|
2000
|
|
|
Naturaltasuna norberaren adierazpenaren araberakoa da.
|
Pertsona
bat zenbat etabiziago egon, hainbat eta naturalagoak dira haren mugimenduak. Gorputza espresiboa da berez, eta haren tonizitatea etengabe ari da aldatzen barne sentipen etasentimenduak adieraztearren.
|
|
|
|
Pertsona
baten kultura eta nortasuna elkarrekin eta hain nahasiak agertzenzaizkigu, ezen ezin bereizi baititugu praktikoki geure ekintzetan. Biak batera doaz, etanahiz eta teorikoki bi kontzeptu ezberdini erantzun, gaurko artikulu honen helburuetarako gauza bera direla esan dezakegu.
|
|
2001
|
|
|
|
Pertsona
batek (edo herrialde multzo batek) epealdi batean 82 miliardo dolarreko zor berri bat bereganatzen du; hala ere, epealdi berean pertsona berberak (edo herrialde multzo berak) 18 miliardo dolarreko kopurua maileguz ematen du. Kontraesana bistakoa da:
|
|
|
NMFko autoreek herrialdeen zor nominalaren gutxitzea, 1000 100, kontuan izan dute, baina ez berorren aurreko gehiketa, 900+ 100 Eragiketa soil eta bakar batek, alegia, interes erabat nominalen ordainketak, herrialdeen zor nominalaren gutxitzea eta aurreko gehiketa ahalbidetzen ditu aldi berean.
|
Pertsona
baten egoiliar edo herrialde zor monetarioa berez ezin da gehitu: zorpekoei dagozkien ordainketa fluxu efektiboek (interesen gehiketa bat tasa gehitu batean) beren zama nominal edo monetarioen gehiketa defini dezakete soilik.
|
|
2002
|
|
|
Saihestu behar da inorbehartzea edo deseroso sentiaraztea.
|
Pertsona
batek MintzaTratu bat bainogehiago egin ditzake. Norberak aukeratu luke zeinekin nahi duentratua egin.
|
|
2005
|
|
|
Gizakiak bere ingurua edomundua esplikatzen duten zenbait ezagupen ditu, eta ezagupen horiek ziurtasunkognitibo bat ematen diote.
|
Pertsona
batek, ezagupen berriak lortzeko, lehendikdituen ezagupenak ordezkatu, aldatu edo osatu behar ditu. Ikaskuntza esanguratsualortzeko (ikaskuntza mekanikoki memorizatuaren aurkakoa da) aldakuntzabeharrezkoa da.
|
|
|
erabakia hartu behar duen taldeko kideek rol bat jokatzen duteerabakia hartzeko.
|
Pertsona
batek pertsona baikorraren rola jokatuko du, besteak ezkorraren papera(, deabruaren abokatua?) eta beste kide batekmoderatzaile papera jokatuko du. Rolak jokatu ondoren eta alderdi positiboak eta negatiboak ebaluatu ostean, erabakia hartzen da bozketa eginez.
|
|
2007
|
|
|
Guk uste genuen arrakasta handiagoa izateko pertsonek parte hartu beharzutela, motibazioa eta inplikazioa parte hartzetik zetozelako.
|
Pertsona
bat ezinbaita inoiz ere motibatuta egon ezertan ere parte hartzen ez badu. Eranaturalean sortu zen erlazio estilo bat mantendu nahi genuen; eta pertsonaguztiek jakin behar zuten zer egiten zuten, zergatik eta nola hobetu zezaketen.
|
|
|
|
Pertsona
baten kultura eta nortasuna elkarrekin eta hain nahasiak agertzenzaizkigu, ezen ezin bereizi baititugu praktikoki geure ekintzetan. Biak batera doaz, eta nahiz eta teorikoki bi kontzeptu ezberdini erantzun, gauza bera direla esandezakegu.
|
|
|
Kanario izeneko txorien hazkuntzazari garenean, betiere gaztelaniaz, canaricultura diogu, nahiz hitzak berezi samarradirudien.
|
Pertsona
batez, berriz, jantzia dela, jakituna dela esateko, cultivada ereerabiltzen dugu culta zentzuarekin, nahiz kasu honetan ez dugun erlijiozkoloturarik egiten, culto hitzarekin, alegia.
|
|
|
Espezifikotasunaren, adostasunaren, sendotasunaren eta haien artean egondaitezkeen konbinazioen arabera, behatzaileak barneko edo kanpoko kausakegozten ditu.
|
Pertsona
baten jokabidea espezifikotasun, adostasun eta sendotasunhandikoa bada, litekeena da kanpoko kausak egoztea. Adostasuna etaespezifikotasuna txikiak eta sendotasuna handia badira, berriz, litekeena dakanpoko kausak egoztea.
|
|
|
13.3 irudia.
|
Pertsona
batek senti dezake nazio harrotasuna bere aberriarenordezkari batek Olinpiar Jokoetan argazkikoa bezalako urrezko domina batirabazten duenean (argazkia: olimpiadas.fisica.edu.uy)
|
|
|
Bi teoria horien abiapuntu dira jendeak gizartemundua sailkatzeko erabiltzen dituen kategoriak.
|
Pertsona
batek bere burua kategoria horietariko batean sailkatzen duenean (gizarte klasean edo generoan, adibidez) eta kategoria horrekin subjektiboki identifikatzen denean, identitate soziala garatu duela esaten da. Identitate soziala autokontzeptuaren zati bat da, talde bateko kide izatearen kontzientziatik eta taldekidetza horrek gizabanaemozionaletik eratortzen dena (Tajfel, 1978).
|
|
|
|
Pertsona
baten irudia eraiki edo eraits lezakeen seinale bat da diogun ekintza edo fenomenoa. Sarritan, ekintzari aitortzen diogun balioa da horren egileari aitortzen diogunaren parekoa.
|
|
|
Diskurtsoan baieztatutakoaren berme eta babes moduan, aintzakotzat har daiteke hirugarren baten zina, aipatzen den pertsona hori sinesgarria den heinean entzuleentzat.
|
Pertsona
bat edo talde bat sinesgarria denean eta tesiarekin bat erabiltzen da autoritate argudioa diskurtsoan. Argudio horrek gogora ekartzen du pertsona edo talde horrek lehenago egindakoa, zeina ongi baloratzen baitu entzuleria jakin batek.
|
|
|
|
Pertsona
bat ezagutu dut [zortzi hizkuntza dakizkienA]
|
|
2008
|
|
|
|
Pertsona
batek duen egokitzapen gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen burujabetasun eta independentzia gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen bizi potentzialaren gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen egokitzapen gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen burujabetasun eta independentzia gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen bizi potentzialaren gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen egokitzapen gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen burujabetasun eta independentzia gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen bizi potentzialaren gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen egokitzapen gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen burujabetasun eta independentzia gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek duen bizi potentzialaren gaitasunarekin du zerikusia.
|
|
|
|
Pertsona
batek sorkuntzaren ostean ingurunetik eskuratzen duen esperientzia, ikaskuntza eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
batek sortzeko unean gurasoengandik genetikoki heredatzen duen gaitasun, muga eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
batek sortzeko unean ingurunetik eskuratzen duen esperientzia, ikaskuntza eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
batek sorkuntzaren ostean gurasoengandik genetikoki heredatzen duen gaitasun, muga eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
batek sorkuntzaren ostean ingurunetik eskuratzen duen esperientzia, ikaskuntza eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
batek sortzeko unean gurasoengandik genetikoki heredatzen duen gaitasun, muga eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
batek sortzeko unean ingurunetik eskuratzen duen esperientzia, ikaskuntza eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
batek sorkuntzaren ostean gurasoengandik genetikoki heredatzen duen gaitasun, muga eta ezaugarri multzoa.
|
|
|
|
Pertsona
bat baino gehiagoren ikuspegiak koordinatzeko gai eta elkarrekiko begirunean oinarritutako lankidetzarako gai bihurtzen da aro operazional konkretuko haurra. Adostasunez egindako itunetan oinarritzen dira arauak haurrarentzat:
|
|
|
|
Pertsona
batez edo bestez ari garenean aditzaren forma aldatu egiten dugu. Nabarmenduta dauden ondorengo zein forma esaten ditu zure haurrak?
|
|
|
|
Pertsona
batek lan saio bat irekita aurkitzen badu, ez du kontuaren pasahitza. Are larriagoa da arazoa irekitako lan saioa supererabiltzailearena baldin bada.
|
|
2009
|
|
|
Forma, berriz, ezda zirkularra izaten.
|
Pertsona
baten espazio pertsonalaren aurrealdeko distantziatxikitu egiten da burua albora biratzen duenean; baina, txikitze hori lehenera itzultzen da, berriro aurrera begira jartzen denean. Edozein tokitara doala ere, pertsonakberekin darama eremu pertsonal hori, eta eremu horretan sartu nahi dutenen aurreanbabestu egiten da.
|
|
2010
|
|
|
|
Pertsona
batek funtzionamendu multzo bat lortzen duenean, logikoa da pentsatzea posibilitate anitz eduki dituela eta haien artean ongizaterako gehien baloratzen dituenak aukeratu dituela. Hortik sortuko da funtzionamenduen gaitasunaren kontzeptua.
|
|
|
Hortik sortuko da funtzionamenduen gaitasunaren kontzeptua.
|
Pertsona
batek bere aurrean funtzionamendu multzo posibleakditu eta denak ezin dituenez hartu, funtzionamendu multzo bat aukeratu beharkodu, bere ongizatean eragin positiboena emango diona, hain zuzen ere.
|
|
2011
|
|
|
|
Pertsona
bat gor mutua bada eta irakurtzen badaki, epaitegian adierazi beharreko guztia idatziz egingo du. Idazten ezta irakurtzen ez badaki, orduan ere interprete bat izendatuko zaio.
|
|
|
1
|
Pertsona
batera mugatzen diren harreman pertsonal intimoen eta elkarrekiko konfiantzako harremanen edo haiekin harremanak edukitzeko desiraren gabezia.
|
|
|
Patologiaren zergatiak konstruktu sistemaren funtzionamendu desordenatuan eta konstruktuak errealitatera aplikatzeko modu desegokian aurkitu behar dira.
|
Pertsona
bat patologian murgildua dago bere konstruktuen kontrako ebidentzia nabariak egon arren, konstruktu horiei lotuta jarraitzen duenean.
|
|
|
Irudimenaren eta fantasiaren munduan erraz babesten da nahaste hau duena.
|
Pertsona
bat modu horretan baztertua sentitzen denean eta talde batetik bereizita jartzen denean, besteen erasokortasuna harengana zuzentzen da.
|
|
|
|
Pertsona
batek nahaste obsesibo konpultsiboa duen susmoa eduki daiteke: 1) Pertsona horrek egiten dituen erritualak eta jokabide errepikakorrak ondoeza eragiten diotenean, 2) jokabide horiek etenez gero haserretu egiten bada, eta 3) bere eguneroko bizimodu arrunta aurrera eramateko oztopo bat direla uste bada.
|
|
|
Mugako nortasunaren nahastea duena jasanezinak zaizkion informazioetatik babesten du pentsamendu dikotomikoak.
|
Pertsona
bat guztiz ontzat jotzen du eta une batez ahaztu egiten ditu haren alde txarrak. Pentsamendu dikotomikoa duenarentzat zaila da dimentsio jarraituen arabera pentsatzea, kategoria diskretuen arabera pentsatzeko joera sakona baitu.
|
|
|
|
Pertsona
baten sintomak eta nortasunaren bereizgarriak biltzen ditu ardatz anitzeko ereduak, pertsona horren funtzionamenduaren patroi osoa ezagutarazteko. Beraz, ardatz anitzeko ikuspegi honetatik ezinbestekotzat jotzen da nortasunaren egitura ezagutzea, psikopatologiako sintoma ezberdinak ulertzeko.
|
|
2012
|
|
|
Lan harremanen kontzeptua argia da, teknikoki.
|
Pertsona
batek enpresabatentzat, eta enpresaren lan aginduen menpe, borondatezko lana egiten dueneansoldataren truke, langile horren eta enpresa horren artean lan harremana dago, etabien arteko harreman horri lan zuzenbidea aplikatuko zaio.
|
|
|
Nazio batekopartaide izateko nahia edo borondatea alde batera uzten ditu.
|
Pertsona
bat euskaldunada, jaiotzez euskal arrazakoa bada; eta komunitate horretako partaide izateko nahiaedukitzeak edo partaide sentitzeak ez du berebiziko garrantzirik. Euskaldunak, gainera, kristaua, hitzezkoa, demokrata... behar du izan, horiek baitira euskaldunarenjokaerak, esentziak.
|
|
|
Nazio batekopartaide izateko nahia edo borondatea alde batera uzten ditu.
|
Pertsona
bat euskaldunada, jaiotzez euskal arrazakoa bada; eta komunitate horretako partaide izateko nahiaedukitzeak edo partaide sentitzeak ez du berebiziko garrantzirik. Euskaldunak, gainera, kristaua, hitzezkoa, demokrata... behar du izan, horiek baitira euskaldunarenjokaerak, esentziak.
|
|
2014
|
|
|
Eragin eta ondorio nonahikoak ditusubjektuarengan.
|
Pertsona
baten sexua ezin da besterik gabe murriztu eta mugatupertsonaren ezaugarri sexual lehen mailako eta bigarren mailakoetan; izan ere, pertsona baten sexuak funtzio orotan du eragina, biologikoan, sozialean, kulturalean, horien operazioetan ez bada, bai gutxienez horien esanahian.
|
|
|
|
Pertsona
baten ur beharren erdia soilik erabiltzen da janariak prestatu, edan edota higienerako; alegia ur edangarriaren kalitatea eskatzen duten erabileratarako. Urtean etxe bakoitzean 50.000 litro ur edangarri aurrez ditzakegu ahorako ura eta ur funtzionala bereiziko bagenitu.
|
|
|
Proba horrek sinesmen faltsua du izena, eta zuzen egin daiteke umea konturatzean posible dela pertsonek benetakoak ez diren sinesmenak izatea soilik.
|
Pertsona
batek ikertzaile bat dagoen gela batera darama umea. Hirurek panpina bat ezkutatzen dute tiradera batean, eta, ondoren, umearekin zihoan pertsona irteten da, umea ikertzailearekin utzita.
|
|
|
|
Pertsona
batek bere bizitza guztian edukiko dituen neurona gehienak haurdunaldiaren bigarren hiruhilekoaren amaieran eratzen dira, garunaren hazkuntza luzatzeko aldia hasi baino lehenago. Neurona heziketa abiadura guztiz bizkorrean gertatzen da.
|
|
|
|
Pertsona
batek eskizofreniaren sintomekin batera aldarte nahasteren bat badu, nahaste eskizoafektiboa diagnostikatzen zaio. Nahaste eskizoafektiboko sindrome depresibo edo maniakoa eta eskizofreniako sintomak agertzen dira; hau da, eskizofreniako sintomekin batera aldarte nahastea agertzen da.
|
|
|
|
Pertsona
batek eskizofreniaren beste bereizgarririk ez duenean, baina errealitatearekin bat ez datozen ideia iraunkorrak dituenean, eldarniozko nahastea duela esaten da. Pertsona horrek ez du eskizofreniako sintoma negatiborik, hala nola anhedonia edo umore lauaren sintomarik, baina hala ere besteengandik maiz bakartzen da, susmoak direla-eta.
|
|
|
|
Pertsona
batek bere ongizate fisiko edo psikologikoa mehatxatuta sentitzen du hainbat egoeraren aurrean. Egoera horietan agertzen den beldur erreakzioa da barne herstura.
|
|
|
Arriskuaren aurrean sortzen den bat bateko alarma da beldurra.
|
Pertsona
bat beldurtzen denean, egoerari ihes egiteko prestatzen da; haren odol presioa igo egiten da, eta bihotz taupadak bizkortu egiten dira.
|
|
|
3) Porrotaren kausak globalak ala espezifikoak dira?
|
Pertsona
batek porrot bat jasaten duen lehen unean bat bateko erantzun emozional bat eragiten du porrot horrek. Baina berehala gertaera hori zergati batzuei egozten die pertsonak.
|
|
|
Suizidatzeko hainbat modu daude.
|
Pertsona
batek bere buruaz beste egin dezake zuzenki: zubitik behera bere burua jaurtikiz edo lokian tiro bat emanez bere buruari.
|
|
|
|
Pertsona
baten loaldi sakona gutxitzen denean, handitu egiten da minarekin duen sentikortasuna. Alde batetik, min kronikoa duenak lo gutxiago egingo du; beste alde batetik, lo gutxiago egiten duenak minarekin sentikortasun handiagoa edukiko du.
|
|
|
|
Pertsona
baten izaera, kognizioak, afektuak eta portaera aztertzerakoan, bi estrategia erabil ditzakegu:
|
|
|
Batzuetan elkarrengandik independenteak izaten dira.
|
Pertsona
bat ager daiteke aldi berean deprimiturik eta mania egoeran (Cassidy, Forest, Murry eta Carroll, 1998). Polo biko nahasteak polo bakarrekoak baino goizago agertzen dira, pasarte laburragoak dituzte, krisialdien artean tarte laburragoak dituzte, berrizkatura gehiago dituzte eta maiztasuna txikiagoa da.
|
|
|
exhibizionismoa, fetitxismoa, frotteurismoa, paidofilia, masokismoa, sadismoa, trabestismoa, voyeurismoa, parafilia espezifikatu gabeak (nekrofilia, koprofilia, telefono eskatologia).
|
Pertsona
batek sarritan parafilia mota bat baino gehiago agertzen ditu, bat nagusia bada ere. Pertsona batek parafilia bat baino gehiagoren irizpideak betetzen baditu, denak diagnostikatu behar zaizkio.
|
|
|
Pertsona batek sarritan parafilia mota bat baino gehiago agertzen ditu, bat nagusia bada ere.
|
Pertsona
batek parafilia bat baino gehiagoren irizpideak betetzen baditu, denak diagnostikatu behar zaizkio. Parafilia batzuk beste nahaste mental batzuen ondorio izango dira; adibidez, nortasunaren nahaste baten edo eskizofrenia baten ondorio.
|
|
|
|
Pertsona
batek, exhibizionistatzat hartua izateko, gutxienez 6 hilabeteko denboraldi batean agertu behar ditu joera hauek: bere genitalak espero ez duen arrotz bati erakustea inplikatzen duten fantasia sexual errepikariak eta oso kitzikatzaileak.
|
|
|
|
Pertsona
batek kitzikapena eta atsegina lortzen ditu beste pertsona bati sufrikario fisikoa edo psikologikoa eraginez. Horrela, Sadeko markesak() krudelki tratatzen zituen biktimak atsegin sexuala lortzeko asmoz.
|
|
|
|
Pertsona
batek bestea behartzen du jarduera sexual jakin batera. Jarduera horretan beste pertsona horren gorputzeko zuloren batean zakila edo beste objekturen bat sartzen du.
|
|
|
Nahaste bipolarraren fase maniakoan edo drogaren bat hartzean gerta daiteke hori.
|
Pertsona
bat gai batean gehiegi zentratzen denean, absentzia mentalak gertatzen dira. Bere baitan gehiegi biltzen da, bere pentsamenduetan gehiegi murgiltzen da, eta ez du arretarik jartzen kanpoko kinadetan.
|
|
|
|
Pertsona
bat distraigarria da, arreta jartzeko gaitasun ezegonkorra duenean edo foku batetik bestera erraz desbideratzen duenean arreta, trauma baten, toxiko baten edo eskizofrenia baten eraginez.
|
|
|
|
Pertsona
batek paraprosexia du kinada nagusia ez den foku batera zuzentzen duenean arreta, edo desfase bat dagoenean hautematen den kinadaren eta arreta jartzen den unearen artean (eskizofrenia, eldarniozko nahaste paranoidea, trauma edo toxikoa). Arreta espontaneoa gehitzen da, eta borondatezko arreta gutxitzen.
|
|
|
|
Pertsona
bat zenbateraino sentitzen den ar edo eme adierazten du. Korrelazio handia du sexu biologikoarekin, baina ez korrelazio osoa.
|
|
|
Korrelazio handia du sexu biologikoarekin, baina ez korrelazio osoa.
|
Pertsona
bat bere sexu biologikoarekin ongi sentitzen ez bada, haren genero fisikoa identitate zentzuarekin ados ez badator eta beste sexukoa izan nahi badu, genero identitatearen nahaste baten aurrean gaude. Genero identitatearen nahasteak bi osagai ditu:
|
|
|
Opioide naturalek aldartea hobetzen dute, min sentipenak ezabatzen dituzte eta apetitua gutxitzen dute.
|
Pertsona
bat gosez akiturik dagoenean, opioideak liberatzen ditu. Era berean, gehiegizko ariketa fisikoak opioideen maila igotzen du.
|
|
|
Betekadak eskuarki ezkutuan egiten dira.
|
Pertsona
bat estresatua eta egoera disforikoan dagoenean gertatzen dira sarritan betekadak. Une batez disforia arindu dezake betekadak, baina laster errudun sentitzen da, depresioak harrapatzen du, eta bere burua mespretxatzen du.
|
|
|
|
Pertsona
baten datuen berehalako oroitzapena (h)
|
|
|
|
Pertsona
baten datuen oroitzapen atzeratua (j)
|
|
|
Arretaren asaldura kualitatiboen artean sartzen dira distraigarritasuna eta paraprosexia.
|
Pertsona
bat distraigarria da arreta jartzeko gaitasun ezegonkorra duenean: foku batetik bestera erraz desbideratzen duenean arreta (trauma, toxikoa, eskizofrenia).
|
|
|
|
Pertsona
batek autoinstrukzioen bidez alda dezake bere portaera; haurrari ere autoinstrukzioak erabiltzeak lagundu diezaioke bere portaera aldatzen, horrek autokontrola ematen baitio. Arreta gabezia eta hiperaktibitatearen nahastea duenak arazoak ditu autoinstrukzioen eta barne hizkuntzaren bidez bere portaera kontrolatzeko.
|
|
|
|
Pertsona
batek LABSa baldin badu, loaldiaren I. fasean haren arnasketaren anplitudea jaitsi egiten da, edo arnasketa eten egiten da. Zurrunga ozenak, apnea pausaldi luzeak, REM loaldiaren eta delta loaldiaren (III. eta I V. azpifaseak) gutxitzea.
|
|
|
|
Pertsona
bat lotan dagoenean, inguruko kinaden kontzientzia maila apala izaten du. Polisomnografiak bi fase bereizten ditu loaldian zehar:
|
|
|
|
Pertsona
batek egiten duen loaren eraginkortasuna faktore hauekin lotua dago: loaren faseetan gertatzen denarekin, loaren faseen arteko orekarekin eta lotan emandako denborarekin.
|
|
|
–
|
Pertsona
bat ezin daiteke alkoholiko bihurtu garagardoa bakarrik edanez.
|