|
2006
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira
|
baina
beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai. Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko:
|
|
2007
|
|
|
Euskalduntze alfabetatzea plangintza ezberdinetako tresna izan behar da; oso garrantzitsua,
|
baina
beste atalen osagarri. Ikastaroak plangintzetan txertatu behar dira.
|
|
|
Barnetegiak alde batetik eskola denboraren trinkotzea bilatzen zuen, epe labur baten ikas prozesuan sakon murgiltzea,
|
baina
beste alde batetik, erabileran ere murgiltzea bilatzen zuen, bi arlotatik: eskola denboratik hara euskara erabili behar den gunea barnetegian bertan eratuta, eta bestetik, ikastaldea euskararen berezko inguru baten kokatuta.
|
|
|
• Barnetegien loraldia ere sasoi honetakoa da. Barnetegiak alde batetik eskola denboraren trinkotzea bilatzen zuen, epe labur baten ikas prozesuan sakon murgiltzea,
|
baina
beste alde batetik, erabileran ere murgiltzea bilatzen zuen, bi arlotatik: eskola denboratik hara euskara erabili behar den gunea barnetegian bertan eratuta, eta bestetik, ikastaldea euskararen berezko inguru baten kokatuta.
|
|
|
2 Gazteek Euskal Herri mailan, azken 17 urtean herrialdez herrialde, goranzko joera adierazten dute. Zaila da euskara elkarteek eta euskalgintzako bestelako erakunde batzuek haurren artean sustatu dituzten aisialdiko jarduerek emaitza honetan nolako eragina izan duten neurtzea,
|
baina
beste batzuen artean, elkarte horien lana ere hor atzean dagoela pentsa daiteke. horrekin zenbait funtzio sozial betetzeko aukera izan behar du, horrek kulturalki motibatuko du hiztuna. Hezkuntzak mugak ditu erabilera bultzatze aldera.
|
|
|
2 Gazteek Euskal Herri mailan, azken 17 urtean herrialdez herrialde, goranzko joera adierazten dute. Zaila da euskara elkarteek eta euskalgintzako bestelako erakunde batzuek haurren artean sustatu dituzten aisialdiko jarduerek emaitza honetan nolako eragina izan duten neurtzea,
|
baina
beste batzuen artean, elkarte horien lana ere hor atzean dagoela pentsa daiteke.
|
|
|
Behin sarrera hestu hau eginda eta datu anabasa honi nolabaiteko forma bat emateko ahaleginetan datu oso kezkagarria sumatu dut. Kezkagarria idatzi dut
|
baina
beste alde batetik adierazgarri eta osasungarri esan nezakeen, baina kezkagarria iduritzen zait lehenik. Lehenego aldiz euskara gaztelera frantsesera ez diren hizkuntzen neurketak datu garrantzizkoa ekarri du.
|
|
2008
|
|
|
Gorago ikusi dugunez argi dago ingelesa dela nagusia teknologia berri honetan. Ingelesa batez ere,
|
baina
beste hizkuntza nagusiek ere, bigarren maila batean, hainbat produktu eta baliabide garatu dituzte. Argi dago beste hizkuntzek ahalegin handia egin behar dutela atzean ez gelditzeko, are gehiago euskara bezalako hizkuntza txikiek.
|
|
|
Telebista iristen da errazen gizarte maila guztietara: kontsumitzaile gehien erdiko altuan ditu (%28, 3)
|
baina
beste hiru taldeen pisua nahiko antzekoa da (erdikoan %25, 6, erdiko baxuan %20, 4 eta altuan %20, 2). Beste muturrean, eguneroko prentsak kontsumitzaile gehiago ditu erdiko altuan (%37, 5) eta altuan (%25, 5), gutxixeago erdikoan (%22, 6) eta are gutxiago erdiko baxuan (%12, 0).
|
|
2009
|
|
|
Euskara ez da beharrezkoa bizitzeko, hirugarren edo laugarren mailako kontu bat da gehienen bizitzan. Alde batetik arranguraz, iragan minaz begiratzen zaio euskarari,
|
baina
beste alde batetik ukitu poetiko batez, eta horrela poesia horrek aukera ematen du eguneroko bizitza hits eta goibela gozoago bihurtzeko, identitate ikur bat izateko, identitate mosaikoaren zurrunbiloan geure nortasun grina eta gosea pittin bat asetzeko, oraindik zerbait transzendentala geratzen zaigula pentsatuta geure burua engainatzen jarraitzeko.
|
|
|
Eskualdean fabrikak, merkataritzaeremuak... eraikitzen direnean, jarduera ekonomikoari eusten dioten harreman sareak beti beste hizkuntza batez baliatzen dira komunikatzeko. Jakina, euskaldunek arrakasta eta estatus jasoa izan dezakete beren lanbidean,
|
baina
beste hizkuntza bateko hiztun gisa. Lan munduan aurrera egin nahi duenak besteen hizkuntza menderatu eta erabili du.
|
|
|
" Une hauetan, euskarak garrantzi handia du, eta hezkuntza arloan lan egiteko ikasi egin dut derrigorrez". Ikasle gehienek, oro har, konfiantza gutxi sentitzen dute beren euskaramailarekiko."... hamabost urtez aritu naiz ikasten,
|
baina
besteekin komunikatzeko orduan, ezer jakingo ez banu bezala sentitzen naiz... urteek aurrera egin ahala zenbait oinarri (gramatikalak, semantikoak, sintaktikoak...) ikasi nituen, baina komunikatzeko erabilera ahaztu egiten zitzaidan... hitzak ikasten nituen zerrendak buruz ikasiz, itzulpenariketak egiten nituen, testuak irakurtzen nituen, hutsuneak betetzen nituen testuetan... euskaltegira joan b... Barnetegian oso esperientzia ona izan dut:
|
|
2010
|
|
|
Bukatzeko, enpresen konkurrentzia mailan ere eragozpenak topatzen ditugu. Egia da zenbait ondasunetarako enpresa handi eta gutxi batzuk besterik ez dutela merkatua hornitzen,
|
baina
beste zenbait produktuetan konkurrentzia handiagoa dago. Adibidez, irakaskuntzako lehen mailetako testu liburuen kasuan badira Estatu espainiarreko merkatu gehiena asetzen duten kapital handiko enpresa batzuk, eta honelako merkatuan bete daitezke Hocevarren hipotesi guztiak.
|
|
|
Erakundea modu zabalean ulertuta, sektore sozial edo produktiboko edozein enpresa, instituzio, administrazio, fundazio, prestakuntza zentro, e.a. aukera bat eta desberdina dugu hizkuntza portaera aztertzeko eta eraikitzeko ere, merkatu ikuspegiaz baliatzen bagara, hau da, erabiltzaiErakunde bakoitza gizarte sistema partikularra da, eta sistemak, produktibitatera zuzenduta dagoen neurrian, baldintzatzen ditu portaera guztiak (hizkuntzarena barne), oro har, gizartean egiten ez ditugun gauzak eginez eta aldrebes. Marko sozial partikular hauetan, gizarte zabalean bezala, portaeran
|
baina
beste modu batean zuzen eragiten duten aldagai komunak eta sendoak badaude (irudikapen sozialak, balioak, jarrera, trebetasunak, gaitasunak, igurikipenak, rolak, motibazioa, metatutako esperientzia, emozioa eta afektua, e.a.).
|
|
|
Erakunde bakoitza gizarte sistema partikularra da, eta sistemak, produktibitatera zuzenduta dagoen neurrian, baldintzatzen ditu portaera guztiak (hizkuntzarena barne), oro har, gizartean egiten ez ditugun gauzak eginez eta aldrebes. Marko sozial partikular hauetan, gizarte zabalean bezala, portaeran
|
baina
beste modu batean zuzen eragiten duten aldagai komunak eta sendoak badaude (irudikapen sozialak, balioak, jarrera, trebetasunak, gaitasunak, igurikipenak, rolak, motibazioa, metatutako esperientzia, emozioa eta afektua, e.a.). Hauek erakundean subjektu bakoitzaren doikuntza baldintzatzen dute, erakunde bakoitzean ematen den marko sozialaren arabera. Eta interakzioa edo harremana elementu horien guztien produktua da.
|
|
|
2.1 hizkuntza idelogia ofizialaz eta iritzi publikoaz ideologiak legeria baldintzatzen duela erran dugu,
|
baina
beste norabidean ere indarrean den legeriak idelogia eragin dezake. ausarta baldin bada, adibidez, indarrean den ideologia aldarazi dezake. oro har ideologia legeria bezain garrantzitsua da, garrantzitsuago behar bada. alabaina badakigu bozkatuak diren legeak ez direla beti aplikatzen edo partzialki, edo batzuetan batere. ideologiak aldiz ekintza bideratzen du, kontzienteki ala ez. ideologia idei... uste dugu gobernuaren komunikazioaren bidez agertaraz dezakegula eta bai ere bere jardueren bidez. beraz, ministro deklarazioetan, gobernamenduak ofizalki galdetu dituen txostenean aurkituko dugu. ideologia horri maila nazionalean eragin soziala duten presio multzo ofizialenak gehi diezazkiogun, frantses akademiarena adibidez estatuaren ideologian eragin baitu. halere, azken hori gutxi gorabehera ofiziala izanik ere ez da estatuarena, baina bere eragina handia da iritzi publikoan eta herriaren ordezkariengan, hautetsiengan. ildo horretan, deputatuen eta senatarien ideologia estatuarena ez izanik ere garrantzitsua da ere bai, bereziki gehiengokoenak, haiek gobernuaren proposamenei segituz legea egiten baitute. erran behar lurralde honetan hizkuntza hauek baditugu:
|
|
|
Kontseiluko idazkari nagusia Helbide elektronikoa: pbilbao@kontseilua.org ezer baino lehen bat aldizkariari zorionak eman beharra dago. hogei urtez geure hizkuntza komunitatearentzat erreferente bihurtu zaigu soziolinguistika aldizkaria. euskal herriko zein kanpoko ekarpenak, monografikoak, azterketak, eta abar eskura jarri dizkigu aldizkariak. zoriontzekoa, bai, hogei urteko ibilbidea eginik,
|
baina
beste hainbat urtez aurrera egiteko eskaera ere egin behar zaio; bat aldizkaria behar dugulako. horrela, 20 urteurrena dela-eta, azken hogei urteotan europan hizkuntzetan izandako mugimenduen argazkia egiteko eskaera helarazita, oso ariketa zaila zela uste nuen; izan ere, hogei urte hizkuntzen bizitzan ezer ez bada ere, egia da azken hogei urteotan estatuak Europa berria eraikitzen ari diren hone... Finean, inposizio hizkuntza izateari utzi diotenean ohartu dira hizkuntza handiak ezartzen duten inposizioez. aurreKo mugimenduaK gutxiengoen hizkuntzen direlakoen bilakaera historikoa egingo badugu, zenbait egilek XVii. mendera1 eramaten gaituzte, hain zuzen ere, westfaliako biltzarreko itunera, non gutxiengo erlijiosoen babesa aitortu baitzen. aro Modernoak hizkuntzen bilakaeran garrantzia hartuko zuten elementuak ekarri zituen:
|
|
|
(b) elementutariko bat da euskara, ez bakarra; elementu garrantzitsua da,
|
baina
beste batzuk bezain garrantzitsua.
|
|
2011
|
|
|
• Azkenik esan gazteen erabilera mailak haurrenarekiko duen aldea nabarmen handitu dela, baina beherantz. Hau da, ume izateari uzten diotenean askok euskara erabiltzen jarraituko dute
|
baina
beste askok ez, bi adin taldeen artean nolabaiteko etena sortuz. Izan ere, adin honetan gazteak zein giza taldetan integratu erabakitzen duen moduan, harreman berri horietan zein hizkuntza erabili ere hautatu egingo du.
|
|
|
Badirudi irudi Mikel zalbidek berariazko terminologia erabiltzen duela, eta neurri batean hala da, baina zalbidek Fishmanen testuetatik jaso eta euskaratu egin du. Badirudi, beraz, euskal soziolinguistikako adituek ez dutela aintzat hartzen Fishmanen terminologia edo, izan daiteke ere, ezagutu bai
|
baina
beste modu batera euskaratu dutela.
|
|
|
Baina amaitzen joateko, esandakoari beste gai hau lotu nahi nioke. Egia da egoera zailean dagoela euskara
|
baina
beste ikuspegi batetik hartuta harrigarria ere bada nola eutsi dion komunitate honek hizkuntzari. zein da zure ustez euste horren arrazoia?
|
|
|
"... susmoa izan daiteke,
|
baina
beste esparrutik, adibidez arlo politikotik, heltzeko arazoak daudenez...".
|
|
2012
|
|
|
" Gero guk, hemengook ere ez dakit laguntzen dogun askorik, osea nik uste dot eskola munduan eta mugitzen dan jendie nahiko... nik ikusten dudanagatik ba, gurasoen artien eta sortzen da harreman, azkenean umeak erdien badauz,...
|
baina
beste maila batzuetan, gaztien artien eta holan nik ez dot uste... ez gara harremanduten, ez dogu ezer egiten lagunduteko ez eta harremanduteko.... Nahiko albo batera geratuten gara...". 7
|
|
|
Gaur hirian jokatzen da euskararen partida. Batetik, hiriak direlako jende gehienak biltzen dituzten biziguneak,
|
baina
beste alde garrantzitsuago batetik, hiri bizimodua delako guztiz nagusi euskal lurralde guztietan. Beraz, hasieran aipatzen nituen bizimoduetan bizi den jendea da jende euskalduna, haietan biziarazten du, edo ez, euskara. habitatari dagokionez, euskarak hor izan du indargune bat. elkartzen, batzen eta auzotasuna lantzen jendeak elkar ezagutu eta lagunarteko sareak atondu ahal direlako, elkarteeta talde itsaso horretan goxoago bizi izan da euskara (nahiz eta askotan, sinbolo hutsa izan). okerrago du pasabideen hirian. han, fragmentazioan, atomizazioan eta kontsumo harreman joankorretan, euskara galdu egiten da.
|
|
|
Gaur hirian jokatzen da euskararen partida. Batetik, hiriak direlako jende gehienak biltzen dituzten biziguneak,
|
baina
beste alde garrantzitsuago batetik, hiribizimodua delako guztiz nagusi euskal lurralde guztietan.
|
|
|
Galdera honek ez dauka erantzun errazik. Batzuetan, erantzun globalak dira,
|
baina
beste hainbatetan esparru edota gune txikiagoetan eragin da.
|
|
|
" ateak irekitzen ditu" euskarak," jendea ireki egiten da". Maitena Etxebarriaren arabera," identitatearekin zerikusia duen prozesua da,
|
baina
bestearengan dugun konfiantzarekin ere bai. (...) Baten batek hizkuntza bera erabiltzen duenean, komunitate bereko partaidea da, eta konfiantza da sortzen den lehen baloreetako bat".
|
|
2013
|
|
|
Hasierako galderara itzulita, herritarren %30/ 55ek haien gogoko erantzuna jaso dute" Zergatik erosi nuke nik euskara?" galdera egin dutenean, konbentzitu egin dira; eta gainerako %70/ 45ek, aldiz, ez dute konbentzitzeko moduko erantzunik jaso. Bestela esanda, orain arteko frame edo markoek merkatuko segmentu batzuekin funtzionatu dute, konbentzitu direnen segmentuarekin,
|
baina
beste batzuekin ez dute funtzionatu.
|
|
|
... tokian tokiko bibliografiari begiratuta, leku batzuetan hizkuntzaren aldagarritasunari begira dauden lanak baino ez dira onartzen soziolinguistikatzat,
|
baina
beste zenbait lekutako tradizioan, soziolinguistikak askoz ere eremu zabalagoa hartzen du. Horixe da, hain zuzen ere, Euskal Herrian, Katalunian eta Kanadan gertatzen dena.
|
|
|
Lan honetan euskalgintzako eragileak partaide izatea eta Euskal Herriko udalak laguntzaile izatea planteatzen du egitasmoak. Bereziki, lehentasunezkotzat jotzen diren nasa, nahuatl, kitxua eta kaqchikel herrietako egitasmoak,
|
baina
beste zenbait herrirenak ere ahantzi barik.
|
|
|
Hainbat ideia eta asmo on bidean geratzen dira, maila pertsonalean, enpresa munduan zein gizartean. Izan ere, asmoak gauzatzea ez da erraza;
|
baina
beste gauza asko bezala, asmoak gauzatzeko prozesua ikasi egin daiteke.
|
|
2014
|
|
|
a) Galdera laburrak, b) hizkuntza mota erabiltzeari buruzkoak, c) Jabekuntza eta erabilpenaren ingurukoak. Galdera erantzun gehienak bigarren multzokoak dira,
|
baina
beste taldeetatik ere informazio garrantzitsua atera daiteke.
|
|
|
Irakurketan, ikasleek irakurtzen dutela baieztatu behar da,
|
baina
beste eztabaida bat izango litzateke zein hizkuntzatan irakurtzen duten. Laginean agertu diren erantzunen arabera, Ondarroan euskara hutsean irakurtzen dutenen %a 59tik gorakoa da.
|
|
|
Atxutxiamaika Aisialdi Taldea eta orain arte aipaturiko egitasmoak kontuan izanik, ondoriozta genezake, Elgoibarko haur, nerabe eta gazteek duten aisialdi eskaintza ez dela euskalduna %100ean. Kasu batzuetan, euskararen erabilera bermaturik dagoen talde, ekintza eta abarretan parte hartzeko aukera dute,
|
baina
beste hainbatetan, ez da gauza bera gertatzen. Honi, dena den, erabiltzaileen beraien hizkuntza erabilera gaineratu geniezaioke, euskaraz jarduteko aukera izan arren, azken batean, norberaren esku geratzen baita hautu hori egitea.
|
|
|
Horietako baten aita izan ezik, beste guztien aita amak euskaldunak dira. Etxean darabilten hizkuntzarekin ere gauza bera gertatzen da, hau da, etxe batean (zehazki aita erdalduna den etxe horretan) bi hizkuntzetan hitz egiten da,
|
baina
beste guztietan euskaraz. Lagunartean euskara darabilte guztiek, baina eskolan 3 pertsonek bi hizkuntza erabiltzen dituzten eta besteek euskaraz soilik hitz egiten dute.
|
|
2015
|
|
|
Euskara ikasteko gonbita ere luzatu zuten: " esaten dute euskara zaila dela,
|
baina
beste hizkuntza batzuk jakiteak erraztasuna ematen duela euskara ikasteko."
|
|
|
eragileen parte hartze kritikoa sustatu eta eskubideak bermatzeko eredua iritzi nabarmen daude: batzuengan eragiten du,
|
baina
beste batzuengan ez)(* Datu zehatzak txosten honen 30 orrialdetan daude jasota).
|
|
|
— Ikasleek eskolan komunikazio gaitasuna lortu behar dutelako. Jakina da komunikazio gaitasun horren zati bat idatzian gauzatzen dela,
|
baina
beste zatia ahozkoan gauzatzea beharrezkoa dela iruditzen zaigu.
|
|
|
Harreman sareak hizkuntza gutxituen biziberritzean duten garrantzia ere hainbat ikerketak nazioarte mailan zein gurean duten eragina azalarazi dute (Clément, 1980; Skehan, 1989; Azurmendi et al, 1996; Arratibel, 1999; Garc� a, 2001; Martinez de Luna & Suberbiola, 2008; Cenoz, 2008; Berasategi, 2014..). Zentzu horretan harreman sare euskaldunak sustatu dira, eta batzuetan horiek naturalak izango dira,
|
baina
beste batzuetan bultzatu egin dira, eta bide horretan eskolaz kanpoko jarduerak izan daitezke jomugetako bat.
|
|
|
Bide beretik ere Manterolak erabilera esparruak indartzearen beharra azpimarratzen du, eta bide horretan eskola ez bestelako gizarte eragileek duten ardura nabarmentzen du. Zentzu horretan harreman sareak sortzea garrantzitsua izango da eta batzuetan horiek naturalak izango dira
|
baina
beste batzuetan sortu egin dira, eta bide horretan eskola kanpoko jarduerak izan daitezke jomugetako bat. Erabilera ezagutzarekin lotuta ulertzen du Manterolak, hala, eskolan euskararen erabilera sustatzea funtsezkoa dela dio, euskararen sistemari eta funtzionamenduari buruzko ezagutza helburu horren zerbitzura jarriz.
|
|
2016
|
|
|
Asertiboa, besteak erasotu gabe eta besteekiko menpekotasunik gabe jardutean datza. Horrek eskatzen du nork bere buruaz konfiantza sendoa izatea eta ideiak irmo defendatzea,
|
baina
besteekiko errespetua gordez.
|
|
|
3 Ikastetxea aukeratzerakoan denek garrantzi handia eman diote eredu euskalduna izateari
|
baina
beste arrazoi batzuk ere nabarmendu dituzte, esaterako, etxetiko distantzia. Izan ere, Gasteizen eskolak aukeratzeko dagoen berezitasunak ikusita denek ezin izan dute aukeratu murgiltze maila berdina euren seme alabentzat.
|
|
|
Horretaz gain, hizkuntza beste batzuekin erabili eta partekatzen dugunean gizarte, komunitate zein talde baten partaide bilakatzen gara, talde hori mantenduz eta elikatuz. Hauek, talde etnolinguistikoak izan daitezke,
|
baina
beste era bateko taldeak irudikatu ditzakegu ere, praktika komunitate deiturikoak esate baterako (Eckert; McConnell Ginet 1992). Ados egongo gara, abokatuek, medikuek, ingeniariek eta soziolinguistek euren hizkuntz komunitate propioa dutela, beste elementu batzuez gain, hizkuntza bera (hiztegia, hitz egiteko moduak, eta abar) partekatzen dutelako3 Azkenik, hizkuntza bat zerbaiten ikur bihurtzen dugunean ideien munduan eragiteko aukera garatzen ari gara.
|
|
|
Portugaleteko gazte batek eskolan euskara (pixka bat) ikasten duenean euskararen egoera baikorragoa da ere bai, baina ez du neurri bereko garrantzirik. Aipatutako bi kasuak baikorrak dira
|
baina
beste kasu batzuetan, aldiz, indar batek itzali, ezkutatu egiten du bestea eta horretan datza ondorio okerrak ateratzeko arriskua. Adibidez, Barakaldoko, Portugaleteko eta Sestaoko 30.000 gaztek, (ia) inoiz erabiliko ez duten euskara pixka ikasten duten bitartean Ean, Lekeition, Ondarroan eta Markinan bost mila gaztek euskara galtzen badute (edota ohiko bidetik transmititzen ez bazaie) kuantitatiboki oso egoera baikorra baten deskribapena edukiko
|
|
2017
|
|
|
Beraz, hiztun mota hauek euren burua ‘hiztun berritzat’ jotzen dute,
|
baina
beste bi hizkuntzetan agertu ez den profil batean aurrean gaude, beste bi hizkuntzen kasuan ez bezalako ezaugarriak dituzten hiztun berri batzuen aurrean, hain zuzen. Izan ere, H1 alde batera utzi eta egunerokotasunean (edo ia beti) soilik H2 erabiltzen duten hiztunak dira, eta honelako beste hiztunik ez da topatu aztertutako beste hizkuntzetako hiztunen artean.
|
|
|
Euskara, irlandera eta galizieraren ‘hiztun berrien’ hizkuntza identitatea, auto perzeptzioa aztertu den lan honetan, eta hiztunen auto perzeptzioaren arabera sailkatutako profiletan zenbait patroi errepikatzen direla ikusi da,
|
baina
beste zenbait ez.
|
|
|
Bertan bildu ditugu alde nabarmentzen zituzten iritziak. Alde batetik datu positiboak sumatu,
|
baina
bestetik hodei beltzak ere ikusten zituztenak. Iritzi horien kopurua nahiko esanguratsua zen.
|
|
|
15 eta 34 urte arteko gazteen %44, 3rentzat katalana da identifikazio hizkuntza, eta %38, 3ren ohiko hizkuntza; gaztelaniaren zifrak, hurrenez hurren, hauek dira: %46, 8 eta %43, 8 hala ere, emaitza horiek engainagarri ere izan daitezke. izan ere, pentsa dezakegu euren burua katalan hiztuntzat dutenek gehiago erabiltzen dutela gaztelania bizitza errealean gaztelania hiztunek baino.
|
baina
beste datu bati," jatorrizko" hizkuntzarenari, begiratuz gero, kontrakoa pentsarazten digu: %36, 8k hitz egiten du edo zuen katalana txikitan etxean, eta %55, 1ek gaztelania. hortaz, edozein eratara begiratuta ere, gertatzen da gazteak katalanarekin identifikatzen direla eta askoz ere gehiago erabiltzen dutela herritar gehienei jatorriz familiatik legokiekeena baino. dauden datu guztietatik, hori da, hain zuzen ere, argiena eta egiaztatuena. horiek erakusten dutenez, katalanaren erabileran eta harekiko identifikazioan asko aurreratu da, eta, beraz, konpentsatu egiten du tradizioz" katalan hiztuntzat" hartu ditugun horien atzeratze demografikoa, preseski, belaunaldi gazteenen artean. kontraesanezko emaitza horien aurrean, adierazi genuen seguruenik ari ginela galtzen katalanaren egoera soziolinguistikoaren zatirik funtsezkoena. izan ere, bi hizkuntzak ulertzen, hitz egiten edo idazten zituen jendeaz harago, edota batarekin edo/ eta bestearekin identifikatzen ziren pertsonez harago, edo normalean hitz egiten zuen jende kopuruaz harago, bazeuden istorio eta bizitza ibilbide asko etiketa horiekin bat ez zetozenak. argiago ikus dezakegu 1 grafikoan. oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak
|
|
|
Bakun laburpena. ...aren erabilerarekiko aldaketa nabarmenak izan dituztela bizitzako inflexio puntuetan (mudes), adibidez, gaeltacht eremura (distritu irlanderadunak) bisitan joatearen eraginez edo unibertsitateko eskoletara joatean. zer konpetentzia izan eta zenbat denbora eskaintzen dioten, hiztun berriek hainbat modutara erabiltzen dute irlandera. batzuk kezkatuta daude irlanderaz hitz egiteko aukeren faltagatik,
|
baina
beste batzuek irlandera erabiltzen dute etxean seme alabekin. gaeltacht eremua garrantzitsua da hiztun berrientzako, baina era askotako iritziak daude han hitz egiten diren dialekto tradizionalen garrantziari edo autoritateari buruz. zenbait hiztun berrik uste dute beraiek ez dutela gaeltacht komunitateetan duten irlanderaren ezagutza maila bera. • Hitz gakoak:
|
|
|
euskaldun zaharrak, jatorrizko elebidunak, partzialki erdaldunduak, guztiz erdaldunduak, euskaldun berriak, partzialki euskaldun berriak eta erdaldun zaharrak. eragiketa, egia esan, ez da aski konplikatua, esaterako: jatorrizko elebiduna tipoa eratzen da ama hizkuntza biak eta bietan gaitasun ona batuz.
|
baina
beste aldagai bat erantsi ahal zaie aurrekoei eta tipo gehiago sortu. hala egin zuten erabil indizean. kasurako, etxeko ohiko hizkuntza erantsi zioten bilaren bertsio laburtuari. eragiketa horrek eman zituen hogeita sei kategorietatik hamabost erabili ziren azterketan10.
|
|
2018
|
|
|
Militantziak ematen duen energiaz aritu dira, eta ari dira, elkarteetako kideak. Profesionalizazioa areagotzen doa horien artean,
|
baina
beste urrats bat egin behar da, eta EEP horretan lagundu behar die sektore guztietako eragileei". Horrek eredu ekonomiko berri bat abiaraztea eskatzen du, Bergéren aburuz, administrazio guztiek har dezaten euren gain dagokien ardura.
|
|
|
Joerak ez dira orain agertu bat batean. Euskara biziberritzeko bidea geldialdi batean sartua ote den, aurreko urteetatik dator kezka; ezagutzan, bai, pausoak ageri direla urtez urte,
|
baina
beste eremu batzuetan aurrera egin ezin bat iritsi ote den. Kaleko erabileraren datuek geldialdi hori erakutsi zuten aurreko bi neurraldietan, eta azkenekoan jaitsieratxo bat agertu da, neurketa egiten dutenetik lehen aldiz.
|
|
|
Hau da, hizkuntza da hizkuntza bera, eta, aldi berean, beste zerbaiten ordezko sinbolikoa. Adibidez, hizkuntzaren erabilera zuzenari buruzko adierazpenek azaltzen dute hizkuntzan ordena jartzeko nahia,
|
baina
beste maila batean erakusten dute beste arlo batzuk kontrolatu eta ordenatzeko gogoa. Hizkuntza ordenatzeak mundua ordenatzea esan nahiko luke (Cameron, 2003).
|
|
|
Euskara erabiltzen dute egoera guztietan, gaztelaniaz deseroso sentitzen baitira. helduak direla gutxien hitz egiten dutenak, adin tarte horretan askotariko egoerak ikusten baitituzte. Bermeon, umeen artean euskaraz egiten dutenen kopurua nabarmen jaitsi dela uste dute, batik bat, nerabeen artean;
|
baina
beste adin taldeetan ere bai.
|
|
|
Orain arte, elkarteak eta taldeak izan ditugu, batez ere, mintzagai,
|
baina
beste hainbat elkargune ere badauzkagu herrian, horietako asko fisikoak. Non elkartzen dira gaur egun zumaiar euskaldunak?
|
|
|
Eta bestetik bizi gaituen kultura zappingaren kultura da, menuarena. Orain honekin gozatzen dut eta gero horrekin, honekin konprometitzen naiz, baina gero beste horrekin, hau ona da niretzat,
|
baina
beste hau ere bai. Hizkuntzarekiko eta kulturarekiko atxikimendu solidoa, nire inguruan eta belaunaldian multzo esanguratsu batean ezagutu dudana, orain ahulegi ikusten dut belaunaldi berrietan, bai nire belaunaldi bertan ere, bai nigan ere.
|
|
|
Dena den, bestelako faktore asko egon daitezke herritarren hizkuntza hautuan eragingo dutenak: batetik, herritarrari berari dagozkionak, hala nola, herritarrak duen euskara maila, euskara erabiltzeko ohitura, euskararekiko jarrera, zerbitzu horretan aurretik izandako esperientziak, egin beharreko izapideari ematen dion garrantzia, izapidea euskaraz egin nahi izateagatik penalizazioren bat jasotzeko beldurra...;
|
baina
bestetik ere erakundearen jardunari dagozkionak, hala nola, langilegoaren euskara maila, edo erakundearen irudia bera: erakundearen kanpo komunikazioan hizkuntzari ematen zaion trataera, langilegoaren adina (zenbat eta gazteagoak izan, euskaldunak izateko probabilitate handiagoa dago)," Euskaraz badakigu" moduko kartelak, eta abar.
|
|
2019
|
|
|
Labur bilduz: osasun egoera onetik beste edozein ingurumen geoterritorial edo populazio segmentu baino hurbilago daude arnasguneak, plano kolektiboari dagokionez. osasun bete betean ez,
|
baina
beste inon baino osasuntsuago bai. horregatik da hain noraezeko, horregatik da hain zentral eta ezin alboratuzko, arnasguneetako nagusitasun moldaera horri indar betean (ahalik eta indarrik beteenean) eustea. ahuldutako hiztun taldea indarberritu liteke, hildakoa ez. hildakoa biziberritu egin liteke gehienik, ez indarberritu. hiztunen eguneroko mintzajardun arruntean hilik dagoena biziberritzea a... Ikus dezagun, laburzki, aditu horiek (horietariko zenbaitek, gure ustez adierazgarrienek) gai honetaz zer esan duten.
|
|
|
aldea dago batetik bestera. helburu horien ordenari dagokionez, azkenik, kikek lehen puntuan jarri duen helburua azkenean jarriko genuke guk. herritarren hizkuntza gaitasunaz diharduen xedea nekez kokatzen da arnasguneko erabilera zehaztera datorren konpartimentazioan eta ez da egoki, gure ustez, aurre aurrean jartzea. Beharrezkoa da xede hori ere, jakina,
|
baina
beste bost puntuen (batez ere b ren eta d ren) ondorio da maizenik. Beste bost helburuok lortuz
|
|
|
— Izaera zabala tarteko, zaila delako IKT guztiak zehaztasunez aztertzea. Lan honetan bertan twitterreko euskal komunitatea aztertu dugu,
|
baina
beste hamaika sare sozial daude. eta hain zabala da internet ezen zaila den sareko euskararen presentzia totala aztertzea.
|
|
2020
|
|
|
Grafikoari so, sare sozialen blokearen nagusitasuna ukaezina da, bai erabiltzaileei dagokienez eta baita erabilera denborari dagokionez ere, bi eta bost ordu bitarteko kontsumoan kokatu baitzen panelaren gehiengoa(% 61) eta erabiltzen ez zituztenen kopurua erabat marjinala izan zen(% 0,4). Youtube eta Instagram ziren gustukoen zituzten plataformak,
|
baina
beste batzuk indar handiz sartu ziren, TikTok txinatarra adibidez.
|
|
2021
|
|
|
Bi kasu horiek Gernikan eta Zumaian kokatuta daude,
|
baina
beste nonbait egon zitezkeen. Bi kasuetan, gazteen artean euskararen erabilera garatzeko oinarrizkoak diren elementuak topatu ditugu:
|
|
|
Arestian ikusi dugunez, ingelesa da, de facto, EBko erakundeen lingua franca nagusia. Frantsesa eta alemana ere erabiltzen dira lan hizkuntza funtzioan,
|
baina
beste maila apalago batean. Bestalde, estatu kideen hezkuntza sistemek ere ELF sustatzen dute praktikan:
|
|
|
Lan honen mugak horiek dira,
|
baina
beste biderik ez da artikulu mugatu batean informazio ahal bezain argiena sarrarazteko.
|
|
|
Pertsona horiek 145 jatorri estatu zituzten. Estatu batzuetatik pertsona bat edo pertsona gutxi batzuk besterik ez zegoen,
|
baina
beste estatu batzuetatik ia 5.000 Horrek irudi bat eman diezaguke, hizkuntza aniztasuna ere zenbatekoa den jakiteko.
|
|
|
• Neus Mestres eta Óscar Adriá Ibáñez ek, Plataforma per la Llengua erakundeko ordezkariek, ere aktibismoaz jardun zuten, halaber,
|
baina
beste ikuspegi batetik: plataformaren lan ildoak eta proiektuak azaldu zituzten; batetik, sustapen ekintzak eta, bestetik, hizkuntza eskubideen defentsa.
|
|
2022
|
|
|
Eremu honetan ia ia berdindu egiten baitira kopuruak. Hartara, inkestatuen% 46,6rentzat, beren lagunek gustukoa dute beraiekin euskaraz mintzatzea edo gustatuko litzaiekeela uste dute behintzat,
|
baina
beste horrenbeste dira,% 45,5, euskaraz hitz egitea edo ez, lagunei berdin zaiela uste dutenak. Oso berdintsuak dira emaitzak lankideen kasuan,% 46,3ak uste baitu lankideei gustatzen zaiela edo gustatuko litzaiekeela eta% 45,3k berdin zaiela dio.
|
|
|
Gainera, azken urteotako ikerketa gehien gehienak Gipuzkoan gauzatu dira, eta beraz ez ditugu argazki osoaren ertz zabalak ia ezagutzen. Hitanorik ez dagoen lekuan ezin da gehiegi ikertu,
|
baina
beste eremu batzuei begira jartzea interesgarria izan liteke. Bereziki Ipar Euskal Herria datorkigu gogora, ikusteko frantsesaren eraginez, edo bestela ere, zein puntutan dagoen hitanoaren afera eta zein norabide hartzen ari den.
|
|
|
Ikerketako parte hartzaile azpeitiarren hautemateak bi multzotan sailkatuta daude: batetik hizkera zakar, zikin eta zabartzat jotzen dute,
|
baina
bestetik goxotasuna, xarma, morboa eta bizitasuna ere iradokitzen die. Bigarren multzo hori gailentzen da, argi, autorearen arabera.
|
|
|
Alberdi Zumetaren (2019) ikerketako parte hartzaile azpeitiarren hautemateak bi multzotan sailkatuta daude: batetik hizkera zakar, zikin eta zabartzat jotzen dute,
|
baina
bestetik goxotasuna, xarma, morboa eta bizitasuna ere iradokitzen die. Bigarren multzo hori gailentzen da, argi, autorearen arabera.
|
|
|
Interes taldeen lanketa ere beharrezkoa izango da etorkizunera begira,
|
baina
beste arlo askotako lanketak ere dira, noski. Begirada bat gehiago da, egiteko daukagun bidean lagungarri izan daitekeena.
|
|
|
8 Euskararen berreskurapena premia bat da,
|
baina
beste premia sozioekonomiko batzuk ere badaude gure gizartean. Esate baterako, zerbitzu sektoreetako lanpostuak:
|
|
2023
|
|
|
Horren ondorioz, euskara gaitasunari dagokionez, Industria, Merkataritza, Nekazaritza eta Ostalaritzan langile erdaldunak dira nagusi oraindik. Horrekin lotuta, Administrazio Publikoan eta Zerbitzuetan lan egiteko beharrezkoa da askorentzat euskara jakitea,
|
baina
beste sektoreetan ez: Merkataritzan, Ostalaritzan, Nekazaritzan lan egiteko euskara ez da beharrezkoa, baina baloratu egiten da kasu gehienetan.
|
|
|
Aurreko belaunaldietatik jaso eta zaindu beharreko altxor baliotsu baina hauskorra dela eta transmisioz jaso baina beren egunerokotasunean ezin artikulatu dezaketena. Euskara eta euskal kultura amama eta aititeren antzeko zeozer dira eurentzako, oso maite ditugu
|
baina
beste garai batekoak dira.
|