|
2000
|
|
|
Baina, mapa politikoak munduaren egitate kontsumatua eta kontsagratua irudikatzeaz gain, zenbait kasutan, esangura etereoagoa ere har dezake, kolektibitateek bizidituzten esparruak irudikatu eta beren antolamentu politiko idealak
|
adierazteko
.
|
|
|
Norvegian, Suedian, Finlandian eta Errusian. Esan gura baita, laponiarrek ez dituztela beren markak eta mugarriak jarri beren lurraldearen nondiketa norakoak
|
adierazteko
eta errespetarazteko; eta, jarri izan badituzte, norbaitek lekuzaldatu ez eze, kendu ere egin dizkiela, nonbait. Kontuak kontu, mapan ez dagoena, ezdago, ez da existitzen nazioarteko komunitatearen aurrean.
|
|
|
Euskal Herrian zabaltzeko argitalpenean, Madrilgo egunkari honek bere egiten duZazpiak bateko leloaren zentralitate grafiko integratzailea. El Mundok, kontuan hartzen du Euskal Herria bere osotasunean, eguraldiari buruzko mapa marraztean, Frantziak eta Espainiak administraturiko euskal lurraldeen arteko estatu muga
|
adierazteko
marka berezirik gabe.
|
|
|
Alegia, Bordeletik Santander rainoko kostaldea eta gure itsaso hurbila irudikatzendituen mapa bat erakusten da, putzuan zer nolako eguraldia izango den
|
adierazteko
: haizeak, olatuak eta abar.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, juridikoki definizioz desberdinak badira ere, sarritan elkarren sinonimo gisa erabili ohi dira, bai eguneroko jardueran, eta baitatestu akademikoetan ere, frantses eta ingeles testuinguruetan gertatu ohi den bezala, estatu baten kide denaren kualitate legala
|
adierazteko
. Brubaker ek berak ere, auziari beste ñabardura bat gehituz,, hiritartasun nazionala?
|
|
|
Ezta estatua nolabait kolokan jartzen duten ekimenak ere. Arestian, estatuareneskumenari muzin eginez, nortasun formal propioa
|
adierazteko
tresna eta baliabideak zertan diren ikusi ahal izan dugu. Paper hutsak baino zerbait gehiago dira, baiberen nortasuna adierazteko erabili eta aldarrikatu nahi dutenentzat, eta bai estatuarentzat ere.
|
|
|
Arestian, estatuareneskumenari muzin eginez, nortasun formal propioa adierazteko tresna eta baliabideak zertan diren ikusi ahal izan dugu. Paper hutsak baino zerbait gehiago dira, baiberen nortasuna
|
adierazteko
erabili eta aldarrikatu nahi dutenentzat, eta bai estatuarentzat ere. Alta, eta azken atalak honela erakusten du, balio sinbolikoaz gain, erabilera praktikoa ere sustatu eta bideratzeko tresna gisa ulertu eta erabiltzen dira.Frantzian azken hamarkada honetan burutu den nazionalitatearen erreformareninguruan, batez ere magrebiar jatorrizko populazio eta inmigrazioari begira, nahizeta beste jatorriko etorkinengan eragin zuzena duen?, nazionalitate frantsesa izateko eskubidea murrizteko eskatuz, eskuineko erreakzio sutsu batek honako hauzioen:
|
|
|
Transferitutako fantasiak taldeko bozeramale batek edota gehiagok adieraztendituzte. Taldekideen jarreraren,
|
adierazteko
moduaren edo adierazpen berarekikoerreakziotik edota taldeko gainerakoen erreakzioetatik ateratako zantzuen araberaemango dute bozeramaleek talde funtzio horiei buruzko ideia.
|
|
|
Zergatik tamainako tema? Hipotesiak egin ditzakegu.* Teofilori buruzko susmoak eta harekin biziriko esperientziak nahiko durduzagarri etabortitzak ziratekeen auzoentzat, sinbolo azkar baten bidez
|
adierazteko
beharra sentizezaten. Mitoak eskaintzen zuen bidea baliatu ahal izateko egin behar ziren aldaketekez diote irudiari eraginkortasuna galarazten, kasu hartan bederen.
|
|
|
Izendapen hauez gain, bada itsas haize ere. Iparraldetik datorrena
|
adierazteko
, nagusiki Hegoaldean agertzen da, eta mendebaldetik datorrena adierazteko Iparraldean (5na aldiz Lapurdi eta Zuberoan, eta 10 aldiz Nafarroa Beherean; gainontzeko hirurakHegoaldean).
|
|
|
Izendapen hauez gain, bada itsas haize ere. Iparraldetik datorrena adierazteko, nagusiki Hegoaldean agertzen da, eta mendebaldetik datorrena
|
adierazteko
Iparraldean (5na aldiz Lapurdi eta Zuberoan, eta 10 aldiz Nafarroa Beherean; gainontzeko hirurakHegoaldean).
|
|
|
Kopurutan desberdintasunanabaria da: 5 aldiz izen gehiago bildu dira mendebaldekoa
|
adierazteko
iparraldekoaizendatzeko baino.
|
|
|
Garizumari loturik dauden hitzak dira batzuk: garisuna haize (garisuna aize, gaizume, gaizemaize) 3 aldiz eta hirurak Gipuzkoan, eta erramu aize Nafarroan.Denak ekialdeko haizea
|
adierazteko
.
|
|
|
Bakar batzuk dira, hala ere; ez asko: iparraldekoa
|
adierazteko
eguzki haize; hegokoa adierazteko eguzki haize; ekialdeko haizea izendatzeko eguzki haize (52herritan, behin ere ez Bizkaian), osots haize eta izar haize. Guztira 56 izendapen lortudira, bat bakarra ere ez mendebaldeko haizerako eta bi izan ezik beste guztiakekialdeko haizea deitzeko.
|
|
|
Bakar batzuk dira, hala ere; ez asko: iparraldekoa adierazteko eguzki haize; hegokoa
|
adierazteko
eguzki haize; ekialdeko haizea izendatzeko eguzki haize (52herritan, behin ere ez Bizkaian), osots haize eta izar haize. Guztira 56 izendapen lortudira, bat bakarra ere ez mendebaldeko haizerako eta bi izan ezik beste guztiakekialdeko haizea deitzeko.
|
|
|
Jaso diren izen apurrak ondokoak dira: iparraldetiko haizea
|
adierazteko
hiru izenjaso dira: kallerna haize, kharrun aide eta txingor aize; hegoaldekoa adierazteko ezdago mota honetako izendapenik; ekialdekoa adierazteko izen bi jaso dira:
|
|
|
iparraldetiko haizea adierazteko hiru izenjaso dira: kallerna haize, kharrun aide eta txingor aize; hegoaldekoa
|
adierazteko
ezdago mota honetako izendapenik; ekialdekoa adierazteko izen bi jaso dira: orma haize (4) eta kharru haize; eta mendebaldekoa adierazteko, 4 hitz:
|
|
|
iparraldetiko haizea adierazteko hiru izenjaso dira: kallerna haize, kharrun aide eta txingor aize; hegoaldekoa adierazteko ezdago mota honetako izendapenik; ekialdekoa
|
adierazteko
izen bi jaso dira: orma haize (4) eta kharru haize; eta mendebaldekoa adierazteko, 4 hitz:
|
|
|
kallerna haize, kharrun aide eta txingor aize; hegoaldekoa adierazteko ezdago mota honetako izendapenik; ekialdekoa adierazteko izen bi jaso dira: orma haize (4) eta kharru haize; eta mendebaldekoa
|
adierazteko
, 4 hitz: enbata (5 aldiz), euri aize (3 aldiz), galerna eta tenpesta haize.
|
|
|
Gehienetan,, haize? hitzari lagunduz adjektibo edo izenondo bat agertzen da, beronen nolakotasuna
|
adierazteko
. Ikus ditzagun izenak:
|
|
|
Maiztasunaren aldetik gehien agertzen den haize izena zeihar aize da (23 aldiz); batean ekialdekoa
|
adierazteko
, beste guztietan mendebaldekoa. Ondoren 15 aldizagertzen da haize gorri eta 13tan haize beltz; lehena da haize motak ugarien biltzendituena, hiru haize motatan agertzen delarik:
|
|
|
Jakina da, munduan gabiltzangizonezkoek, gero eta gutxiago dauden zuhaitzen adarretan urri dirauten beste tximuekin konpartitzen ditugula giza kromosometako gehienak. Baina genoma norbanakoaren kodea izanik (milaka datuz osatutako kodea), Herri baten nortasunak nolakokonplexitatea duen (eta, halaber, datu konkretuetan datzala)
|
adierazteko
baliagarriazaigulakoan nago. Bide batez, Herria ote garen eztabaidatzen ari diren haientzat, kodegenetikoa osatzeko adina datu ditugula geure kulturan, erantzun zuzena proposatzekoasmoz.
|
|
|
Eusko Kultur Gaiak planeta gisa irudikatuz, Euskal Kulturaren gaia izar sistemapropio modura azaldu nuen duela bost urte (Uztaro 13), eta uste dut baliagarria izanzela UEUko ikastaroak antolatzeko, gure kulturaren altxorra eta euskararena bat berazirela egiaztatzeko, euskal kulturaren baitan zegoen gai aniztasuna
|
adierazteko
etakulturaren arlo bakoitzean zientifikoki,, asmoz eta jakitez, aritu behar genuela serioskihartzeko.
|
|
|
Kanpoko aurrerapenaren beldur handiz izan garela
|
adierazteko
, gure arbasonazionalisten adibide bat aipatu zen: Zinema tradiziozko bizimodurako kaltegarribezala hartu zutela, sortu zenean, eta erabaki zutela filmen kronikak ere ez zituztelaegin behar; bestela, morboa berpiztuz, jendea ikustera joango omen zen.
|
|
|
Pertsona bakoitzak ezagupenaren bidez lortutako jakintza meta du bere kultura.Herri bati dagokionez, gizarte mailan ere, herri baten kultura nolabait aipa daitekeherri horren herritarrek batera duten kultura komuna
|
adierazteko
.
|
|
|
Pertsonarena izanik, norberaren nortasuna
|
adierazteko
moldea da. Esana da, ezagutzen duguna garela?.
|
|
|
Nik nahiago dut nortasun hitza mantentzea, identitatearenean kloniko baten itxura gehiago agertzen delako, nortasunaren aurkakoa hainzuzen. Herri baten kultur aberastasunari, bat izanik ere, barneko aniztasuna
|
adierazteko
, nortasuna hitza hobeki dagokio. Euskal Herriaren nortasuna, Euskal Herriarenkultura nola bizkortu?
|
|
|
Uztaro aldizkarian eta UEUko ikastaroak antolatzeko abiapuntu gisa hartutako behinbehineko gaien sailkapena dakart berriro hona, gure kulturaren osagai nagusiakzeintzuk
|
diren
adierazteko. Hitz gutxitan biltzen da oso zabala den datuen meta.
|
|
|
Gizakiak betidanik izan du natura edo irudimenaren irudiak
|
adierazteko
gaitasuna. Egilearen nortasuna islatzen da beti edozein iruditan.
|
|
|
Hizkuntza,
|
adierazteko
egitura mentala izanik, bizitzarekin doa lotuta. Literaturan, berriz, bizitza horren adierazpenak, fisikoki mugatuta geratzen dira.
|
|
|
Ikerketahorretan, Norvegiako biztanle hauek alternantzia elkarrizketan lortu nahi zuten eraginaren arabera egiten zutela frogatu zuten (kasu honetan, hizkuntza bereko aldaeradesberdinen artekoa zen alternantzia). Honela, adiskidetasuna
|
adierazteko
, hiztunhauek eredu kolokialaz baliatzen ziren; aldiz, urruntasuna edo seriotasuna adierazteko, eredu formalaz. Bi egile hauen lanak agerian utzi zuen, alternantzia komunikazioatestuinguratzeko tresna indartsua dela.
|
|
|
Ikerketahorretan, Norvegiako biztanle hauek alternantzia elkarrizketan lortu nahi zuten eraginaren arabera egiten zutela frogatu zuten (kasu honetan, hizkuntza bereko aldaeradesberdinen artekoa zen alternantzia). Honela, adiskidetasuna adierazteko, hiztunhauek eredu kolokialaz baliatzen ziren; aldiz, urruntasuna edo seriotasuna
|
adierazteko
, eredu formalaz. Bi egile hauen lanak agerian utzi zuen, alternantzia komunikazioatestuinguratzeko tresna indartsua dela.
|
|
|
Esaterako,, beraz?: perpaus amaierandagoenean, pausaldi baten ondoren, aurretik esandakoak ondorioak direla adieraz tekoedo solaskideari hitz egiten hasteko bere txanda dela
|
adierazteko
balio dezake:
|
|
|
Omenaldi honetako kontesturako, dimentsio batzuk aukeratuko ditut, adibidemoduan, horretarako hizkuntzarekin oro har, eta euskararekin bereziki gure kasuan, ondoeta erraz lotzen direlako. Hau
|
adierazteko
, egokia iruditzen zait, komunikazio makroteorian, oinarritzea, asmo honetarako halako eszenario edo topagune moduan kontsideratuz.Hau da,, hizkuntza?
|
|
|
halaere, nork eta nola zauritu nauen galdegiten dit. Ahaleginak egiten ditut
|
adierazteko
ezdela derrigorrezko ni neu izatea zauritua, aski dela gure ingurumarian gertatzen denaentzuten jartzea... ala. Zalantza izpiren bat sumatu diodanez, jarraitu dut esanez, horrenzaila al da, bada, geure askatasunari, sormenari, jakituriari, geuregaintasunari, etaabarri bidea emanez elkarguneak aurkitzea?
|
|
|
Berbak silaba bi baino gehiago dauzkanean, bigarren silaban gertatzen den tonugorakada
|
adierazteko
, Jun i eta Elordieta-ri (1997) jarraikirik, H sintagma tonuaproposa dezakegu. Silaba kopuru nahikoa dagoen kasuetan, H honetatik azken H*+ Ltonuraino tonu hedapena geneukake; adibidez:
|
|
|
Hala ere, komentura itzultzean, kronikariak errepika zaharra kantatu duostera, gauzen egoera ez dela pastoralean normaltasunera itzuli
|
adierazteko
(Cronica: 497, 499, 510):
|
|
|
Asko baitira usainak, baina batzuk bakarrikaxola dutenak. Axola ez dutenak, arriskua edo jana
|
adierazteko
balio ez dutenak, esaterako, horiek ere bereizten al ditu satorrak. Ala, bizitzen ikasi ahala, ahaztu egiten al ditu?
|
|
|
Baina haurrengan legez, zinemak adinekoen artean ere izan zuen eraginik. Begiradak, keinuak, esamoldeak, gauzak azaltzeko eta
|
adierazteko
moduak... imitagarribilakatu ziren. 1967rako, pelikuletan ahapeka aldarrikatutako hizkuntz eta kultur, uniformizazio, ak egina zuen ibilbide zatirik handiena, beraz.
|
|
|
Eufemismoen parekoak ohi dira beti gerren hondamendia eta giza triskantzak
|
adierazteko
erabiltzen diren kalifikatiboak, eta eufemismo ahulen pareko lirateke, halaber, euskal gizarteak 1936ko gerran eta gerra ondoren jasan izan zituenak definitzeko erabili genituzkeenak oro, zeharo zapuzturik utzi baitzuten Euskal Herria sarraskiek eta pentsaezinezko errepresioak. Eta horrela, hiru urte lehenago. Errepublikagaraian, hain zuzen?
|
|
|
Bukatzeko, Espainian konkistaren kultura gaurdaino heldu dela
|
adierazteko
, haraduela 63 urte Jose Ma de Areilzak, Bilboko frankismoaren lehen alkateak, ColiseoAlbia aretoan 1937ko uztailaren 8an eginiko hitzaldia. Hierro egunkariak (9) argitaratua eta IPESetik, 18, 1995an jasoa.
|
|
|
hortik induzitzen da ezen a ondasuna 100 moneta unitateko baliokideadela. Baliokidetza hori irudiaren bidez
|
adierazteko
, esan daiteke ezen 100 moneta unitateko zirkuitua a ondasunaren gainean eratu eta itxi egiten dela; horrela a ondasuna100 moneta unitateetan bilduta dago, kartazal baten barruan bezala. Azken analisian, egiaztatzen da ezen L ren alokairuaren eraketak langileari berari bere produktuaematen diela, baina beraren era nominalean:
|
|
|
Irrati albisteetan, ingelesdunek, gossip? hitza darabilte hori
|
adierazteko
, objektibotasunari eta zuzentasunari traba ipintzen diena. Eta hizkimizkia, hein batez, Europako juduek yiddishez esan ohi duten bezala, arrazismoaren parekoa da.
|
|
|
Euskal hizkuntzan hitz bat baino gehiago erabili behar ditugu gaztelaniazko edo frantsesezko audiencia/ audience hitzen bidez adieraz daitezkeen esangurak geure egiteko. Alde batetik, entzule indizea edo entzuleria berbak darabiltzagu euskaraz honako hau
|
adierazteko
: hedabideen mezuak jasotzen dituen entzule kopurua.
|
|
|
Bi horiez gain, entzule kopuru hitz elkartua ere balia dezakegu kontzeptu hori aditzen emateko. Baina, batzuetan audiencia/ audience hitza beste hau
|
adierazteko
ere erabili ohi da erdaraz: –difusión o impacto de un mensaje?
|
|
|
Kasu horretan, euskaraz audientzia hitza erabiltzen dugu. Beraz, dela egintza, dela kopuru edo indizea, euskaraz ez dugu zertan beti hitz berbera (audientzia) erabili, erdaraz ele bakarraz erabiltzen diren kontzeptuak
|
adierazteko
.
|
|
|
Mezu denotatiboa (esaten dena) eta mezu konnotatiboa (esaten den era) elkarrekin datoz iturrietarik heltzen zaizkigun informazio guztietan. Alde semantikoaz eta alde estetikoaz ari naiz; adieren alorrean murgiltzen den errealitatea alde batetik, eta
|
adierazteko
moduekin eta estetikarekin erlazionaturiko alorra bestetik. Bi errealitate edo alor hauek aintzakotzat hartzekoak dira albistea sortzen denetik uhineratu edo papereratu arteko komunikazio prozesu osoan zehar.
|
|
|
erabaki zentroak, hezkuntza zentroak, bidaiak, kirol esparruak, sektore baztertuak? Gogora dezagun David Dary k ondokoa
|
adierazteko
darabilela news beathitza: –a beat is the news source or sources for which a certain newsman is responsible, and in a large community there may be several new beats?.
|
|
|
Emili Prado-k (1985, 25) ondo esaten duen bezala,, puntuazioak azalduriko ideia bere soinu unitatearekin erlazionatzeko balio du; beraz, unitate fonikoak
|
adierazteko
eta ez unitate gramatikalak adierazteko, kultura inpresoan egin ohi den bezala?. Aipaturiko irakasle honen ustez, irratian aski izan behar genuke kakotx eta puntuarekin.
|
|
|
Emili Prado-k (1985, 25) ondo esaten duen bezala,, puntuazioak azalduriko ideia bere soinu unitatearekin erlazionatzeko balio du; beraz, unitate fonikoak adierazteko eta ez unitate gramatikalak
|
adierazteko
, kultura inpresoan egin ohi den bezala?. Aipaturiko irakasle honen ustez, irratian aski izan behar genuke kakotx eta puntuarekin.
|
|
|
Adjektiboekin gertatzen den bezala, aditzondoak, zerbait argitzeko edo
|
adierazteko
edo albistea hobeto ulertzeko balio badute, orduan bai, erabil daitezke; bestela, ez.
|
|
|
Interjekzioa, gramatikak dioskunez, berak bakarrik esaldi eliptikoa osatzen duen hitza da (edo hitzak, pluralean), gogoratzen, desiratzen, sentitzen, usaintzen edo entzuten dugunak gure gogoan eragiten diguna supituki
|
adierazteko
erabilia dena. Interjekzioak apelatiboak (iup, ixo?), adierazkorrak (ai, kontxo, ene?) eta errepresentatiboak izan daitezke (pum, zas, zaplast?).
|
|
|
dezibel. Fisikan soinu intentsitatea
|
adierazteko
erabiltzen den unitatea).
|
|
|
Soinuaren intentsitatea neurtzeko, soinu horren gogortasun edo ahulezi maila neurtu behar da; intentsitatea audio energiaren jarioaldiaren araberakoa da, hots, molekulen desplazamenduaren anplitudearen araberakoa, zeina aire presioaren bariazioarekin erlazionaturik baitago. Soinu baten tonua
|
adierazteko
, grabea (baxua) edo zorrotza (altua) dela esan ohi dugu; tonua, audio oszilazioen maiztasun edo frekuentziek xedatzen dute: behe frekuentzia izanez gero, soinu baxuak ditugu; aitzitik, goi frekuentziei soinu zorrotzak dagozkie; frekuentzia entzungarrien multzoa 20 Hz eta 20 kHz artean mugatzen da.
|
|
|
ahots energiko eta maiestuosoa. Norberak duen konfidantza
|
adierazteko
erabili ohi da. Abenturazale eta jende ibiltari jakintsuendako erabiltzen da.3) Ahots argentinarra:
|
|
|
aurrekoarekin nahas daiteke. Honek, ordea, lotsa, ingenuitatea eta maitasuna
|
adierazteko
balio du. Suabea da, erregutzen duen pertsonarena bezalakoa.
|
|
2001
|
|
|
a) Gaiaren aurkezpena egiteko, edota hura badagoela
|
adierazteko
–hots, gaurkotzeko, baliabiderik ia ez dugu aurkitzen M debatean.
|
|
|
Errealitate bera
|
adierazteko
, ikasleak bi adierazle izango ditu: lehen hizkuntzakoa eta bigarrenekoa.
|
|
|
Hau da kanpotik barrura igarotzeko ekintzariipintzen zaio izena, zer den igarotakoa, nork igaroa den, etab. kontuan izangabe. Frantsesez ere entrer bakarra dute gaztelaniazko biak
|
adierazteko
.
|
|
|
h) Denbora eta espazioa. Zergatik erabiltzen da deklinabide kasu bera denbora etaespazioa
|
adierazteko
–Gaztelaniaz de ahora en adelante eta de aqui en adelantehemendik aurrera dira euskaraz.
|
|
|
Baina, zer da etxea. Nahikoa aztertuta dago gaur egun, eta badirudi ez dela leku fisikoa bakarrik, ezta ere lau paretek inguratzen dutena. Gure ikasleek, ordea, ondo bereiztendute etxea, pisua eta baserria gaztelaniazko casa, piso eta caserio esateko.Frantsesek chez erabiltzen dute; baina ez bizilekua
|
adierazteko
bakarrik: cheznous esaten dute gure artean esateko eta chez le boucher, harategian esateko.
|
|
|
f) Erreta: Gaztelaniazko quemar, asar, fumar, picar, escocer, consumir, agotar, desgastar...
|
adierazteko
dugu euskarazko erre. Zein da berez erre hitzakadierazten duen kontzeptua?
|
|
|
zer da ari gaztelaniaz? Inguruko erdarek ez duten aktibitatea
|
adierazteko
forma dugu hau, baina aktibitatea bera zein den adierazi gabe. Gaztelaniaz,, fya estas?
|
|
|
2 Ulertzea hitz guztiak identifikatzea da. Nolabait
|
adierazteko
, plantila bataplikatzea bezalaxe izango litzateke. Entzuleak edo irakurleak buruan duenplantila aplikatuko lioke testuari, eta kointzidentzia gradua altua balitz, ulertutzat emango luke.
|
|
|
Hona hemen talde horretakokideen jatorrizko izenak: meschinus, minor (pobrea, txikia), subditus, pedisecus (menpekotasuna
|
adierazteko
), rusticus, debitor, peitarius (zergak ordaintzenzituena), caserus (landetxe jakin batean bizi zena), excusatus (salbuespenen batzuena). Horietatik nabarmentzekoak dira meschini zirelakoak, belaunaldizbelaunaldi transmititzen zen morrontza egoeran bizi baitziren.
|
|
|
hauxe ondorioztatzera eraman zuten, alegia, Garain GoiErdi Aroan hiribilduen itxurako inongo habitat bildurik ez zela egon. Zentzu honetan egileak Garcia de Cortazar ekin bat egiten du, alde atlantikoko villa direlakoenaipamenak monasterioa
|
adierazteko
erabiliko zirela esatean. Horrela, esaterako, Mundaka hasiera batean villa gisa izendatu bazen ere, urte batzuk beranduago monasterio modura aipatu zen.
|
|
|
Apardues en adibidez, zeramika protohistorikoa eta erromatarra topatu da. Halaere, garai zaharragoei dagozkien aztarna hauek ez dute nahiko nortasunikgiza ezarkuntzaren izaera nolakoa zen
|
adierazteko
. Agian, giza ezarkuntzatxiki batzuk baino ez dira.
|
|
|
Euskalgizartearen trantsizioaren ondoko zatiketa ideologikoa zein kulturala, hautsi daanphora?
|
adierazteko
gai ez den eleberri errealistari, eredu literario berri batzukkontrajarri dizkiete autonomiaren belaunkideek17 Eleberriari eusten diotenidazleek neorruralista deitu zaion azpigeneroa sortu dute, zeina erdi historizistaerdi mitikoa suertatu den, eta gainerakoek ipuinerantz jo dute, bestelako adierazpideen bila. Maiz idazle berak bi norabide berri hauek aldizka edo aldi bereanesperimentatu ditu (Obabakoak da, apika, esperimentazio hauek laburbiltzen etasintetizatzen dituen mundua).
|
|
|
Horregatik, Floraren ahotan jartzendiren «ona zaude» etengabeak eta Hopper en Hoteleko logela (1931) koadroarekinegiten diren etengabeko konparaketak desolazioaren, eta abandonoaren erreferentzia plastikoak ditugu. Liburuaren lehenengo argitalpenaren azalean irudikatzenzen koadro horrek J. Updike nobelagilearen poema bat merezi izan bazuen, gizakiaren bakardadea
|
adierazteko
duen indarrarengatik izan zen.
|
|
|
Horregatik, gutxi izango dira erabiliko diren datuenpirikoak: azalpen teoriko batzuk
|
adierazteko
beharrezkoak kontsideratu direnakbakarrik; adibidez, bi tesietan baieztatzen diren eredu psikosoziolinguistikoakazaltzean, horien bitartez orain arteko tradizioan berrikuntzak proposatu ahalizateko; edo euskararen egoeraren deskribapen orokorra adierazteko beste datuenpiriko batzuk. Lan honekin, hain zuzen, euskararen ikaskuntza eta erabilera gaieiburuzko gaur egungo ezagutza teorikoaren egoera nolakoa den adierazi nahi da, neurri handi batean behintzat; horixe da lan honen helburu berezia.
|
|
|
Horregatik, gutxi izango dira erabiliko diren datuenpirikoak: azalpen teoriko batzuk adierazteko beharrezkoak kontsideratu direnakbakarrik; adibidez, bi tesietan baieztatzen diren eredu psikosoziolinguistikoakazaltzean, horien bitartez orain arteko tradizioan berrikuntzak proposatu ahalizateko; edo euskararen egoeraren deskribapen orokorra
|
adierazteko
beste datuenpiriko batzuk. Lan honekin, hain zuzen, euskararen ikaskuntza eta erabilera gaieiburuzko gaur egungo ezagutza teorikoaren egoera nolakoa den adierazi nahi da, neurri handi batean behintzat; horixe da lan honen helburu berezia.
|
|
|
...Gizarte Psikologia eta Portaera Zientzien MetodologiaSailean, eta 1990eko hamarkadan euskarari buruz zenbait ikerketa burutu dituzte, Maria Jose Azurmendi irakaslearen zuzendaritzapean; lan honetan jasotzen direnak, gorago aipatu diren azkeneko bi doktorego tesietan ematen diren zenbait alderditeoriko dira, bide luze baten azkeneko emaitza moduan, teorizazio horrekikoeuskararen gaur egungo egoera
|
adierazteko
asmoz. Hausnarketa berriren baterakoproposamen gisa ere har daiteke lan hau.
|
|
|
Alderantziz, denbora kronologikoan t aldiunea t baino lehenagokoa (edo beranduagokoa) da. (t < t kasua nahikoa da ebazpen orokorra
|
adierazteko
, t < t kasua haren kontrakoa baita.)
|
|
|
Usaina deskribatzeko hitz berezirik izatekotan, usain txar batzuk
|
adierazteko
erabiltzen dugun, kiratsa, litzateke aipagarriena.
|
|
|
L. Air du Temps perfumea perfume loredunak
|
adierazteko
jarri ahal den adibide onenetarikoa da
|
|
2002
|
|
|
Jarduera ekonomikoen mugaketa arazo sakona da. Finean, irizpide subjektiboeta aldakorren arabera egin ohi da sailkapen sektoriala, eta ez dirudi orain arte zutik dirauen hiru sektoreena1 egokiena denik, gaur egungo aldaketa ekonomiko sakonak eta hauen konplexutasuna
|
adierazteko
. Gogoan izan behar da, beraz, gauregungo sistema produktiboaren eraldakuntzek ia ezinezko bihurtzen dutela ekonomia jarduerak eta horiek sortutako produktuak zehaztasunez mugatzea.
|
|
|
Zerbitzuetako hedapena
|
adierazteko
bestelako ikuspegirik ere bada, egiturazko aldaketaren adieratik aldentzen dena. Horien artean dago zerbitzu jarduerenhedaldia, produkzio sistemaren eraldaketa orokorrean oinarritzen dena.
|
|
|
deritze. Beraz, kupoa da EAEk eta NFEk Estatuari egindako ordainketa, azken honek zama ez itunduengatik izandako gastuak finantzatzeko eta bestelurralde batzuei elkartasuna
|
adierazteko
.
|
|
|
Ondorioz, lege bermeak gero eta txikiagoak dira batetik, eta, bestetik, gero eta gehiago utzi da negoziazio kolektiboen esku lan harremanen edukia sektore ekonomikoen eta enpresen beharrizanetara moldatzea. Malgutasun hori
|
adierazteko
, soldata desesekitzearen klausula edo soldaten egituran egin ziren aldaketak (legeakoinarrizko soldata egonkorrik ez bermatzea, adibidez) aipa daitezke.
|
|
|
Bi aldagaien, esportazioen zein inportazioen? bilakaerak elkartuz, bi indize eraiki daitezke euskal ekonomiaren kanpoarekiko lotura
|
adierazteko
. Lehena, kanporako irekitasun maila da, zeinak esportazio eta inportazioen baturak BPGarekiko duen ehunekoa azaltzen duen.
|
|
|
Halaber, kudeaketaren esparruan, komunikazio horizontala (hierarkia mailabereko kideen arteko komunikazioa) eta komunikazio bertikala ezagutzeko (hierarkian goian eta behean dauden kideen artekoa) inkesta bat egin da UPV EHUn.Horretan, ez probabilitatezko laginketaren teknika erabili dugu, eta, beraz, badakigu lagin eskuragarrien bidezko emaitzak ezin daitezkeela unibertsitate osoraestrapola. Hala ere, zinfcz baliagarriak dira joerak eta tendentziak ezagutzeko, etakasu honetan, UPV EHU unibertsitatearen barrenean komunikazio horizontal etabertikalaren portzentaje hurbilduak
|
adierazteko
.
|
|
|
Ezarritako ideologiak eta horien ordezkariak (alderdi politikoak) gizartearennorabideari buruzko iritzi pertsonalak askatasun osoz
|
adierazteko
oztopo geroagoeta handiago modura ikusten dira. Alderdi politiko tradizionalez gain, bestelakoeragile egituratuak sortzen ari dira.
|
|
|
1 Biitzar honetan zalantzarik gabe, eta biltzar honetatik aparte ere bai, aspaldikoa den euskaldun askoren guraria aztertuko da, Euskal Unibertsitate batsortzekoa, eta izendapen hori darabildanean zentzu etimologikoan erabiltzen dut, hau da, euskarazko unibertsitatea
|
adierazteko
, edo are argiago esateko, euskarazeta euskaraz bakarrik arituko den unibertsitatea izendatzeko.
|
|
|
1 Biitzar honetan zalantzarik gabe, eta biltzar honetatik aparte ere bai, aspaldikoa den euskaldun askoren guraria aztertuko da, Euskal Unibertsitate batsortzekoa, eta izendapen hori darabildanean zentzu etimologikoan erabiltzen dut, hau da, euskarazko unibertsitatea
|
adierazteko
, edo are argiago esateko, euskarazeta euskaraz bakarrik arituko den unibertsitatea izendatzeko.
|
|
|
denominazioa? indefinizioaren eremuan erabiltzendela kontzeptu desberdinak
|
adierazteko
. Une egokia da, beraz, sistema propio horren elementuak definituz joateko.
|
|
|
13 Ikasleak bere ikaskuntzaren jabe izan behar du: berak jakin behar du zeregin behar duen (testu idatzi bat ulertzeko, elkarrizketa informal bateanparte hartzeko, debate batean parte hartzeko, ideiak ordenatzeko zailtasunak dituenean, ideia bat
|
adierazteko
zailtasunak dituenean, unitate linguistiko jakin baten erabileran zailtasunak dituenean...) garatu nahi dituenkonpetentziak garatu ahal izateko (etxean familiakoekin komunikatzeko, mediku lanak egiteko, irakasle lanak egiteko, bulego bateko leihatilanbezeroekin erabiltzeko...). Horretarako hainbat estrategia garatzen lagundubehar dio irakasleak eta, halaber, horien inguruan gogoeta egiten.
|
|
|
– Ikaslearen gaitasuna informazio berria aurkitu, ulertu eta, behar denean,
|
adierazteko
(batez ere, helburu hizkuntzako erreferentzia baliabideak erabiltzean).
|
|
|
Azken urte hauetan askotan entzun eta erabili izan da, hiri arkeologia? hitz multzoa gauza ezberdinak
|
adierazteko
. Hiri arkeologiaren parean, eta askotan sinonimo modura, beste izen asko erabili dira:
|
|
|
Ukatu ere ukatu da, garai hartan euskalhistoriarik zegoenik. XIX. mendera jauzia eginez, Espainian nazio politiko bakarrazegoela
|
adierazteko
ekin zioten historia nazionalak idazteari, eta XIX. mende bukaeran Canovas del Castillo-k bultzatu zuen halako proiektua. Egon ziren bestelako asmoak ere, adibidez, Pi i Margall ek idatziak, Espainiaren ikuspegi askotarikoa eta federala azpimarratzen zutenak.
|
|
|
Paradigma kapitalista eta paradigma industriala hutsal geratu direla
|
adierazteko
erabili ohi diren, barne izadian parte hartzea? (irakur bitez:
|
|
|
Irrati askeetan irratsaio berritzaileak, sormen programak egiteko aukera dago, publizitatearen menpekotasunik gabe, edukiak eta taxuerak planteatzeko orduan askatasun gehiago dutenak; halaber, mintzaira berri bat asmatu behar izan dute. Hasieratik, islatu edo bideratu nahi zuten diskurtso berria
|
adierazteko
hizkuntza propioa eratu behar zutelakoan ziren irrati askeetako kideek8 Ez da eginkizun erraza izan, ordea, eta gehienetan beste irratietan erabilitako taxuerak eta lengoaia erabiltzen dituzte, hedaturiko ereduei jarraitzen dietelako. Hala ere, hitzen garrantziarekiko sentiberatasuna nabaria da irrati alternatibo horietan, eta, horregatik, hitz eta esamolde sexistak, xenofoboak edota homofoboak baztertzen saiatzen dira.
|
|
|
«Ideia minimo batzuk onartu zituen asanbladak. Besteak beste, adierazpen askatasunaren defentsa eta elgoibartar guztiei, inongo trabarik gabe, nahi dutena
|
adierazteko
aukera ematea. Euskarari bultzada bat emateko ahaleginetan gabiltza», Argia, 1993ko apirilaren 4, 63.
|
|
|
Irrati edo egunkari baten atzean, zelakoa? agertzen denean, komunikabide hori desagertu dela esan nahi du; oraindik badagoela
|
adierazteko
–delakoa, darabilgu.
|
|
|
Komunitate primitiboan, lanaren banaketa oraindik bermatu barik zegoenean, gizakiaren zeregin nagusia naturak berak eskaintzen zituen produktuez baliaturik bizimodua aurkitzea zenean, komunikazioaren beharrak oso ziren oinarri oinarrizkoak. Komunikazioa gauzatzeko, paralengoaiaz eta kinesiaz gain, objektu errealak erabili ei zituen gizaki primitiboak, hasiera hartan ekintzak
|
adierazteko
ahaleginean. Gerora etorri bide ziren informazio marrazkiak, oinarri ikonodunak lehenik, eta abstratuagoak gero.
|
|
|
Egia esan, gai eztabaidagarrietan, jenderik gehiena prest dago bere iritzia publikoan
|
adierazteko
, baldin eta badaki publiko horren barruan bere iritzia ondo hartua izango dela edo gehienena dela. Erraza da mingaina askatzea, garaiko espiritu nagusiagaz bat egiten denean.
|
|
|
Erasotuaren kandidotasunaren mitoa ere sortzen da: alegia, norberaren krimenak ezkutatu egin behar dira, erasotua ustekabean hartua izan dela
|
adierazteko
eta bere bizitza arrisku bizian ezarri dela salatzeko. Erasotzaileak ez du bakean bizi den erasotuaren kontra egiteko ezelako arrazoirik, eta erasotuak ez du erasoa espero.
|
|
|
Aznar jauna Zapatero baino hamar aldiz gehiagotan atera izan da TVEko albistegietan; Zapatero-k telebista denbora protagonizatu dituen bost okasioetatik lautan, Madrilgo Gobernuarekiko adostasuna
|
adierazteko
izan da. Datu ezaguna da hori:
|
|
|
Berben antzera funtzionatzen dute horiek: atzamar bi gora begira garaipena
|
adierazteko
, esate baterako. Kultura bakoitzak bereak dauzka, eta kultura bakoitzak bere behar semantikoen arabera sortzen ditu era horretako keinuak.
|
|
|
Gainera, enblema batzuk esangura bat dute leku batean eta beste bat bestean: gure artean zero edo hutsa
|
adierazteko
atzamarraz egiten dugun keinua OK izan daiteke Estatu Batuetan, obszenitate bat da Grezian, eta dirua Japonian, horra!
|
|
|
izeneko abestia? Berba barik zelan moldatuko zinateke batetik hori asmatzeko, eta bestetik
|
adierazteko
–
|