|
2000
|
|
|
Nik argi daukat miresten nuela bere joko itzela, baina aldi berean, ordukotz, gizaki arruntzat jotzen nuela eta bizi zuen egoerak ez zuela iraungo betiko. Bestaldetik aipatu behar dugu izar handiek (guk ikusten ez
|
badugu
ere) patuaren kolpeak jasaten dituztela, zorte txarra ere izan dezaketela eta bere ospe eta diruarengatik inguruan dauzkaten pertsonaia ustelak etekinak, hobariak ateratzeko edozein gauza egiteko prest daudela, idoloa suntsitu, bere osotasunean ustiatu arteraino. Nik dakidanez, kokainaren eraginarengatik panpin triste eta histrioniko bat legez kritika hilkorren artean denon ahotan ibili da.
|
|
|
Eskoriatzara itzuli eta ezkerrera, berehala irten egingo gara, laster errepidea berriz utzi eta Aretxabaletan sartu behar izango
|
badugu
ere. Jasokundeko Andra Mari eliza XVI.ean eraikitzen hasi zen; dorrea eta elizpea askoz beranduagokoak dira.
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera izan deneko hipotesiaren aldeko azaltzen da Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten
|
badugu
ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde batera utzia du. Horregatik, bat dator Azkorbebeitia Kirmen Uriberen garapen ikuskerarekin:
|
|
|
Aitzitik, gutxitan bada ere, zenbaitetan narratzailea lehenengo pertsonara igarotzen da. Ondorioz, hasiera batean istorioa narratzaile estradiegetiko batek kontatzen digulako ustea
|
badugu
ere, azkenean, narratzaile eta pertsonaien arteko joko ezkutu baten berri izan du irakurleak, narratzaile estradiegetikotzat zuena, egiazki narratzaile autodiegetikoa dela ikusiz. Ezusteko amaiera eskaintzen zaigu, beraz.
|
|
|
prolepsi mota hauetan, aurreko bi prolepsi motek bategiten dute. Hortaz, aurrera egitearen bidez, narrazioaren denbora bukatu aurreko denbora baterako aurrerapena egiten
|
badugu
ere, aurrera egite honen bidez kontatzen zaigunak narrazioaren amaieraren denbora gainditzen du.
|
|
|
Hego Euskal Herriko audientziaren azterketa orokorra egin
|
badugu
ere, liburuhonetan Euskal Telebistaren aurreko portaera interesatzen zaigu bereziki. Izan ere, hedabideak eta nortasun kolektiboa argumentu zentraltzat dugun honetan, ETBrenekarpena garrantzitsua da oso.
|
|
|
Euskarazko formak baino gehiago erdarazkoak, euskarazkoen erabilera, puztua?, erdal jatorrikoen artean, aberastasuna?. Guk hemen forma bakoitzaren erabilera aztertu ez
|
badugu
ere, interesgarria litzateke azterketa sakon bat egitea etahainbat alderdi aztertzea: euskarazko erabilera jatorra gordetzen den, forma bakoitzarierabilera berriak erantsi edo kendu zaizkion, erdarazko mailegu eta kalkoek zein formaordezkatu dituzten...
|
|
|
Bereziki nabarmentzekoa da (hemen gutxi ikusi
|
badugu
ere), frankismoakeuskara laidotu eta berorri izen ona kentzeko esan eta egindako lana: hizkuntza horrekez zuen kulturarako balio, baina, badaezpada, alor horretatik kanpo uzteko ahal zirenerabaki guztiak hartu zituen Erregimenak.
|
|
|
tudanca, casina, carreña... Euskal Herriko adibide ezagunena betizua
|
badugu
ere, ez da bakarra. Montxina, betizua bezala, antzinatik gure mendietan bizi den behi arraza dugu.
|
|
|
38 Hemen historiaren adibidea erabili
|
badugu
ere, curriculumaren barruan aurki daitezkeen beste ikas arloekin ere gauza bera egin genezake. Esate baterako, geografiarekin:
|
|
|
Op.; 263). Aipatu besterik egiten ez
|
badugu
ere, eskola horretako zuzendaria izandako Montesino ren garrantzia azpimarratu litzateke (ikus SUREDA, B. (1984): Pablo Montesino:
|
|
|
—Zergatik bilatu, bada, oinazea, zergatik eta zertarako, baldin badakigu ezen oinazea gure bila dabilela dagoeneko eta, nahi badugu eta nahi ez
|
badugu
ere, orain ez bada gero, edozein kale kantoitan edirenen gaituela. Eta zergatik, bitartean, oinazearen beldur izan, baldin beldur horrek oinazea areagotzen badigu, alde batetik, eta baldin badakigu, bertzetik, zer errepuesta eman zion Kristok nekeari eta sufrimenduari, eta guk haren etsenplua atxiki behar dugula, eta ez dugula bertze aterabiderik?
|
|
|
Aurtengo lehen hilabeteotan, esate baterako, gogoan dut Bilboko galerista xume batek Jose Lull pintore valentziarrari eskainitako erakusketa, ez pintore valentziarra zoratzeko modua delako —ez niretzat behinik behin—, galeristak erakusketa antolatzerakoan jarritako ilusioa benetan deigarria zelako: erakusketari atera zekizkion etekinek bakarrik esplika ez zezaketen ilusioa (dena esateko, esan dezadan handik hamabost egunera Palomo Linares espainiar toreroaren erakusketa eskegi zuela bere galerian, Marina Dankoren hainbat lanekin batera, eta batzuek ulertzen ez
|
badugu
ere, jende ugari hurbildu zitzaiola). Baina edonola ere, ilusio hori behin eta berriro nabaritzen da artearen inguruan gauza apalak egiten saiatzen direnen artean, eta nonbait urrutitik ikusten bada, Lizarrako museo txiki batean gertatzen da hori.
|
|
2001
|
|
|
EAEk, 2000 urtean, 143.969 milioi pezeta eman behar izan zituen, eta Nafarroako Gobernuak beste 51.493 milioi. EAEk 2001 urterako duen behin behineko kupoa 173.749 milioi pezetakoa da, eta Nafarroak ere, une honetan haren kopuru zehatza ezagutzen ez
|
badugu
ere, 2000 urtekoa baino ekarpen handiagoa egin du. Nolanahi ere, esan beharra dugu Nafarroak 2000 urtean Espainiako Estatuari egindako ekarpena 1999 urtean baino 2.016 milioi pezeta gutxiagokoa izan zela.
|
|
|
Baina Frantziako kritika estrukturalista aipatu
|
badugu
ere, badira zenbait lan ikuspuntuaren eremu mugatuan aurrekari garrantzitsu gisa har daitezkeenak. Horrela, Bigarren Mundu Gerraren ondoren, Iparrameriketako Lost Generation eko idazleen obren itzulpen arrakastatsuek kontateknika berriei buruzko ikerlanak eragin zituzten.
|
|
|
Baina diferentziak hor daudela onartzen
|
badugu
ere, badira loturak idazle horien artean, zehazkiago hitz eginda" novísimo" en eta Atxagaren artean. Eta desberdintasunetariko bat zinema da.
|
|
|
Gauden bezala segitzen
|
badugu
ere, egingo du gureak.
|
|
|
Ulertzeko orduan zehaztapen handiagoak eskatuko zaizkio, eta testuarenmamiaz jabetu du, behin eta berriro bertan dagoen informazioa landuz.Ulertzeko momentuan aurkitzen dituen oztopoak landuko ditugu, eta horiekgainditzen irakatsiko diogu. Trebetasun emaileari dagokionez, lehen fasean ukituez
|
badugu
ere, oraingo honetan ikaslea zerbait ekoizten hasiko da, ideia nagusietanbaka rrik oinarrituz. Hau da, ikasleak ekoiztuko duena, datu zehatzik gabekoaizango da; ideia orokorrak azalduko ditu, eta zehaztapenak geroko utziko ditugu.
|
|
|
Ikasleari, berehelburuen arabera, daukan denboraren arabera, bere kabuz lan egiteko aukeraematen diona. Eta oraindik martxan jarri ez
|
badugu
ere, lanean ari gara horreninguruan.
|
|
|
Gainera hitzez beti sobera gabiltzan arren, larri ibiltzen bide gara hitz horiek geureganatzeko astiaz, nahiz eta bi izan entzuteko ditugun belarriak eta bat bakarra mintzatzeko mihia. Beraz eman diezaiogun, erabat jakintzat
|
badugu
ere, beste birpasa bat zuk hezitako egia horri, nire belarriak hala eskatzen didalako eta, jakin badakizunez, zure hitza dela egarri hori asetzeko gai den bakarra.
|
|
|
Kontzeptu hau gehiago mugatu
|
badugu
ere, bada zerbait aldez aurretik aski garbi agertzen dena, niri behintzat argi iruditzen zaidana. Euskal literatura ezin izan daiteke euskaldunek euskaldunentzat egin dutena besterik.
|
|
|
Berdintze guztiak ez dira on noraezean, eta berdintasunak gorabehera, badago bilduma guztian zehar asmoz eta idaztankeraz halako batasun ukaezin bat. MEIGeko edizioa baliatu
|
badugu
ere, testu guztiak han hemen argitaratu ziren orijinalekin erkatu ditugu. Halatan, hainbat zalantza argitu dugu eta okertzat genituenak zuzendu.
|
|
|
" Ipar Amerikan, dantza-leku eta jolas-tokiak ugariak izanagatik, ez da jendea, Martyk erakusten digunez, bestetan baino alaiago. Poz eta negar  iturria, uste ez
|
badugu
ere, bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete, ez han eta ez hemen". Franko garaiko zine-klubetako jokabidea gogorarazten du Mitxelenaren zine kritiketako jardunak:
|
|
|
Ipar Amerikan, dantza-leku eta jolas-tokiak ugariak izanagatik, ez da jendea, Martyk erakusten digunez, bestetan baino alaiago. Poz eta negar iturria, uste ez
|
badugu
ere, bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete, ez han eta ez hemen. Mickey Spillane ren nobelak ez dira gainera betegarririk onenak.
|
|
|
Eta oraindik orain, esate baterako, hasia baldin
|
badugu
ere, ez zaigu, ez hurrik eman ere, esku hutsik azaltzen. Hor dugu hiru liburu lodi eta aberatsen (tesia barne dela) lekukotasuna, lekukorik behar bagenu, bata bestearen lehian bezala plazaratuak:
|
|
|
Zeruetaraino goretsi behar ez
|
badugu
ere, ez da, bada, Etxepare, dagokion lekuan daukagula, euskaldun garen aldetik diogun zorra nahiz gogotik aldendu, gutxiets genezakeen olerkaria. Poeta gazte baten, maiz zaharragoak gogor hartzen dituen baten, hitzak aldatuko ditut hona, Ibon Sarasolarenak, Jakinen (24, 1967, 13 or.):
|
|
|
Alegiek bazuten zerikusia irakaskuntzarekin, nondik zuten ez
|
badugu
ere orain ongi ikusten. XIX. mendean, mende mugaren aldamenean gehienez, Mogeldarrenak ditugu eta gero, Lafontaine eta Samaniegoren atzean maizenik, Zabala, Iturriaga (1842), Goihetxe (1852), Arxü (1848) urte berean, nola ez ba, Kantu patriotikak argitara zituena eta, geroxeago, Uskara eta franzes gramatika, 1852an lehen aldiz eta 1868an hirugarrenez.
|
|
|
urriak eta berandu etorriak bestalde. Eta idazleak ez ezik, ez dela haziegia euskal irakurleen samalda, oraintsu gehitzen hasia
|
badugu
ere. Eta, hau dela eta, darabilgun hariari zeharka baizik ez dagokion oharren bat bitartekatu nahi nuke, urrutirago baino lehen.
|
|
|
Nik uste nuen, ez nuen nahi, baina bai uste? hizkuntzarekiko jakitea, jakintza, jakiundea eta jakinduria ez zeudela hain aurreratuak Euskal Herrian, aitzina bide ederra egin
|
badugu
ere. Oker nengoen, oker baino okerrago, eta biziro poztu naiz:
|
|
|
Arazoa kezkatzekoa zen, eta orain ahantzixea
|
badugu
ere, aitortu beharra dago euskaltzale guztiok benetan kezkaturik geundela. Gure naziogintzaren bidean azken hogei urte autonomikootan egindakoa, askotxo izanik ere, neurri handiz oraindik behin behineko egoeran aurkitzen da, erabat sendotu eta gotortu gabe, eta, horregatik, hezkuntzan edota hizkuntz politikan aurkako jokabideak praktikan jarriz gero, beldur izatekoa zen ez ote zitzaigun orain arteko lan guztia goitik behera amilduko, kolokan dagoen karta gaztelu bat bezala.
|
|
|
Horretatik aparte, ez dugu ahaztu behar euskararengalera ez dela azkenengo diktaduraren ondorioa, ezpada duela 500 urte hasitako prozesua, eta gutxi aurreratu
|
badugu
ere, erdaldunak hasi direla sumatzen lehenago zeukaten erabateko botere eta kontrola orain ez daukatela. Dagoeneko ezin dutela, lehenago bezala, euskaldun jendea hain erraz iraindu eta mespretxatu, eta beharbada beraien boterea inoiz edo behin zalantzatan jarriko dela.
|
|
|
Matematikak bide segurua Grezian lortu zuen Egipton lehen urrats nahasi batzuk eman ondoren. Eta emaitza hori buru argi batek sortutako iraultza baten eskutik iritsi zen, nork lortu zuen ongi ezagutzen ez
|
badugu
ere. Hiruki aldeberdinaren demostrazioan gauzatu zen ikuspegiaren eraldaketa hura.
|
|
|
Gauza bizidunak behatuz biziduna bizidun egiten duen ezaugarriaren adigaia lor dezakegu; Kantek abstrakzioaren ideia hau onartzen du berari dagokion eremuan. Hala ere, kolore gorria duten gauzak behatuz gorriaren adigaia lortzen
|
badugu
ere, ezin da berdina egin espazioaren kasuan. Zergatik?
|
|
2002
|
|
|
Zuzenean Fiteroraino eramango gaituen errepide laua, oso lehorra eta bakartia (noizbehinkako bordaren bat azalduko zaigu bidean) ageri zaigu berriz ere, hasieran lakutxo artifizial bat ikusten
|
badugu
ere. Azkenik, Nava urtegia igaro eta errepide nagusia eskuin ezkerrera zeharkatu ostean, kilometro gutxira (Cascantetik 19 km.) Fiteron sartuko gara.
|
|
|
Lehen mailako lau euskal kluben ligako aurrekontuak 120 milioi eurotik gorakoak izango dira. Uneon datu zehatzik ez
|
badugu
ere, denboraldiko aurrekontuek euskal klub bakoitzaren egoera erakusten dute:
|
|
|
Azken aldapa, gogor xamarra eta hementxe," Trinitatea". Aterpeko atari bat irekia, gaur bezalako egun epel eta argitan behar ez
|
badugu
ere, euria eta hotz denean eskertzekoa. Ermita berriz, hertsia, barnetik ikusteko Trinitate egunean etorri duzue.
|
|
|
Ez erabat, Marzelino Aizpuruaren aburuz. «Eskuan hartzean ez dugu ahaztu behar zein eratako libururen aurrean gauden, goi mailako liburu baten aurrean alegia», baina «berak egiten duen azterketa ulertzerik ahal ez
|
badugu
ere, azterketa hortatik ateratako ondorenak uler genitzake, bere sakontasun guztian ez bada ere. Gai honen zaleek, bostgarrenik ez bada ere, beste guzietatik gauza jakingarri asko aterako dutelakoan nago»
|
|
|
Durangoko elizpean jaio zen azokaren ekimena duela 37 urte. Azken urteotan karpa itxuran ezagutu
|
badugu
ere, datorren urtetik aurrera eraikin berria estreinatzeko moduan izango da. Aurtengoa trantsizio garaiko azoka da; eraikin berriak ekarriko dituen aldaketak eta etorkizunera begirako erronkak direla medio.
|
|
|
Gaur egun genero horretan klasikotzat hartzen diren idazleak (Stevenson, Kipling, Melville...) grina biziz irakurri ditu Atxagak, eta berarentzat (Borgesentzat bezala), ez dira testuak aldatzen, haiek irakurtzeko modua baizik. Azterketa labur honetan Atxagak gazteagoentzat idatzitako testuetan sartzeko aukerarik ez
|
badugu
ere, nabarmendu nahi genuke Behi euskaldun baten memoriak (1991) eleberri laburrak haren ondoko eleberrigintzan izan duen eragina.
|
|
|
Olaziregi, M. J. & Etxaniz, X., Euskarazko Haur eta Gazte Literatura Idazleak, Pamiela, Iruñea, 1998), ipuin nahiz eleberriak, zinemarako gidoiak (Hamaseigarrenean aidanez, 1984; Kareletik, 1985), edo saiakera liburu interesgarriak, adibidez Gogoa zubi (Alberdania, Irun, 1999). Lertxundiren obraren aipamen sakonagoa aurrerago egingo
|
badugu
ere, azpimarratu egin nahi genuke autorearen berritze etengabea, jada presente dagoena 1970 eta 1973 artean argitaratu zituen hiru lanetan. Bere literatur ibilbidea Hunik arrats artean (1970) ipuin liburuak hasi zuen; liburu hau euskal ipuin modernoaren hastapena da zenbaitentzat, eta bertan nabarmena da Hego Amerikako errealismo magikoaren eragina (ipuinetako bat Macondon kokatzen da, eta beste batean narratzaile hila bilakatzen da narrazioaren gidari, Rulforen kutsuko estilorik klasikoenean), baita absurdoaren antzerki eta ipuinen eragina ere.
|
|
|
Gure ikerketaren xede nagusia euskal eleberrigintzaren bilakaeraren azterketa den arren, garrantzizko irizten diogu azken urteotan gainerako genero narratiboek izan duten igoera eta sendotzea nabarmentzeari. Azken batean, gure jarduna euskal eleberrigintzaren azterketara mugatu
|
badugu
ere, dudarik ez dago ipuingintzak gurean erdietsi duen mailak hurbilpen kritiko zabal eta gaurkotuak merezi dituela. Ondorio horixe ateratzen da I. Mujika Iraolak (1991), I. Aldekoak (1993; 2000) edo X. Mendiguren Elizegik (1997) argitara eman dituzten artikulu nahiz sarrera interesgarrietatik1:
|
|
|
Etikoki zein estetikoki onartezinezkoa izateaz gainera, dudarik ez dago: giza espeziea bakarra da, gizakia da denetan ugaztunik homogeneoena eta, gure alderdi indibidual eta kolektiboari garrantzi handia aitortzen badiogu ere, zurien eta beltzen artean alderik bilatzen
|
badugu
ere, begiak biribil edo zeharka dituztenen artean berezitasunak egiten ditugun arren, errealitatean berdin berdintsuak gara denok.
|
|
|
Hego Euskal Herrian garapen planak aplikatu ez zirela esan
|
badugu
ere, horiez da guztiz zehatza. Izan ere, Garapen Planen barruan zeuden Ekimen Hitzartuekeragin zuzena eduki zuten euskal industrian.
|
|
|
Azterketa honetan kanpo merkataritza gisa hartu ez
|
badugu
ere, aipamen xume bat egitea merezi du Espainiako merkatuak euskal ekonomiarentzat duen garrantziaz. Esan dugunez, merkatu hori izan da euskal ekonomiaren berezkomerkatu babestua, 1993an Europako merkatu bakarra indarrean ipini arte.
|
|
|
(...) Aurrerantzean, nor bagara, ez gara leheri bezain mendeko, lehen bezain mirabeizango. Oihuka eta deadarka hasi beharrean
|
badugu
ere, ez digute Valladolid bezain entzungor egingo Bilbon, esate baterako». Mitxelenak ez zuen oso gogoko«Euskal Unibertsitatearen» lema, «expresion ambigua si las hay», zeren «Bistanda, Unibertsitate eskea gurean nabarmendu zenez gero ez gabiltzala guztiok gauzabat beraren bila».
|
|
|
Argidagoena da, biografia metodo bat besterik ez dela, eta ez metodologia bat. Beraz, biografia erabiltzen
|
badugu
ere, zentzuz bete behar dugulakoan nago. Beharbada, ikertzeko modukoak izan litezke planteamendu horiek agertzen dituzten ikerguneeta gai berriak.
|
|
|
Gai honen inguruan lan andana ez dagoela aitortu behar
|
badugu
ere, azken boladahonetan indartzen ari den ikerketa eremua da3 Gainera, iruditzen zaigu ezen egindako lanetan bazterketan edo miserian murgiltzen den multzo orok bere aipamenaduela: gaizkileak, txiroak, eroak, umezurtzak, esklaboak, juduak... 4 Balorazio orokorra egiteko adina badira behintzat, ia beti bezala, Euskal Herriaz oso gutxi topatuarren.
|
|
|
Azkenik, klasiko eta oinarrizkotzat jotzen
|
badugu
ere, bistan da Europa osoeremu zabala dela. Erabilitako adibideak eta zenbakiak ez dira maiz egokiakizango, Euskal Herria buruan baldin badugu.
|
|
2003
|
|
|
Estereotipoen aterpe erosoaren azpian, herri zabala eta atsegina aurkitu genuen Irakera egindako bidaietan, atsekabeari eustea beste biderik gelditu ez zaiona. " Gerran sartuko gara, urteetan gerratik atera ez garela uste
|
badugu
ere" esan zigun irakiar kazetari erretiratu batek. " Bustita dagoenak euriari beldurrik ez" dio esaera arabiar batek
|
|
|
Nire aita bi aldiz ezkondu zen, eta bere bi emazteak ahizpak ziren. Hargatik, ama ezberdina
|
badugu
ere, abizen berak ditugu 8 anai arrebok. Ni naiz ahizpa txikiena, eta aurrekoa baino 20 urte gazteagoa naiz.
|
|
|
Uztailean jaso zuten abisua anonimo bidez ezkerreko hautagaiek, Rigoberta Menchuk eta hainbat kazetarik: «Baita odola isurarazi behar
|
badugu
ere, gure aberria zuek bezalako arratoietatik askatuko dugu. Jeneralaren ordua iritsi da».
|
|
|
Langa gurutzatu baino lehen ezkerrera jotzen duen zidorrak, Kopakoarriko mazeletan garo artean gora eraman ahal gaitu gainaldeko granitozko harkaitzetaraino iritsi arte. Oraindik ibiltzeko asko
|
badugu
ere, bertatik izango dugun ikuspegiak zinez gomendagarri egiten du igotzeko aukera hau.
|
|
|
Koiuntura oso delikatua da eta, aurrera egiten jarraitu behar
|
badugu
ere, ahalegin berezia egin dugu dagoeneko lortuta dagoena gal ez dezagun.
|
|
|
Denek badakigu engoitik, aspaldian ari dela gizona hizkuntzaren sekretua zilatu beharrez. Mendebaleko filosofiaren historia baizik ez baldin
|
badugu
ere gogoratzen, Indietako eta Ekialde Urruneko aberastasunak bazter utziz, Platonek bere Kratylo rekin ohartarazten digu hitzarmena eta ohitura dutela hizkuntzek oinarri, ez soil soilik natura.
|
|
|
Manex Goihenetxek erakutsi duenez, Ipar Euskal Herrian, XVI. mendetik Frantses Iraultzara arte, liburu gehiago argitaratu ziren euskaraz frantsesez baino (90 euskaraz, 73 frantsesez eta 9 beste hizkuntzatan). ...aiak lantzen ziren bitartean (literatura, zientziak, testu juridikoak, historia lanak,...). Epealdi horretan, Manex Goihenetxeren arabera, euskaraz ez zen propioki historia generoko lanik argitaratu (ikusi ditugun zeharkako historia aipamentxoak, eta eskuizkribu mailan geratu zen Etxeberri Sarakoaren testua albo batera utzita). 38 Hego Euskal Herrirako, gisa bereko inbentario zehatzik ezagutzen ez
|
badugu
ere, dudarik gabe, hemen ere, XVI XVIII. mendeen artean, euskarazko argitalpen praktikoki guztiak erlijio arlokoak izan ziren. Kontraerreformako Eliza katolikoak, protestantismoaren mehatxua ikusi ostean, serioago hartu zuen herritarren hezkuntza erlijiosoa.
|
|
|
konfiantzarenbermea segurtatzen duen solidaritate eta elkarren arteko leialtasun sare informala, giro sozial bat, zeinak norbanakoa hainbat trebetasunez hornitzen baitu, gizarte horretan mugitzeko, ekiteko (Herreros eta De Francisco, 2001). Neurketa enpirikorikegin ezin
|
badugu
ere, zantzu guztien arabera, Zornotzan kapital sozial delako horrenmaila altua dago, gorago azaldutakoak, eta ZB izateak berak, adierazten digunbezala.
|
|
|
(?) Aurrerantzean, nor bagara, ez gara lehen bezain mendeko, lehen bezain mirabe izango. Oihuka eta deadarka hasi beharrean
|
badugu
ere, ez digute Valladolid bezain entzungor egingo Bilbon, esate baterako.
|
|
|
«asmo batek gidatu behar gintuzke: nolabait elkartzerik dagoen guztiekin elkar hartzea, gauza guztietan berdin pentsatzen ez
|
badugu
ere. Hortarako ez dago diferentziak eta eztabaidak lurperatu beharrik»56 Are gehiago, Euskal Herrian, aurreko urteetan gertatutako kultura mugimenduen zabaltzea eta berritzea ikusita, Azurmendik honako gogoeta hau egin zuen «espontaneismo larri hau zerbait kontrolatzen hasi beharra dago(?) Diferentziaren guzti horren erdian nukleo bat, muin edo erdiune bat finkatu beharra dago.
|
|
|
Gainazal oso handietan lan egin behar badugu, horretarako egokia den hortz diskoa duen leuntzeko makina industrial bat erabil dezakegu. Makinara jotzen
|
badugu
ere, ertzak eta ertzak ezin dira leungailuan sartu, eta, beraz, eskuz egin dugu lana. Zure instalazio sistemaren arabera moketa kentzeko lana ikusi ondoren, lasai aztertuko dugu nola jarriko dugun berria.
|
|
|
Libertatea premiazkoa zaigu, askatasunik ez baldin
|
badugu
ere. Noizbait ikasiko dugu arauz borroka armatua, salbat makila gisa baliatu gabe, ibiltzen.
|
|
|
ez Jainkoa. Dagoeneko jaiotzetik hartzen dugu denok oinordetzan Adan eta Eba gure gurasoek egindako jatorrizko  bekatua, eta beste inolako bekatu larririk egin ez
|
badugu
ere, horrek azal lezake jasaten dugun gaitzaren zergatia. Baina jasaten den gaitz fisikoa, sufrimendua, garbiketa tresna da aldi berean:
|
|
|
Egia da objektu konplexua dela. Izan ere, behin eta berriz sinplifikatu nahi
|
badugu
ere, ezagutza" so rt a" batzuez osaturik dago eta, egokiago esateko, ezagutzak barne hartzen dituen kontzeptuzko mapa edo" sistematzat" jo dezakegu. Baina konplexutasun hori, azken finean, kulturak bere baitanha rtzen duen munduaren armazoi estetiko hutsa da.
|
|
|
Zoritxarrez ordea, batetik, Nafarroan gertatzen bada ere bereziki, ez da hemen hartutako neurria, Madrilen erabaki eta une honetan gauzatzeko toki aproposa den Nafarroan martxan jarri dena baizik, eta luze gabe besteetan jarri nahiko dutena. Bestetik, onartu diren neurriek Nafarroan bizi garen euskaldunoi besterik ez digute eragiten, eta guri bakarrik dagokigula aurre egitea uste
|
badugu
ere, beste herrialdeetako euskaldunekin hizkuntz komunitate bat osatzen dugun heinean, guziongan du eta izanen du ondorio.
|
|
|
Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan. Herri, eskualde edo herrialde bakoitzeko ezaugarri eta sentsibilitateak oso kontuan hartu behar ditugula egia bada ere, eta inteligentziaz eta malgutasunez jokatu behar
|
badugu
ere, uste dut Euskal Herriari ezarri zaizkion muga administratibo politiko zorrotzak gure eguneroko jardunera ez ditugula mekanikoki eraman behar, eta gogoratu behar dugula euskara bat eta bakarra dela, euskaldun guztiona, eta denon artean atera dugula aurrera.°
|
|
2004
|
|
|
Azkarregi isildu zuen, ordea, Carod Rovirarenak. Ea, txanpa mediatikoa galdu
|
badugu
ere, etekinik ateratzen diogun.
|
|
|
Nahi ez
|
badugu
ere, gure jarduera ez dator gure balioekin bat.
|
|
|
Esate baterako, gure seme alabek hamaikatxo gauza irakats diezagukete, askotan ahaztu egiten
|
badugu
ere.
|
|
|
–Behin larrua jotzeagatik ez ote nauzun gehiegi lotu nahiko. Maitasuna egiten
|
badugu
ere ez du esan nahi zurekin ezkondu behar dudanik.
|
|
|
baldin eta euskaldunok hizkuntza eta kultura politika totalitario bat egiteko biderik aukeratuko bagenu ere, politika arbuiagarri hori gure etxean egingo genuke, ez besterenean, espainolek eta frantsesek egin duten moduan. Beraz, dena esaten hasita, esan genuke, Arregiren ideologiak demokraziaren izenean legitimatzen duen hizkuntza politika erdaldunek besteren etxean egindakoa dela, orain guk hori bera egiteko zilegitasunik ez
|
badugu
ere geurean.
|
|
|
Edukin semantikoa nahasia da, batzuek zabaltzen eta besteek murrizten dutena. (...) Geuk, oro har, euskaldunek minoritate linguistikoaren ezaugarri soziolinguistikoak ditugula onartzen
|
badugu
ere, minoritate nazionala garela esatera gutxitan gara heldu(...)?. 96
|
|
|
–Lurraldetasunaren faltan, kultur intereseko talde moduan garatu ginateke, beste kultur interesen artean, euskal gizarte anitz batean. Honako etorkizuna murritzegia dela uste
|
badugu
ere, ezin da, besterik gabe, abertzaletasun kultural huts hori gaitzetsi, edota soberania kulturalaren garrantzia gutxietsi?. 336
|
|
|
Oroitzapen hits horiek, ordea, helburu berbera duen beste hizkuntza politika, laisser faire, laisser passer ena alegia, ahanzturaren ilunpetara igorri digute. Jakina, bata diktaduraren menpean burutua izan delako eta bestea, aldiz, demokraziaren bedeinkazioz babestua, lehendabizikoa oraindik ez zaigu gure oroimen eskasetik desagertu, bigarrena eztenka oroitarazi behar izaten baldin
|
badugu
ere.
|
|
|
Bestalde, Atul Singhail eta Alan Lucasek iradoki dute hazkunde azeleratuaren hipotesi horrek eta haren kostuek azal dezaketela arrisku kardiobaskularraren sorburu goiztiarrak. «Haurtzaroan nutrizio murrizketaren alde egiten ez
|
badugu
ere, gehiago ikertu litzateke ildo horretatik», diote. Osasun administrazioek «haurtxoa hazteko» egiten dituzten gomendioek —eta ohiko jardunean— «arrisku eta onuren azterketa arduratsua» behar dute.
|
|
|
Aurten ere ez da zezenik egongo, Argia Fundazioarekin berriro hitz egin
|
badugu
ere, burokrazia, denbora eta akordio ezak erabaki hau hartzera behartu baikaitu, hala ere, Argia Fundazioaren jarrera nabarmenki aldatu da, baina aurton, bederen, egitarauan zezenak sartzea ezinezkoa izan zaigu.
|
|
|
Bada, halaxe erantzuten zuen gutxi gorabehera futbolari hark, kanpoan jokatu behar izaten genuenean: " Nik uste dut puntutxoren bat aterako dugula, eta beno, baina, ateratzen ez
|
badugu
ere, ziur egon ahaleginak egingo ditugula, eta beno, elastikoa izerditan blai utzi arte, eta beno..."; eta, etxean jokatu behar izaten genuenean, berriz, honelatsu: " Nik uste dut irabazi egingo dugula, eta beno, baina, irabazten ez badugu ere, ziur egon ahaleginak egingo ditugula, eta beno, elastikoa izerditan blai utzi arte, eta beno...".
|
|
|
" Nik uste dut puntutxoren bat aterako dugula, eta beno, baina, ateratzen ez badugu ere, ziur egon ahaleginak egingo ditugula, eta beno, elastikoa izerditan blai utzi arte, eta beno..."; eta, etxean jokatu behar izaten genuenean, berriz, honelatsu: " Nik uste dut irabazi egingo dugula, eta beno, baina, irabazten ez
|
badugu
ere, ziur egon ahaleginak egingo ditugula, eta beno, elastikoa izerditan blai utzi arte, eta beno...". Horraino ezer berezirik ez.
|
|
|
Beti urrutiago eta beti zailagoa da, ia beti, besteentzat pentsatzen den eginkizuna. Eta neuri ez zait axola Marteraino egiten
|
badugu
ere. Baina ez dezagun ahaztu testuak itzultzen direnean ez direla hizkuntza batetik bestera bakarrik itzultzen, baizik eta kultura batetik bestera ere, eta, euskal testuak jasotzeko, beste kulturek euskal kulturarekikomesp retxua eta erdeinua ez den beste irrikirik ere behar dutela.
|
|
|
Askatasuna baldin badago, oso osorik izango da ala, bestela, ez da bere ezta arrastorik ere egongo; ez dago hor beste konturik, eta gure kasuan askatasuna egon badago. Oker aukeratzen
|
badugu
ere, ezin esan askatasuna erabili ez dugunik; erabili dugu eta bere osotasunean erabili gainera. Askatasun horri esker nire kabuz erabaki ahal izango dut, bai zerbait egiteko orduan eta baita zerbait sinesteko ala ez sinesteko orduan ere.
|
|
|
Halarik ere, autonomiaren eta heteronomiaren arteko antinomia edo aurkaritza aipatu berri dugun zentzuan gainditu
|
badugu
ere, ezin uka daiteke subjektuaren kontzientziak maizegi autogenoki bereganatu, landu eta laboratu ez dituen beharkizun etikoak bizi dituela. Zentzu honetan, Cencillori jarraikiz, etika autogenoaren eta heterogenoaren bereizketa egin genezake; ez, ordea, antagonismo antzu berri bat sortzearren, baizik eta etika (auto) errealizatzailearen funtsezko ezaugarriak hobeki erakusteko.
|
|
|
Etika ez da eremu pribatu eta intimora mugatu beharreko esparrua, eta are gutxiago isildu beharrekoa. Etikak osotoro bizi gaitu, onartu nahi ez
|
badugu
ere, ororen buru izaki etikoak gara gizakiok, baita etikoki jokatzen ez dugunean ere. Hizkuntzak bezala bizi eta barne zeharkatzen gaitu etikotasunak.
|
|
|
Diogunarekin ez gara erlatibismoari bihotz ematen ari, gizakiaren berezko izatea deskribatzen ari gara, den bezala, den osoa horrenbestez agortu ez
|
badugu
ere, zorionez. Nondik datorkio gizakiari errotikako anbibalentzia hori?
|
|
|
lau urte edo genituenetik elkar ezagutzen
|
badugu
ere.
|
|
2005
|
|
|
Bidegurutze honetan bost bide elkartzen direnez, zutoin adierazleek azaltzen dute bakoitzetik nora goazen. Atxulondora joateko aurrez aurre dugunetik jo beharra
|
badugu
ere, hau da, Ernio edo Zarate bezala adierazita dagoenetik, gu eskuinekotik gora abiatu gara, Belkoaineko tontorrera azkarrago igotzearren.
|
|
|
Gure bizikleta zaharrari hautsak kentzeko garaia iritsi dela uste dugu. Negu partean lotan, lasai utzi
|
badugu
ere, badu garaia trikitrakateko batzuk ateratzekoa. Irati basoaren inguruan, Europako pagadirik zabalenean, egin ditugu gure eginahalak.
|
|
|
Zalantzak ditut gizarte mugimenduek bide hori egitea beharrezkoa ikusiko dugun, ikusten
|
badugu
ere nahi izango ote dugun, eta nahi badugu asmatuko ote dugun. Gainerako gizarte mugimenduekiko ere eszeptikoa naiz.
|
|
|
UNESCO erakundeak gizateriaren ondasunen artean sailkatu zuen eraikin miresgarri hau. Oraingoan, irekita topatu
|
badugu
ere, azalpenak eta ikus entzunezkoa jaso nahi izanez gero, telefono zenbaki honetara deitu dezakezue: 05 59 66 11 12 Elizaren sarreran hilerria dago, ikusgarria hau ere.
|
|
|
Ipuin guztiak ipuin sozialak direla esatea
|
badugu
ere, ez da hain erraza errealismoaren ikuspegi zorrotz batetik denak batera ikustea. Ipuinotan garapen bat dagoela esan genuke.
|
|
|
Ez da besterik aipu igandetan irrati telebista guzietan. Ba ote dakizue kirol zelaietan baino askoz ere jende gehiago (kirolari eta behari) biltzen garela elizetan gaur egun, igande oroz, burrumba gutiago egiten
|
badugu
ere? 700.000 gazte baitziren Torontoko JMJ munduko gazte katolikoen topaketetan, Aita Saindu zaharkitu baten inguruan, zenbat ziren egun ber beretan Koreako Joko Olinpikoetan munduko izar ederrenen ikusten?
|
|
|
Are eta gehiago, haren faltarik sumatu ere egiten ez
|
badugu
ere, bada hor bazterrean utzi eta ahantzitako sail bat, garrantzi handikoa: nork bere buruarekin aritzeko tartetxo bat hartzea egunero, minutu gutxi batzuk badira ere.
|
|
|
Eta, nahi ez
|
badugu
ere, horixe izaten da aukera bakarra kasu askotan, 65 urtetik gorako ehun pertsona bakoitzeko 2,7 plaza baizik ez dagoelako egoitza edo zahar etxe publiko eta pribatuetan.
|
|
|
Ilea tindatzeko ontziko produktua amaitu ez
|
badugu
ere, gainerakoa ezin gorde dezakegu hurrengo batean erabiltzeko.
|
|
|
Bizi garen inguruneek, espazioek eta tokiek ere eragin zuzena dute kontsumitzaileen eskubideen urraketan. Erosketak askatasun osoz egiten ditugula eta gure portaera guztiz askea dela pentsatzen
|
badugu
ere, uka ezina da gure hirien eta lurraldeen antolaketak ere kontsumoa bultzatzen dutela, eta, zenbait kasutan, gure eskubideak bortxatzen dituztela.
|
|
|
Ondorioz, printzipioz iberierak leherkari ezberdinak bereizten zituela onartu badaiteke ere, (eta horretan Quintanilla-rekin (1993) bat egiten
|
badugu
ere) Bergua ren proposamenak ez du inolako frogapenik, oinarririk ezta fidagarritasunik.
|
|
|
Euskal irakurlego honen ezaugarriez datu positiborik ez
|
badugu
ere, Gasteizkoen antzeko osaketa suposa dakioke: kaletarra, ikasketa maila batekoa, nagusiki klase ertain eta altukoa, eta nolabaiteko euskal kezkaduna.
|
|
|
Batez ere, errege sagarrak saldu ditugu. Eta jenero asko ekarri
|
badugu
ere, berehala amaitu zaigu. Bai, errege sagar askotxo saldu dira.
|
|
|
Margenak zaindu egin behar dira, bost zentimetro utziko ditugu ezker eskuin, alde bakoitzean, zerbait idatzi nahi
|
badugu
ere. Ez moztu hitzak lerro amaieran, ezta esaldiak ere orrialdetik orrialdera.
|
|
|
Irratiaren lengoaiaren osagarriak zeintzuk diren orain arte esan ez
|
badugu
ere, bi dira: soinua (hitza, musika, soinu efektuak eta giro soinuak) eta, horrekin batera, isiltasuna.
|
|
|
Lehen Hezkuntzari dagokionez, beraz, Dereduarenaldeko bilakaera nabarmen bat eman da EAEn. Kontuan hartzekoa da, askotan horrelako bilakaera bat aztertzean zenbakien hoztasunetik egiten
|
badugu
ere, kopuruetan bilakaera hau eman ahal izateko, gurasoen erabakiez gain, beharrezkoa izan dela hezkuntza komunitate osoaren ahalegin eta eraldatze prozesu garrantzitsu bat, eta izen abizen konkretu askoren eta askoren ahaleginari esker eman ahal izan dela bilakaera hau. Legearen babesa eta hainbat baliabide ere izan dira tartean bilakaera hau
|
|
|
Azken hamar urteotan batez beste%67 da jatorrizko liburuarentzat eta %33 itzulitako liburuarentzat. 2003an itzulpena batez besteko horren azpitik dabil, baina gauza bera gertatzen da bost urte atzera begiratzen
|
badugu
ere. Itzulpenak karga askoz astunagoa zuen 90eko hamarkadaren lehen aldian, %40tik gora ere dezentetan zebil delakoan nago. en eta.
|
|
2006
|
|
|
Ongi dago musika tradizionaleko medioek gure lana onartzea. Izan ere, trikitia egiten ez
|
badugu
ere, trikitiaz egindako disko bat kaleratu dugu".
|