|
2000
|
|
|
Irizpen horren giropean egin nituen 1992 eta 1993ko Ararteko txostenen aurkezpenak. Eurogutunaren kopiak ere zabaldu nituen,
|
baina
gure politikarien artean nonbait ez zuen arretazko jarrera egokirik izan. Gero, gai horren inguruan Herrialdeko Ombudsmanaren garrantziaz hitzaldiak antolatu genituen Gasteizen.
|
|
|
Nik ondo pasatu nuen,
|
baina
gutariko batzuek ez hainbeste. Kontua da taberna batean denbora luzea egon eta gero, erabaki genuela beste batera joatea.
|
|
|
Ez ordea jarlekuek, egur xaflaz egindako eskeleto haiek guk baino bi buru gehiago neurtzen baitzuten gutxienez. Trenak eguneroko minutu pare laburra iraungo zuen estazioan geldi ziurrenera,
|
baina
guk eternitatea zer zen ikasi genuen jarlekuetan jesarririk eta hankak dingilizka genituela. Amak ezkerreko leihotik begiratzen zuen, herriari azken bistadizoa eman guran edo; baina guri bost axola herriak:
|
|
|
Aitona Nikolas ez zebilen, ez, oker, don Frantziskori buruzko iritzian, zeren eta halakoa baitzen gure herriko apeza, ez predikuetan soilik,
|
baina
guri emaiten zizkigun eskoletan ere. Anitzetan gauza bat bertze batekin nahasten zuen, baina erdiesten ere zuen azkenean, gehienetan bai bederen, bidean sortzen zitzaizkion gaiztasunen eta zailtasunen xitzea eta garaitzea.
|
|
|
—Zenbatetan ez ote ninduen geure aita zenak —zuen berraitona Albertek, beraz— mendi Pirinioetako gain horietarat eraman izan, nondik arbasoek galdu jauregia ikus baitzitekeen, eta zenbatetan ez ote zigun erran: " Nafarroa galdu zuan eta betiko galdu zuan,
|
baina
gure jauregia oraino ez, beharbada..." Eta, irri egiten zidala, eratxikitzen zuen: " Nikolas:
|
|
|
Eta zangoak dar dar jarri zitzaizkidan... Baina buruan nituen, halaber, bai ehundabatgarren kanoiaren iduria, aitak Amaiurri beha paratu nahi zuena
|
baina
guk Madrili beha paratu behar genuena eta mendekurako deia egiten zidana... eta bai emazteki haiek sugegorria ikusi bezain laster egin behar zituzten oihu eta keinu izugarriak ere, neure garaiti tipiaren iduri ere izan zitezkeenak. Eta nola ez bainuen, bertzalde, gibela egiterik, desiratu eta gutiziatu nuen ezen gertatu beharrekoa lehenbailehen gerta zedila, eta hala itzuli nintzen jangelarat ahalik eta zaluen eta arintkien, hatsa estu, nik are estuago egin nuena, osabaren erranetarat nengoelako eta hark teatroa egin behar nuela erran zidalako.
|
|
|
Eta kanoi hura buru buruan sartu zitzaion eta, nola aita baitzen, izaitez, aseezina, hala gogoratu zitzaion ez ote zen luzeegia kanoien tratuan sinaturikako lau urteko epe hura, zeren ehungarrenaren ondotik baitzetorren ehundabatgarrena... harik eta berant baino lehen argi bat piztu zitzaion arte, aterabidean jarri zuena: Patientia vincit omnia,
|
baina
gure aita ez zen pazientzia handiko gizona, eta, handik astebete eskasera, errege egunean, erran zuen:
|
|
|
Baina, orain bahoa edo bihar bahoa, gure adioa alegrantziazkoa izan ledin nahi nikek... Izan ere, desterrua ez duk lur bat, guganik kanpoan dagoena,
|
baina
gure baitakoa, zeren desterru handiagoa dik etxean dagoenak, baina burua beheiti, ezen ez etxetik kanpoan dagoenak, baina burua goiti —eta entseiatzen zelarik ezpainetako nekean irri bat marrazterat, erran zuen—: Bai, hoa lasai; izan ere, gorputzez urrunduko gaituk, baina ez arimaz, zeren gure arimak bat dituk hik egin berri duan koadroaren laukian.
|
|
|
Nork erran zuen? " Putakumea da,
|
baina
gure putakumea". Zernahiri atxikitzen zatzaizkio, begi bistako egia gezurtatzeko baliagarria bada, eta, aldiz, zure baitatik kasatzen duzu zoritxarreko deskubrimendua sendotzera etortzen ahal den guztia.
|
|
|
Behin batean, Mediterraneo aldeko portu sona handiko batera elkarrekin joateko gonbentzitu gintuen denak, alimaleko kontzertu baten promesan. Taldeak ez ditut gogoan,
|
baina
gure maiteenetarik izan behar zuten, halako joanaldi luzeari —Niloko iturrien bila partitzea adina, guretzat— frogapen gehiagorik gabe lotzeko. Ez ibilgailurik ez dirurik, auto stopez abiatu ginen, uztail gorrian, errepideko marra etzanak ere urtzen ari ziren sasoian.
|
|
|
Sartzeko eskubiderik ez nuela, hitz lauz mintzatzera. Aitaren izena ere eskura nuen,
|
baina
gure laguna ez zen harekin hain ongi moldatzen. Ohi dudanez, damutzen hasia nintzen saltsa horretan sartu izanaz.
|
|
2001
|
|
|
‘Aita,
|
baina
gure herria azazkalaz tapa legike, ’ jarraitu du Imanolek, ‘horixe esan nion aitari. Gauza txikiek ere balio handia dute, esan zidan berak.
|
|
|
Aurten gure ametsa bete dugu, Antarktikara etorri gara, eta une honetan jende askok izango gaitu gogoan. Eta apur bat triste gaude, geure aberrian ez gaudelako,
|
baina
gure aberrian makina bat jende egongo da hemen egon nahi lukeena. Askotan zelebratuko dugu egun hau etorkizunean, eta hau hemengo hau ez dugu inoiz ahaztuko... ’
|
|
|
‘Baliteke,
|
baina
gure aita anatopiko hutsa zen.’
|
|
|
‘Ez dut uste, tropikala delako, ’ dio Arantxak. ‘Espainolez bestelako izena du,
|
baina
gure aitak dantzalorea esaten zion, izena berak asmatuko zuen seguru asko.’
|
|
|
Eta legea indartsuenarena zen
|
baina
gu, biolentziaren poetika hartan, derrigorrezko galtzaile ziren indioekin identifikatzen ginen, iragan mingarriko cowboy hark tiro egin eta kiowak zerraldo barra barra erortzen zirenean:
|
|
|
Eta ez dakit gu ginen mutiko haiek honaino iritsi diren,
|
baina
gu bai, gu nolabait hantxe geratu ginen.
|
|
2002
|
|
|
Zer esan nahi du horrek? Ba, zortzi garela eta ez dela erraza izango,
|
baina
gu ez garela hemen egongo. Guztiak, mesedez, lehen zegoen bezala geratu behar du, bai?
|
|
2003
|
|
|
Solas horrek egin du bide geroztik,
|
baina
gure frantses pentsalari, kazetari, irakasle, apezpiku, diputatu xuri ala gorrien gogoak ez dira hainbat aldatu.
|
|
|
Tomas Akinokoak, adibidez, idatzi baitzuen XIII. mendean: Jaungoikoak mundua gobernatzen duelarik, behere honetako gauza guziak bere oinetan dauzka, nagusiak esklaboa bezala,
|
baina
Gu Geu Gizakiok hartzen gaitu Jaun batzuk bezala.
|
|
|
Orduko Santamariaren hitzaldi hura berrirakurri nahiz bilatu ditut Pauen, 1953an eman ziren Frantziako XL. Aste Sozialen aktak. Badira hor teologo, soziologo, legelari, irakasle jakintsuen hitzaldi interesgarriak,
|
baina
gure adiskide zenaren hitzik ez.
|
|
|
Egia da badaudela isiltasunera edo otoitzera bultzatzen gaituzten lekuak eta baita barrenean larria edo izua eragiten digutenak ere. Badaude urruti mina ekarri edo haurtzaroa gogoratzen digutenak eta seguru asko egongo dira hilketa gertakari ezdeus eta arrunt bihurtzen duten lekuak ere,
|
baina
gu bizi ginen herriak ez zuen horrelakorik. Ez zuen prostibulu inguruetan sortu ohi diren ostatu hits eta leiho gabekorik, ez lurpeko parking erraldoirik, ez izen txarreko auzorik ere.
|
|
|
Garai bateko maitaleei ere egiten zizkien bisitak eta haiengandik ere oharren bat utzita alde egingo zuen, emakume desberdinek deitzen baitzuten etxera, ahots larrituarekin beregatik galdetuz. Ni ere ez nintzen erabat bakarrik bizi, neure adiskideak nituen eta noizik behin etxera itzultzean nire ibilien berri zehatzegia ote zuen irudipena izaten nuen,
|
baina
guk ez genion elkarri ezer galdetzen, bakoitzak nahi zuena kontatzen zuen soilik. Behin pistola batekin agertu zen etxean eta egunen batean Romain Garyk egin zuena egiteko balioko ziola esan zidan.
|
|
|
Besteen laguntza badugu, hobeto, baina laguntza horrek ez diezagula burua makurtzerik eska. Aurrera egin dezagun, bai,
|
baina
gure aurrerapena gurea izan dadila. Lehenik eta behin azpildarrak baikara gu, harrotasunez diot, inongo harrokeriarik gabe!
|
|
|
–Aztiak hura guztia esan zian, bai,
|
baina
gure asaba zaharrek froga bat behar zitean. Eta hauxe izan zuan froga:
|
|
|
–Patxik eta bere lagunek iraultza berderik eginen duten ez dakit,
|
baina
guk behintzat iraultza zuri eder askoa egin behar dugu... –esan zuen don Kosmek, tripak dinbili dantza zebilzkiola.
|
|
|
Orain asko gogoratzen dituzu" Garazi eta Kattin, beti elkarrekin" eta horrelakoak,
|
baina
gu ez gara beti elkarrekin ibiliak, ez. Non zinen orain bi urteko asteburuetan?
|
|
|
Nik behintzat asko nabari dut zure falta. Berriro ikastetxez aldatzea zaila ikusten dut, zure gurasoek ere ez luketelako inondik ere onartuko,
|
baina
gure arteko harremanak, behintzat, berritu ditzakegu.
|
|
|
Nire gurasoak kanpotarrak dira,
|
baina
gure herrian ederki integratuak. Biek ikasi dute euskaraz, eta seme alabak ere euskaldunak gara.
|
|
2004
|
|
|
Ez dut nahi zu ere oraingo indartsuen eta zaratatsuen antzekoa izaterik. Badakit oraingo gizartea primitibo berri horien eskuetan dagoela,
|
baina
guk zibilizatuak izan behar dugu gure harremanetan, neska. Nik bakarrik jakin nahi dut nirekin jarraitu nahi duzun.
|
|
|
Eta hizkuntzaren ekintza, hizkuntza gizarte ekintza deritzan kategoriaren baitako jarduera baita izatez, botere harremanen sarean ainguraturik dago alderik alde. Hizkuntza komunitate baten gaitasun eta ahalmen soziolinguistikoa, ez legoke esan beharrik,
|
baina
gurean ozenki esateko gauza dela dirudi, egitura sozial eta politiko berberean txertaturik dagoen beste hizkuntza herri batek edo batzuek baldintzaturik dago. Bataren nagusitasunak bestearen ahultasuna dakarrenez, hizkuntzen arteko kontuak, botere indarren arteko galerak eta irabaziak bihurtzen dira.
|
|
|
Hor dago diglosiaren egoera, azken hamarkada honetan gero eta gehiago espainolera eta frantsesera jotzen baitugu esaerak adierazteko. Erraten da beste hizkuntzetan ere pobretze bat dagoela,
|
baina
gurean joera hori azkarragoa da. (...) Bitarteko pro pioak falta ditugu.
|
|
|
–Oraintxe iritsi gara muinera, hainbat amets pizten eta hainbat eragiten digun lekura. Hau eta hori eta bestea esango dugu,
|
baina
gure eskoletako (edo eskolatik pasatako) gazteek euskaraz egite horretan ez dugu aurrerapen handirik ikusten. Euskal eskolatik pasa diren edo hortxe ari diren gazteek ez dute, urrundik ere, orain mende laurden espero genezakeen aurrerapenik egin, euskaraz jarduteari dagokionez?. 643
|
|
|
Peter Laing erori da, eta sare bateko zati dela agertu da. Sarearen egituraren azala besterik ez da agertu oraingoz,
|
baina
guk bidalitako datuei esker badakigu Dianne Short zela Laing kontseilariaren kontaktuetako bat.
|
|
|
Handik gutxira, jakin nuen alkoholaren abstinentzi sindromearen ondorio direla delirium tremens ak,
|
baina
gure aitari halaxe etorri zitzaion aldarte gaizto hura, etengabeko zurrutean sartua zèn garaian, noizean behin gertatzen da...
|
|
|
Olgetan edo txantxetan ezer esaten eta egiten edo ez dot ezagutu izan inoiz gure ama. Aita bera be ez,
|
baina
gure aita ez zan gure ama bezain serio eta begiratua. Amak ez eban ontzat emoten aitaren berezko eta bat baterako urtenaldi umore oneko eta sanorik.
|
|
2005
|
|
|
Larunbat eguerdian, ohetik berandu jaiki eta gero, itsaso ondoan berak aukeratutako jatetxe batera joan ginen. Jatetxea ez zen beste munduko ezer, jangelatik uhinen aparra ikusten zen harkaitzen aurka jotzen eta udan seguru horrek turista asko erakarriko zituela,
|
baina
gu bazkaltzen egon ginen larunbat hartan bezero gutxi zeukaten.
|
|
|
–Bai, hori oso polita da, baina nik zerbait behar dut, egunen batean ohetik jaiki eta dena bukatu ez dela jakiteko... Ume bat ez bada etxe bat gutxienez,
|
baina
gurea den zerbait; hain zaila al da ulertzen?
|
|
|
Atea ireki eta irekita eutsi nion Miren Urresti Ingalaterrako erregina balitz bezala; berak eskerrak eman zizkidan ahul. Bere ostean sartzera joan nintzenean, errepidearen beste aldera begiratu nuen eta harridura keinua igarri nion Irantzuren aurpegiari; nire arreba haren ondoan zegoen, ume bat besoetan, oraingoan ez zen Irkus, zaharxeagoa baizik,
|
baina
guregana begiratzen zuten denek, baita umeak ere.
|
|
|
Senarra eta biok berandu ezagutu ginen eta haurdun gelditzeko ere hiru urte luze behar izan genituen. Osagileek abisatu ziguten arrisku hori eta beste asko zeudela umea hain berandu izatean,
|
baina
guk ume bat nahi genuen. Hasieran ez genion ezer igarri:
|
|
|
Hasieran ez genion ezer igarri: ume handia, ederra zirudien, agian ez oso azkarra,
|
baina
gu ere ez ginen oso azkarrak. Eskolara hasi zenean etorri ziren arazoak...
|
|
|
Nik faltan botatzen nuen,
|
baina
gure Kodakek, sentimental hutsa izanik, nik baino falta handiagoa nabaritzen zuen.
|
|
|
Handia egin genion guk Tasiori ezkondu zenean. Berak ezetz eta ezetz lehenengo,
|
baina
guk baietz, ohitura zela hori, eta konbentzitu azkenean. Eta han sartu genuen Tasio Muturen batelean, ezkontzeko trajearekin.
|
|
|
–Tenisean ez,
|
baina
gure etxean bai.
|
|
|
Gurea San Fausto eskola da, baina Eldo eskoletan egiten dugu guk futbolean. " Juan Bautista Eldo eskolak" esaten diote eskola horri,
|
baina
guk" Eldo eskolak" bakarrik. Hor egiten dugu guk futbolean, gure etxetik hurbilago dagoelako eta patioa zabalik egoten delako.
|
|
|
Txeluk, gure aldetik, lauzpabost tiro bota dio,
|
baina
gure gainera tiroka zetorkiguna ukitu gabe.
|
|
2006
|
|
|
Izenak berak esaten duen bezala, mendi artean. Han neguan ez omen zen ia inor gelditzen,
|
baina
gu udan gindoazen, abuztuan, hilabete baterako. Iritsi nintzen beraz San Miguel del Monte hartara, eta han gure zain herriko apaiza, don Tirso.
|
|
|
Bart gaueko afaria ez bazen, zerezko pintxoak prestatu behar zituen galdetuko genion, apur bat disimulatzearren,
|
baina
gure katxondeoa urrundik ere antzematekoa zen, eta koadrilako neskak ohartu ziren zertaz ari ginen. Azkenean kontatu egin behar izan genien turrun hotsen istorioa, baina bien bitartean makina bat barre egin genuen, eta geroztik ere gure arteko hizkeran txertatuta geratu zen arrantza mota haiena:
|
|
|
Eta orduan hasi ginen ulertzen zergatik ez genituen inon ikusi Txemari eta Ainara, Ferminekin harreman handia zutenak. Baita susmatzen ere Edurneren desagertzeaz,
|
baina
gure susmo haiek baieztatzen edo ezeztatzen hasi aurretik gu geu atxilotu gintuzten: Gaizka, Hankapalo, Aloña eta laurok.
|
|
|
Lerro kaskar horiek ez ninduten Parnaso gainera eramanen,
|
baina
gure maisuaren txaloek saritu zuten nire ahalegina.
|
|
|
–Ezer gutxi geratzen zaigu,
|
baina
gu geu oraindik bagara.
|
|
|
Hodeiak ere berunezko, nekez higitzen ziren zeruan. Aldizka, kazkabarrak itsasoa ikusten ere ez zigun uzten,
|
baina
guk zeruertzari begiratzen genion etengabe.
|
|
|
Zortzi kanoi, lau torreta eta obus jaurtigailua. Azaldu zenean, merkanteak bandera zuria atera zuen,
|
baina
guk ez genekien zer egin, bidean bi arraste ontzi arrimatu zitzaizkigulako, babes bila. Zelan ere ez dakit, hasten dira Nabarra eta Canarias elkarri tiroka...
|
|
2007
|
|
|
–Alfer galanta bai, Juankar hori? entzun nion esaten gure amari behin baino gehiagotan,
|
baina
guk miretsi egiten genuen. Ezer egin gabe bizitze hori, hasteko, meritu handia zen guretzat, orduan behintzat; musikaz horrenbeste jakitea ere kontuan hartzekoa zen, rock, n, rolla baitzen, gure gazte garai hartan, jardun mota guztietan itxurazkoena; eta, batez ere, komunarena zegoen.
|
|
|
Festa horien xehetasunik ez zigun eman,
|
baina
gure irudimenak gutxi behar zuen sexuz, drogaz eta rock, n, rollez osaturiko akelarreak imajinatzeko, gorputz biluziak uretan igerian edo belar gainean txortan, su koxkor baten eta kanuto ugariren kea kiribiletan, Jimmy Hendrixen akorde elektrikoak airean.
|
|
|
Errigortsuki, errepikatu beharra daukagu?, mugimendu honek Volksgeistaren historiarekin zerikusirik ez du (ikerketa aleman bat bakarra ez dut aurkitu, hauek eta Volksgeisteko autoreak nahasten edo batera tratatzen dituenik),
|
baina
gure artean dabilen hainbat ekibokori aurre egiteko bederen, nota batzuk ez dira gaizki etorriko. Guztiari mugimendu, völkisch?
|
|
|
–Pero ¿ cómo podemos aplicar esta distinción a nuestra vida política e histórica??, galdetzen du Cassirer-ek, beste askok bezalaxe. Historiak jakingo du,
|
baina
guk ez. Hegel-ek ez baitu irizpide garbirik ematen, erreala noiz bai eta noiz ez den egiaz erreala bereizteko.
|
|
|
Jende zaharrak bai, jende zaharrak asko begiratzen du leihotik. Askotan, edozein etxetako errezelen atzean amona baten begiak egoten dira ezkutatuta,
|
baina
guk ez dugu ohiturarik; errezelek ez dituzte gure begi gosetiak estaltzen; alderantziz, gure intimitatea babesten bide dute besteen begi kuxkuxeroetatik. Adinak, antza, bizitzari begira jartzen gaitu gortina loratuen atzetik.
|
|
|
Besarkatuta egon ginen hamabost minutu edo. Erizain bat sartu zen orduan,
|
baina
gure piura ikusita berriro egin zuen alde, gure intimitate tragikoa errespetatuz. Berarekin egin nuen negar, hala da, hiru hilabetez itxarondako hori, ezin, ume?
|
|
|
Ohean gaudelarik emazteak gogorarazi dit, Carlos, telefonoa? esan du jadanik argia itzali dugunean,
|
baina
gutako inork ez du indarrik altxatu eta kable madarikatua deskonektatzeko. Dena den, zorte txarra izango litzateke gaur ere?
|
|
2008
|
|
|
–Arreba maiteak: Harrituko zarete ni hemen ikusi izanaz, eta ez frai Millan,
|
baina
gu karmeldarren ordenakoak gara, eta ordenaren beharrak non, hantxe egon ohi gara gu ere, zernahi hartzeko eta noranahi joateko beti prest, ordenako nagusiek agindutakoaren arabera. Hala, bada, frai Millan joan da, eta ni izango nauzue zeuen kapilau berria gaurdanik?
|
|
|
Horregatik, azken urteotan ez bezala, aurten ez gara udan iparraldera joango, barkatuko ahal didazue?!?, eta erantzun zioten alabek erantzun beharrekoa: . Ados, aita,
|
baina
gure urtebetetze egunean gurekin izango zaitugu, ezta??; bilatu zuen bakoitzak egoera berriak eragindako gabeziei aurre egiteko modua, amak batez ere, zeinari Ama Birjinari betidanik izan ziòn debozioa itxuragabeki areagotu baitzitzaion, senarraren desleialtasunak bihotzean utzi ziòn hutsunea betetzeko saioan; hots, familiaren egituraren barruan funtsezko zerbait apurtu bazen ere, villalbatarre...
|
|
|
–Barkatu egin dizudan minagatik,
|
baina
gureak ezin du aurrera egin. Sentitzen dut.
|
|
|
(?) Ba al dakizu zer gehiago ikasi dudan anaiarengandik? Orbetarren leinuak mendebaldeko lurretan duela jatorria,
|
baina
gure arbasoetako batzuk ekialdera etorri zirela, gure bailaran kokatu ziren arte, XVII. mendean. Ba al dakizu, hala ere, mendebaldean gelditu zirèn arbasoetako batzuk markes izatera iritsi zirela:
|
|
|
Nahita jarri dut sutan, eta ordubete baino lehen, esan didanez, abordatu egingo gaituzte. Gure aldean asko dira, hori esan beharrik ez dago,
|
baina
guk babestuta egingo dugu borroka, eta diziplinaz, edo hori esango nuen behintzat duela minutu bat. Dudarik ez daukat astindu ederra emango diegula, hala nahi baduzue.
|
|
|
Ez ote zaio inoiz jakin min intelektualik piztu herri euskaldunak jasan duen segregazio sozial eta kulturala ezagutzeko? Euskaldunaren historia, euskaraz bizi izan den herriaren historia, segregazio eta umiliazioaren historia izan da,
|
baina
gure unibertsitate eta intelektualek ez dute jakin minik sentitu historia lazgarri hori ezagutzeko eta ezagutarazteko. Nahiago izan dute onkeriaren historiari men egin, eta topiko merkeen eledun izan:
|
|
|
Abila da Amadou salerosketan. Laster itzuli da; kanpotik kolore larrosa dauka, barrutik zuria eta ba ei dauka osagai suspergarriren bat,
|
baina
gure gusturako oso mikatz eta lehorra da.
|
|
|
–Ibili dira zuriak misterioa argitu nahian,
|
baina
guk geuk ere ez dugu marrazki guztien esanahia ezagutzen. Beno, batzuek ezagutzen dute, bai, baina berrogeita bost edo berrogeita hamar urte dituzunean familiatik jasotzen duzun sekretua da, eta halaxe gorde behar duzu.
|
|
|
–Badakigu jendeak ez duela maite hiri hori. Dakar?
|
baina
guk oso ondo pasa genuen han emandako zortzi hilabeteetan. Gero joan ginen Oussouye ra, han ere denboraldi baterako.
|
|
|
Euriak ez du harea behar beste gogortu gainera, eta orain ulertu dugu zer den harea bigunaren arriskua. Badira gora eta behera mila aldiz ibili diren abenturazaleak, autoez, mekanikaz eta kontu horiez dena dakitenak,
|
baina
guk zerbaitengatik hartu genuen bide hau: guztiz asfaltatuta zegoelakoan, eta mundu guztiak esan zigulako, mugako tarte horrek ez dauka arazorik?.
|
|
|
–Zuek ez duzue horrelakorik sinesten, afrikarren kontutzat dauzkazue, ekin dio apal?
|
baina
guretzat garrantzitsuak dira gauza batzuk. Guk uste dugu zorroa altueran egonez gero ez dela inor geldituko, ez duzula zorterik izango.
|
|
|
Sept placesak baina, bidaiari bakarra zeukan, eta badaezpada ordaindu barik itxaroten gelditzea erabaki genuen, beste autoren bat lehenago beteko ote zen. Gidariak eta laguntzaileak, ezetz, sartzeko eta laster beteko zela;
|
baina
gu burugogor atzo Kedougoun emandako orduen ostean.
|
|
|
–Nik ere ez dut maiteegi Welles hori, badakizue? Jende asko ekarri zuen,
|
baina
gure osabari eta beste askori sardinekin ordaindu zien beharra. Sardinak arrantzaleei!
|
|
|
Pena da lekua eta txangoak hain garestiak izatea. Auto baten sartzen diren lau lagunentzat hainbestean,
|
baina
gu biok lauren prezioa ordaindu behar dugu, lartxo aukeran, eta hutsik dago ostatua. Telefonoz deitu duten bidaiari batzuekin paratu gaituzte, ea txangorako konbentzitzen ditugun.
|
|
|
–Barkatu,
|
baina
guk honezkero paso parke nazionalei, etniei eta guztiei. Hemen lo egin eta bagoaz berehala hondartzara.
|
|
|
Eguzkia dagoeneko itsasoan sartzen hasita zegoen. Badakit, noski, ikuskizunak ez duela beste munduko misteriorik, sutan doan astro bat baizik ez dela ezerezean amiltzen,
|
baina
gure txikitasunetik begiratuta inpresioa egiten du nola ardan kolorez janzten, odolbildu erraldoi bihurtzen eta Pollocken koadroetako margo gorriak bezala itsasoko urdinaren kontra lehertzen den ikusteak. Koloreen gradazioak, espazioaren handitasunak, erritmoak berak harritu egiten gaitu eta, nolabait esateko, lasaitu ere bai, musika klasikoak eta arteak oro har egiten gaituzten bezala.
|
|
|
(...) Ba al dakizu zer gehiago ikasi dudan anaiarengandik? Orbetarren leinuak mendebaldeko lurretan duela jatorria,
|
baina
gure arbasoetako batzuk ekialdera etorri zirela, gure bailaran kokatu ziren arte, XVII. mendean. Ba al dakizu, hala ere, mendebaldean gelditu zirèn arbasoetako batzuk markes izatera iritsi zirela:
|
|
|
" Barkatu egin dizudan minagatik,
|
baina
gureak ezin du aurrera egin. Sentitzen dut.
|
|
|
–Arreba maiteak: Harrituko zarete ni hemen ikusi izanaz, eta ez frai Millan,
|
baina
gu karmeldarren ordenakoak gara, eta ordenaren beharrak non, hantxe egon ohi gara gu ere, zernahi hartzeko eta noranahi joateko beti prest, ordenako nagusiek agindutakoaren arabera. Hala, bada, frai Millan joan da, eta ni izango nauzue zeuen kapilau berria gaurdanik...
|
|
|
Horregatik, azken urteotan ez bezala, aurten ez gara udan iparraldera joango, barkatuko ahal didazue...!", eta erantzun zioten alabek erantzun beharrekoa: " Ados, aita,
|
baina
gure urtebetetze egunean gurekin izango zaitugu, ezta?"; bilatu zuen bakoitzak egoera berriak eragindako gabeziei aurre egiteko modua, amak batez ere, zeinari Ama Birjinari betidanik izan ziòn debozioa itxuragabeki areagotu baitzitzaion, senarraren desleialtasunak bihotzean utzi ziòn hutsunea betetzeko saioan; hots, familiaren egituraren barruan funtsezko zerbait apurtu bazen ere, villalba...
|
|
2009
|
|
|
Keba. Elena zen mutil gehien atzetik zituen neska,
|
baina
guk genekiela ez zen inorekin enrollatu. Ez behintzat gelako inorekin.
|
|
|
Oinarrizkoa da fenomeno honen kontzientzia izatea: antzinako mundutik zalantza gabe hainbat gauza bizirik dago gure baitan, mundu modernotik mila gauza heredatu dugu;
|
baina
gu ez gara mundu horietako ez bat eta ez bestekoak, eta geure mundu bat ez daukagu. Gu puskailetakoak gara.
|
|
|
(Ib.). (Angustiaren eta beldurraren bereizketa Heidegger zehatz ulertzeko funtsezkoa da,
|
baina
guk biok berdindu egingo ditugu hemen).
|
|
|
De fakto infernuak erlijio gehienetan omen daude,
|
baina
gure infernu beldurgarriaren asmatzailea Platon izan da, dirudienez (tradizio orfiko eta pitagorikoa profitatuz), eta beren beregi infernuaren beldurra ordena politikoaren tresna bezala ideatuz hain zuzen. Dakigunez, hobiratzeko zeremoniak (gorpua leku hautuetara prozesioan eramatea, etab.) eta ehorzketako erritualak Neanderthaleko gizakiak praktikatzen zituen, agian jada Homo erectus ek ere.
|
|
|
Ematen du, Lessingek edo Goethek heriotza nola sentitu/ pentsatu duten behatzeak, heriotza guk nola ulertu ez ligukeela deus lagundu ahal izan behar. Baina errealitatea da, heriotzaren ulerpena tradizioren batean edo batzuetan tokiratzen dugula beti, eta errituren batzuekin espresatzen dugula (ehorzketa, kantu, errausketa, isiltasun, etab.). Gu ez gara Antigona,
|
baina
guk ere ez dugu gorpua zakurrentzat landan uzten.
|
|
|
diosal egin ziguten. Ia txantxa moduan erran ziguten, irribarrez,
|
baina
guk, jakina, haiek baino ozenago bihurtu genien agurra. Ea hamarretakoa hartu nahi genuen galdetu ziguten.
|
|
|
Ama galdetzen zuen, herriko umeek ez dute nirekin jolastu nahi, zergatik? Amak inbidia zela esaten zion, zorion handia izan du familia honek zazpi umerekin eta inbidia digute
|
baina
guk eskerrak eman behar ditugu, amen. Umeak zortzi urte bete zituen eta ilea zeukan esku barruan.
|
|
|
Pribilegiatuak sentitzen ginen, gainera. Txurreroa iristen zenerako, haur gehienak lanean aritzen baitziren kresalez lika lika egindako bebarruetako antxo fabriketan,
|
baina
gu Goikoetxera joaten ginen lanera, eta goizero plazatik igarotzen ziren haur bakarrak gu ginen. Guk bakarrik genuen txurreroaz gozatzeko aukera, gurea zen gizon hura, geurea baino ez.
|
|
|
Buruarekin diosala egin zuen Olasok eta barrako aulki batean jarri zen. Arantxagandik urrun
|
baina
guregandik ere gertu geratu gabe. Bazekien, antza, jendeak bakardadea noiz behar zuen ulertzen.
|
|
|
–Osasuna ez da arazoa zure adinean,
|
baina
gurean?
|
|
|
–Ezin eraman dut emakumeak erretzen ikustea: oso gauza itsusia da!?;. Gizonak erretzen ikustea ez,
|
baina
gu bezalako emakumeak erretzen bai, jakina??; eta orduan ez dakit zer esan zidan, eta azkenean badakizu zer?. Beste zigarreta bat piztea erabaki nuen!
|
|
|
–Eta politika ere antzekoa da. Zuk badakizu nola pentsatzen dudan,
|
baina
guk ezkutuan egin behar dugu lana, ezkutuan lagundu geure politikariei, nabarmendu gabe. Idealistak izan behar dugula, bai, baina baita errealistak ere, errealismorik gabeko idealismoa guztiz baita antzua; horrela eutsi ahal izango diegu gure pentsamenduaren ardatz diren bi zutabeei:
|
|
|
egoten ahalegintzen zen, eguraldiari buruz edo beste zernahiri buruz bi hitz egiteko besterik ez bazen ere, hitz egiten zutena hitz egiten ez zutenaz hitz egiteko aitzakia hutsa balitz bezala, Regina halako zerbait ere esaten ari baitzitzaion, ausaz, halakoetan: . Zuzendari jauna, gaur ere eguraldiaz hitz egin dugu, bai,
|
baina
gure seme hori gaixo dagoen bitartean, ni zure itzala izango naiz, aldamenetik inoiz kendu duzuna eta oroitaraziko dizuna Gabinori ezin falta dakiokeela ezer?. Gibelalde doktorearekin ezin izaten zuenean, berriz, Landaluze doktorea izaten zuen Reginak jomuga, ia galdera bera ezpainetan:
|
|
|
–Jendeari begira nahi duzuna asma dezakezu, Nazario, erantzun zion emazteak?,
|
baina
gure artean eta etxekoen artean egia nahi dut, Gabinok egia onartu duen bezala.
|
|
|
–eta, eskuin eskua ukabil bihurturik, bukatu zuen?: Bihozgabetu egin nahi gaituzte,
|
baina
guk bihotza beti hortxe! Ados?
|
|
|
–Lehengo egunean ahizpa garbitu eta orain teatro hau: egunak egin dituela logelatik atera gabe, ohean dela
|
baina
gurekin hitz egiteko ahalegina egingo duela. Tea tro a, jaun andreok.
|
|
|
Amore eman nion, nire puskak bertze ontzi batean utzita. Gurean 40 lagun inguru joaki ginen,
|
baina
guk baino leku gehiago betetzen zuten Margaritaren puska guztiek. Abiatu aitzin, ontzi-burua entseatu zen kutxa eta fardelen sarrera galaraztera, pisu handiegia zelakoan.
|
|
|
Du Guastengana bihurtu zen. Honek bazuen bere etxera itzultzeko tenorea,
|
baina
gure ondotik heldu zen beti, Louvreko eskaileretan goiti. Haren bizkartzainak, bederen, atean geldituak ziren.
|
|
|
Egia erran, Henrikeren ezkontza, gure bidaiaren xede eta helburua, ospakizun baino areago, ezbeharra zen gu gehienendako. Jende anitz ari ginen gure printzearen ondotik, Pariserainoko asmoz,
|
baina
gure arteko epelenei baizik ez zitzaien onespen hitzik entzunen egitekoak ziren ezteien inguruan.
|
|
|
Tomas Caballerorenak bai, oso bestelakoa izan zen, baina Ulaiarrenak ez. Zalantzarik gabe esan dezaket ez zitzaidala gustatzen ikusten nuena,
|
baina
gure lana pasioz betetzen genuen, eta hilotzak ikustearen poderioz, azkenean anestesiak jota amaitu genuen, hori lehen ere esan dizut. Ez zegoen gizartearen erreakziorik, hori garbi dago.
|