|
2008
|
|
|
Nik azpimarratuko nuke zure euskaltzale ibilbide luzea, aberatsa eta aipagarria, zure biografian adierazten dena kontuan hartuz: 1) zenbait urtetan Québec en ondo bizi eta gero, Euskal
|
Herrira
etortzen zarete, 1980 hamarkada hasieran, indarrez eta egitasmoz beteta: euskaltzaletasuna orokorrean, eta Euskara bereziki, bultzatu nahian; 2) behin etorrita, zenbait egitasmo sortu eta/ edo indartu dituzu, mota eta maila ezberdinetakoak, ofizialagoak batzuk eta herrikoiagoak besteak, gehienetan modu nekezean, baina hala ere etengabe.
|
|
2009
|
|
|
Gaur, iraultza, aurrerapena, osotasuna berreskuratzea da, komunitatea, barruan eta kanpoan egin ere.
|
Herrira
itzultzea da gaur aldarri aurrerakoia, barneko eta kanpoko esteka komunitarioak sendotzea.
|
|
|
Une txar batean heltzen ari da kultura global kontsumista hori Euskal
|
Herrira
. Euskal hiztun herria, mende askotan ahultzen eta desegituratzen ibili ondoren, oso murriztuta, sakabanatuta eta indarge dago, eta dagoeneko ia ez da bere kultur bilakaera autoerregulatzeko gai.
|
|
|
1971 Ipar Euskal
|
Herrira
itzuli zen
|
|
|
1977 Hego Euskal
|
Herrira
itzuli zen
|
|
|
Zer ikasi handia daukagu Txilardegiren luman. Irlandaz dihardu, baina gogoak Euskal
|
Herrira
garamatza ezinbestez:
|
|
|
Hori bera izan zen Txillardegik eman zigun aholkua: " Euskal
|
Herrira
etor zaitezte eta itsas-ontziak erre itzazue"! Alabaina bera politikagintzan murgildua zen eta abertzale guztien beharra ikusten zuen.
|
|
|
Txanda Hego Euskal
|
Herrira
pasatuz, Ahalmentzea (empowermenta) euskara planetan zer den eta egindako bidea zein izan den azaldu zuten
|
|
2011
|
|
|
Iritzi hauek entzun nituenean behin Xabier Montoiari euskal rockaren gaineko dokumental batean entzundakoa etorri zitzaidan burura. Berak zioenez, 70 hamarkadan, Ingalaterran zegoela punkaren mugimenduak eraginda, Euskal
|
Herrira
itzultzea erabaki zuen, euskara ikasi eta musika talde punk bat sortzeko. Horrela sortu zuen, Josu Zabalarekin batera, 1981 urtean" Hertzainak" taldea.
|
|
|
Relaciones de bilingüismo (1972an argitaratua) deitutako ikerlana burutu zuen. Sanchez Carrionek soziolinguistikako ikerlanen tradizioa ekarri zuen Euskal
|
Herrira
, eta geroztik, erreferentzia izaten jarraitzen du" (Hernandez, 2010: 323).
|
|
2013
|
|
|
Hizkuntzen aukeraketan eragiten duten faktoreen gaia asko landu izan da soziolinguistikaren eremuan, eta faktore horiek sailkatzeko hainbat proposamen egin izan dira. Sailkapen horiek Euskal
|
Herrira
egokitu dituenetako bat Mart� nez de Luna (2001) izan da, eta hari horri tiraka Soziolinguistika Klusterrak (2009) gazteen hizkuntza erabileran eragiten duten faktoreak aztertu zituen.
|
|
2014
|
|
|
Familia ugaria eta amarekin bizi dena, lehen hizkuntzatzat gaztelania. Duela gutxi Euskal
|
Herrira
etorritakoa eta hizkuntza askorekin harremana (arabiera, katalana, gaztelania...). Euskara ikasten ari da, jarrera baikorrean.
|
|
|
Ama hizkuntza gaztelania. Hondurasen jaio eta 12 urterekin Euskal
|
Herrira
etorritakoa. Euskaraz mintzatzeko gaitasun osoa dauka, egun amarekin eta bere bikotekidearekin bizi da.
|
|
|
Ardatz honi itxiera emateko orduan, garrantzitsua iruditu zait migratzaileen kasua gogora ekartzea. Azken 4 urtetan Euskal
|
Herrira
etorri diren bi elkarrizketatuek aipatu dute, ezinbestekoa zaiela bertan guztiz integratu eta lagun artean partaide izateko euskaraz ikasi eta mintzatzea.
|
|
2015
|
|
|
Hau jakinda, ez da harritzekoa, 1980 hamarkadan, Mackey berak Euskal
|
Herrira
etortzea, EAEra (Euskal Autonomi Erkidegoa), orduko Jaurlaritzak eskatuta, nola plangintzatu hizkuntzak hezkuntzan eztabaidatzeko. Mackey ek berak esanda dakit, helburua zela:
|
|
|
— Euskararekiko interesatua zegoelako, nahiko erraza izan zaigu Fishman Euskal
|
Herrira
etortzea, guk eskatuta. Horren ondorioa da Euskaltzaindiak" Euskaltzaina" Fishman egitea (2007), adibidez.
|
|
|
Laurek noizbait Euskal
|
Herrira
etorri eta euskara erabiltzeko asmoa dute.
|
|
|
Euskara zertarako ikasten duten galdetuta, arrazoi nagusia %31, 8rentzat helburu akademiko edo ikerketazkoak dira, eta bigarren motiboa %24, 8 Euskal
|
Herrira
bidaiatzen dutenean erabiltzea. Hirugarrenik, lagun eta senideekin hitz egiteko ikasten du %11, 2k, eta euskal sortzaileak ulertzeko %10, 3k.
|
|
|
— %60, 8k Euskal
|
Herrira
bidaiatuko duela dio.
|
|
|
Gainera, inkesten emaitzetan dakusagunez, ikasleen gehiengoak etorkizunean euskararekin harremanetan jarraitzeko asmo ziurra du (%60, 7) edo agian harremanetan jarraituko duela dio (%36). Horietatik %17k gradu ondoko ikasketetan Euskara eta Euskal Kulturan sakonduz; %47k Euskara euren kabuz ikasiz; %60, 8k Euskal
|
Herrira
bidaiatuz; %51, 3k Euskara eta Euskal kulturarekin erlazioa mantenduz Internet eta sare sozialen bidez; eta %23, 8k senide eta lagunekin praktikatuz.
|
|
|
Euskararen kanpo zabalkundeari egiten dioten ekarpena eta hizkuntzaren nazioarteko irudian duten eragina bada. Hizkuntza logikoa dela era diote bik, eta egunerokotasuna duela, moldatu egiten dela, ez dela zaharkitua geratu, beste batek. g) Laurek noizbait Euskal
|
Herrira
etorri eta euskara erabiltzeko asmoa dute. h) Euskal Herriari edo euskarari buruz zuten iritzia aldatu die ikastaroak kasu batzuetan, ezagutza sakondu baina iritzia gehiegi aldatu gabe beste batzuetan.
|
|
2018
|
|
|
Euskararen alde €1 inbertsitzen den aldi guziz, beste 10€ berreskuratzearen kontra xahutuak dira. Euskalduntzen den herritar bakotxarentzat, 3,5 erdaldun datoz Euskal
|
Herrira
bizitzera. Lurralde antolamendua, etxebizitza politikak, turismoaren erakartzea...
|
|
|
2 Herrian euskalgintzaren eta udalaren artean dagoen sinergia eta tradizio luzeak eragile nagusien arteko konfiantza dakar.
|
Herrira
zabaltzen da eragile desberdinen arteko elkarlana posible dela, eta batasun giroak indartu egiten du jendearen gogoa.
|
|
2021
|
|
|
Hain zuzen ere, inertziak indartsuak dira eta publikoki adierazitako borondate politikoa ez da beti ekintzetan islatzen (Conseil de Développement du Pays Basque, 2018). Epe motzean, badirudi, Euskal Ikasketek eskaintzen duten aukeraz aparte, euskara menperatzen duten eta euskaraz ikasten jarraitu nahi duten ikasleak hego Euskal
|
Herrira
joan direla. •
|
|
|
Hala, abiapuntuan aipaturiko hipotesiak berresten direla esan daiteke. Hots, baieztatu ahal izan da ikerketan parte hartu dutenek jatorri estatuetako hizkuntza hedatuetan hitz egiten dutela, (ofizialak edota ez ofizialak) eta kolonizazioaren ondorioz presentzia handia duten hizkuntzak ere Euskal
|
Herrira
heldu direla. Horiez gain, zenbaitek hizkuntza gutxituak ere hitz egiten dituztela ere baieztatu da.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
etorrita, iritzi publikora heldu da krisi garaian administrazio publikoetatik egindako hizkuntza praktiken gaineko kezka eta kexua. Besteak beste, Euskalgintzaren Kontseilua osatzen duten erakundeek" Geroa Euskaratik" adierazpena plazaratu zuten 2020ko maiatzean," COVID agerian utzi dituen hutsune eta desberdinkeriei aurre egiteko dinamika" gisa definitu zutena.
|
|
2022
|
|
|
Eskualde mailan, eta turismoarekin lotuta, Ongi Etorri Euskararen
|
Herrira
kanpaina jarri zen 2021ean martxan (bideoak sare sozialetan, olana handiak herriko hormetan, binilozko itsasgarri denda eta tabernetan...), eta erakutsiko beharreko balio gisa aurkeztu zuen euskara. Kanpaina horrekin lotuta, UEMArekin batera antolatutako Bertatik bertara egitasmoak aukera ematen du jatetxeetan ere euskara ageriago egon dadin, gehienbat mahai zapi batzuen laguntzarekin.
|
|
|
Gehien aipatu direnen artean, honako hauek daude: hezkuntzan haur eta gazteen euskararen ezagutza maila egokia bermatzea, herritarren sentsibilizazioa eta erabilera ohituren finkapena, helduen euskalduntzea, esparru sozio-ekonomikoa, eremu digitala eta hizkuntzaren teknologiak, eremu ez formalean euskararen eskaintza (ikus entzunezkoak, kirola, aisia...) bermatu eta biderkatzea, Euskal
|
Herrira
heldutako migratzaileen inklusioa eta aniztasunaren lanketa, euskal kultura sistema (sorkuntza nahiz kontsumoa) sendotzea, eta hizkuntza eskubideen bermea.
|
|
|
Kanpoko hizkuntzen presentzia baxua da. Azken urteotan Euskal
|
Herrira
etorkin berri ugari iritsi bada ere, bestelako hizkuntzen erabilera ez da modu nabarmenean handitu kale erabileran. Arrazoietako bat izan daiteke, denborak aurrera egin ahala etorkin horiek bertako hizkuntza hegemonikora egiten dutela jauzi, haien hizkuntza albo batera utzita.
|
|
2023
|
|
|
Azkenik, aipatzen da," desiragarria dela euskara elkarte gehiago sortzea eta biltzea federaziora. Sarea Ipar Euskal
|
Herrira
hedatzea lehentasunezko eginkizuna da eta Nafarroa zein Arabako zenbait eskualdetako hutsuneetan eragitea ere interesgarria litzateke".
|
|
|
BAT aldizkarien ohikoa den bezala, gai monografikoaz gain badira beste artikulu batzuk ere Gurean atalean. Oraingo honetan, Espainiako lurralde desberdinetan jatorria izanik, Euskal
|
Herrira
XX. mendean heldu ziren immigrazio biztanleriaren kasu azterketa zehatz baten berri eman dute Belen Uranga, Paula Laita eta Asier Basurto egileek" 1950 etorkinen integrazio soziolinguistikoa Altzan" izeneko artikuluan. Bertan integrazioa soziolinguistikoaren oinarri sozialaren inguruko zehaztasunak emateko aukera izan dute.
|