|
2008
|
|
|
Bere garaian hitzarmen horien aplikazioan espainiar emigranteei eskubideok modu zabalean aitortu bazitzaizkien ere, egun egoera bestelakoa dugu migrazio fluxuak noranzkoz aldatu baitira. Errealitate honetan Latinoamerikako etorkin guztien egoera ez da bera eta bereziki konplexua dugu Uruguaiko biztanleen egoera; izan ere,
|
azken
urteotan ez auzitegiek ez botere politikoek ez dute garbi izan zein den haiei aplikatu beharreko zuzenbidea. Artikulu honen helburua, oraindik erabat argitu gabe dagoen egoera korapilatsu honetara argi pixka bat ekartzea izango da.
|
|
|
Auzitegiek
|
azken
urteotan aurrera eramandako lanak finkatu duen jurisprudentzia errealitateak gatazka honen konplexutasuna azaleratu du. Eta hau horrela izan da nahiz eta gatazka honen jatorrian Auzitegi Gorenaren beraren sententzia bat abiapuntu izan.
|
|
|
Ezinbestekoa suertatzen den lehenengo aipamen bat auzitegiak berak egiten duen lehengo baieztapenari lotuta doa. Sententziaren Bigarren Oinarri Juridikoan onartzen duenez,
|
azken
urte hauetan Uruguaiko herritarren egoera juridikoaren inguruko gatazka honen abiapuntua Auzitegi Goren honen sententzia batean aurki daiteke. Bere momentuan auzitegi honen 2002ko urriaren 10eko sententziaren bitartez, 1870eko Tratatua antzekoak ziren beste zenbait estatutako (bereziki Txileko eta Peruko) Tratatuetako terminoetatik ez zen batere aldentzen eta, horrela izanda, bertan agertzen zen espainiar legediari egiten zitzaion igorpena zenbait eskubide jasotzeko orduan ez zela titulartasunari lotu behar, baizik eta eskubide horien egikaritza moduari.
|
|
|
Horren lekuko Euskaltzaindiaren Izendegiaren 2001eko edizioko Hendrike Knörren berba hauek: «Herriaren interes biziarengatik, euskal izendegi batzuk argitaratu dira
|
azken
urteotan. Baliteke egileek borondate ona izatea, baina maiz zentzugabeko izenak hedatu dituzte zoritxarrez, hala nola Jose M. Bereciartuaren Catalogo de Nombres Vascos deritzanean (1977) ageri den Eztizen, gaztelaniazko. Dulce Nombre (de Maria)?
|
|
|
Harrigarria da noraino gutxi ezagutzen den bizi zelarik hain ospe zabala eta garrantzi handia eduki zuen gizona; izan ere, Albert Goienetxe jaun medikuak lehen mailako jardunbidea eduki zuen, ikusiko dugunez, XIX. mendeko
|
azken
urteetako Ipar Euskal Herrian. Hala izanik ere, kasurako Auñamendi Entziklopedian2 ez duzu dozena bat lerro aurkituko haren bizitzaz, nahiz eta argazkiak pertsonaia aristokratiko bat erakutsi (ikus 1 irudia), paparra kondekorazioz betea.
|
|
|
Zombat nesesario liteken laborarientzat laborantzako eta laborantzari doazkon gauzak astapenetik eta printzipioz haurrek ikhastea. Nik bezain ongi badakizue laborantza bertze estatu guziak bezala aitzindu dela
|
azken
urthe huntan.
|
|
|
sarrera edo abiada, hazkunde esponentziala, egonkortasuna edo helduaroa, eta, behin saturatu ondoren, gainbehera. Dirudienez,
|
azken
urteetan kudeaketa moden zikloak murriztu egin dira3, hainbat arrazoirengatik; besteak beste, agente ekintzaileek jarrera oso dinamiko eta proaktiboa izan dutelako (Álvarez, 1997). Hala ere, azken iritzien arabera, enpresa kudeaketako modak ahultzen ari dira4.
|
|
|
1, 2 eta 3 grafikoetan aipatu hiru kontzeptu horiek
|
azken
urteotan izan duten bilakaera jasotzen da, ABI Inform Global Edition dokumentazio datu basean egindako bilaketetan oinarrituta; datu base horretan negozio eta enpresa kudeaketako nazioarteko 1.000 aldizkari baino gehiagoren laburpenak daude bilduta.
|
|
|
Goraldi horren ondoren, ordea, izugarri egin zuten behera, nahiz eta hamarkadaren bukaeran berriz ere gora egin, 2000 urtean argitaratutako arauak sortutako ikusminagatik, seguru asko. Gailur horren ondoren, aipamenak asko urritu ziren eta
|
azken
urteetako argitalpen ez akademikoetan dagoeneko ez dira agertzen.
|
|
|
Argitalpen akademikoetan, ISO 9000 arauei buruzko aipamen kopuruaren gorabeherak ez ziren hainbestekoak izan. Aitzitik, gailurrean egonkortu egin ziren, argitalpen ez akademikoen mailara beranduago heldu ondoren, laurogeita hamarreko hamarkadatik 2002 urtera (agian, arauaren bertsio berriagatik ere);
|
azken
urteetan indarra galdu dute, arinago, ordea.
|
|
|
Dena dela, printzipio hori nolabait ere kontrajarri egiten da gero praktikan orain arteko etxebizitza politikaren muina izan den babestutako etxebizitzen produkzioarekin. Hain zuzen ere,
|
azken
urteotako etxebizitza eskaintza aztertzeko unean argi eta garbi ikusten da etxe berrien eraikuntzaren bidetik doala parte hartze pribatu zein publikoen ardatz nagusia (orotara 66 mila etxebizitza berri hamar urtean), eta beraz, garapen iraunkorrarekin era kontrajarrian.
|
|
|
guregana ere iritsi da eta familia etxe atxikien eredua klase ertainen amets bilakatu da. Horrela, lurraren erabileran dezente estentsiboagoak diren auzoak eraiki dira
|
azken
urteetan eta horrek nolabait lurrarekiko presioa areagotu egin du, horren adierazgarri da Getxo eta bere inguruetan azken urteetan izandako bilakaera. Iparraldean, berriz, beste erabilera batzuetarako ia lurrik gabe geratu dira lurzoruaren erabileraren gainean izan dituzten lege permisiboen ondorioz.
|
|
|
guregana ere iritsi da eta familia etxe atxikien eredua klase ertainen amets bilakatu da. Horrela, lurraren erabileran dezente estentsiboagoak diren auzoak eraiki dira azken urteetan eta horrek nolabait lurrarekiko presioa areagotu egin du, horren adierazgarri da Getxo eta bere inguruetan
|
azken
urteetan izandako bilakaera. Iparraldean, berriz, beste erabilera batzuetarako ia lurrik gabe geratu dira lurzoruaren erabileraren gainean izan dituzten lege permisiboen ondorioz.
|
|
|
Etxebizitzarena, problematika konplexua zein zabala da. Azkenaldian, gainera, problematika hau areagotu egin da,
|
azken
urteotan merkatuan izan diren etxebizitzaren prezioen igoera latzak tarteko. Horren ondorioz indarberritutako etxebizitzaren arazoa, beraz, gero eta era ukigarriagoan eta nabariagoan sumatzen ari gara geure inguruan.
|
|
|
Horrek, berriemaileak baserri giroko hiztegia barneratua izatea ziurtatuko zuen. Inkesta honetako berriemailetariko bat, Bolibarko heldua, okina izana da eta
|
azken
urteetan tabernaria izandakoa. Etxebarriko heldua, baserrian jaio eta bizi da, baina lantegi bateko ugazaba dugu.
|
|
|
Hizkuntza askotan dialektoen eta estandarraren lekua mugatzen saiatu dira, batak besteari dakarzkion kalte onurak aztertuz. Gurean hori da arnasten dugun giroa,
|
azken
urteotan, batez ere.
|
|
|
Zorionez,
|
azken
urteetan, zenbait arlotatik emakumea kontuan hartu duten lanak egin dira (Castaño, Plazaola, Bolívar eta Ruiz, 2006). Lanotan frogatu dute ezen generoarekin zerikusirik duten elementu batzuek emakumearen sintomatologia azaltzen dutela, rolen gatazkak eta ardura afektiboak, besteak beste (Samarasinghe eta Arvindsson, 2001).
|
|
2009
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak aztertu dituen 93 hedabideetatik, 62 prentsa(% 66) idatzikoak dira. Prentsa idatziak aspalditik mundu mailan bizi duen irakurleen galerari, publizitatearen jaitsiera lotu zaio
|
azken
urte eta erdian eta Euskal Herrian horren eragina nabaritzen hasia da. Prentsarena argiago ikusten bada ere, sektore osoko hedabideek dute erronka etorkizunari erantzun ahal izateko, eta horretarako, langileak funtsezko pieza bilakatuko dira hedabideotan.
|
|
|
bost irrati, telebista bi eta 34 aldizkari, hain zuzen ere. Sektoreko langileen lan egoera aztergai izan du Topaguneak bere bazkideekin batera
|
azken
urteotan.
|
|
|
Orobat, Euskal Herriko Unibertsitateak eta zehazki Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateak
|
azken
urteetan euskarazko hedabideen inguruan hausnartzeko premia sumatu du. Izan ere, bertan jasotzen dute formazioa etorkizunean sektorean lan egingo duten kazetari eta komunikatzaile askok eta askok.
|
|
|
Jarduera mantentzea ezinbestekoa da, gainera, landa eremu bizia izateko alderdi sozialetik. Halere, honexek talka egingo luke
|
azken
urteotan lehen sektoreak adierazi duen beherantzako joera orokortuarekin. Hori guztia dela eta, hain zuzen ere, nekazaritza jardueraren egonkortzea eta sustapena lehen mailako helburutzat jo dute plan estrategikoek oro har.
|
|
|
Aitzkorri Aratz (76/ 2006 Dekretua) eta Armañongoa (176/ 2006 Dekretua), orotara ia 23.000 ha babestu dituztelarik, gaur egun ezagutzen dugun Parke Naturalen sarea osatuz. Horrela,
|
azken
urteetan EAEn garatu den NEBen politikak ondorengo sarea edukitzea ekarri du: 9 Parke Natural, 5 Biotopo Babestu eta 25 Aparteko Zuhaitz.
|
|
|
Jatorri frankista duen Hipoteka Legearen babespean, Konstituzioaren aurkakotzat hartua, eta herritarrei jakinarazi gabe. Modu horretan jardun da
|
azken
urteetan Nafarroako Diozesia mila ondasun publiko baino gehiagoren jabe egin arte. Bai prentsan bai jendartean oihartzun handia izan du eta Nafarroako 117 udalek eta kontzejuk bat egin dute herri ondarea defendatzeko.
|
|
2010
|
|
|
egitura itxi eta aldaezinak, muga zehatzekoak, homogeneoak, etab. Alderdi soziolinguistikoa eta hizkuntz bariazioa ezer gutxi landu da gurean. Eta hain zuzen horretan dihardu
|
azken
urteetan Gotzon Aurrekoetxeak, Europako teoriak Euskal Herriratzen eta euskal dialektologiari aplikatzen. Haren lehen lanetan jada ondorio argi batzuk ageri ziren:
|
|
|
Era horretan, gazteek askotan lan kontratu ezberdinak izaten dituzte, izaten dituztenean?, gehienetan behin behinekoak eta epe jakin baterako, nahiz eta enplegu horrek kualifikazio handia eskatu. Errealitate hau, gazteen ia erabateko monopolioa izanik, oso loturik dago
|
azken
urte hauetan bogan dagoen mileurismoEl País kontzeptuarekin. Halaber, gero eta gazte gehiago dira kualifikazio handia dutenak eta, era berean, behin behinekoak diren eta mila euro inguruan kokatzen diren enpleguak dituztenak.
|
|
|
Egia esan, ez dirudi Vasconia aldizkaria ere
|
azken
urte hauetan bere momenturik gozoenean bizi denik4, ezta, bide batez esanda, Eusko Ikaskuntzaren Historia saila ere. Historia akademikoa bera ere apalaldi luze eta iraunkor batean sartuta dago mundu osoan, tarteka tarteka baina errepikakortasun nabarmen batez handik eta hemendik behin eta berriro entzuten dugun bezala.
|
|
|
Zeren jakina da Manex Goihenetxe abertzale oso osoa zela, hau da, Euskal Herri osoari begira bizi zen eta bizi nahi zuen ikertzaile eta herritarra. Areago, haren
|
azken
urteetako lan nagusia Euskal Herri osorako historia bat idaztea zen. Zer balantze egingo ote zuen berak bost tomoko liburu horretaz, haren garapenaz eta ustekabeko bukaeraz?
|
|
|
Orobat, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak (HPS)
|
azken
urteetan erakutsi izandueuskarazkohedabideenkontsumoetakontsumitzaileeningurukokezka. legealdian egindako hainbat ikerketa dira ardura horren erakusle.
|
|
|
Beraz, egoera honetan, ikaskuntza pertzeptiboan konparazioaren papera baloratu ahal izango dugu, asoziazioaren interferentziarik gabe. Ikaskuntza pertzeptiboan konparaketaren papera
|
azken
urteetan ikerketa eremu honetan gizakiekin egindako lanetan asko nabarmendu baita (Mundy, Honey eta Dwyer, 2007; 2008) eta duela gutxi Euskal Herriko Unibertsitatean defendaturiko tesi batean (Angulo, 2010). Hori dela-eta, gai honek etorkizunean oinarrizko ikerketan garrantzi handia izango duela dirudi.
|
|
2011
|
|
|
Indarkeriaren biktimak atzerritarrak zein bertakoak izan daitezkeen arren,
|
azken
urteetako datuek agerian utzi dutenez, etorkinek halako portaera bortitzak jasateko aukera handiagoa dute. Adituek diotenez, kanpotar izateagatik, aparteko egoera bizi dute andre horiek, alegia, bizi baldintza eskasak dituzte, euren ahuldadea areagotzen dutenak.
|
|
|
Migrazioek genero harremanetan izandako eraginari buruzko ikerketak ugaritu egin dira
|
azken
urteetan (D. Aubeterre, 2000; Morakvasic, 2007; Szasz, 1999).
|
|
|
Duela hamarkada batzuk onartu zen nazioartean emakume etorkinen hauskortasuna genero bortizkeriaren aurrean, eta zentzu horretan,
|
azken
urteetan politika migratorio guztietan genero ikuspegia integratzeko beharra mahaigaineratu da. Dagoeneko 2007an, Amnistia Internacional ek plazaratutako txostenak azaleratu zuen Espainian bizi diren emakume etorkinek bertakoek baino arrisku handiagoa dutela genero indarkeria jasateko, eta euren bikotekide edo bikotekide ohiek hiltzeko.
|
|
|
Halaber, biktimen babes sozialerako baliabideen ebaluazioari dagokionez,
|
azken
urteetan aurrerapenak izan direla onartzen dute gure solaskideek. Hala ere, arduratzeko modukoa da esparruan lanean ari diren agenteen arteko koordinaziorik eza, profesionalek emakume etorkinen egoera espezifikoari buruz erakusten duten analisi integralaren falta eta, bereziki, talde horrek legeak aurreikusitako laguntza ekonomikoak jasotzeko orduan jasandako diskriminazioa.
|
|
|
Teknika honetan oinarrituta eta tresna honen ezaugarri psikometrikoei esker, Communicative Development Inventories (CDI) izeneko tresna 40tik gora hizkuntzatara egokitu da
|
azken
urteotan (CDI Advisory Board, 2003).
|
|
2012
|
|
|
Hasieran hiriaren barneko eraikin industrial interesgarri bat besterik agerrarazi nahi ez zuten Lazkanoren koadro batzuek, eraikin ederra, baina erabilerarik gabea eta aurri egoeratik gertu,
|
azken
urteetan hiriak jasan duen edota jasaten ari den hirigintza aldaketaren kontakizun baliotsu bilakatu direnak. Irudiek gainera, desagerpen ziur batek gehitzen duen malenkonia daramate atxikia.
|
|
|
– Azkenik, Bilbok
|
azken
urteetan jasan duen bilakaera aipatuko dugu, aztergai dugun gaia ulertzeko oso prozesu garrantzitsua baita. Industria alboratu, aurpegia garbitu eta zerbitzu eta turismoaren munduaren barnean sartzeko burutu duen transformazioaz ari gara.
|
|
|
Gauzak horrela, artean, eta era berean, gizartean eta hiriaren historia urbanoan batik bat,
|
azken
urteetan gertatu diren aldaketak sumatu ahal izango ditu lan honetan barneratzen denak.
|
|
|
Carmelo Ortiz de Elguea da, margolari autodidakta, eta bere lehenengo lanetatik du paisaia gustuko. 60ko hamarkadako
|
azken
urteetatik figurazio berezia sortu zuen euskal artean, eta funtsean esan daiteke gaur egun arte leialtasunez eutsi diola.
|
|
|
«Zalantzarik gabe esan ditekeala uste dut,
|
azken
urteotako lanik inportantenetako bat ikastolen bidez egiten ari dela. Ba dakit, eta ba dakigu denok, ikastola horietan akats asko dagoela.
|
|
|
Beste alde batetik,
|
azken
urteotan beste arazo batzuk sortu edo berpiztu dira. Aipatnabarmenetakuinflazioaobatda.Chavezengobernuakestatistikakerabili ohi ditu, aurreko Exekutibo neoliberalen inflazioa altuagoa izan zela gogoratzeko, baina gero eta jende gehiagok «aitzakiatzat jotzen du» azalpen hori.
|
|
|
Esan beharra dago
|
azken
urteetan hezkuntza formalaren esparruak bere gain ardura asko hartu dituela, eta oso zaila dela gai guztiei buruzko informazio zehatza eta eguneratua izatea. Errealitate horretatik abiaturik, eta nahaste psikologikoen multzoa oso zabala dela kontuan izanik, ondorengo lerroetan Lehen Hezkuntzako irakasleek depresio sintomen agerpena hein batean ekiditeko edota depresio sintoma horien larritasuna arintzeko gauzatu ditzaketen ekintzen proposamenak egiten dira.
|
|
|
Datu honi gehi dakiokeen beste bat
|
azken
urteetan diru iturri horietako bakoitzak izaniko bilakabidearena da, paradoxikoki, azken hiru urteetako krisiaren kausaz diru sarrera publikoak baitira sarrera propioen aldean nabarmen gehiago murriztu direnak, eta, beraz, modu sakonagoan nozitu izan baitute krisia herri erakundeekiko mendekotasun handiagoa azaltzen duten erakundeek.
|
|
|
Berrikuntza sozialaren kontzeptua
|
azken
urteotan hedapen maila oso esanguratsua ezagutzen ari da, diziplina zein alor zientifiko ugarik besarkatu duten adiera da, halako moduz non, ohikoa den gisan, ekarpen berriak ugaritu ahala, ekarpen adina esanahi izatera iristen ari baita. Hala ere, guri dagokigun alorrari atxikiz, arestian aipatu ditugun berrikuntzaren lurralde alderdiak garatzen dituzten ekarpenekiko proposamen kritiko gisa erabilia izan den berrikuntza sozialaren adiera da guk hemen jorratzen duguna.
|
|
|
Testuliburua, Zuev en iritziz (1988), «egitate enpirikoa» da, eta haren gainean (ikerketa esperimentalak direla medio) orokor daitezkeen enuntziatuak garatzen dira. Azken urteotan ikerketa anitzen aztergai izan dira eskola liburuak, baina Cantarero k (2000) frogatu duenez, liburuek ez dute ageri zein den beren teoria pedagogikoa; bestalde, haren iritziz, gutxi aldatu dira
|
azken
urteetan.
|
|
|
Alde horretatik, Bilboko hirian parte hartzerako eskaintzak elkarteetan oinarritutako Barrutiko Kontseiluak izan ditu ardatz luzaroan, eta diseinu horrek ez du ia ia aintzat hartu genero ikuspegiaren aplikazioa. Halaz ere,
|
azken
urteotan aurrera egin da genero politikei ateak zabaldu dizkieten beste faktore batzuei dagokienez. Horixe gertatu Tarrow en ustez aukera politikorako egitura osatzen duen bigarren faktorearekin:
|
|
|
Herritarren parte hartzerako tokiko mekanismoak nahiko berandu formalizatu izan dira Espainiako estatuan, frankismoaren garaiaren ostean udalek ongizate zerbitzuen eskaintza eraikitzen jardun baitzuten lehentasunez. Hala, hasierako erronka horri aurre egin ostean baino ez ziren arduratu herritarren partaidetzaz, 80ko hamarkadako
|
azken
urteetan (Brugué, Font, Gomá, 2007). Madril, Bartzelona, Zaragoza eta antzeko beste hiri handi batzuen tankeran, Bilbok ere lurralde deszentralizazioan oinarritutako ereduari eman zion bidea eta, horrela, 50.000 biztanle inguruko zortzi barrutitan zatitu zen hiria administratiboki 1989 urtean onartu zen Barrutien Antolaketaren Araute gian.
|
|
|
Horretarako, tokiko guneetan emakumeek duten esku hartzea nabarmentzen dute, askotan ez formala eta komunitarioa izaten dena, eta eguneroko bizitzako elkartasun bilbeak eraikitzen laguntzen duena. Tokiko guneetan gertatzen den «partaidetza ikusezin» mota horren kartografia apurka apurka osatzen ari da
|
azken
urteotan (Hernández García, 2009).
|
|
2013
|
|
|
Elitearen edo agintarien nazio eraikuntza ekimenaren eta herritarren arteko zubi bidea eginez hedabideak daude, eta horien ekoizpenaren erdigunean futbol emanaldiak daude, munduan ikus entzule gehien erakartzen dituzten emankizunak diren neurrian. Paul Dietschy historialariak dioen moduan, kirolak nazio taldeen bitartez, masek nazio izaera har zezaten, eginiko ekarpena antzua izango zatekeen sortzez egunkarien parte hartzerik gabe, eta 1920ko hamarkadako
|
azken
urteetatik hasita, irratiaren bultzada gabe (Dietschy, 2011: 38).
|
|
|
8 Ez dakigu zer etorkizun izango duen euskarazko bikoizketak, jarduera hau asko urritu baita
|
azken
urteotan.
|
|
|
Euskal zinemak
|
azken
urteotan eman duen egilerik esanguratsuenetakoa da Koldo Almandoz. Nazioartean ezagun egin duten film laburrak. Razielen itzulera (1997), Belarra (2002), Amuak (2004), Midori (2006), Columba Palumbus (2007), Ahate pasa (2009) eta Deus et machina (2012)?
|
|
|
Atal honetan oinarri hartu dugun ikerketa ez dute berriro egingo, eta, beraz,
|
azken
urteetan Federación de Gremios de Editores de España (Conecta, 2012; 2013) izenekoak argitaratzen duen erreferentzia bakarrik daukagu, 2011 eta 2012 urtekoak azkenak, baina, funtsean, ikerketaren lagina txikiagoa den arren, eta informazio askoz gutxiago eskaintzen badu ere, ez dirudi emaitza orokorrak hainbeste aldatu direnik: EAEko ohiko irakurleak% 59,5 lirateke 2011n eta% 60,6 2012an, hizkuntza kontuan hartu gabe, 2009 urtekoan baino 5,9 eta 7 puntu gehiago, hurrenez hurren (ez da alde txikia, baina, ikerketa beste era batera egina dagoela ikusita, zaila da alde horri garrantzi handia ematea).
|
|
|
Euskararen egoerak, jakina, eragin handia du euskal literaturaren irakurle kopuruan. Bi inkesta soziolinguistiko garrantzitsuenen azken emaitzak aztertzen baditugu (HPS, 2012; Soziolinguistika Klusterra, 2012), ez da zaila ondorioztatzea
|
azken
urteetako hedapena ez dela zenbait datu kuantitatibok erakusten dutena bezain sendoa eta eraginkorra. Hainbat adierazlek zalantzarako tarte handirik utzi gabe islatzen dituzte euskararen argi ilunak.
|
|
2014
|
|
|
Gogo eta asmo honekin, bada,
|
azken
urteetan, hiru bidetik gauzatu du UEUk bere eskaintza: Eskaintza propioz (EP) emandako Ikastaroak, Ikastaro Hitzartuak (HITZARTUAK) eta Unibertsitate mailako Prestaketa (UMP) bidean emandakoak.
|
|
|
Baina oraingoz, lehen urratsak ematen ari gara; apalak baina geroz eta tinkoagoak. Urrats horien bidez, Euskal Uinibertsitatearen premia aldarrikatzen da
|
azken
urte hauetan, guraria agertzen, egin daitekela frogatzen. Baina, azken finean, Euskal Unibertsitatearen soluzioa ez da kultur esparrukoa, ez eta ekonomi arlokoa, ez eta arazo tekniko bat.
|
|
|
Ikerketa honen helburua da aztertu dugun kooperatibak egiten duen gardentasun ahalegina neurtzea. Gardentasunak indar handia hartu du
|
azken
urteetan eta dimentsio berezia dauka kooperatibetan. Kooperatibismoaren ardatzetako bat den izaera parte hartzailea, bazkide eta langileen inplikazioa?, komunikazio garde narekin erabat lotuta dago.
|
|
|
Gardentasuna
|
azken
urteotan indarra hartzen joan den kontzeptua da. Gardentasuna, estuki lotzen da sinesgarritasunarekin eta konfiantzarekin, baina orain arte, ez da ahaleginik egin kontzeptu abstraktu hori neurtzeko.
|
|
|
Dena den, izan zen Bidankozen jaiotakorik ere presoekin euskaraz aritu zirenen artean, ikusiko dugun bezala. Hainbat argitalpen eragin du
|
azken
urteotan Igaritik Bidankozerako errepide lan behartu hark. Interesa duenak Barajas (2007) edota Mendiola (2011) ere kontsulta ditzake.
|
|
|
Maila erregionalean, Europar Batasuna, EKPIren sustatzaile garrantzitsua izan da
|
azken
urteetan. 1990eko hamarkadan, ingurumen irizpideak kontratazio pleguetan sartzeko aukera eta egokitasunari buruzko eztabaida sortu zen, baita irizpide horiek baldintza orrietako zenbait ataletan sartzeko moduari buruzkoa ere.
|
|
|
Baina, etiketa sozialak ez dira ingurumen etiketak bezainbeste ugaritu. Hala ere,
|
azken
urte hauetan zenbait agertzen hasi dira. Hurrengo taulan adibide batzuk jaso dira.
|
|
|
Erosketa eta Kontratazio Publiko Iraunkorrari loturiko jardunbide egokiak asko ugaritu dira
|
azken
urteotan. Jarraian, hautatutako jarduera egoki batzuk jaso diren arren, gehiago eta xehetasun argiagoekin IHOBE, ICLEI eta EB erakundeen web orri espezializatuetan aurki daitezke.
|
|
|
Beraz, ingurumenari eta gizarte kohesioari buruzko kezkak erakunde publikoen portaeran eragina izaten hasi dira. Zentzu horretan, erosketa eta kontratazio arduradunek hornitzaileei maizago eskatzen dizkiete ingurumen edo gizarte ardurei buruzko egiaztagiriak eta EKPIren praktikak ugaritu egin dira
|
azken
urte hauetan.
|
|
|
Horrenbestez, lehenik eta behin, bigarren atalean Erosketa eta Kontratazio Publiko Iraunkorraren ezaugarriak azalduko dira. Hirugarren atalean,
|
azken
urteetan Erosketa eta Kontratazio Publikoa arautzen duen lege esparruak izan duen bilakaera jasoko da. Hurrengo atalean, Erosketa eta Kontratazio Publikoaren prozesuan iraunkortasun printzipioak barneratzeko aukerak bilduko dira, hots, EKPI praktikan jartzeko dauden alternatibak.
|
|
|
3 Erosketa eta Kontratazio Publiko Iraunkorraren lege esparruaren bilakaera
|
azken
urteetan
|
|
|
Berrezarkuntzaren
|
azken
urteotan, beraz, euskararen inguruan hiru korronte nagusi azaleratu zirela esan daiteke. Alde batetik, errepublikanismo kontserbadorearekin identifikatu zen sektorea, euskararen alde bai baina horren gaineko erabaki politikoak hartzearen aurka agertu zirenak.
|
|
|
Partidu Federaleko kide gehienak sartu lirateke multzo horretan, nahiz eta, ikusi denez, salbuespenak egon. Berrezarkuntzaren
|
azken
urteetan, gainera, talde horrek gainontzeko errepublikanoengan eragitea ere lortu zuen hein batean, Berrezarkuntzaren hasieran bezala, foruzaletasunarekin lotuta euskararen ideia erromantikoa azaleratu baitzen. Euskara Euskal Herriaren tradizio eta usadioak eta probintzien iragan loriatsua goraipatzeko tresna bihurtu zuten berriro, elementu politikoari hainbeste erreparatu gabe:
|
|
|
Jakina da, bitartekoei gagozkiela, hizkuntzak oinarrizko funtzioa bete duela abertzaletasunean. Dena den,
|
azken
urteotan, hainbat sektore abertzalek gero eta gehiago jarri du zalantzan euskararen egoeran den hizkuntza batek XXI. mendeko estaturik gabeko nazionalismo batean herritarrak biltzeko izan lezakeen gaitasuna.
|
|
2015
|
|
|
Latinoamerikan, diktadura militarrei aurre egiteko, hainbat tresna erabili dira
|
azken
urteotan. Argentinan edonon baino epaiketa gehiago izan dira eta arduradun asko kartzelaratu dituzte azkeneko aldian.
|
|
|
Kirol federazioak ere sustapenaren ildoa txertatzen eta jorratzen hasi dira
|
azken
urteotan, jarduleen beharrak aintzat hartu eta haien proiektuak eta bide orria egokituz. Adibidez, Gipuzkoako Euskal Pilota Federazioak (GEPF) egokitzapenak burutu ditu gizarteak eskatzen dituen arloei erantzuteko, ongi pasatzea eta disfrutatzea xede duen aisialdiko kirolari dagokion atala abian jarrita (Usabiaga, 2006).
|
|
|
Berdintasunaren arloan
|
azken
urteotan aurrerapenak izan badira ere, oraindik bide luzea geratzen da emakume eta gizonen arteko benetako berdintasuna lortzeko. Gauzak horrela, ikerlan honetan aztertzen da zein den, oro har, EAEn emakumeen presentzia egikaritze sektore desberdinetako I+Gko jardueretan, eta, konkretuki, goi mailako irakaskuntzan.
|
|
|
Dena den, berdintasunaren arloan aurrerapenak izan badira ere, oraindik bide luzea geratzen da emakume eta gizonen arteko benetako berdintasuna lortzeko. Gaur egungo egoera zuzentzeko asmoz,
|
azken
urteotan administrazioek eta erakundeek hainbat ekimen eraman dituzte aurrera genero ikuspuntutik, baina ezin esan daiteke benetako berdintasuna lortu denik emakume eta gizonen artean. Halaber, goi mailako irakaskuntzako zenbait arlotan, oro har, eta arlo zientifiko teknologikoan, konkretuki, gauzak ez dira desberdinak (Jubeto, 2000).
|
|
|
EAEri dagokionez, goi mailako irakaskuntzan hainbat ekimen eraman izan dira aurrera
|
azken
urteotan genero ikuspuntutik. Besteak beste, 2006 urtean Euskal Herriko Unibertsitateko kontseiluak «Berdintasunerako Zuzendaritza» sortu zuen, emakumeen eta gizonen eskubide eta betebeharren berdintasuna beteko dela bermatzeko (UPV/EHU, 2014).
|
|
|
Bestalde, unean uneko gorabeherak salbu, aztertutako sektoreen pisua nahiko konstante mantendu da hiru eremuetan
|
azken
urteetan, eta urteak pasa ahala langile kopurua handituz joan da EAEn eta Europan. Espainiaren kasuan, ordea, 2009 urtetik aurrera, langile kopurua murriztu egin da.
|
|
|
Horiek horrela, nahiz eta EAEn, Espainian eta Europan emakumeen presentzia erlatiboa handituz joan den
|
azken
urteotan (ikusi 2 eta 3 taulak), oro har, emakumeek erdia baino gutxiago izaten jarraitzen dute I+Gko jardueretan goi mailako irakaskuntzan. Hala ere, EAEren kasuan emakumeen presentzia Espainia eta Europako batezbestekoa baino handiagoa da, eta azken datuen arabera, parekotasunerako joera antzeman daiteke.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azpimarragarria den arren emakume kopurua
|
azken
urteetan gehienbat ingeniaritza arloan hasi dela, oraindik ere, 4 irudian ikus daitekeen bezala, arlo teknologikoan emakumeen presentziak gizonezkoenak baino txikiagoa izaten jarraitzen du. Aitzitik, emakumeen presentzia gizonen presentziarekin alderatuz, gizarte zientzia eta giza zientzietan gailentzen da; alegia, tradizioz emakumeentzako ohikoagoak izan diren diziplinetan.
|
|
|
Beraz, goi mailako irakaskuntzan I+Gko jardueretan diharduten emakumeen artean, teknikari eta laguntzaileen kopurua oso txikia da EAEn, ikertzaileen kopuruarekin konparatuz. Gainera, I+Gko jarduerekin erlazio zuzenagoa dutenak ikertzaileak izaki,
|
azken
urteotan I+Gko jardueretan dabiltzan ikertzaileen artean emakume kopurua nabarmen handitzeaz gain, emakumeen proportzioa ere modu gradualean handitu da, eta berdintasunerako joera antzeman daiteke.
|
|
|
Curranek dioenez (2011), funtsezkoa da estrategia egokiak aurkitzea
|
azken
urteotan prentsak galdu dituen iragarleen konfiantza berreskuratzeko. Campos Freirek (2010), ordea, uste du gakoa gizarte erantzukizunean dagoela eta horrela aholkatzen die komunikazio taldeei.
|
|
|
4 RQ. Nola aldatu da lanbidea
|
azken
urteotan teknologia berriei edota Facebook eta Twitter bezalako sare sozialen hazkundeari esker?
|
|
|
2 grafikoa. Nola aldatu da lanbidea
|
azken
urteotan? () 5= Asko indartu da, 1= Asko ahuldu da.
|
|
|
Beste faktore batzuk ere nabarmen aldatu dira profesional gehientsuenen ustetan, baina elementu horiek ez dira hain neutroak; esaterako, lankideen arteko lehiakortasuna, edota iragarle, komunikazio kabinete eta komunikazio enpresen presioak. Izan ere, egoera ekonomikoak hauspotuta seguru asko, presio horiek dezente handitu dira
|
azken
urteotan. Era berean, profesionalek pentsatzen dute teknologia berriek areagotu egin dutela sentsazionalismorako joera komunikabideetan (nabarmenagoa da aburu hori Euskal Herrikoen artean), kode etiko eta deontologikoen ahultzea gertatu dela, baita watch dog funtzioaren gainbehera ere.
|
|
|
Etorkizuneko aukerak aztertu aitzin, beharrezkotzat jo da gaur egungo egoera eta
|
azken
urteetako bilakaera ezagutzea. Komunikabide bakoitzaren egoera agertuko da atal honetan.
|
|
|
Haatik, Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntzak handitu zaizkio azkenaldian. Xaloa Telebistari eta Xorroxin Irratiari, aldiz, diru-laguntzak murriztu zizkien Eusko Jaurlaritzak,
|
azken
urteetan. Xaloaren kasuan, Iruñerrian emititzeko lizentzia lortu dutenez, Eusko Jaurlaritzatik laguntza berriak jasotzeko mentura daukate.
|
|
|
Diru-laguntza gutxiago jaso dute Irulegiko Irratiak, Xiberoko Botzak eta Herria astekariak ere,
|
azken
urteetan. Xiberoko Botzak, sei langiletik bi langilera murriztu du bere taldea, azken urteetan.
|
|
|
Diru-laguntza gutxiago jaso dute Irulegiko Irratiak, Xiberoko Botzak eta Herria astekariak ere, azken urteetan. Xiberoko Botzak, sei langiletik bi langilera murriztu du bere taldea,
|
azken
urteetan. Irulegiko Irratiak langile bat gutxiago dauka orain, sei postu eta erdirekin.
|
|
|
– Ia denek gero eta aurrekontu murritzagoa daukate
|
azken
urteetan. Haatik, komunikabide gehienek beren irakurle edo entzuleen diru emaitzak jasotzen dituzte.
|
|
|
Aizkorriren bi hegalak batuz; edo Udalatxen bi hegalak, adibidez. Ondorioz, geografikoki bederen, ez dira guztiz konparagarriak Pirinioetako proiektua eta
|
azken
urteetan garatu diren besteak. Batzuentzat, ordea, funtsezkoa da mendiaren alde batekoak eta bestekoak proiektu berean elkartzea, antzeko errealitatea dutelako, elkar hobeki ezagutzeko eta eskualdea kohesionatzeko.
|
|
|
Eduki analisia erabili da tresna gisa horretarako. Eta
|
azken
urteetan bertsolaritzan genero ikuspuntutik egindako hausnarketek euren fruituak eman dituztela ikusi arren, oraindik ere ezberdintasunak badaudela eta sistema kapitalista patriarkaleko ereduak erreproduzitu eta mantentzen direla ondorioztatu da.
|
|
|
Egun bertsolaritza nagusiki bat bateko jendaurreko jardunarekin lotzen dugu, eta hemen gizonezkoen nagusitasuna nabarmena izan da,
|
azken
urteotan plazetan gero eta emakume bertsolari gehiago badabil ere. Joera horrek eragina izan du egungo bertsolaritzan.
|
|
|
Aldiz, salbuespenak egon arren, gainerako ariketetan ez da genero markarik erabiltzen gaiak formulatzerakoan. Hori bertsolaritzan
|
azken
urteetan egindako genero hausnarketen fruitu izan dela esango nuke. Horri esker, pixkanaka, gizonezko pertsonaien nagusitasuna ahultzen doa, baita emakume indefinituaren pertsonaia ere.
|
|
|
Laburbilduz,
|
azken
urteotan genero ikuspuntutik egindako hausnarketek eragina izan arren, 2013ko Txapelketa Nagusiko finalean ikusi bezala, oraindik ere ezberdintasunak badira. Izan ere, bertsolariek hartutako rolek eta eraikitako pertsonaiek orokorrean jendartean nagusitzen diren ereduak erreproduzitzen dituzte.
|
|
|
urteko soberakinaren% 20, diru sarrerak lortzeko eginiko gastuak murriztu ondoren, edo berezko funtsen% 5 Bien artean handiena dena aukeratuko da. Inguruabar hori dela-eta,
|
azken
urteetako zenbatekoa oso handia balitz, zifra handitu egingo litzateke eta, hortaz, kopuru handiagoa bideratu ahal izango litzateke administrazio gastuetara, diru sarreren portzentajea murriztuz, eta, ondorioz, fundazioaren xedeetara bideratutako zenbatekoa ere murriztu egingo litzateke, eta hori ez da komeni erakunde hauen eta beren xedearen idiosinkrasian oinarrituta.
|
|
|
Beharrezkoa zen Estatuko sistema juridikoan
|
azken
urteetan zuzenbide konparatuan garatu ziren eta gure herrialdean fundazioen fenomenoa indartzeko balio izan zezaketen esperientzia berritzaile batzuk barne hartzea. Bestalde, erakundeen eskariei erantzuteko erreforma, interes publikoarentzako abantaila argirik ekarri gabe fundazioen jarduera behar bezala gauzatzea zailtzen zuten aurreko erregulazioaren zenbait zorroztasun gainditzeko zentzu orokorrean:
|
|
|
Behar horiei erantzunez, 2014 urtearen erdialdean, Eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Erkidegoko Fundazioen Lege Aurreproiektua aurkeztu zuen, aurrekoa ordeztuko duen lege berriaren preludioa. Helburua funtsezko eta prozedurazko araudiaren arrazoizko eguneraketa da, baita
|
azken
urteetan gizarte eragile guztien interesa piztu duten kontzeptuei bide egitea ere: igorritako informazioaren gardentasuna, erakunde hauen zerbitzura jarritako baliabideen kudeaketaren eraginkortasuna eta eragingarritasuna, genero berdintasuna eta kontrol publiko eraginkorra.
|
|
|
Beraz, Armentiak (2005: 19) aipatzen zuen joera aldatu egin da
|
azken
urteotan, eta dagoeneko bideoak kasu gehienetan ez dira aurrez telebistan emititutakoak. Idatzizko hedabideez ari garela kontuan izanik, ahalegina azpimarragarria dela deritzogu.
|
|
2016
|
|
|
Euskal selekzioak, nazio atxikimendu ezberdinen auziaz gain, Euskal Herria beren naziotzat dutenen arteko batasun eza agerikoa uzten du. Izan ere, euskal nazioa ordezkatzen duen euskal selekzioaren inguruko
|
azken
urteotako gatazka horren adierazgarria da. Argigarria da, adibidez, euskal nazioa izendatzeko ezadostasuna.
|
|
|
Bestalde, testuinguru horretan, ezin aipatzeke utzi euskal errugbian
|
azken
urteetan izan diren estatuen mugaz gaindiko hartu eman berriak. Euskal Herria Kirolak 2012ko abuztuan Donostian antolatu zuen Euskal Herriko Kopa Txapelketaren finala horren isla da, Aviron Bayonnais eta Biarritz Olympique Pays Basque Lapurdiko goi mailako taldeak alderatu zituena.
|
|
|
Euskal Herria Kirolak 2012ko abuztuan Donostian antolatu zuen Euskal Herriko Kopa Txapelketaren finala horren isla da, Aviron Bayonnais eta Biarritz Olympique Pays Basque Lapurdiko goi mailako taldeak alderatu zituena. Bi taldeok Europako txapelketako eta Frantziako Ligako partida ugari jokatu dituzte
|
azken
urteetan mugaz bestaldean, Donostiako Anoeta estadioan. Ia usadio bihurtu da horrenbestez, taldeon eta euren milaka jarraitzaile lapurtarren bertaratzea, mugaz bi aldeetako elkar ezagutza indartzen duena.
|
|
|
Horretarako, Hegoaldeko bizipenak ez ezik, Ipar Euskal Herriaren egoera ere aintzat hartuko da. Nahiz eta Frantziaren mendeko euskal lurraldean futbolak
|
azken
urteetan hala nolako hazkunde etengabea eduki duen, errugbiaren gizarte eragina askoz garrantzitsuagoa da bertan. Hain izan da hondarrekoa futbolaren zatia Iparraldean, ezen ia oraindik erabat profesionala edo ogibidea ez den, kasik amateurra baizik (Fernández Monje, 2003:
|
|
|
Hirugarrenik, kirol babesletzak abantaila fiskalak lortzeko parada ematen du. Beste herrialde batzuekin alderatuz gero, abantaila horiek txikiagoak diren arren,
|
azken
urteotan ugaritu egin dira alor fiskaleko laguntzak. Izan ere, erakunde publikoak izan dira kirol taldeak zein kirol ekitaldiak, hein handi batean, finantzatu dituztenak.
|
|
|
Izan ere, erakunde publikoak izan dira kirol taldeak zein kirol ekitaldiak, hein handi batean, finantzatu dituztenak. Halere,
|
azken
urteotako krisi sakonak bultzatuta, erakunde horiek beste behar batzuk lehenetsi beharrean izan dira (Flores eta Sánchez, 2012). Hortaz, erakunde publikoak lehenago haiek egiten zituzten inbertsioak enpresa pribatuek egin ditzaten pizgarriak bilatzera eraman ditu.
|
|
|
Ildo horretatik jarraituz, ARRAIN SAren arduradunak aitortzen du enpresak kirol munduan bolo bolo dabiltzan era ezberdinetako eskandaluen beldur direla. Izan ere,
|
azken
urteotan kirol munduan gertaturiko doping kasuek min eman diote kirol babesletzan ziharduten hainbat enpresari, Festina erloju enpresak babesten zuen izen bereko txirrindulari taldearen auzian agerian geratu zen bezala. Horrez gain, futbol munduan izandako ustelkeria kasuek, bai eta beste kirol batzuetan publikoarekiko zenbait kirolarik erakutsitako abegikortasun faltak ere, dagoeneko bezeroak diren horiek uxatzea ekarri dute, ARGI-INDAR SAren arduradunaren ustetan.
|