala alderantziz den. Nolanahi ere, nahaste edo hibridazioa ez da, ikuspegi moral batetik gehienbat, batere zuzena, zentauroak berak ere, hiztegietan adierazten den bezala, munstrotzat
|
baitu
bere burua.
|
|
|
Kristinek, inork ezagutu ez dezan, Ariren foka larruzko saial bat jantzi du, eta gorputz osoaz gain, aurpegiaren zati handi bat ere estaltzen dio; aldi berean, senarraren larruzko botak eta galtzak ere soinean ditu, eta gizonezko baten traza du. Horren egoki dago mozorrotuta, ezen hasieran Hurak ez
|
baitu
bere ama ezagutu, eta, gurutzatu direnean, diosal labur batez agurtu du, ezezagun batekin egingo lukeen moduan. Emakume ahots batek hots egin dio, ordea, aurrera zihoala.
|
|
|
alde ederra dute gorago aldatu ditugun pasarteekin. Jar dezagun adibide labur bat, honela bukatzen
|
baitu
bere kritika:
|
|
|
Maitasunaren indarraren eraginpean itsutzen diren arrainak asko dira, maitasunaren jainkosak uren azpiraino luzatzen
|
baitu
bere soinekoa. Afrodita jainkosa gurtzen duten arrainen artean oxurrugcos (oxyrrynchos, sudurzorrotz) izenekoa dago.
|
|
|
Simon Azkuek ez dauka ezeren beharrik, aski
|
baitu
bere barne hutsarekin. Ez beraz eduki niganako gupidarik.
|
|
|
Hain zegoen maiteminduta Mirenekin! Eta maitasuna, itsuaz aparte, gorra ere izan ohi da, ez
|
baitu
bere kontrako argudiorik entzun ere nahi izaten. Gainera, zelan pentsatuko zuen, ba, emazteak eztei bidaian bertan horrelako barrabaskeriarik egin ziezaiokeenik.
|
|
|
Hemen, une honetantxe, jauzi egin nuke, jakina. Baina idazleak, benetakoa baldin bada, aurre egin behar die gertakari beldurgarri eta mingarriei, horrela erakutsiko
|
baitu
bere trebezia eta sena, bere ausardia eta balioa. Gainera, nola ahantzi hileta biaje edo hura, idazketaren terapiari ihes eginda?
|
|
|
Izan ere, sortzaileak oso egolatra izan beharra dauka, beste idazleen liburuak bere interesen arabera epaitzen ditu, ez da gai bere burua ahantzi eta besteen obran goitik behera murgiltzeko, besteena erabili egiten du, presa lar
|
baitu
bere lanera itzultzeko. Egia esan, bere obraz landako kontuak bost zaizkio, ideologia adibidez helburu estetikoen mendean jartzen du maiz.
|
|
|
Ezerk ez baitio giza arimari hainbeste erasaten nola ezerezak, berehala eldarnio bilakatzen diren gogoetekin bakarrik uzteak. Kontzentrazio esparruetako odola, oinazea eta heriotza faltan edukitzera iristen da B., ezin
|
baitu
bere buruaz beste egin.
|
|
|
Berak ez daki oroitzapenean entzuten duen hori egia den; gauza bera entzuna zuen txikitan itsas izarrei buruz, adarretako bat moztuz gero berriro hazten zitzaiela?, baina ez daki egia den, ez
|
baitu
bere begiez ikusi. Nolanahi ere, elkarri kateatuta egon ohi dira oroitzapenak, maila bakoitzak beste bat dakar berekin, eta, halaxe, bederatzi buruko herensugea dakusa istant batez orain, eta Herkules, eta Herkulesen ezpata, eta Jalao, eta Jalaoren zuzia, eta Jalao Herkulesek buruak ebaki ahala zauriak erretzen?
|
|
|
–Ez nabil zure bila/ bai baitakit ezinezko dela/ zu hartara aurkitzea, bila nabilkizula?. Haren baitan, eleberri bat, Rayuela, Julio Cortázarrek hogeita hamabi urte geroago argitaratua, zeinek bizitza bera laburtzen duen esaldi bat
|
baitu
bere baitan.
|
|
|
da: zelula bakoitzak gordetzen
|
baitu
bere funtzionamendurako
|
|
2016
|
|
|
–Jose, Dabiden ondorengoa, ez izan beldurrik Maria zeure emaztetzat hartzeko, harengan sortua Izpiritu Santuarengandik baitator. Semea izango du, eta zuk Jesus ezarriko diozu izena, berak askatuko
|
baitu
bere herria bekatuetatik? (Mateo, I, 20).
|
|
|
–Jose, Dabiden ondorengoa, ez izan beldurrik Maria zeure emaztetzat hartzeko, harengan sortua Izpiritu Santuarengandik baitator. Semea izango duzu eta Jesus ezarriko diozu izena, berak askatuko
|
baitu
bere herria bekatuetatik... Hara, birjinak haurdun gertatu eta semea izango du, eta Emmanuel jarriko dio izena, Jainkoa gurekin dagoelako?.
|
|
|
Hirurok esan dut, baina laurok esan nuke, Pitxik ere izan
|
baitu
bere gosaria.
|
|
|
Orkestraren gibelean eta horren eta alboko lehen palkoaren artean kokaturik dago zabaltegi bat, non, teatroa beteta dagoenean, klase eta maila orotako jendetzak aurkitzen
|
baitu
bere aterpea. Parterrean bezala zutik egonagatik ere, orkestran bezainbeste ordaintzen duzu.
|
|
|
–Aitortu beharra dut, esan nuen?: halako aztura arrunta, eta hiru urtean behin besterik ez bada ere, dieta eskasarekin batera, gauza hutsala da; eta benetan tamalgarria da, horiek munduan lan gutxi eginez lor badaitezke ere, nola zure ordenak nahiago dituen erdietsi herren, itsu, adineko eta gaixoen diru ondasunak eskuratuz; preso dagoena ere, gatibutasuna igarotzen
|
baitu
bere atsekabeen egunak behin eta berriz kontatzen, ondasun horietatik dagokion zatiaren irrikaz dago; eta baldin Mesedetako ordenakoa izan bazina, San Frantziskorenekoa izan ordez, naizen bezain behartsua naizela, jarraitu nuen nire maleta seinalatuz?, bozkario handiarekin irekiko nizukeen dohakabeak berrerosteko.
|
|
|
Beste batzuek, ordea, errukia sentituko luketela iruditzen zaio, baina lipar batez besterik ez, izakirik onberenak ere ezin
|
baitu
bere baitan halako zama bat luzaz eraman, are gutxiago ezezagun batek eragindakoa izanda. Errukizko minutuaren ondoren, agian pentsatuko lukete naturak bere konbinazio jokoan noizean behin horrelako, saioak?
|
|
|
nire etorkizun bakartiari so, zeina kartzelak gordetzen
|
baitu
bere kautan.
|
|
|
Nahikoa litzateke edozein urtekari edo entziklopedia zabaltzea, garai hartan hainbat gertakari gogor, gordin eta erabakigarri jazo zirela jakiteko; esate baterako, eta adibide bakarra aipatzearren, une hartantxe eraso zion Japoniako abiazio inperialak Estatu Batuetako itsas armadari Hawaii uharteetako Pearl Harbor basean, hegazkin ontzi, destruktore eta bestelako guztiak ustekabean txikituz eta, gehiago dena, ordura arte aliatuen urruneko laguntzaile izandako Estatu Batuak gerran zuzen zuzenean sarraraziz. ...tze data horren muntaren arrazoia, eta barkatuko ahal gaitu irakurle prestuak xehetasun hori oraindik ere kontatzen ez badiogu; istorio orok behar du bere erritmoa eta bere misterioa, eta gurean ere ez da komeni guztia behar baino lehenago argitzea; hortaz, izan ezazu egonarri pixka bat, arren, ibai bat, jira eta buelta franko egin arren, bere helburura iristen den bezala, istorio honek ere izango
|
baitu
bere jomuga, bere itsaso hondargabea.
|
|
|
Utz ditzagun alde batera horrelako iruzkin eta ziriak, bazter ditzagun emakumearen gogotik. Amerikar bat Parisen? dabilenean ezinbesteko dituen erreferentziak ere, eta itzul gaitezen kontu pertsonalagoetara, hegazkineko emakumeak bukatua
|
baitu
bere whiskia eta ama oroitzen baitu berriz ere: horra, beraz, Begoña Parisko kaleetan barrena, amarentzako enkarguak edo aitarentzako mandatuak egiten, bientzat bihurtu baita makulu, bientzat itsumutil (esan ote liteke, itsuneska??); amarentzat, esan dugu lehen ere, ogia eta esnea eta babak eta tipula eta okela pixka bat eta xaboia eta kafea eta olioa eta azukrea eta gatza eta ahal den guztia lortzeko, orain gauza bat, gero beste bat, gero eta buru txarragoa baitu amak egin beharrekoak gogoratzeko, eta eskua ere gero eta baldarragoa suaren puntuari antzemateko, atzerriko sukalde txar honetan ez dela moldatzen dio berak, dena aldrebes egiten dutela hiri zikin honetan, eta alabak baietz esaten dio begiratua apalduz, legezko adina edozein izanda ere gurasoei errukiz begiratzen diegun estreinako egunean iristen omen dugu heldutasuna, eta Begoñak baietz amari, kanpotar hauek ez dakitela ezer zuzen egiten, eta amak desegindakoak alabak berregin behar atzetik, haren ezkutuan eta aitaren oharkabean, aita ere konturatu ez edo ez ohartuarena egiten baitu bestela, emaztea lotsatan ez uzteko agian, edo zaharreriaren gaitzak berari ere erasoko dion beldurrez, berari ere kosta egiten baitzaio hiri berrira, usadio, jende modu, biziera eta eginbehar berrietara moldatzea.
|
|
|
paperak ekarri, paperak eraman, seiluak, zigiluak, diruak, bataren lan baimena, bestearen alokairua, harakoaren pasaporte galdua... Erantzukizun handiegiak ia, bere herriko administrazioaren gorabeheretan bai baina atzerrikoetan batere esperientziarik gabeko gizon harentzat; hizkuntza aipatu gabe, noski, horretarako izaten
|
baitu
berak ere alaba, Donibaneko aldian frantsesez ondo samar ikasi zuena eta aitak orain ederki baliatzen duena: zer diote paper hauek?, lagunduko al didazu halako tokira?, gizon honekin hitz egin behar dut eta, egingo al dituzu itzulpen lanak?
|
|
|
Eskuinera zein ezkerrera, berriro Nafarroako politika baldintzatzeko ahalmena berreskuratzea da haren apustu nagusia, baina denbora neurtzen jakin du. Zain zain geratuz gero, urtu egin daiteke, azken urteetan erakutsi
|
baitu
bere gainbeherak ez duela etenik. Akaso, ez du ikasi zirt edo zart hautatu behar duela, eta, betiereko indefinizioan kateatuta gera daiteke, bere marra gorriek lotuta.
|
|
|
Eta hamar urte ez, hamarkada batzuk pasatu diren arren, oraindik ere Connolly irakurtzen jarraitzen dugu. , irakurtzea, idaztea eta kritikatzea tokatu zitzaion garaiko panorama literarioaren argazki ezin poliedrikoagoa eskaintzen
|
baitu
bere lanetan; eta niretzat garai hartako hainbat lan erabat ezezagunak izanagatik, Connollyren jakituriak, ausardiak eta umoreak lortzen dute egungo irakurleak ere interesez jarraitzea. Are gehiago, ardo ona bezala denborarekin hobetzen doala ere esan liteke, besteak beste, ingeles literatur historia ofizialetan bildu ez diren hainbat eta hainbat gorabeheraz jabetu gaitezkeelako.
|
|
2017
|
|
|
Laiak, striper baten histan, airean darabil azken estalkia zuena. Hain trakets, beste arropen gainera botatzeko mugimenduak ia ia lurreratu
|
baitu
bera ere. Irriz urratua landatu du zangoa azalera harroan.
|
|
|
Ez nekiela erantzun diot, batzuetan mutilzaharra naizela jarri ohi dudala curriculumetan,, gaur eguneko mutilzahar bat?, argitu diot berehala,, berrogeita hamar urteak beteak ditudan arren?, hori ere zehaztu behar izan diot, ez zezatela pentsa maitasunaren merkatutik erabat erretiratua nengoenik, halatsu banago ere, eta jarraitu diot kontatzen, jarraitu diedala esan nuke, laurak isilik eta adi baitzeuden, bagaudela gizonezko batzuk hamar aldiz ezkonduta ere mutilzahar izaten jarraituko dugunak, agertzen zaila bada ere, geure buruarekiko gutxiespen bat ere badagoelako hor, mutilzahartasuna ez baita egoera bat, izaera bat baizik, eta, nola neskak ezer gutxi ulertzen zuen itxurarekin jarraitzen zuen, erantsi behar izan diot emakumeekiko jarrera bat ere badela,, zakarrak gara kanpotik, baina ukitu orduko uzkurtu egiten gara, trikuak bezala?, esan diot,, volvation esaten diote frantsesek bere baitara biltze horri, eta ingelesek ere hitz bera erabiltzen duzuela uste dut, I think that word is also used in English? esan diot,, baina ez dago, bere arantzak gorabehera, trikua baino animalia bakezaleagorik, defentsa pasiboaren ikur ere badela esango nuke, abereen arloko Gandhi bat, inoiz ez baitu erasorik jotzen, bere baitara bilduz defendatzen
|
baitu
bere burua?, jarraitu dut.
|
|
|
Hain zirrara handia sortu zion protagonistari, non pelikula ezkontzaz amaitzen zen. Eta ezkontza bikoitzaz gainera, mirabeak, nagusia bezain mutilzahar amorratua, neskaren amarekin egiten
|
baitu
berea. Uste dut gizonezko protagonista Jack Lemmon zela, neska kaskarina Virna Lisi, eta maiordomoa Therry Thomas, bigarren mailako betiko paper farregarriak egiten dituena.
|
|
|
Izen ederra, Jesukristoren bildotsa gogorarazten diguna. ...alabeharrak edo izpiritu santuak hala nahita, halako gizon emakumeri honelako edo horrelako izena ipintzen diotela, edota bestela, ezarian ezarian gure izenaren izanera ote goazen hurbilduz eta moldatuz; ez da hau beharbada azalpenik txukunena eta ez dotrinaren arabera zuzenena ere, baina batzuetan halako irudipen bat dudala adierazi nahi nizun; adibidez, emakume honekin, Jaungoikoaren arkumearena
|
baitu
bere xalotasun eta errugabetasun guztia, inoiz inori gaitz edo kalterik ñimiñoena ere egin ez dionaren begitarte lañoa. Gutaz esan ohi dute, ez dakigula munduaren berri, baina askotan ikusi izan ditut nik, gizaseme eta batez ere andrazkoak, gure sakramentuaren ordez ezkontzakoa hartu arren lehenengo jaunartzekoa bezalako garbitasun eta are inozotasunean bizi direnak.
|
|
|
makurtu egiten da, ispiluaren alderdi marketsa aurpegi parean egokitu arte, eta goraxeago edo beheraxeago altxatzen du burua, barre artean, begira nolako sudurra, hara, orain ahoa, zelako kopeta, eta horrela, umeen moduan. ...dut, eta miretsi, zein berezia den, duen, umetasunetik emetasunera doan aro hori; bai gogoz bai gorputzez, pixkanakako aldaketa baino gehiago, askotan iruditzen zait haurra eta emakumea biak gorpuzki berean bizi direla aldi batez, helduak umea behin betiko kanpora egozten duen arte, eta tamala ere bada, olerkariak andrearen ederra laudatzen nekatzen ez badira ere haurraren sotiltasunak ere merezi
|
baitu
bere gorespena, gorespena merezi duenez, eta zer hoberik bien elkarketa baino, haur emakume honengan bezala, oraintsu umekeriak egiten, eta bat batean, ispilu beraren aurrean, andereño edo sentitu eta halako planta eta imintzioetan hasiko baita berehala, eta ez hori bakarrik: eskua berriz patrika zulo miragarri horretan sartu eta, egun batean belarritakoak, hurrengoan lepokoa, amaren bitxi-ontzitik hartutakoak jantzi eta haiekintxe hasiko da bere buruari goitik eta behetik begira, mariapainkeriatan.
|
|
2018
|
|
|
Orain, pasadizo hori gogoratu dudala eta, nire aitaren karrerako garaitsu hartako beste gertakari bat etorri zait oroitera, zeinak beharbada argiago erakusten
|
baitu
berak eskuraturiko dohain berezi hori. Argitu beharrean nago bi anaia izan ginela eta nire anaia nagusia, Leonard, boerren kontrako gerran hil zutela ni haurra nintzelarik.
|
|
|
–Amerikarra? esaten diogu, berak halakotzat
|
baitu
bere burua.
|
|
|
Biak elkarrekin bizi ziren, biak lanean, etxea ere bazuten? ...atzeko?, Josuk esaten zuenez, eta gero, gozamenaren ondorengoari nola deitu behar ote zitzaion??, ezkondu egin ziren, eta ezkondu ondoren, belaunaldien atergabeko emanak errekaren indar bera balu bezala, ume baten bila joan ziren, zergatik edo zertarako galdetu beharrik gabe, huraxe zelako berezkoa eta naturala; izan ere, gizartearen arau esangabekoa norbere buruan guztiz txertatzen denean hartzen
|
baitu
bere ahal gorena presio sozialak.
|
|
|
«Isiltasuna», eta gero «amodioa, heriotza, hitza». M.D.k ezaguna du hurbiltzen ari zaion heriotza, askotan ezagutu
|
baitu
bere bizian, bere obran. Zazpi urte zituenean galdu zuen aita.
|
|
2019
|
|
|
Eta Sabina isilik, mahaiaren bestaldean gizonezkoek pinudi garbitzeaz diotena entzun guran; ez elkarrizketa batean, ez bestean: berak sekula ez
|
baitu
bere burua herriko emakumeen artekotzat eduki, eta hain gutxi gizonezkoek bera euren kidetzat. Hantxe egon da, kokota luzatuta, harik eta Joakinek minen duen orbainean atzamarka eginda atzerarazi duen arte:
|
|
|
Aukeran nahiago lotura hitzezkoak. Esanahitsuki ibai baten gainean esanak, inork ezin
|
baitu
bere burua bi aldiz maitasun berean bainatu. Maitasuna maiz astuna egiten dugu, baina, zer nahi duzue esatea, hori ez da maitasuna, hondora bidaltzen duen lasta baizik, nik uste.
|
|
|
GEORGE BRASSENS entzun izan dut inoiz, diskoan beti. Iruditan inoiz ez, berriki arte (Koldo Izagirreren peto petoa da), Youtuben kantariaren zuzeneko emanaldi bat topatu dudanean, non kantuz eskatzen
|
baitu
bere herriko hondartzan lurperatua izatea. Bi lezio irakatsi dizkit, lehenago banekizkienak baina beti komeni direnak freskatzea:
|
|
|
Jendeak bilera moduko bat, edo bilera sail bat, irudikatu ohi duelako. Mini tournée bat, ezkontza baterako gonbidapenak senide eta lagunei banatzeko antolatzen direnen gisakoa, hierarkia jakin batean egina, gurasoekin ez bada, lagun gertukoenekin hasita, gurasoak atzeregi utzi gabe, horiek baitira emanaldiaren ikusgarri nagusia, hunkigarriena, zeinean artistak arrisku gehiena hartzen
|
baitu
bere gain, galtzeko eta irabazteko handienarekin?, eta lagun urrutiagoekin bukatuta, zerrendan inor jakin gabean utzi gabe.
|
|
|
Metabolismo basala areagotu egiten da. Globulu gorrien kopurua apaldu egiten da; hala ere, odolean doaz normalean ehunetan erreserba gisa gordetako substantzia batzuk, batez ere kaltzio gatzak; gatz horiek eragina dute obulutegian; baita tiroidean ere, hura hipertrofiatu egiten baita; eta eragina dute hipofisian ere, zeinak gidatzen baitu umetokiko mintzaren metamorfosia eta areagotzen
|
baitu
bere jarduera; guruinen egongaiztasun horrek berekin dakar nerbio ahultasun handi bat: sistema zentralari eragiten dio, maiz buruko mina izaten da, eta sistema begetatiboak neurriz gain erantzuten du:
|
|
|
Esana dut Freudek. Elektraren konplexua? deitzen duen hori ez dela, hark dioenaz bestera, desira sexual bat; aitzitik, amore emate sakon bat da, subjektuak ontzat jotzen
|
baitu
bere burua objektu bihurtzea sumisioan eta adorazioan. Aitak samur tratatzen badu, alabak sentitzen du ederki justifikaturik daukala existentzia; berak baditu besteek kostata bilduko dituzten merituak; gogobetea eta goretsia dago.
|
|
|
Inter faeces et urinam nascimur. Hain da handia kristautasunak emakume gorputzari dion higuina, non onartzen
|
baitu
bere Jainkoa ahalkez hiltzea, baina jaiotzaren orbana kentzen baitio: ekialdeko Elizaren Efesoko kontzilioak, Mendebaldekoaren Laterango kontzilioak, biek berresten dute Kristo birjina batengandik jaioa dela.
|