|
2001
|
|
|
Telefonoan agertu zidanez, deklamatuko zutenak, hitzak ardi marrakaz mukurutzen zituzten" artzain poetak" ziren eta niretzat ez zen beharbada hain seinale ona.
|
Azken
urteotan, hiri goraipatuak ez zukeen sosik ekartzen eta hirira orduko edozeinen ametsa baserrira bizitzera joatea zenez, Euskal Herriak moderno itxura ezabatzen zuen kultura alorrean, laborari eta artzainen ikurrak erabiliz, hobetsiz eta kanpoan zein barnean kulturaren gailurtzat joz. Kantariek, poetek, artistek eta oroz bat sortzaileek mugimendu horretan, arraiki parte hartzen zuten, diru publikoak euskaradunen irudi arkaikoa garatzen laguntzen zuelako.
|
|
2003
|
|
|
–Ez dakit –esan zuen, aztoraturik–
|
Azken
urteetan herriko paisaiak pintatzen ibiltzen zen.
|
|
2005
|
|
|
Erokeria bat.
|
Azken
urtea arras isolaturik higatua zuen, besta eta neskarik gabe, Lila ezagutu zueneraino. Andde sustengatzen zutenekiko menskeria eta basakeria zenbait obratu zituen, heskualdunen kontra ziren izenik gabeko mukizu batzuekin:
|
|
|
Gerenak ezker eskuin mugitu zuen burua.
|
Azken
urteetan oro zen txatarra herdoila oxidoa Ibaizabaleko alboetan.
|
|
2007
|
|
|
Albert Labruquere eta Pierre d’Oihenartek ez zuten deus argitaratu, ez zuten deus idatzi, salbu igandeetako mezetako predikuak.
|
Azken
urteotan, predikuak erdaraz izkiriatzen eta oihukatzen zituztela azpimarra dezaket. Baina berdin zitzaidan, eliza ez baitzen nehoiz izan batzuek aldarrikatzen zuten Euskararen Etxea.
|
|
2010
|
|
|
Ez dut esango ederra zenik Veronique; bazuen hala ere erakartzen ninduen zerbait.
|
Azken
urteetan ikusitako emakume gutxiak batez ere kartzelazainak izateak horretan zerikusirik izango ote zuen galdetzen nion neure buruari.
|
|
|
|
Azken
urteetan jarraitu du euskal produkzioa irakurtzen, ariketa masokista samarra bihurtu bazaio ere. Gazteenen testuak ditu gogokoen.
|
|
2011
|
|
|
Bere lanaren parte zen hura, usain batzuk, irudi batzuk eta keinu batzuk, zehatzak eta zuzenak, errepikatzearen errepikatzez aski mekanizatuak.
|
Azken
urteotako teknologiaren aurrerapen itzelek keinu eta jarduera berriak etengabe ikastera derrigortu zuten –etxeko bibliotekan Javierren gustuko nobela saldoaren ondoan apalak leporaino betetzen zituzten kirurgia manual mardulak horren lekuko, AEBetako eta Australiako ikertzaileen artikuluak–, baina odola beti zen odola, eta ohiturik zegoen, bisturiaren marrazki zehatzera, mozketa kalkula... Besterik izango zen espaloiaren erdian odolusturik topatuko zuena bere senarra izatera.
|
|
2012
|
|
|
Herri honetan ez al du inork lanik egiten, erretxindu nintzen.
|
Azken
urtea lau hormaren artean igaro eta gero, min ematen zidan asteazken arrunt batean jendea kalean ibiltzen zela egiaztatzeak. Zakurrarekin paseoan han, hogeita hamabost urte inguruko neska gaztea, menturaz langabetua; ikasle adineko koadrila pare bat ere bai, txaparro eta guzti hondarretan luze jarrita, apunteak eskuetan zituztela; eskuinerago, bi gizonez eta emakume batez osatutako hirukote xelebre samarra; jubilatuak nonahi, aurrera eta atzera, binaka, bakarka eta baita taldetxotan ere.
|
|
2014
|
|
|
Antzerkia egingo zuen.
|
Azken
urte haietako zama guztia, bizkarrean zeraman pisua bildu eta antzerki pixka bat besterik ez zuen egin behar amaren aurrean, amak bere ibilbide akademikoa beste begi batzuekin ikus zezan.
|
|
2015
|
|
|
|
Azken
urteetan izandako elkarrizketa luzeak urri dira eta, aspaldi iraungitako Libertitzeneko afari haietatik at, guztiak, bi, Desegokituen Elkartearen gonbita jaso ostekoak: Markitosenean Lizaso eta bere lagunekin bat eta Odile Moresekin Purgatorioan izandakoa bestea.
|
|
2016
|
|
|
Ama zuen izeba.
|
Azken
urteetan bizikide eta zaintzaile izandako izeba zuen ama.
|
|
2017
|
|
|
|
Azken
urteetan, gizarte edo herri mugimenduetako zenbait adituk “mugimendu” kontzeptuaren ezegokitasuna aipatu dute. María Martínez EHUko soziologoak (2015), esate baterako, problematizatu du termino hori Estatu espainiarreko feminismoaz egin duen doktore tesian, eta “mobilizazio feministez” hitz egitea proposatu du.
|
|
|
{ 33}
|
Azken
urteetan zenbait artikulu bilduma atera dira diziplina ezberdinetako edukiekin, hala nola: Álvarez, Amaia; Lasarte, Gema (ed.) (2012) Genero eta gorputza euskal literaturan eta kulturan.
|
|
|
Arreta behinena estatuan jarri barik ere, instituzioetan presente (ordezkari politiko baina batez ere profesional gisa) egotearen beharra nahiko orokortua dago feministen artean, geroago jorratuko dudanez.
|
Azken
urteak, adibidez, oso oparoak izan dira administrazio publikoaren maila eta arlo askotarako programen eta planen jorraketan.
|
|
|
Ez gara inoiz lagunarte edo kuadrilla berekoak izan, baina beti izan dugu elkarren berri.
|
Azken
urteotan, biok kanpoan bizi arren, sarri antzean egin dugu topo auzoan, Martutenen, nor bere familia bisitatzera edo Pilarretako jaietara etorritakoan. Kalean topo egin eta hizketan hasiz gero, nirekin literaturaz mintzatzen zen auzokide bakanetakoa zen; edo bakarra, zehatz esateko.
|
|
|
Neure neurrian, jakina; Zumeta, Goenaga, Ruiz Balerdi eta horien mailatik urrun.
|
Azken
urteetan, ordea, zokoratuta geratu naiz. Tira, pintura bera geratu da zokoratuta, eta pintoreen artean maila beherenekoak gara galtzaile nagusiak.
|
|
|
–
|
Azken
urteetan gutxitan. Horietarako ere alfertuta nago aspaldian.
|
|
2018
|
|
|
Kafe bat hartuz hitz egiteko kontutxo bat omen da, ez dela luzea izango, baina berarekin bakarrik egon nahi duela.
|
Azken
urteetan buruari bueltak ematen ibili ostean, zerbait diola esateko. Sarak galdetu dio ea publikoan esan ezineko zerbait den.
|
|
|
Beraz, garapen ideologikorako garrantzitsuak diren eztabaida feministak sustatzen eta bideratzen ahalegintzen gara.
|
Azken
urteetan izugarri hazi eta zabaldu dira teoria feministen inguruan hausnartzeko guneak eta uneak. Gure aldetik, metodologia feministetan oinarritzen den ikerketa herritarra sustatu nahi dugu.
|
|
|
|
Azken
urteotan baina, gutxitu egin dira ezagutzari lotutako dinamika kolektiboak, eta kultura mediatikoak ere sustatu egin du izen abizenen kultura (adituen kultura), eta horrek egoera zaildu digu ekimen kolektiboei, ahotsa hartzeko eta ikusgarri izateko traba gehiago ditugulako. Horregatik, are eta beharrezkoagoa da ezagutza kolektiborako zirkuituak sortzea, eta ezagutza kolektiboaren legitimitate eta sinesgarritasunaren alde egitea.
|
|
2019
|
|
|
Asko kantatu dut sexuari buruz, harreman erotikoei buruz, mutil gazteekin normalean.
|
Azken
urteetan feminismoari buruz ere galdetu didate asko; baina hortik kanpora ez dut uste beste erregistrorik aitortzen zaidanik".
|
|
|
|
Azken
urteetan feminismoarekin identifikatu dira emakume bertsolari asko. Ideologia eta praktika feministek aukera eta indarra eman dizkietela nabarmentzen da haien esanetan, haien burua eta ingurua ulertzeko, bakardadetik irteteko eta elkartzeko, alternatibak pentsatzeko, esperimentatzeko, aliantzak sortzeko...
|
|
|
Edo Madrilera joan aurretik Berria n idazten nuenean, ondo jakin arren zeri buruz idazten ari nintzen, ez nuen patriarkatua, hegemonia, feminismoa, binarismoa... bezalako hitzik erabiltzen.
|
Azken
urteotan gero eta argiago azaldu ditut nire identitatea eta iritziak".
|
|
|
Distortsioa eta talka zegoen ni intimoaren eta publikoaren artean.
|
Azken
urteetan ari naiz neure buruari baimena ematen Ane zaurgarriago hori ere oholtzara eramateko. Segurtasun irudiaren eraikuntza bertso eskolako mutilen aurrean nik ere banezakeela demostratu nahi izatetik ere badator.
|
|
|
"
|
Azken
urte parean nahi baino gehiagotan entzun dut nire lekua nabarmentzen ziren gainerako neska bertsolarien araberakoa izango zela, eta estutu eta nekatu egin izan nau horrek. Ez dut sekula pentsatu leku bat daukadanik edo leku itxi bat denik; nik sentitzen ez nuen lehia saihetsezintzat planteatu izan dit jendeak, eta kezkatu egin izan nau pentsatzeak bertsokideren batek pentsa zezakeela konpetentzia hori sentituko nuela haren aurrean.
|
|
|
|
Azken
urteotan munduko industria boteretsuenak gorputzaren inguruan eratu dira (farmazeutikoa, kosmetikoa, pornografikoa, prostituzioa, arma industria...). Gorputza bihurtu da bai jendea kontrolatzeko bai aldarrikapenak egiteko bitarteko nagusia, eta komunitate sozial eta zientifikoaren baitan gero eta adostasun handiagoa dago:
|
|
|
Inoiz esan izan didazu oroitzen al zara, elkarrekin oheratu besterik ez zitzaigula falta.
|
Azken
urte hauetan nirekin bizi izan den emakumea nola ezagutu nuen ere kontatu nizun behin.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan, obra taoista klasikoren bat ere ailegatu da aita Zabalaren eskuetara, eta euskaldunen arteko lehia Wei Fulong agurgarriaren ikuspegi kulturaletik saiatu da irudikatzen. Ahalegin handirik ez du behar izan Sorondoren xisteraren ordez yin ikusteko, eta Trikuren besoan, berriz, yang.
|
|
|
Tarteanek euskararen aldeko apustu garbia egiten du, eta ahalegin hau arlo desberdinetatik aitortu zaie.
|
Azken
urteotan sari ugari jaso ditu: 2012ko Max saria euskarazko testu onenari Larria, kutsakorra eta mendebaldekoa antzezlanagatik; 2013an Patxo Telleriak Max saria jaso zuen euskarazko testu onenari Lingua Nabajorum antzezlanagatik; 2014an antzezlan honek Donostia antzerki saria ere jaso zuen; eta, azkenik 2015ean Pankreas antzezlanak Ercilla saria jaso zuen.
|
|
2020
|
|
|
Sekula ez dituzte haren hezurrak topatu.
|
Azken
urteotan hortxe aritu dira, bila eta bila, baina ezer ez. (EGOITZek bakarrizketa “bila eta bila” esaten duen bitartean KONTXA jasotakoak gordetzeko leku baten bila arituko da) Amonak esaten zidan gorpua azaltzen ez zen bitartean, berarentzat ez zegoela hilda.
|
|
|
Gainera, zuen marka, EuskoGourmet, zera, ba... oso gogoko dut...
|
Azken
urteetan zuen jakiak baino ez ditut jaten. (Zirraraz betea) Bono premier eta guzti daukat!
|
|
2021
|
|
|
Abesten ez denaren gaineko metaforizazioa ere eraikitzeke dago [25].
|
Azken
urteetan, emakume bertsolariak lan handia egiten ari dira zentzu honetan, beste gaitegi batzuen inguruko umorea esploratzen ari baitira. Hala ere, Garmendiari Ilintxetak egindako elkarrizketan bildu bezala (Argia,), “emakumeontzako arruntak diren gauza asko oraindik arrotzak dira gizonezkoentzat” [26].
|
|
|
Eta metafora bezala ere...
|
Azken
urteetan askoz gehiago, baina... (Labaka, 2017)
|
|
|
Bereziki Beari, Euskal Herri osoan zehar egindako joan etorriko bidaietan barre eginarazteagatik.
|
Azken
urteetan oholtzan nahiz oholtzapean konpartitu dugun guztiagatik.
|
|
|
Gero taldeak bere sorkuntza lanetan eten handia eduki zuen, nahiz eta urtero herrian Keinu leihoak ekimen artistikoa antolatzen aritu.
|
Azken
urteetan baina, Gaizka Sarasola taldekideak idatzitako obrek aukera eman diote taldeari berriro elkartu eta taulara ateratzeko.
|
|
|
|
Azken
urteetan poesiari loturik ezagutu dugu, gehienbat, bere bidea. Poeta gisa plazaratu dituen lanek kritika oso onak eduki izan dituzte, eta bere lekua egin dute generoaren euskarazko koordenatuetan, lehen aleetako forma aniztasuna gero eta gehiago naturarekiko harreman sakon batekin lotuz, Igor Estankonak aipatu izan duen bezala, “hitz gutxi batzuekin osotasuna deskribatzeko gaitasun berezko” batekin.
|
|
|
Lur pixka batekin estali zituzten batzuk.
|
Azken
urteetan horiek lurretik atera eta dokumentatzeko lan ugari egin dira inguruan.
|
|
|
Aitak amari soldaduskatik idatzitako gutunak ekarri ditu Arratek Iztietako garajetik, bi sorta dira, goma banarekin lotuta, “guk aurkitu genitzan utzi zituen hor”.
|
Azken
urteotan garajean altzariak egiteko atondu zuen tailerraren argazkia erakutsi dit, zehazki zein tartetan zeuden adierazteko. Dena zegoen biharamunean itzultzeko prest:
|
|
|
Mahatsak kanpaien aurretik edo ondoren jaten zituen, jaten bazituen, kanpaiekin batera inoiz ez.
|
Azken
urteotan behintzat ez zen mahaira mozkorra eseri. Edanda zegoenean bereziki tristeak ziren Gabonak; ondoren ere bai.
|
|
|
|
Azken
urteotan ilea mozten zizun pelukera ikusi dut aurpegia negarrak hanpatuta, zure argazkiari begira zintzilik daraman lepokoaren harria ukitzen duen bitartean. Ez dut bere izena oroitzen gaztetatik ezagutzen dudan arren.
|
|
|
|
Azken
urteotan hamar eta hogei zentimetro artean galdu zenituen tolesetan.
|
|
|
Zaila da jendearen aurrean mozkor batekiko maitasuna adieraztea.
|
Azken
urteotan maitatu izan zaitut, baina kontu handiz. Ez dakit mesfidantzarik gabe maitatzen, ergela izan behar da gero inor mesfidantzarik gabe maitatzeko.
|
|
|
Ohe barruan irakurtzen zuen, atril txiki batekin.
|
Azken
urtean mugikortasuna ere asko galdu zuen, egiten zituen paseoak osabarekin, baina gero eta laburragoak. “Komunera joatea ere kosta egiten zait egun batzuetan”.
|
|
2022
|
|
|
|
Azken
urteotan, zabal hitz egin da errefuxiatuen krisiaz, baina askok ez dakigu Europako herrialde bat ere ez dagoela errefuxiatu gehien hartzen dituen hamar herrialdeen artean. Are gehiago, errefuxiatu gehienek europar herrialdeek eragindako gerretatik ihes egiten dute eta, hori gutxi balitz, europar herrialde horiek armak saltzen dizkiete gatazka horietako eragileei.
|
|
|
Patxi isilik dator kopilotuaren eserlekuan, sabaiko heldulekuari eutsita, lursailei begira.
|
Azken
urteetan areagotutako gorreriak ingurukoengandik urrundu du. Rakel gizona parean ez balego bezala hitz egiten hasi zen egun batetik bestera.
|
|
|
Herriaren planoak beste tolestura batzuk ditu bilatzen dakienarentzat.
|
Azken
urteetan ezagutu ditu Migelek, lekuek beraiek aurkitu izan balute bezala bera, ate diskretu horiek egin izan baliote bezala kax kax berari: “Hemen gaude”.
|
|
|
Eta, emakumeek beraiek, ze autopertzepzio izan duten, zein sakon eta egiturazko sentitu mandatuak, rolak, proiektatutako irudiak eta beraiek proiektatu nahi zituztenak.
|
Azken
urteetan landa eremuko emakumeei eta emakume nekazariei egindako hamarnaka elkarrizketen ehuneko oso handi batean (batez ere landa eremuan jatorria dutenen artean), aho batez adierazi dute beraien familiako emakumeen presentzia, lana, sakrifizioa; eta, gehien gehienetan, aitortza falta. Lur gainean egon dira eta daude emakume nekazariak, baina ezagutzen transmisioa eta ahozkotasuna desagertzen ari diren honetan, lehenagokoen erregistroak ditugu faltan (grafikoak, idatzizkoak…); izenak, ezaugarriak, jakintzak.
|
|
|
Zorretan nengoen telefonoarekin.
|
Azken
urteetako krisi ekonomikoagatik itxiarazitako denda bateko bi eskaparateen arteko atarian geratu eta dei galduen zerrenda zabaldu nuen. Lehenbiziko zenbakiari eman nion.
|
|
2023
|
|
|
|
Azken
urteetan, Euskal Herriko Mugimendu Feministaren jardun zentrala bizitzak erdigunean jartzeko aldarrikapena izan da, zaintzari eta lan erreproduktiboari [3] zor zaien garrantzia emanez (ikus 2018ko eta 2019ko M8ko dosierra). Baina, nola ulertu dugu interdependentzia?
|
|
|
Euskal Herriko Mugimendu Feministak jakin izan du mugimenduaren parte diren subjektuen beharrizanetara egokitzen, eta hori dela-eta jarri du ezbaian emakume kategoria klasiko edo patriarkala izartxoaren(*) bitartez, feminismoa zis emakumeenaz aparte, patriarkatuak zapaldutako gorputz ororena dela aldarrikatuz.
|
Azken
urteetan, bollera taldeetan edota LGTBI taldeetan antolatu diren bolleretako askok ozen esan dute ez direla emakumeak, ez naturaz, ez subjektu politiko gisa, bollera emakume identitatearen azpikategoria bat izango balitz bezala. Lehenengoari dagokionez, muturrekoak diren bi planteamendu agertu ohi dira debateetan, maila berean esentzialismoaren produktu direnak:
|
|
|
Geroztik, udalak ekimena babesten jarraitu du, aurrekontuaren% 20ren bueltan ordainduz.
|
Azken
urteotan, antolatzaileek 1,4 milioi euro jaso izan dituzte dirulaguntza gisa Bilboko Udaletik, eta Eusko Jaurlaritzak 25.000 euro ematen dizkie konparaziorako, Aste Nagusiaren aurrekontua 2,3 milioi euro ingurukoa izan ohi da. Gainera, Ahoztar Zelaietak salatu izan duenez, Last Tourrek interes ekonomikoko taldeak sortu izan ditu% 40ko kenkariak izateko [18].
|
|
|
demokrazia parte hartzailea.
|
Azken
urteotan horrelako prozesu parte hartzaileetan herritarrok eta kultur eragileok izan dugu zer esanik, baina azkenean ekintza hasi baino lehen askotan erabakia hartuta zegoela konturatzen gara. Beraiek “demokrazia parte hartzailea” deitzen diote baina azkenean halako zerbait da:
|
|
|
Barrura begiratzeko momentua.
|
Azken
urteetan egindako lanaz hausnartzeko unea. Liburu hau idazteko garaia.
|
|
|
Biziki maite zuen antzerkia, eta modu oso aktiboan esku hartzen zuen inguruetako kultur ekitaldi ezberdinetan.
|
Azken
urteetan inguruko herrietako taldeetan aritzen zen antzerki zuzendari gisa. Piarres Larzabalen obra zuen gogoko eta haren antzerkiaren jakitun zen.
|
|
|
|
Azken
urteotan bertsogintzak egindako ibilbidearen ikusle eta parte hartzaile izan naiz era apal batean. Bertsogintzak niretzat beti estatus sakratu bat izan du eta izango du.
|
|
|
|
Azken
urteotan antzerki antropologikoa abiapuntutzat hartuz, beste herrialde batzuetako antzerkia aztertzeari ekin diot. Hala, Japongo noh eta kabukia, Indiako kathakali antzerki dantza, Baliko dantzak, orixa dantzak... ezagutu ditut, eta antzerkiaren zentzu sakratua eta beste dimentsio bat ulertzeko aukera paregabea bizi izan dut.
|