|
2009
|
|
|
Bere euskaltzaletasuna oso agerian
|
utzi
izan du beti, bai eta aitortu ere euskaltzaletasun horrek bulkatu zuela euskaraz bizitzera eta idaztera. Idatziei dagokienez, bi epe bereizten ahal dira, fraide izan zenekoa eta ondorekoa.
|
|
|
Mendiarekin zoramena zuen; eta mendiko artzain eta nekazariekin topo egitean hau galdetu eta beste hura esan ibili ohi zen. Jende orrekin izketalditxo bat egin gabe ezin
|
utzi
, eta izketaldi oiek bultza ninduten ontan sartzera.
|
|
|
Eta nola ahantziko, 2005eko maiatzaren 13an, Pello Esnal adiskideak eta biok Antoniorekin Xabierren egin genuen egun pasa hartan egin genion eskabide zehatza, bere artxibo handia Gipuzkoako Foru Aldundirako
|
utzi
, eta Auspoa sail osoa digitalizatzeko baimena eman ziezagun. Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta.
|
|
|
Antonio Zavala euskaltzain osoak
|
utzi
gaitu. Luze eta onuratsu jokatu du gure Akademian, 1964an euskaltzain oso izendatu zutenetik.
|
|
|
Zuberoako literaturaz jadanik hor daude batetik Txomin Peillenen Zuberoako itzal argiak liburua, XV, XVI eta XVII. mendeak aipu dituena, bestetik XX. mendekoez nire Zuberoako idazle zenduak. Bien artean hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan
|
uzten
dituena(...)
|
|
|
Jean Louis Davantek azaldu bezala, Zuberoako literaturaz jadanik hor daude batetik Txomin Peillenen Zuberoako itzal argiak liburua, XV., XVI. eta XVII. mendeak aipu dituena, bestetik XX. mendekoez nire Zuberoako idazle zenduak. Bien artean hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan
|
uzten
dituena, eta gainera nirean ez dago gaurko idazle bizien aipamenik. Beraz bi leize horiek bete zitzakeen obra orokor bat falta zitzaigun, agerturiko bi liburuen ekarpena bilduz ber denboran.
|
|
|
Sinesteek eta tabuek ere, hiztegian aztarnak
|
utzi
dituztela dio Txomin Peillenek, eta honela azaldu: Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin euskaraz etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak.
|
|
|
Bertan Onomastika eta Administrazioaren arteko lanez ari ziren hizlariak eta egin daitezkeen zenbait adibideen berri eman. Ikastaroan egindako gogo betetasun inkestak argi
|
utzi
zuen arratsaldeko saio praktikoa, interes handikoa, labur gelditu zela eta hori dela-eta bigarren bat antolatzea erabaki zen.
|
|
|
Lourdesen eman zuen lehen meza, 1958 urtean, eta apaiz bezala jardun zuen, Aizarnan adibidez urte baita Usurbilen ere. 1974an apaiz izateari
|
utzi
zion eta kazetaritzari ekin zion, buru belarri.
|
|
|
Alderdi txiki horren iraupena laburra izan zen, berea laburragoa, oker ez banago oraindik eta EAJ/ PNVra pasatu zen eta gainontzeko urteak jeltzale zintzo izan dela baieztatu didate. Bere abertzaletasuna ez zuela alderdikeriaz eramaten zin dagit, hain zuzen, nire ageriko bizitza politiko aktiboa
|
utzi
nuenean, begirunezko komentarioak Ardantza Lehendakariaren aurrean egin zituen, baita Deia egunkarian idatzi ere. Are gehiago,
|
|
|
Berak esan ohi zuenez errepublikanoa jaiotzez, Errepublikan jaioan alegia, baserritarren sindikatuaren biltegian aritutako apaiz langilea izan zen 1960eko hamarkadan, Francok Elizari eman ohi zion soldata jaso nahi ez zuelako. Apaiz izateari
|
utzi
eta
|
|
|
Hura zen Villasantek duela 30 urte Euskaltzaindira ekarri zuen taldearen kidea: Zearreta, Lizundia, Badiola, Artza... ez dira alboan
|
uzteko
modukoak Akademiaren historian. Horiek ahalbidetu eta ziurtatu dute urte luze eta latzetan Akademiaren zeregina eta presentzia.
|
|
|
Egun, hala ere, bera gure artean ez dugula, gogoratu behar ditugu hark
|
utzi
dizkigun lan egiteko moldea eta tenorea, erakundearen gobernamendurako eitea, giza legea eta ororen gainetik, adixkidantza eta leialtasuna.
|
|
|
Hots, beste Bonaparte bat, maila txikiagoan, haren antzeko kezkak zituena baina baliabide gutxiago eta, itxura guztien arabera, talentu eta formazio zientifiko kaxkarragoa ere. Dena den, ez naiz egokiena haren lanak kalifikatzeko eta, beraz,
|
utzi
dezagun horretan. Norbaitek egingo ahal du neuk baino hobeto!
|
|
|
Alabaina ez dugu etsi nahi, eta Zavalak
|
utzitako
ondarea lantzen eta egunero berritzen jarraitu nahi dugu, haren Auspoa ederrari eraginez ahal dugun mailan.
|
|
|
(Auspoa 213) liburua inprentatik irtetzearren
|
utzi
zuen Antonio Zavalak, 2009ko urtearen hasieran; eta geroztik argitara emanak dira
|
|
2010
|
|
|
Ez dugu aipatu gabe
|
utziko
ikerketa hauen iturrian paper garrantzitsua jokatu dutela Azkue Bibliotekan zaintzen dugun Uhlenbeck-en gutuneriak, Lacombe Artxiboan dagoena, zeinaren jabea Olaso Dorrea Sorrerakundea den; orobat, Euskaltzaindiaren artxiboan bertan dauden beste zenbait gutunek.
|
|
|
Lexikologia arloan egin du lan handiena. 1988an irakaskuntza
|
utzi
eta Bostak Bat lantaldean hiztegigintzari eman zion dedikazio osoa. 17 urte eman zituen lanean Adorez hiztegi sorta egiteko, Bostak bat taldearen barruan.
|
|
|
2009ko ekainaren 23a Christine Albanel ek lekua
|
uzten
dio Frédéric Mitterrand, kultura eta komunikazio ministro berriari.
|
|
|
Azkenean, Larreko bidegurutze ikusgarri batean, Lazarragaren oroitarria Benigno Arcauz Errasti Larreko kontzejuburuak eta Arabako Kultura diputatua den Lorena Lopez de Lacallek oroitarria agerian
|
utzi
zuten eta Arcauz jaunak eta Larreko lau umek larreatarrek izenpetutako euskerarekiko konpromisoa irakurri zuten, eta aluminiozko zilindro baten barruan agiria bildu eta estelaren ondoan lurperatu zuten biharko eguneko testigantzaz.
|
|
|
Gero erbeste garaian, Frantzian, Belgikan, Danimarkan, Hungarian eta Ingalaterran ibiliko zen kongresu, kurtso eta bileretan parte hartuz. Izan zen toki gehienetan gainera eta ahal izan zuen neurrian, estudio teorikoen ondorioz, gizakiak
|
utzitako
aztarnen bila ikertzen ari zen nekaezineko lan iraunkorrean.
|
|
|
Aztarnen bila etengabe aritu gure jakintsua eta pasatu zen leku guztietatik bere aztarna joriak
|
utzi
zituen gizon handi hark, On Jose Migelek, bai beraren lanetan eta baita berak formatu zituen ondorengo ikertzaile argi eta ikasiengan ere.
|
|
|
Zorionez, On Jose Migel bezalako jakintsuek
|
uzten
duten ondarea tinko eta irmo bizi ohi da jarraitzen duen gizarte osoan. Joxemiel, maisu handi, euskaltzain oso, bizi zaitez luzaro gugan, guztiongan!
|
|
|
Bukatzean Jon Artzak, Akademiaren argitalpenen banatzaileak, Euskaltzaindiaren argitalpen batzuk eskaini zizkien. Berek ere, liburu interesgarriak
|
utzi
zituzten Akademiaren bibliotekarako, Amerikako jatorrizko hizkuntzen gramatika eta egoeraz.
|
|
2011
|
|
|
Amaitzean, Jon Artzak, argitalpen banaketaren arduradunak, Euskaltzaindiaren liburu eta agerkari batzuk eman zizkien oparitan. Berek ere, esker onez, beren hizkuntzen gramatika batzuk
|
utzi
zizkioten Euskaltzaindiari.
|
|
|
Aurreko ostiralean, Euskaltzaindiak hil bakoitzaren amaieran egin ohi duen osoko bilkura bildu zen Gipuzkoako Foru Aldundian. Osoko bilkurak aztergaien artean izan zituen, besteak beste, Jose Antonio Arana Martija euskaltzaina joan den hilean hil zela eta,
|
utzitako
hutsarteak betetzeko izendapenak egitea.
|
|
|
1) idazleak oroimenak izendatzen dituen idatziak; 2) hurbiletik ezagutu zituen bere garaiko zenbait emakumeri buruzko aipamen eta balorazioak. Perpetuarentzat esan du Andres Iñigok merezimendu handikoak izan zirenak, bizitzea tokatu zitzaien lan ixil eta gogorrean erakutsitako indar eta kemenagatik; 3) idatzirik
|
utzi
zituen bertso batzuk.Bigarren kapituluan Perpetua Saraguetaren eskuidatzietan ageri den hiztegi hautatua eskaintzen da, Erroibarko hiztegia osatzeko eta euskal hiztegiaren corpusa aberasteko lekukotza interesgarria izanen delakoan, bai eta onomastika corpusa ere, aipatzen dituen hainbat leku eta etxe izenengatik.Bestalde, bi eranskin txertatu zaizkio liburuari: bata, gerra aitzineko garaian Baionako Eskualduna eta Donostiako Argia aldizkarietara igortzen zituen Mezkirizko eta Arizkungo dozena erdi bat kronika.
|
|
|
Horietako zati batzuk eta egin zitzaizkion elkarrizketa eta grabazioetatik ateratako zenbait informazio, Jose Mari Satrustegiren laguntzarekin, 1979 eta 1986 bitartean plazaratu baziren ere, Perpetuak idatzirik
|
utzitako
multzorik handiena argitaratu gabe zegoen.
|
|
|
Larunbaterako programatuta zegoen Benito Lertxundiren kantaldia bertan behera
|
utzi
behar izan zuten, azken orduan. Hala ere, Kepa Junkerak eta bere taldeak ezin hobeto bete zuen haren hutsartea; eta Urepelen bildu zirenek pozik hartu zuten Keparen emanaldia, eta bai dantzan egin ere gogotik aldian aldian, goizeko ordu txikiak arte.
|
|
2012
|
|
|
Beno, zu ondo ohituta zeunden horretan lehen ere, eta
|
utz
dezagun bere horretan, ez du gehiago merezi eta.
|
|
|
Beste zeregin askoren artean, Euskaltzaindiarekin kolaboratu zuen euskara batuaren eratze prozesuan, prozesu honen eragile nagusienetakoa izan zelarik. 1967an ETA
|
utzi
zuen. 1977an, behin Hegoaldera itzulita, politikagintzan murgildu eta ESB alderdiaren sortzaileetako bat izan zen.
|
|
|
Aztertze lanak modu ordenatuan egin ahal izateko, ibaiak bederatzi zerrenda nahiz mapatan sailkatu ziren eta emaitzan ere, zerrenda alfabetikoaz gain, aipatutako sailkapen hori eta zerrenda bakoitzari dagokion mapa eskematikoa ere eskaintzen dira. Antolatzeko irizpidea geografikoa izan da gehienbat, ahal izan den neurrian arrazoibide politiko administratiboak alde batera
|
utziz
.
|
|
|
Hauek dira V. Inkesta Soziolinguistikoak
|
utzitako
ondorioetako batzuk. Atzo, uztailaren 16an, hauek aurkeztu zuten:
|
|
|
Bizkaiko Aldundiak egin eta Deiadarra taldeari espresuki
|
utzitako
Gernikako bonbardaketaren 75 urteurreneko bideoa eman zen pilotalekuan, holako ikuskizunetarako tokirik aproposena ez bada ere. Eta herriko plazan, Donapaleu eta Baigorriko trikitilariak, Larraineko (Zuberoa) dantzariak, eta Herri kirolak:
|
|
|
Lanbidez Banco de Vizcaya n aritu zen bizi osoan zehar, baina bihotza literaturan izan zuen beti. Olerkari bezala hasi zen, gerra aurretik, eta poemak idazteari inoiz
|
utzi
ez bazion ere, gaur egun ezagunagoa da eleberrigile bezala: Arranegi (1958), Araibar zalduna (1962), Batetik bestera (1962), Jaioko dira (1984), Txurio txoria (1986) eta Irria galtzen denean (1987).
|
|
2013
|
|
|
Frantsesezko grafia egokituz gero, hala nola gaztelaniaz, alemanez edo txekieraz egin den moduan, Nuakxot grafia legokioke. Gainera, Hego Euskal Herrian, ch hori
|
utzirik
, gaztelaniazko ch moduan (euskarazko tx) ahoskatzeari zabaltzen zaio bidea. Arabieratik transliteratuta, Naw, k??
|
|
|
Estatu hiriburua denez, aukera hori ez da egokitzat jo. Horrenbestez, lehenago erdibidean
|
utzitako
grafia egokitzapena bururatzea eta Nuakxot jartzea hobetsi da.
|
|
|
Agurtzane Azpeitiak azaltzen duenez, enuntziatu parentetikoak aztertzeko,, ikuspegi enuntziatibo pragmatikoa oso errentagarri gertatu zaigu, azterbide hau esatariak enuntziatuan
|
uzten
dituen hizkuntza lorratzak deskribatzera mugatzen delako, eta esatariaren lorratz horiek, inon agertzekotan, enuntziazio mailan eta modalizazio mailan eragiten dute (enuntziatu parentetikoek bete betean eragiten duten mailatan, alegia). Alderdi metodologikoei eta bestek egindako bideetan barrena ibiltzeari liburuko lehen hiru kapituluak eskaini dizkiogu?.
|
|
|
Inguruabar horretan, ikerkuntzarako interesgarri gerta daitezkeen lan batzuk, aurretik horiek argitaratzea pentsatu ez arren, adibidez tesiak edo bestelako obrak? beste aldearen esku
|
utziko
dira, beti ere egileen eskubideak errespetatuz, behin berorien baimena lortu eta gero.
|
|
|
Bi erakundeek elkarrekin edo bakarka antolaturiko jarduerak egin ahal izateko, dituzten egoitzak edo ordezkaritzak elkarri
|
utziko
dizkiote, bereziki Bilbon kokaturik dagoen Euskaltzaindiaren egoitza eta Donostian kokaturiko Luis Villasante Euskararen Ikergunea.
|
|
|
Emeritu izateko, 75 urte beteak izan behar dituzte euskaltzain osoek. Esan bezala, berak
|
utzitako
hutsunea betetzeko, Itziar laka eta Jabier Kaltzakorta proposatu dituzte.
|
|
|
Aurreko bi urteotan Araban eta Ipar Euskal Herrian ere egin zirela gogora ekarri du Sagrario Alemanek. Eta Araban eta Ipar Euskal Herrian bezala, jardunaldi hauek prestatzeko, Euskaltzaindiak euskalgintzako taldeak ondoan izan dituela argi
|
utzi
du. –Euskaltzaindiak esan du aurrera ere hauekin batean ari nahiko luke, talde hauen lanik gabe hizkuntza normalizazioa erdiestea ezinezkoa baita.
|
|
|
Gaur, azaroaren 7an, hil da Resu Orbe Monasterio, Bilbon, bere etxean, gaixotasun luze baten ondorioz. Euskaltzaindiko langile apal eta fina, aldi berean alaia eta umoretsua, arrasto sakona
|
utzi
zuen erakunde honetan.
|
|
|
Aitortza honen lekukotasuna eta emaitzak dira orain bildu direnak Jarein bilduma honetara, Labayru Ikastegiaren bultzadaz. Hortaz, hark
|
utzitako
sermoi andanaren hautaketa egin eta hauek eskaini dira, ohar eta guzti. Orobat, emaniko hitzaldiak, Eguzkitzaren lana osoturik gera dadin.
|
|
|
Irailean hil zen Jean Haritschelhar zen Literatura Ikerketa batzordeko arduraduna. Beraz, orain egindako izendapenarekin, berak
|
utzitako
hutsunea beteko du Ana Toledo euskaltzain osoak.
|
|
2014
|
|
|
dagokie. Hauei buruz Euskaltzaindiak esan nahi du ohartzen dela ez direla denak idazle guztiek egoera guztietan eta berehala onartzekoak, eta again bide zuhurrena pausokakoa dela, testu jaso eta formalenetatik hasiz, eta bigarren urrats baterako
|
utziz
ahozko erabilerei lotuenak. Hemen ere, senak eta egoerak erakutsiko dio idazle edo esatari bakoitzari nola joka arauok betetzeko erantzukizunean.?
|
|
|
Gaur, azaroaren 14an, Juan Madariaga Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakaslearen Sociedad y lengua vasca en los siglos XVII y XVIII (Euskara eta euskal gizartea XVII. eta XVIII. mendeetan) liburua aurkeztu du Euskaltzaindiak. Mikel Zalbideren esanetan, aurrera begira, ezinbestean erabiliko dugun materiala
|
utzi
digu Juan Madariagak. Kasu askotan, ikerketak egiteko orduan, hemendik abiatu da.
|
|
|
–Azkue oso osorik hartu eta xehe xehe aztertu. Hori da egiten ari garen lana, gero guztion eskura
|
utzi
ahal izateko?. Joan Mari Torrealdai euskaltzain oso eta Jakin taldeko kidearen hitzak dira.
|
|
|
–Txikitan euskaraz jakin ez eta bere maitasun eta ahaleginari esker geure herriko hizkuntza zokoratu eta mespretxatua berreskuratu zuen, orduko abertzale askoren iritziz, ezinezkoa omen zena. Hizkuntza hori landu eta poesia eta prosa lan ederrak
|
utzi
zizkigun, ordurarte euskaraz ukitu gabeko gaiak landuz, kale girokoak batik bat. Eta azkenik, zatibanaturik zegoen hizkuntza larreko hura batu eta hirira ekarri zigun, eskolarako gai, noranahiko gertu, Lizardik nahi bezala, ezinezko ziruditen gauzak bere ekinari esker azkenean lorturik?.
|
|
|
poetari, alegia. . Gabriel Arestik idatzi du liburuaren sarreran makina bat bertso lerro
|
utzi
zizkigun ezkutaturik bere lan oparo eta miresgarrian, eta pentsatu nahi dut ohikoa zuen probokatzeko gaitasun horrek eraman zuela gurekin olgeta egitera; jakingo zuela, alegia, noizbait iritsiko ginela, poeta eta hiria, elkar ezagutzera?. Gaurko ekitaldian, aldiz, eskerrak eman dizkie bere aurretik hitz egin duten guztiei.
|
|
|
Hala, zerrenda alfabetikoaz gain, aipatutako sailkapen hori eta zerrenda bakoitzari dagokion mapa eskematikoa ere eskaintzen dira liburuan. Antolatzeko irizpidea geografikoa izan da gehienbat, ahal izan den neurrian arrazoibide politiko administratiboak alde batera
|
utziz
.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, 2014ko abenduan, Eusko Legebiltzarrean zabaldu zen Gure Xabiertxo erakusketarako, liburuaren edizio baten hiru ale
|
utzi
zituen Euskaltzaindiak.
|
|
|
Honela esan du gaur Baraiazarrak: . Multzo harrigarria da, asko da,
|
utzi
diguna, baina ziur asko gehiago izango da asmoen, ametsen, desiren bizkar zorroan eginkizun geratu zaiona. Hori izango da, beharbada, ekintzaile handi eta idealista fin guztien zoria?.
|
|
|
Larzabalen bizitzaz ideia orokorra hobeto hartze aldera, Daniel Landartek hainbat ataletan banatu zuen bere hitzaldia: etxekoak; haurtzaroko bi etxeak; gerla denboran sortua; haurtzaroaz; soldadugoa Parisen; apaiztu orduko, gerlara joateko deia?; Hazparnen bikario; Zokoako erretore; Etxahun antzerkia eta besteak; euskaltzain oso; familia oso bat apaizetxean; abertzale ildotik; iheslariak eta elizkizunak; Piarres Larzabalek
|
utzi
digun uzta; eta azken hitza.
|
|
|
Antton Luku antzerkigile eta antzezleak adierazi zuenez,, antzerki lanek leku berezia dute literaturan. Irakurri ez ezik, erraten dira ere, eta argia ikusten dutelarik publikatzen dituzten gorputzek beste lengoaia baitarabilte denbora berean, ez daitezke erraz epai taulagaina ahanzten bazaie.Lukuren hitzetan, Antzerki aretoan tenorez jinik ere ez dira behatzaile oro batean sartzen obran eta berankor horien biltzeko egilearen artea da hemen eta han saihets eta gibel ate batzuk irekirik
|
uztea
, sentsibilitate horiek guztiek publikoa deitzen duguna osa dezaten iluna eginen deneko".
|
|
|
Horrela adierazi du gaur Miren Lourdes Oñederra Euskaltzaindiko Ahoskera batzordeko buruak, Donostian egindako aurkezpenean. Pilartxo Etxeberria batzordeko kidea ondoan zuela, gaiaren konplexutasuna agerian
|
utzi
du: –Ahoskera hizkuntzaren oso alor berezia da.
|
|
|
Hauek dira bere helburu nagusiak: aldizkari espezializatuetan argitaratzen diren artikulurik onenak aztertu eta hautatzea; goi mailako argitalpenak sustatze aldera, irizpide objektiboak mundu osoko argitaletxeen esku
|
uztea
; eta, horren guztiaren ondorioz, Web of Science plataforma, espezializatutako erakundeen lanaren isla bihurtzea.
|
|
|
Mikel Zalbide eta Joseba Lakarra euskaltzainak izan dira Koldo Mitxelenak
|
utzi
digun ondare aberatsa aztertu dutenak. Zalbidek. Euskara indarberritzea, Mitxelenaren aburuz:
|
|
|
–Koldo Mitxelena izan da, zalantzarik gabe, euskalari gorena?. Aurretik ere beste askoak egin duten bezala, Joseba Lakarra euskaltzainak ere argi
|
utzi
du: –Artean azaldu du ez zuten mailara eraman zituen euskal linguistika eta filologia, hainbat lan bikain osatuaz, hiru, bereziki:
|
|
|
Joseba Lakarrak gogora ekarri du eta honela esan du: . Euskaltzaindiaren unerik latzenetan (1950) erakundearen gidari ukaezina izan zen heriotzara arte (1987), Orotariko Euskal Hiztegia abiaturik
|
utziaz
. Azkueren hiztegia ordezkatzeko Erakundeak 50en erdialdera Mitxelenari egindako eskaria, haren hainbat hamarkadatako ikerketaren ondorioz eta Ibon Sarasolak gidatu talde lan eraginkorraren bidez Euskaltzaindiaren izenari lotua dabilen ikerketa lan erraldoi eta oparoena bilakatu zen?.
|
|
2016
|
|
|
Eta guk baiezkoa eman dugu, beharrezkoa dugulako elkarrekin gogoeta egitea?. Hala bada, lankidetzaren beharra azpimarratu du, argi
|
utziz
–ez garela sartzen gurea ez den arlo batean. Berak baino lehen, euskaltzainburuak ideia bera azpimarratu du:
|
|
|
San Nikolasetik Iralabarriko frantziskotarren egoitzara joan ziren gero umeak eta irakasleak eta, Gobernadore Zibilaren aginduz, hau ere
|
utzi
behar izan zuten. 1960 urtean etxe batean hasi ziren eskola ematen, gero beste batean...
|
|
|
Gainera, Xalbador Egunaren xedea ez da aldatu ordutik. . Gure nortasuna eta Xalbadorrek
|
utzi
zaukun mezua bizirik atxikitzea nahi dugu Euskal Herri osoan?, gogoratu dute Deiadarreko kideek.
|
|
|
Gainera, espedientearekin batera doan txostenak honako hau dio: Euskaltzaindia ere bada euskal hiztunen komunitateak ia bere osotasunean onartzen duen izaera zientifikoko eta linguistikoko erakundea, zeinaren esku
|
uzten
den euskara ikertu eta zaintzea, eta euskara batuaren eredua garatzeko proposamenak egiteko gaitasuna eta zilegitasuna aitortzen zaio, euskalkien ondarearen bizitasuna sustatzeko, eta, oro har, hizkuntzaren araztasuna, kalitatea eta batasuna behatu eta zaintzeko izaera linguistikoko gomendioak eta ekintzak planteatzekoa.
|
|
|
EiTBk ere laguntzen digu, publizitatea eginez, eta Euskaltzaindiaren babes osoa daukagu. Guretzat garrantzitsua da Akademiaren itzala eta hauspoa?, esan du kazetari eta euskaltzale azpeitiarrak.1977tik, Deiadarra elkartearen helburuak ez dira batere aldatu, hau da,, gure nortasuna eta Xalbadorrek
|
utzi
zaukun mezua bizirik atxikitzea Euskal Herri osoan?. Honela, Urepelen edozenbat ekintza antolatu dituzte.
|
|
|
9:00etan eta urtero legez, Xalbadorren etxola bisitatzeko txangoa antolatu dute; ostean, meza nagusia eta Joxemari Iriondoren hitzaldia (Emile Larre eta Teodoro Hernandorenaren bizitzak aletuko ditu kazetariak, Urepeleko eskolan); 11:30ean, Bilboko Salbatzaile dantza taldearen saioa, eta, ondoren, herri kirolak. Ordu bietan jarri dute bazkaria eta arratsalde parterako
|
utzi
dituzte bertsolariak eta erromeria. –Bazkari xumea izaten da, baina 300 bat lagun batzen ditugu urtero.
|
|
|
Eskuzabala eta zorrotza ere bai, baina maitagarria edozeren gainetik. Hutsune handia
|
utzi
zuen gure batzordean eta lagunen artean, adierazi du Joxe Mari Iriondok. Horrezaz gain, inoiz ez zuen ahantzi bere jatorria, ez zuen inoiz galdu laborari sena, bere herriarekin zuen lotura estua.
|
|
|
Honen guztiaren harira, Akademiak adierazi nahi du Ministerioan aurkeztu zuela Luis Baraiazarraren itzulpena, garaiz eta tentuz, eta Ministerioak itzulpena onartu zuela lehen galbahe horretan, ondoren, epaimahaikoei igorriz. Esan behar da lehen galbahean Ministerioak kanpoan
|
utzi
zuela lan bat, Xoán Abeleirarena, deialdiaren oinarriak ez betetzearren.
|
|
|
Guk okzitanieraren aldaera bat ez du dialekto hitza entzun nahi hitz egiten dugu, Arango okzitaniera, baina Arangoa esaten dugunean okzitaniera esaten ari gara. Gauza berdina da, baina gu geure aldaeraren defendatzaile sutsuak gara, arbasoek
|
utzi
zigutelako, gure lurraldean berba egiten dena delako. Hori bai, kohesio planteamendu bat ere defendatzen dugu, eta okzitaniera da, ezinbestez, gure hizkuntza estandar edo erreferentziala.Aitortu zuen, baita ere, beraien aldaerak duen babes juridikoa:
|
|
|
Helburu hau betetzeko beharrezkoak dira aberastasun hori garatzea ahalbidetuko duten baldintzak sortzeko formulak abian jartzea, hizkuntza aniztasunaren iraunkortasuna lortze aldera, gaineratu zuten prentsaurrekoan.Honela, euskara biziberritzeko sustapena ezaugarri duen lurralde honetan, Hiriburutzak hizkuntza gutxituen inguruan lan egiten duten eragileen sare batekin egin nahi izan du lan. Horretan guztian oinarrituz, DSS2016EUk Hiriburutza urteari amaiera emango dio hizkuntza aniztasuna lortzeko formula berriak legatu gisa
|
utziko
dituzten tresna batzuen aurkezpenarekin.Tresna horietako bat Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa izango da; beste bat Europako Hizkuntza aniztasunaren Foroa (UNESCO Etxearekin elkarlanean antolatutakoa); hirugarren bat Gutun zuria izango da (Anjel Lertxundi idazleak Donostian bilduko ditu hainbat idazle eta itzultzaile honako gaiaren inguruan hausnartzeko: hizkuntza gutxitu eta ez hegemonikoetako literatura eta beronen etorkizuna, globalizazio kulturalaren eraginpean); eta, azkenik, Euskaltzaindiaren mintegiak zarratuko du txanda.Honela, abenduaren 20an, azken 250 urteetan Donostiak izan duen bilakaera soziolinguistikoaren inguruko ikerketa lanaren emaitzak azalduko ditu Akademiak, bere Gipuzkoako ordezkaritzan.
|
|
2017
|
|
|
Haatik, gaur egunean esan daiteke konponbidean jartzeko osagaiak badirela euskararen Akademian.Bestalde, lau urte hauek esangura handikoak izan dira teknologia berrien alorrean eta Euskaltzaindiak gogoz eta indarrez jorratu ditu bere webgunearen bitartez euskararen baliabide linguistikoak, ikertzaile nahiz publiko zabala, nahiz halako gaietan interesa duen edonoren esku jarriz material hori guztia. Hor daude, besteak beste, atlasa, hiztegia, gramatika, literatura, toponimia, soziolinguistika edo euskararen estatusa, Euskaltzaindiak ematen dituen bestelako zerbitzuak ere bazter
|
utzi
gabe, Toponimia, Azkue Biblioteka eta Artxiboa, argitalpenak, komunikazioa. Egunero, gure webguneak jasotzen dituen kontsultak ikustea nahikoa da, alor horiek guztiak zein interes pizten duten jakiteko:
|
|
|
Eta, ezagutu izan da inoiz kargu ixterik? Hau da, euskaltzain batek
|
utz
dezake bere ardura. Ez, ez da ezagutu. Euskaltzain izatea borondatezkoa da eta ixteko modukoa ere bada.
|
|
|
Beraz, alderantzizkoa ere guztiz egingarria da, alegia, euskaltzain oso batek bere izate horri uko egitea, horretarako Osoko bilkuraren aurrean bere eskabidea aurkeztuz. Gaur egun, bestalde, egingarria da, modu berean, euskaltzain oso izateari
|
utzi
nork bere eskabidez, eta euskaltzain ohorezko izatera igaro, hori eskatzen badu euskaltzain oso izandako horrek, hirurogeita hamar urte bete ondoren.
|
|
|
Tartean izan ziren bertsolariak, gudariak, erredaktoreak, herrietako berriemaileak, kapilauak, olerkariak... Eta euskarari dagokionez, bizkaiera nagusitzen zela esan du Altzibarrek, aranismoz jositakoa". Bere hitzaldiak izen ugari
|
utzi
ditu agerian, 1937ko EGUNAn ibili zirenen izenak: Manu Ziarsolo, Augustin Zubikarai, Eusebio Erkiaga, Arizmendiarrieta, Alexander Mendizabal, I. Enbeita, A. Ruiz de Azua, Julene Azpeitia, Jule Gabilondo, I. Eizmendi, Tomas Agirre, J. Insausti, Federiko Belaustegigoitia, J. Abando, S. Alustiza, Arizmendi, Arruti, Arruza, Arozena, Astibia, Bariz, Murua, Urrutia eta abar eta abar.
|
|
|
Sorreratik Jokin Apalategi psikologia sozialeko katedraduna (UPV/EHU) izan da Uztaroren zuzendaria. Orain, ardura hori laga eta beste batzuen esku
|
utziko
du proiektua.
|
|
|
Filosofian lizentziaduna, Teologian eta Euskal Ikasketetan doktorea, Euskal Herriko Unibertsitateko irakasle izateari
|
utzi
eta erretiroa hartuta zegoen, aspalditik, Charritton. Euskaltzain urgazle izendatu zuten 1950eko urriaren 27an, eta euskaltzain oso 1985eko uztailaren 19an (sarrera hitzaldian Piarres Lafitteren bizitza eta lana gogoratu zituen).
|
|
|
Lanbide Eskolako zuzendari izan zen 1965 arte, lankide zituela Jean Louis Davant edota Txillardegi. 1965Ean, zuzendaritza
|
utzi
egin behar izan zuen, arazo politikoengatik.1967tik 1973ra bitartean Baionako San Amandoko erretore izan zen eta Fededunak (1968) taldea sortu zuen Jean Louis Davant, Jean Hiriart Urruti eta beste hainbat lagunekin. Frantziskotarren Jakin taldearekin ere harremanetan zen ordurako.
|
|
|
Frantziskotarren Jakin taldearekin ere harremanetan zen ordurako. ...rtu zuen, Piarres Lafitte, Jean Haritxelhar eta beste hainbatekin elkarlanean (ondorioz, Euskal Ikasketen Institutua sortu zen); eta 1972an eta 1973an Udako Euskal Unibertsitateko lehenengo jardunaldiak antolatu zituzten Donibane Lohizuneko Ravel lizeoan, eta jardunaldi horiekin jarri zen martxan UEU bera. (Lan aparta egin zuen Charrittonek Gramatika Batzordean) 70eko hamarkadaren erdialdean Eliza
|
utzi
, Aña Durruty aihertar erizainarekin ezkondu eta Baionara itzuli zen. Behin itzulita, Euskal Herriko Unibertsitateko irakasle izendatu zuten 1984an eta Filosofia Fakultatean eman zituen eskolak, harik eta 1987an erretiroa hartu zuen arte.
|
|
|
Pazkoko oporretan Baionako apezpikuak Charritton kargutik kendu zuen eta beste zuzendari bat igorri zigun.Gero, hogei bat urtez, Charrittonen bizitza franko nomada bilakatu zen, Parisen, Baionan, Parisen, Quebecen, berriz Baionan. Apezgoa
|
utzi
zuen eta Aña Durruty aihertarra esposatu.Elkarlaneko denboraldi berri bat hasi zitzaigun 1980 urte inguruan. Pierre Lafitte euskaltzain jakintsua zendu zitzaigun 1985eko negu bukaerantz.
|
|
|
Unibertsitateko irakaslanarekin lotutako askotariko liburuz eta materialez osatua dago dohaintza; horrez gain, berak argitaratutako eta bildutako artikuluak ere
|
utzi
dizkio Akademiari, hori dena aztertu, katalogatu eta behin betiko zerrenda egin dezan.
|
|
|
Hortaz, kale izendegia aldatzeko asmoa dauka Udalak. Kale izendegian aldatu eta zuzendu beharreko gauzak daude, orain arte ez zaiolako garrantzia gehiegirik eman kaleak modu jatorrean euskaratzeari. Sarri askotan, kalearen izena gaztelaniaz
|
utzi
eta azpian' kalea' jartzearekin nahiko zela uste zuten lehengo agintariek. Horregatik, Euskaltzaindiak egindako lana aztertu eta balioetsiko dugu, eta beharrezko diren eguneratzeak eta zuzenketak egingo dira.
|
|
|
1982ko akta batek jasotzen duen legez, honela
|
utzi
zuen idatzita Juan San Martin euskaltzainak, EIE sorrera araudiaren sarreran: Beste gabe, euskal idazleok ere, gogoan har:
|
|
|
Orduko hartan, elgoibartar idazleak hiru lerro nagusi ezarri zituen, eta ondorengo urteetan horiek garatzen ahalegindu da elkartea. 2018an kargua
|
utziko
du Osorok, eta elkarrizketa hau baliatu dugu 2014ko helburu haiek zertan diren jakiteko.Kargua hartu zenuenean, hiru lerro nagusi ezarri zenituen: gizartean elkarteak eta idazleek duten presentzia areagotzea, idazlearen estatusa babestea eta idazle berriak erakartzea.
|
|
|
2016ko azterketak emandako datuak oinarri hartu eta erabilerak dituen erronken gainean hitz egingo digute. ...k izan luketen harremanez hitz egingo digu, balore etikoetan oinarritu behar diren harremanez.Gai nagusi horretatik harago, hainbat artikulu irakurtzeko aukera eskaintzen digu zenbakiak: Literatura arloan, Beñat Sarasolak euskal literaturan izan diren literatura konparatuari buruzko lehen saiakerez idazten du. Gema Lasarte eta Amaia Serranok maskulinitate berriek euskal haur eta gazte literaturan
|
utzitako
aztarnetan arakatu dute. Jon Kortazarrek, aldiz, Gabriel Arestiren lehen argitalpenen inguruan izan ziren hainbat kontu argituko ditu. Gema Lasartek, kasu honetan Letizia Diezekin elkarlanean, eskolatan sortzen ari diren atsotitz berrien gainean egindako ikerketaren datuak aurkezten ditu.Sierra de Toloño, nexo de la Montaña y la Rioja AlavesaIkerketa honen oinarria, egilearen esanetan, sierra d... Bere ustez, esan gabe doa Sierra de Toloño edo Sierra de Nabarra direla forma zuzenenak.
|
|
2018
|
|
|
2016an, Luis Baraiazarra ohorezko euskaltzainari gertatutakoa gogoan, Itzulpen Onenaren Sari Nazionalaren oinarri arauak aztertu eta aldatzeko proposamena egin zion Euskaltzaindiak Iñigo Méndez de Vigo Hezkuntza, Kultura eta Kirol ministroari. Gogoratu behar da Baraiazarrari Itzulpen Onenaren Sari Nazionala eman ziotela 2016ko azaroaren 3an, Santa Teresa Jesusenaren idazlan guztiak euskaratzeagatik; baina, egun horretan bertan, Kultura Ministerioak balio gabe
|
utzi
zuen erabakia, itzulpenak Ministerioak berak aurretiaz ezarritako oinarri arauak betetzen ez zituelako.
|
|
|
Liburua idazteko, hamar hilabetean ikasi omen zuen euskaraz. Ikerketak gai horren inguruko zalantzak agertu baditu ere, behin baino gehiagotan
|
utzi
du agerian Materraren hizkera ez dela bere euskal idazle garaikideek erabilitako berbera; alegia, ondoko lapurtar idazleek zenbait ezaugarritan bederen bestelako hautuak egin zituztela.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak jaso zuen golardoa, baina bere hitzaldian argi
|
utzi
nahi izan zuen kolektibo zabal baten izenean jasotzen zuela sari berri hau.
|
|
|
Mikel Zalbide euskaltzain osoaren esanetan, aurrera begira, ezinbestean erabiliko dugun materiala
|
utzi
digu Juan Madariagak. Kasu askotan, ikerketak egiteko orduan, hemendik abiatu gara.
|
|
|
Jardunaldi honen helburua da horretaz mintzatzea, hots, euskara informalaren inguruan gogoeta egitea, euskalkiaren papera zein den, ahozko euskarak eta argotak nolakoa behar duen izan, gazte hizkerak??. Eta galdera bat
|
utzi
du airean: –Euskara batuak garapen izugarria izan du azken 50 urteotan, baina esparru formaletatik at, arautu gabeko esparruetan, nola jokatu behar dugu?
|
|
|
–Euskaldun askok H hori non dagoen ez dakielako, epeka joatea erabakitzen da?. Lehen epean, beraz, bokal berdinen artekoak (mihi, behe) eta bi adiera nahas bereizteko baliagarri zirenak (hura/ ura, haur/ ahur) aintzat hartzea proposatu zuten, hitz hasierako h a bigarren epe baterako
|
utzita
.
|
|
|
Iparraldean esan ohi dugun moduan, Txillardegik kartak nahasi zituen eta dimisioa eman zuen biltzarra pasa ondoren. Baina pasatzen
|
utzi
zuen, eta beharrik. Gaizki joanen zen bestela.
|
|
|
Bereziki, grafiaren aldetik.Euskara batuari, idazteko sortu zen euskara literario horri, alegia, gaitz askoren errua bota zaio.Bai. Jendeak ulertu behar du euskara batua momentuko euskara idatzia dela, eta mintzatzean askatasun handia
|
uzten
duela, baina betiere, elkarrengana hurbilduz, eta bereziki gure hiztegia zabalduz. Euskara Batuak arau batzuk betetzen ditu, denentzat berdinak.
|
|
|
Horretarako, argi eta garbi ezarri lirateke euskara sustatu eta erabiltzeko baliabideak, euskara jakin eta erabiltzeko neurriak eta, aldi berean, erabat saihestu, hizkuntza dela-eta izan daitezkeen bazterketak. Euskararen ikaskuntza eta erabilera bermatu behar dira, herritar bakoitzak hautatzeko duen eskubidea errespetatuz. Beste edozein hizkuntza bizi bezalaxe, euskara ere hizkuntza dinamikoa da eta, beraz, bizitzarako komunikazio tresna behar du izan, hala kultura nola gizarte komunikazioan. Foru Komunitatean gaur den egunean indarrean dagoen eremukako zatiketa linguistikoa alde batera
|
uztea
, horietarako guztietarako oztopo eta eragozpen besterik ez baita. Argi uztea euskara, hizkuntza ofiziala izateaz gainera, Nafarroako eta beste lurralde batzuetako hizkuntza berezkoa dela, eta, orobat, beste lurralde horiekin euskararen arloko gai komunetan lankidetza egokia antolatu behar dela. Hizkuntzaren etorkizunerako erabakigarriak diren erabilera esparruak finkatzea, nafarrek euskara erabil... Hartara, esparru horien artean daude administrazio publikoa, justizia administrazioa, dokumentu publikoak, erregistro publikoak, kontsumitzaile eta erabiltzaileei emandako informazioa eta publizitatea eta, orobat, euskararen erabilera esparru sozioekonomikoan ere sustatzea. Euskara erabiltzeko printzipioa, kalitatezko euskaran oinarritua eta komunikazio testuinguru bakoitzari egokitua, betiere Euskaltzaindiaren irizpideei jarraikiz, Euskaltzaindia arlo honetan kontsultarako erakunde ofiziala baita eta, aldi berean, berretsiz Akademiak hizkuntza arloan duen aginpidea.
|
|
|
Horretarako, argi eta garbi ezarri lirateke euskara sustatu eta erabiltzeko baliabideak, euskara jakin eta erabiltzeko neurriak eta, aldi berean, erabat saihestu, hizkuntza dela-eta izan daitezkeen bazterketak. Euskararen ikaskuntza eta erabilera bermatu behar dira, herritar bakoitzak hautatzeko duen eskubidea errespetatuz. Beste edozein hizkuntza bizi bezalaxe, euskara ere hizkuntza dinamikoa da eta, beraz, bizitzarako komunikazio tresna behar du izan, hala kultura nola gizarte komunikazioan. Foru Komunitatean gaur den egunean indarrean dagoen eremukako zatiketa linguistikoa alde batera uztea, horietarako guztietarako oztopo eta eragozpen besterik ez baita. Argi
|
uztea
euskara, hizkuntza ofiziala izateaz gainera, Nafarroako eta beste lurralde batzuetako hizkuntza berezkoa dela, eta, orobat, beste lurralde horiekin euskararen arloko gai komunetan lankidetza egokia antolatu behar dela. Hizkuntzaren etorkizunerako erabakigarriak diren erabilera esparruak finkatzea, nafarrek euskara erabiltzeko duten eskubidea bermatzeko. Hartara, esparru horien artean daude administrazio publikoa, justizia administrazioa, dokumentu publikoak, erregistro publikoak, kontsumitzaile eta erabiltzaileei emandako informazioa eta publizitatea eta, orobat, euskararen erabilera esparru sozioekonomikoan ere sustatzea. Euskara erabiltzeko printzipioa, kalitatezko euskaran oinarritua eta komunikazio testuinguru bakoitzari egokitua, betiere Euskaltzaindiaren irizpideei jarraikiz, Euskaltzaindia arlo honetan kontsultarako erakunde ofiziala baita eta, aldi berean, berretsiz Akademiak hizkuntza arloan duen aginpidea.
|
|
|
Baina, jende uzkur hauen belaunaldia euskararen gainbeherarena izan da. Gogor jarririk beren euskararen egiazkotasunaz, haurren euskararen erabilera desagertzera
|
utzi
dute halere, eta hauetarik bat naiz. Tokiko edo gutiengo hizkuntza ikasteak frantsesa ikastea trabatzen ahal duela aitzakia hartuz, hizkuntzalari askok erakutsi baldin badigute ere ez dela batere egia.
|
|
|
1968az geroztik euskara batuak ibilbide bizkorra eta sendoa osatu du, eta gizartearen esku
|
utzi
du euskara normaltasunez erabili ahal izateko tresna emankorra eta eraginkorra, erabilera arloa edo eremua edozein dela ere.
|
|
|
Hizkuntzarekin loturiko genero ikerlanak aztertuko dira mintegi horietan. Lehenengoaren eskutik (onomastikaz, hain zuzen) emakumeek toponimian
|
utzitako
arrastoaz eta Trentoko Kontziliora arte() emakumezkoen izenen erabileraz gogoeta egingo dugu; bigarrenean, Euskararen Herri Hizkeren Atlasean (EHHA) emakumezkoek izan duten presentzia jorratuko da
|
|
|
Markel Olano Gipuzkoako diputatu nagusiak gogoratu zuen Euskaltzaindia guztion ondarea dela, hots, Gipuzkoa eta Euskal Herria osoaren ondarea. Gertu du mendeurrena eta nabarmena da
|
utzi
duen oinatza gaineratu zuen. Euskara bidegurutzean dago:
|
|
|
osatutako erakusketan islatzen dira gizatalde honek pairatzen duen jazarpena eta haien eskubideekiko errespetua lortzeko dituzten zailtasunak. Hamar mugarri historiko azaltzen dira erakusketan, aniztasunaren errespetuan emandako aurrerapena agerian
|
uzten
dela, gaur egun. LGBTI pertsonak erailtzen, zigortzen eta hauen eskubideak bortxatzen dituzten herrialdeak ugariak direla ahaztu gabe?. Aratz Castro Ortzadar LGBTren koordinatzaileak adierazi du? 40 urte.
|
|
|
gipuzkera osotua; hau da, oinarri, gipuzkera, eta gainerako euskalkiak osagarri. Bere ahotsa ezabatu duen itxurara joz, gutun eleberria ontzen du, eredua gauzatzeko eginkizuna hamahiru eskutitz idazten dituzten bederatzi pertsonaien esku
|
utziz
euskal komunitateari zuzendu nahi dion proposamena mamitzeko lantegia. Gutun egile horietako bat (Medel Olazarreta) da ardi galdua, jaioterri zuen Leaburutik Kaliforniara emigratu ostean, protestante bihurtzean, artegitik atera zelako.
|