|
2002
|
|
|
13 Ikasleak bere ikaskuntzaren jabe izan behar du: berak jakin behar du zeregin behar duen (testu idatzi bat ulertzeko, elkarrizketa informal bateanparte hartzeko, debate batean parte hartzeko, ideiak ordenatzeko zailtasunak dituenean, ideia bat
|
adierazteko
zailtasunak dituenean, unitate linguistiko jakin baten erabileran zailtasunak dituenean...) garatu nahi dituenkonpetentziak garatu ahal izateko (etxean familiakoekin komunikatzeko, mediku lanak egiteko, irakasle lanak egiteko, bulego bateko leihatilanbezeroekin erabiltzeko...). Horretarako hainbat estrategia garatzen lagundubehar dio irakasleak eta, halaber, horien inguruan gogoeta egiten.
|
|
2004
|
|
|
Parkinsona duen gaixo baten ia sintomak izango lituzke”, nabarmendu du Casado doktoreak. Sindrome motor edo sentsitibo purua (aurpegiari ere eragin diezaioke) eta
|
adierazteko
zailtasuna dira garuneko mikroinfartoen ondorio nagusiak, behin behinekoak zein behin betikoak izan daitezkeenak. Hala, paralisi lokalizatuak edo, adibidez, gauetik goizera idazteko zailtasuna, arrazoi nabarmenik gabe, espezialista batengana joateko eta probak egiteko alarma ahotsa eman behar duten seinale batzuk izan daitezke.
|
|
2007
|
|
|
Iktusa nozitu duten pertsonek, maiz, depresio edo antsietate koadroak agertzen dituzte, emozioak
|
adierazteko
zailtasunak dituzte, edo neurrigabe adierazten dituzte (labilitate emozionala).
|
|
2009
|
|
|
Antzutasun horren zergatia ulertzea zaila da, baldin eta denok enbor beretik gatozela kontsideratzen bada. Baina inork ez zion garrantzirik eman Huxleyk
|
adierazitako
zailtasun honi eta lanarekin eta denborarekin argituko zelakoan, alde batera utzi zen.
|
|
2010
|
|
|
Ongi iruditzen zait Unamunok, euskaraz bere mundua
|
adierazteko
zailtasunak zituela-eta, gaztelaniaren aldeko hautua egitea; ongi iruditzen zait egun batean Gaztelaz maitemindu eta geroztik gaztelauak eta gaztelau lurrak euskaldunak eta euskal lurrak baino are gehiago maitatzea; baina, urrats haiek esplikatzeko, eta bere burua zuritzeko, azken batean?, gezurrak erabiltzea argudio gisa, bata bestearen ondotik erabili ere!?, hori bai iruditzen zaidala gaizki:... hori ez diot barkatzen?
|
|
|
Ongi iruditzen zait Unamunok, euskaraz bere mundua
|
adierazteko
zailtasunak zituela-eta, gaztelaniaren aldeko hautua egitea; ongi iruditzen zait egun batean Gaztelaz maitemindu eta geroztik gaztelauak eta gaztelau lurrak euskaldunak eta euskal lurrak baino are gehiago maitatzea; baina, urrats haiek esplikatzeko —eta bere burua zuritzeko, azken batean—, gezurrak erabiltzea argudio gisa —bata bestearen ondotik erabili ere! —, hori bai irudit... hori ez diot barkatzen... zuri ere ez, Damaso!; aitortu ere, aitortuko baitizut, zure idazkitik honako aipu hau gertatu zaidala mingarrienetakoa:
|
|
2011
|
|
|
Bizi honetan zer egin erabaki behar genuen garaia iritsi zitzaigun, eta antzerkia egin nahi genuela erabaki genuen. Zoria lagun izan genuen, eskolan, gizarte langileak eta irakasleak bertako neska mutilentzako aisialdi ekintzak prestatzen hasi baitziren, eta, besteak beste,
|
adierazteko
zailtasunak zituzten haurrei adierazpide egokiak bilatzeko saioak egiten. Eta adierazpen tailerra egitea proposatu ziguten, haurrentzat, Abetxukon.
|
|
|
Autismoaren espektroko nahaste gehientsuenak haurrak hiru urte bete aurretik diagnostikatzen dira edota haurtzaroan zehar behinik behin; eta, eskizofrenia, aldiz, oso kasu gutxitan detektatzen da hain goiz. Gainera, autismoaren espektroko nahasteak dituzten pertsonek ez dituzte eldarnioak eta haluzinazioak izaten, afektibitatea
|
adierazteko
zailtasun handiagoak izaten dituzte eta, sarri, ahozko hizkuntzaren gabezia agertzen dute edota ahozko hizkuntza oso mugatua izaten dute.
|
|
|
Beren emozioak ulertzeko eta kontrolatzeko, besteek beraiengandik espero dutena ulertzeko eta enpatia
|
adierazteko
zailtasunak dituzte. Elkarreragin sozialerako eta aztarna sozialak irakurtzeko arazoak izaten dituzte.
|
|
|
Harremanetan hotzak eta formalak izaten dira; emozio eta sentimenduak
|
adierazteko
zailtasuna izaten dute. Adimenak agintzen du obsesibo konpultsiboengan, ez emozioak.
|
|
|
Bestearekiko desadostasuna
|
adierazteko
zailtasuna du, haren sostengua edo onarpena galtzeko beldurrez (baztertu egiten dira zigorraren beldur errealistak).
|
|
|
Baldintza horiek kontuan hartu behar dira haurren ur beharrak kalkulatzeko orduan, horiek izanen baitira edateko gomendioak ezartzeko oinarria. Horri guztiari gehitu behar zaio haurrek egarri sentsazioa
|
adierazteko
zailtasunak izan ditzaketela, eta, beraz, ura edatea arazo korapilatsua izan daiteke. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agentziaren (EFSA) iritziz, hauek dira haur txikientzako eta haur txikientzako ur premiak:
|
|
2012
|
|
|
Ondoren, inoiz ikusi edo entzun gabeko zerbaitek asaldatu duena bezala, begiak goratu zituen txunditu eta suminduta. Boterea, gobernua, gerra, legea, zigorra eta beste milaka gauzak ez zuten hitzik hizkuntza hartan adierazi ahal izateko, eta horrela ia gaindigaitza zen esan nahi zutena ugazabari
|
adierazteko
zailtasuna. Baina ulermen paregabea zuenez, behaketa eta elkarrizketa bidez oso jantzia, azkenean iritsi zen giza izaerak munduaren gure aldean egin lezakeena egoki ulertzera, eta guk Europa deritzogun lurraldeari eta batez ere neure herrialdeari buruzko zerbait berezia kontatzeko erregutu zidan.
|
|
|
Ezezagunez inguratuta egotea (beste paziente batzuk, profesionalak, etab.).? Pazientearentzat lagungarria ez den edo arrotza den giroan emozioak
|
adierazteko
zailtasuna. –
|
|
|
Hizkuntza: haur dislexikoak ikaskideen batez bestekoarekiko atzerapenen bat izan dezake hizkeran, eta
|
adierazteko
zailtasunak; batzuetan, esaldi gurutzatuez hitz egin dezake, hitz luzeak gaizki ahoskatu eta, estresatuta badago, totelka dezake. Oroimena:
|
|
|
Kaltetuenak ezin dira suspertu muturreko neke horretatik, intentsitate desberdinekoak izan baitaitezke, ezta atsedenean ere. Bi sintoma nagusiekin batera, gaixoek beste batzuk izan ditzakete, hala nola asaldura kognitiboak, gaueko atsedenean eta loan aldaketak eta ahoz
|
adierazteko
zailtasunak, Antonio Collado Bartzelonako Hospital Clinic eko koordinatzailearen eta FF Fundazioko (Fibromialgia eta neke kronikoaren sindromea duten pertsonen eta pertsonen Fundazioa) batzorde zientifikoko kide den Antonio Collado jaunaren informazioaren arabera. Fibromialgia:
|
|
2013
|
|
|
Edonola ere, Joxek bazekien emozio batzuk agertzea zein zaila izaten zen. Adibidez, ondoko bertsoan, emaztearen eta semeen heriotzek utzi zioten hutsunea gai tzat hartu zuelarik," danak eziñ kontatu ondo mingañak" aipa tzen du, hitzen bidez
|
adierazteko
zailtasunak eta ezinak nabarmentzen ditu, alegia:
|
|
|
Barruko gauzak
|
adierazteko
zailtasunak eta batez ere itzultze lanekoak aipatuz hastea, kasu honetan, berezkoa dela dirudi. Izan ere, Teresaren lanetan, barnera begiratzea funtsezko gauza bihurtu zen.
|
|
|
Askotan zailtasunak izaten dituzte mugitzeko trebetasun fin eta lodiak garatzeko, hala nola bizikletan ibiltzea, irristatzea edo lokarriak lotzea. Hizkuntza. Haur dislexikoak ikaskideen batezbestekoaren aldean atzerapenen bat izan dezake hizkeran, eta, gainera, gauzak
|
adierazteko
zailtasunak izan ditzake; batzuetan, esaldi gurutzatuekin hitz egin dezake, hitz luzeak gaizki ahoskatu eta estresatuta badago totelka dezake. Memoria. Nahiz eta epe luzera oso adeitsua izan (batez ere esperientziak, lekuak eta aurpegiak gogoratzeko), epe laburreko oroimenak ez du hain ondo erabiltzen, eta zailtasunak ditu aurreko egunean ikasitakoaz eta aldez aurretik bizi izan ez duenaz oroitzeko.
|
|
2014
|
|
|
Baina medikua jubilatu eta euskaraz ez dakien beste batek hartu du lekua. Bikote nagusi horrek ezin du medikuarenera bakarrik joan, haien gaitzak
|
adierazteko
zailtasunak dituztelako eta medikuaren gomendioak ez dituztelako ongi ulertzen. Baztan udalerri euskalduna izaki, bertako bizilagunen %80 baino gehiagok daki euskaraz, baina sei familia medikutatik biri baino ez zaie oinarrizko euskara eskakizuna exijitzen.
|
|
|
Autismoaren espektroko nahaste gehientsuenak haurrak hiru urte bete aurretik edo haurtzaroan zehar diagnostikatzen dira; aldiz, eskizofrenia oso kasu gutxitan detektatzen da hain goiz. Gainera, autismoaren espektroko nahasteak dituzten pertsonek ez dituzte eldarnioak eta haluzinazioak izaten, afektibitatea
|
adierazteko
zailtasun handiagoak izaten dituzte, eta, sarri, ahozko hizkuntzaren gabezia agertzen dute edo ahozko hizkuntza oso mugatua izaten dute.
|
|
2016
|
|
|
Definitu ezinezkoa naiz, hortaz; ezin dut zer naizen zermugatu (‘de/ finitzea’ hori da), ezin dut zer naizen zuzenean esan, esateak objektu bihurtuko baininduke. Hor dago pertsona (izatea) zer den zuzenean
|
adierazteko
zailtasuna; ezin da. Kontzientzian inperatibo morala txertatua duen subjektu morala, dio Kantek, aitortu egin liteke bakarrik, eta errespetatu.
|
|
2017
|
|
|
Nahaste honek, aurpegiko eskualdeari loturikogaitasun mimikoen narriadura dakar (Mohr et al., 2011), emozioak ulertzeko gaitasuna hondatzeaz gain (Piekartz eta Mohr, 2014). Ereduak, aho aurpegietako min kronikoa duten pazienteek beren emozioakidentifikatzeko eta
|
adierazteko
zailtasunak aurkituko dituztela baieztatzeaz gain, besteetan erehautemateko arazoak izango dituztela aurresaten du, beren nahaste sentsori motorraren ondorioz.
|
|
2018
|
|
|
Ez dut uste postestrukturalismoak idazketa autobiografikoaren heriotza adierazten duenik, baina agerian uzten du, hori bai,, nia? hizkuntzaren bidez
|
adierazteko
zailtasuna; izan ere, zuk irakurtzen duzun, ni, hori hizkuntzan pertsonen baliabideak arautzen dituen gramatikaren ondorio da.
|
|
2019
|
|
|
Bi multzo bereizi zituen: norberarekin lotutako arrazoiak (ohitura, ideiak euskaraz
|
adierazteko
zailtasuna, erosotasuna, borondate falta, lehen hizkuntza ez izatea?); eta arrazoi sozialak, inguruarekin edo gizartearekin lotutakoak. Bada, euskara ez erabiltzeko emandako arrazoi gehienak lehen multzokoak ziren, eta honek esan nahi du hiztunen ustez euskara erabiltzea, batez ere, norberaren esku dagoela.
|
|
|
. Eta inpaktu hori garuneko arteria batean gertatzen bada, «zirkulazioa blokeatu egingo da garuneko gune jakin batean, eta horrek iktusa izatea baldintzatuko du», esan zuen. Iktus bat gertatzen bada, erasandako pertsonak bat bateko ikusmen galera, hitzez
|
adierazteko
zailtasuna, gorputzaren zati batean sentikortasun eta indar galera, bat bateko buruko eta intentsitate handiko mina, ageriko arrazoirik gabe, bertigoa eta desoreka edo erorketak izan ditzake. Hauek izan daitezke sintomak elkarrekin ager daitezke, edo pazienteak horietako batzuk bakarrik izan ditzake.
|
|
2020
|
|
|
Beti bezala, zerbait falta delako sentsazioa, gertatutakoa eta bizitakoa hitzez
|
adierazteko
zailtasuna. Nola kontatu gaur pasatu duguna, pentsatzen genuenean New Yorken geratu ginatekeela nork jakin arte, kale guztiak hutsik eta guk zer egin jakin gabe, aspertuta eta estutasun itzelarekin!
|
|
2021
|
|
|
Adituaren aburuz, nerabeek komunikatzeko beste modu bat dute: beren sentimenduak edo frustrazioak
|
adierazteko
zailtasunak dituzte, portaera disruptibo edo oldarkorren bidez erakusten dituztenak. Teknologia berriak, gazteekin komunikatzeko bidea Gazteentzat, teknologia komunikatzeko beste modu bat da; horregatik, psikologoentzako tresna berri bihurtu dira.
|