|
2000
|
|
|
Baina hemen, gainditu beharreko joera ugari dago oraindik eta ekimen erraldoietarako greba orokor bat hori da eta baztertua luke kontsentsu horretatik ateratzen den edozerk. Greba orokorra gizarte batek duen protesta erakusle sendoenetakoa da seguruenik, eta aurrera egiteko tresna ere izan daiteke, arrakastatsua den neurrian; gizartearen gehiengoak lan egiteari
|
uzten
ez badio, ostera, agitazio politikorako tresna bihurtzen da baina ez da greba orokor bat.
|
|
|
Popularrek edozer izan dute aitzaki EAJren aurka egiteko. Miguel Sanzen Gobernuak Akitania Euskadi Nafarroa Lankidetza Hitzarmena apurtu zuten Madrilgo ETAren atentatuaren ondoren, eta Iturgaitzek Ibarretxeren Gobernuarekiko harremanak hautsi zituen, Ibarretxek EHrekiko akordioa bertan behera
|
utzi
ez zuelako. Dimisio eskaera ere gogortu egin zen popularren aldetik, honetan sozialisten laguntza lortuz.
|
|
|
Duela hamar urte herri hedabideetan hutsik zegoen gunea baliatzean egon zen koska. Bada, oraingoan beste hainbeste egin nahi dugu Goienarekin, alegia, besteei aurre hartu, atzean
|
utzi
ez gaitzaten" diosku Mikel Irizar Goienako bateragileak.
|
|
|
Ziabogarik azkarrena tabernako barra aurrean hartzen du, garagardo aparra oso trago txartzat duelako. Txanpa harrapatu arte trainerua
|
uzten
ez duen patroia, untzia hondoratzea baino nahiago du ixilik behar lukeen edozein kapitain popatik hartzera bidali. Gauzak pentsatu bezala esateko ausardia du, gatz askoko hizkera, eta egiak (gatzak bezalaxe) erre egiten ditu zauriak.
|
|
|
Pernandoren egia dirudi, eta hala da. Gainerako ajenteak Elkartea, bertsozaleak, hedabideak, eskola, bertso eskolak, gizartea orokorrean aparte
|
utz
ez badaitezke ere, bertsolariaren ikuspegitik egungo egoera zertan den azaltzen ahaleginduko naiz. Nola dabil gaur egun bertsolaria?
|
|
|
Idazkera jantzi eta zail samar hori bat dator egilearen estiloarekin ere: oso gutxi dira nobelako gertakariak, batere ez elkarrizketak, barne gogoeta eta analisi xehe, zehatz ia obsesibo bat da testua, irakurleak lehenengo orrietan aspertuta alde batera
|
uzten
ez badu azkenerako ahalmen hipnotiko bat ere izan dezakeena. (Jakin 113)
|
|
|
Harremanen inguruko gaiak guztiz alde batera
|
utzi
ez dituen arren, oraingo honetan Montoiak hiri bat hartu du protagonista nagusitzat. Gasteizen kokaturiko hogeita bi ipuin eskaintzen dizkigu ipuin bilduma honetan:
|
|
|
Horra beste intelektual bat, bere langaiak bizitza pribatua ezertan ere aldadiezaion
|
utziko
ez duena. Bestelakoa da gaur omentzen dugun euskaltzain ez osoa.Aste bi ez dira euskaltzain ohorezko baten hiletan egokitu nintzela, lagun bati laguntzen.
|
|
|
Baina argi erantzunbeharrekoa. Euskaldunok bizirauteko geure azalpenetan argi
|
utzi
ez dugun zerbaitenaedo beharbada ahalegin txepelak egin ditugunaren adierazle zuzena. Euskal izaerazertarako?
|
|
|
Pasadizo txiki honek, bada, Joxeluisen hautuen berri ematen digu. Bere bizitzapublikoak antzematen
|
uzten
ez duen bizipenen itzala. Idatzita ez dagoena, baina, eraberean, pertsonaia publikoaren ezaugarriak erakusten duen jarrera.
|
|
|
Biharamunean itzultzekotan geratu zen aita, eta halaxe egin ere, baina AitaAtezainak pasatzen
|
utzi
ez.
|
|
|
Bada, hain sinesgaitz egin zitzaion kalterik egingo ez ziola adieraztea, ezen momentu batez Maitek gelara sartzen
|
utziko
ez ote zion beldurrez egon baitzen Txema. Baina azkenean bai.
|
|
|
...o hura egin zenidan, izenaren eta izanaren ingurukoa, jaun Marcel eta osabaren arteko bertze komentario haiek oroitarazi zizkidana, noiz eta aitak amari esmeralda bat erregalatu eta gai hartaz aritu baitziren; baina zure iritzia bertze ikuspuntu batetik zen, zeren eta zuk katoliko eta protestanten arteko borroka izugarri haiek baitzeneuzkan buruan, Zuberoako lurretan lantuak eta hil kantuak baizik
|
utzi
ez zituztenak, aiak eta hasperenak, intziriak eta nigar xopinak, eta, zure bihotzean, ausiki ezin minagoak:
|
|
|
AHANTZI egin zait lehen erraitea ezen korridako ikusleen artean ez genuela aitona Nikolas izan. Izan ere, alde batetik, bere erreuma hura zuen, gero eta handiagotzen ari zitzaiona —zenbatenaz festatik hurbilago, hainbatenaz handiago eta jasanezinago, egia erran, jelosiaren eraginagatik edo—, baina bazuen, bertzetik, barrenean halako ezinegon bat, bertze mota batekoa, bere iraganarekin eta etxeko iraganarekin lotua zegoena, edo egon zitekeena, eta bakean
|
uzten
ez zuena, bertze nonbait ere aditzerat eman dizudan bezala eta aitzinago ere hobeki ikusi ahal izanen dugun bezala.
|
|
|
Baina, bizimolde horrek nekatzen du eta ahitzen du, eta, hemendik aitzina, egonean egon nahi nuke, soseguan eta bake handian, mundua nehoiz baino neureago eginez, baina mundutik kanpoan banengo bezala... Ordea, beldur naiz urbiaindarrek bakean
|
utziko
ez ote nauten, hemen geratzen banaiz... Zeren eta nik ez bainuke iraganean gertatua berriro gertatzerik nahi...
|
|
|
Baina, ene ihardespenak kontent
|
utzi
ez balu bezala, berriro ekin zion:
|
|
|
Baina Antoniok, aisetasun eta erosotasun orotarik harat, ez zuen etsi nahi eta, indarraren eskastean ere esportzuak eta bizigogoak
|
uzten
ez zutela, erran zidan:
|
|
|
Eta nik hura aditu nion Piarres Oihartzabal kapitainari, eta, ai, nola eman nizkion eskerrak Jainkoari gau hartan, neure pena hura, infernukoa baizik ezin izan zitekeena, abisu eta gaztigu hutsean utzi zuelako... eta bakarrik
|
utzi
ez ninduelako, azken finean...!
|
|
|
Zeren, egia bada ere han desterruan burua altxatzen ari ginela, baratxegi ari gintuan aitaren asmoetarako eta, behin batean, harako erran hura egotzi zidaan, nehoiz ere ahantzi ezinen dudana: " Amets batek
|
uzten
ez bahau, guztia arriskatu beharra duk ametsaren alde", eta etxeko artadiak bekoz beko genituela, erabaki zian: " Burdina duk hemen etorkizuna, ez lurra!" Eta, etxeko ondasunak bertze molde hartan erabiltzen eta enplegatzen zituela, Laiotzako ola erosi zian.
|
|
|
Baina behin baino gehiagotan erran dizut, halaber, ezen bazuela aitonak barrenean itzal bat eta halako ezinegon bat, bertze mota batekoa, bere iraganari eta etxeko iraganari lotua zegoena, bakean
|
uzten
ez zuena eta barrendik jaten zuena, eta luzeago mintzatu nahi nizuke horretaz.
|
|
|
Eta aitak amari erran zizkion hondar hitzak oroitu nituen: ...raziana, sehiek eta menekoek didaten errespetua eta begirunea lekuko; eta bertze zer horiek, berriz... horiek jendearen asmakizunak dira eta atso zaharren erran merranak..." Ez dakit zergatik, baina ez nizkion aitari hitz haiek sinetsi... zeren eta bertze fabore haiek bainituen buruan, eta hiru hitz haiek arras betetzen zuten ene buru barrena, kontsolamenduzko hitz bakar batendako ere tokirik
|
uzten
ez zutela... Eta bai, banekien zer nolakoak izan zitezkeen bertze fabore haiek, kontu haiek ordu arte kezkatu eta antsiatu ez ninduten arren, osaba Joanikoten munduarekin eta jaun Marcelenarekin aski eta sobera nuelako artean, bertze nonbait erran dizudan bezala...
|
|
|
—Baina ni, egia erran, sakonean, ez nauk protestant; edo, banauk, baina katolikoek protestantei hats hartzen ere
|
uzten
ez dieten neurrian; zeren, Suitzan jaio izan banintz, Miguel Servet hil zuten herrian, nork daki katoliko izanen ez ote nintzen...!
|
|
|
Mutiko aparta, Unai, fidagarria arras. Zazpi urtetan harengatik sentitu ez nuen harrotasuna sentitzen ari nintzen abuztuko ortziral arrats horretan, kez beteriko autoan, anaia sastakatuaren oroitzapenak
|
uzten
ez ninduela.
|
|
|
Oraingoan, indar handirik gabe tinkatu nion eskaintzen ari zitzaidan eskua. Badakit ez zitekeela gauza handirik ondorioztatu izen bat, helbide bat eta telefono bat baizik irakurtzen
|
uzten
ez zuen paper muturretik, ezta gustatuko zitzaidalako promesa uherretik ere. Bertzerik gabe, abuztuko astearte horretako ordu bata inguru, Ttipik markatu tokia jo nuelarik, bertzelako laguna espero nuen.
|
|
|
Hamahiru urteen zedarria gibelera
|
utzi arte
ez dakit nola moldatzen nintzen. Litekeena da gau osoa hats batez egitea, lozorroan.
|
|
|
Nire boza berriz ere telefonoan ezagutzeak ez zuen, preseski, bozkarioz urtarazi. " Izenik ere ez duen hilotz arraio batengatik" lan egiten
|
uzten
ez zioten kazetariez gaizki erranka gaitzitu zitzaidan. Izerdi zurruzta ederra isuri nuen denbora gutian; Patxi argazkilaria gorputegiko bidean zegoen, neronek igorria.
|
|
|
Ekipaje estua zekarren: sekula santan luzatzera
|
utziko
ez zuen ilajea, larru beltzerako gostua, belarritako bat ezker belarrian eta bihotz geziz zauritua tatuatua eskuin besoan. Horiez landa, bi hiru jakingarri.
|
|
|
Handik hamar bat minutura, gutariko zaharrena zen ikusleak, esperientziaren ahoz, isiltasun txuri hura hausteko ausardia izan zuen. Esaldi terrible bat entzun ahal izan genuen orduan, kirolari haren patuari buruz zalantzabiderik
|
uzten
ez zuena.
|
|
|
Uste dut esana dagoela eta esana ez badago, birritan esana
|
uztea
ez da kalterako izango ni T. ko liburuzaina naizela, eta horrez gain baina betiere bigarren mailako jardun gisa, hainbat liburu argitaratzeko ausardia lotsagabea izan dudala, horrek, noski, nire buruari idazle izendatzeko eskubidea ematen ez didala badakidan arren. Banitatearen izana arintzearren, bat edo bat aipatzeari egoki deritzot:
|
|
|
Gabeziei begira, antzezlanak prestatuko dituzten idazleentzako eskolarik ez izatea kezkagarria da gaur egun. Batetik idazten trebatu eta bestetik hizkuntzaren alde dramatikoa landuko duen eskola hori abiatzea oso garrantzitsua da gaur egun, oraindik ere beste generoetan aritzen diren idazle apurrak baitira dramatikoari heltzeko tentazioa izaten dutenak. Eta sarietan irabazle gertatu arren, oso urrun egoten baitira aktoreek eta zuzendariek eskatzen dituzten baldintzetatik (edo erretorikoegiak, edo erritmorik gabeak, edo hitzaren garrantzian oinarrituta interpretazioari tarterik
|
uzten
ez diotenak...).
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen euskararen aurkako esaldien mamira. ...kako errektoreak euskarak kultura adierazteko ez zuela balio esan zuen, eta gainera, ezgaitasun hori hizkuntzarena berarena zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen
|
uzten
ez ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere modu berean iraungi zuela.
|
|
|
Era berean, gure burua gorde eta zaindu dugu, den arazorik ñimiñoena ere arautu eta aurreikusteko asmo handinahi eta arriskutsu horretatik babesteko. Nork igarriko, berriz, edozein koderi zabalera larregiko deritzoten horiek direla, betiere, legegileari egundoko zama ezartzen diotenak, deus ere
|
utz
ez dezan epailearen erabakipean?
|
|
|
Alabaina, badaude iraganari buruzko enuntziatuak, esanahia eduki eta egiazkoak edo faltsuak izan litezkeen arren, inolako arrastorik
|
utzi
ez dutenak. " 2000ko maiatzaren 3an Bengoetxeak botila bat ur edan zuen" horietako bat da.
|
|
|
Denari baietz esaten diote tailerretako arduradunak eta hezitzaileak. Dena da erraztasun itxura batera, baina ez da fio, ez du fidatu nahi, Castellonen ere ganorazko lanabesik edukitzen
|
utzi
ez ziotelako.
|
|
2001
|
|
|
Euskal Herriari bere erabakiak hartzen uztea, bere etorkizuna libre eta demokratikoki erabakitzen uztea. Azken 150 urteetan horregatik sortu dira gerrak hemen, erabakitzeko tarterik
|
uzten
ez duten ordenamendu juridikoak inposatu direlako. Gatazkak hortik sortzen badira, hori konpondu arte gatazkak jarraituko du.
|
|
|
Or, langille burrukan sartuek, arrixku ederretan... Or dabiltz beren zarpa zarretan, amari jersei bat erosten
|
uzten
ez diotenek, lehengoa soñean erabilli diteken bitartean".
|
|
|
Bi ezker baino gehiago daude herri honetan. Nik uste dut gure botoa ezkerreko botoa dela, eta arazo sozialetan guk hozka egin nahi dugu baina zoritxarrez ezin dugu egin komunikabideek eta horiek guztiek
|
uzten
ez dutelako, hori ezin da memento honetan aipatu ere egin. Nahiz eta mila gauza edo gauza bat egin, ez zara existitzen.
|
|
|
Torturaren erabileraren axola ezean agian, bestela ezezkoan nago. Melitonen garaian markak
|
uzteak
ez zuen arazorik sortzen, gaur egun aldiz bai, horregatik torturaren erabileran" hobekuntzak" eman dira, gaur egun arraroagoa da torturatutako pertsona batek ageriko aztarnak izatea. Hor dago aldaketa bakarra.
|
|
|
Orokorra zen Imanol Laspiurrek eginiko azken eskaera: " Ez dadukagu euskera geure ahulkeriazko jokabide merke bategatik bazterreratua hiltzen
|
uzteko
ez eskubiderik ez eta arrazoirik. (...) Zerbait egin dezakezutenok bil zaitezte, eta bai ikastolei, bai euskal giro oso bati benetako indarra eman hizaiozue, hori baita euskeraren aldetik Euskal Herriak eskatzen daukuna eta baita geroko gizaldiek.
|
|
|
Baina, halaz ere, Magritte k ezinezko mundu baten aurrean jarri gaitu. Euklidesen paseoa gelako barnealdea leihotik ikusten den paisaiarekin batu egiten da kabailetearen gainean dagoen pinturaren bidez, pintura barneko pinturak(" Enperadore eroa" ortzi mugan?) leihotik ikusten den paisaia errepresentatu du, eta juxtu lientzoak ikusten
|
uzten
ez duen zatia da pintoreak han pintatu duena, errepresentaturikoa errealitatean txertatua agertzen da haren izaera balitz bezala. Uste gabeko erantzunean ate batean pertsona baten soslaiaren hutsunea pintatu da, norbait joan egin da atea zabaldu gabe, joan egin da.
|
|
|
Bikoitza da hormaren metafora, bikoitza horma ispilu bihurtzen delako, bikoitza gristasuna ere kartzelan agertzen delako. Gartzelako poemak autobiografiaren barnean kokatzen den liburua dugu, eta erromantizismoak eskatzen duen eran egina, gainera, aurpegi eta mozorroaren artean zirrikiturik
|
uzten
ez duen autobiografia, norberaren egia kontatuko duena, zuzena, artea eta bizitza batera biltzen dituena, gauza bera balira bezala. Baina, badakigu, mozorroaren eta aurpegiaren artean beti dago aire kamara estua, eta hain zuzen ere, aire kamara horri deitzen diogu autobiografia, egiaren eta begiaren artean dagoen antzekotasunari.
|
|
|
Hau da, zu erabiltzen denean, testua irakurtzen duenari zuzentzen zaion elea dugu. Hurbiltasuna bilatzen duela espresabide honek aitortu behar, baina, era berean, kronika zaharren dei funtzioaren errepikazioa litzateke, bere lurrean geratu denaren irudimena pizteko elementua genuke hau, egunerokotasunak ikusten
|
uzten
ez duen berritasuna adierazten dio bidaiari nomadak lurrean erroturik dagoenari. Hona hemen horrenbestez euskal kanta ezaguna gogorarazten duen erabilpenaren adibide zolia:
|
|
|
(11) Kontuan izan da ur parkeetako sorosle eta begiraleak denbora guztian beren lekuan egoten diren kontuan izan da eta ordezko norbait
|
utzi gabe
ez alde egitea.
|
|
|
Horrela, ez da ordu artean zulatu behar, ez baitiogu denborarik ematen urdailari hartualdiaren eta hartualdiaren artean huts sentsazioa izan dezan. Otordu nagusietakoren bat (maiz gosaria edo afaria) alde batera
|
uztea
ez da osasungarria eta ez da egokia pisua galtzeko. · Zuntz askoko elikagaietan ugaria, asetasun eta osotasun sentsazioa handitzean gosea murrizteko.
|
|
|
Billetea izan arren, atera egin zuten lehen klaseko konpartimendutik. Enplegatu batek eraso egin zion eta trenetik bota, bere tokia europar bati
|
utzi
ez ziolako.
|
|
|
‘Itsastxakur gaixoa, kalentura hartu nahi eta zuk
|
utzi
ez, ze bihotz gutxi faunarekiko.’
|
|
|
Bestelako arrazoirik behar, beraz, mailegu aski desegoki horren sarrera eta segida esplikatuko badugu, eta honako aieru honek sakoneko funtsa ekar dezake axalera. Amatu horrek, bidea
|
utzi
ez badut, erabilera berezia du, maitatuk eta ez bezalakoa, eta maila ere bai, erabilera bezain  berezkoa. Hitz horrek, hona erraz gezurtakizun den ustekaria, ez du gehienbat âsekula ez duela esaten ez naiz ausartzenâ" haragizko" kutsurik.  Beste moduz, ez zuen garai hartako mutilak nahiz gizonak aldameneko neskatxa nahiz emakume hazia, ezkongai adina ezkondua (barka, orain, ez dakit zer sasi arrazoigatik, ezkongabe entzuten dena) gogoan edo/ eta eskumenean zuenean erabiltzen.
|
|
|
Ikusi duenak daki nolako agintea izan dezakeen hondamendiaren hondarrean gizontasuna besterik
|
utzi
ez dioten egiazko agintariak bere mutilen aurrean. Eta ikusi ez duenari igarraraziko dio zerbait Alec Guinness ek, gogoa zabalik badauka.
|
|
|
Zaharragoetarik zenbait ez ote gaude beti prest gazteek egin dezaketen edozein gauza ez aintzat hartzeko, gutxiesteko edo arbuiatzeko? Ez ote gabiltza guztiok elkar ezin ikusirik, lekua kenduko diguten beldurrez batzuek, lekurik
|
uzten
ez diegulako amorruz besteak?
|
|
|
Populazio hazkuntzaren estimazio kontserbakorrenak kontuan hartuz ere, argi dago energia renkontserbazioa eta energia berriztagarrien aurrerapen handiak ere ez direla nahikoa izango munduko gizartea sustatzeko. Mende honen bigarren erdian, ingurugiroan kalte gutxi egiten duten eta hondakin kaltegarririk
|
uzten
ez duten energi iturri berriak dira.
|
|
|
3. Euskalgintzak, giro honetan, argi izan behar duen lehen gauza da atzerapauso bakar bat ere ezin duela onartu. Euskal Herria euskalduntzeko egindakoa bidea, urteetan garatu den ekimena eta abian jarri ditugun gizarte erakunde bat bakarra ere atzean
|
uzteko
ez gaude.
|
|
|
Hori da, laburbilduta, maitasunik gabeko zientziaren sailean azaltzen den fundamentalismo zientifikoa, objektibotasun zientifikoaren postulatua, apriorismo huts nabaria, kosmosa eta bere fenomeno guztiak bi multzotan banatzen dituena: ‘zientziak badakizkienak ala zientziak jakingo dituenak’ Kontzientziaren arazoa bera ere kanpoan
|
uzten
ez duena, ‘zientziak jakingo du’ sailean baizik. Postulatu hori onartuz gero, zientziak ez du inolako muga edo oztoporik nahi duena baiesteko, isilik egon ordez.
|
|
|
Irria ezpainetan, zioen, behin izendatuko ez dudan unibertsitate bateko laborategi erraldoira eraman zuela jakintsu batek –honen izena halaber gordean atxikitzera behartua naiz–; analisia franko egin zizkioten han: odola, burezurra, mihia, ahots sokak, papoa, belarriaren malguak, aire hartzeko haragizko hodiak, eskuetako eta oinetako eri puntak izartu eta zenbakiak oro ordenadoreetan sartu, neurtzera
|
utzi
ez zuen behereko txistu teleskopikoarenak salbu, hau denboraren botereaz herdoilak jana izan arren. Aste zeken hartan, goizero ehun aldiz kanta zati bat aspertzeraino errepikatu behar zuen:
|
|
|
Beti harritzen ninduten, eguzkiaren oldarretik honen amore ematerainoko denbora zuhurki eta hertsiki planifikatzeko gaitasuna zeukaten jendeek. Eta baziren horrelakoak, destinoari, sorpresari edo nahigabe biluziari toki izpirik
|
uzten
ez ziotenak! Agenda belztuak aireratzen zituzten harroki eta ez zuten sekula deusetarako denborarik:
|
|
|
Eskuak kola lodiz apaindurik, afixetan agertzen ziren ezkerreko zein eskuineko hautetsien irri mardul eta faltsuak jasan behar genituen ondorioz, gohainak gontzetarik jauzarazi arte. Gasnaren bidea hurbiletik jarraituz, amaren hitzak gogoan, atzealdean" élevé en plein air" idazkiaren gainean zerri sano arrosa eta alegeraren marrazkia zekarren eta pasatzera
|
uzten
ez gintuen kamioi baten ipurditik kilometroak lerrokatzen genituen. Hasperen etsiaz berantetsia azpimarratzen genuen.
|
|
|
Gizona arras eruditua zen cum laude. Aldaketa soziologikoak hain erraz onartzen zituen Joanes hark ordea gaurko hamarkada nahasiari, kofesioa bederazkako sekretutik aitortza mutu orokorrera lerratzen
|
uztea
ez zion barkatu: ekintzaz ala pentsuz arraiki egin emazteen bekatuak entzutea izugarri maite zuen eta erran ezazu kontriziozko akta bat, ezkilen jotzera noan artean!
|
|
|
Hain justu, teloiak ezkutatzen duen atzealde horretan hasten da egiazko bizitza, maila guztietan interesgarria den bizitza. Ministro bat, jende arruntaren aurrean boterearen haragiztatzea dena, oso gauza gutxi baizik ez da, zinez… diskotekako atezaina bezalakoa da, sarrera ordaindu ez duenari pasatzen
|
uzten
ez diona. Hori baizik ez…
|
|
|
Berlusgoñi eta biok adar batetik kulunkaturik," hou Pitxu hou" ka zebilen gizontto aguretuari begira geunden. ...alamaren funtsa da norberak, bakarka eta bere eguneroko bizitzan, santu izan behar duela; baina besteen aurrean santu ez balitz bezala portatu behar dela, hau da, norberaren maila morala apaldu behar dela besteen aurrean, hurkoari laidorik ez egiteko, hain zuzen ere horrela jokatzea bertute gorenaren erakusgarri delakoan, inoren santutasunak gainerako bekatari gizajoak itsutu, bekaiztu, lotsagarri
|
utzi
ez ditzan; kanpoan uso, etxean otso horren ifrentzua bezalakoa edo litzateke: kanpoan otso, etxean uso.
|
|
2002
|
|
|
Oraingo honetan ere Nafarroa Behereko hiriburuan hasiko gara, Donibane Garazin. Hemen Iruñerako bidea hartuko dugu, Auritzeraino
|
utziko
ez duguna. Segituan Uharte Garazitik pasako gara.
|
|
|
Koldo Mitxelenari elkarrizketa bat egin eta euskara batuaren arazoa aipatu gabe
|
uzterik
ez zegoen, bistan da. Lau urte bazeramatzaten gainera, zorioneko batasun horretara zeraman bidean barrena, ez oztopo larririk gabe, eta honen guztiaren inguruan Mitxelena handiak zeukan ustea jaso nahi zuen Bengoetxek:
|
|
|
Izan ere, hain dago arina Yako, besterik ezin dakiokela gertatu. Dena den, lagun berri onak egingo ditu bidean, Yako haizearen nahierara inola ere
|
utziko
ez duten adiskideak, eta beraiekin joango da neskatila itsasoa ikustera, eta Aeziha deritzan hiri handi batera gero. Yakok ez ditu hiri handiak ezagutzen, eta belarriak estali behar izaten ditu hango zarata apaltzeko.
|
|
|
Utopia dirudi, baina duela mende bat inguru esklabutza bertan behera
|
uztea
ez zen kuestiona ezinezko premisa etikotzat hartzen eta gaur egun esklabutza praktikatzen denean izua sorrarazten digu.
|
|
|
Eliza eta klub batekiko lotura, alderdi politiko batekiko eta jarrera teoriko batekiko eta aukera arrazional batekiko. Lotura multzo bat, harreman txikikoak elkarrekin edo harremanik batere ez dutena, eta, inoiz itsu sinetsi ez dugulako, modu militante batean sinesteari
|
utzi
ez zaiona; salbaziorako babes berri batekin ere ez da ordezkatu, alegia, aldi berean salbazioa eta abangoardia den mezu batekin... (2000:
|
|
|
Mugetan sinesteak irudi bat errepresentatzea eta bere mugiezintasuna nahi izatea da. Pentsatzea, aldiz, errepresentazioak definitzea
|
uzten
ez duen errealitate bati aurre egitea da; mugaren barnean eta kanpoan mugitzea da; modu efektiboan eta politikoan onartu beharra dago dibertsitatea eta baztertua barnean, kanpotik eraikia izaten jakitearekin batera; jakin beharra dago ez daudela nortasun eta diferentzia zehatzak, bere testuingurua amaiezina baita eta botere jokoek etengabe aldatzen baitituzte; mugek ez dituzte soilik euren bideak... Herri bat soilik politikoki egiten da, historian.
|
|
|
Gutxi dira modernoak izateari utzi nahi diotenak. Ez da bitxia hori planteatzen dutenak nor eta modernoak izaten
|
utzi
ez zaien gutxi batzuk izatea.
|
|
|
Lagunen eta neutralen kasuan dosifikazioaren beharra dago, ahuleziarekin gertatzen denaren antzera. Arerioen kasuan, batzuetan ezkutatzea ona den arren, askotan bistan
|
uztea
ez da txarragoa izaten. Arerioaren indarra ezkutatu egiten da, norberaren menpekoak lasaitu behar direnean, edo arerioaren aurka bultzatu behar direnean.
|
|
|
Batzuetan esan ohi da, ezen eskandalu mediatikoa oso dela efimeroa: bizitza laburrekoa eta ondorio argirik
|
uzten
ez duena. Zenbait eskandalu tankera horretakoak dira.
|
|
|
Duintasun profesionalaren aurka doan praktika den arren, erabiltzen den taktika da, propaganda beltzaren antza hartzen duena, igorlearen nortasuna argi
|
uzten
ez delako.
|
|
|
Ogi zuriagaz eta osoagaz gertatzen dena gertatzen da albisteakaz ere: zuria gozoagoa omen da, iragazkitik eta galbahetik igarota; beltza osoagoa da, iragazkian eta galbahean berea den ezer
|
utzi
ez duelako.
|
|
|
Ez gaitezala orain garbai zu zure esanaz, ni nire esagiñaz. Oraindik bildu ez diranak, billatu ta berriak idatzi ba, ditzat, galtzen
|
utzi
ez ditzadan. Ongi izan.
|
|
|
¡ Ara or azkenian, agur jaunak! Illunpeko bidetik, bein joan ezkero etortzen
|
utziko
ez dioten tokira, badijuakigu.
|
|
|
araz azpilexikoa araz [ATZ] [FAK] dela esan dugu, atzizkia, aditzak faktitibo bihurtzen dituena. Honek, aldi berean, A12 jarraitze klasea hartuko du, hain zuzen ere beste faktitibo bat aplikatzen
|
utziko
ez duena. Adoin1 azpilexikoa 0 morfema bat da, [ADM] [ADOIN] informazioa duena (aditz mota:
|
|
|
Erregela bakarra da lexiko mailako r dardarkaria azalera iristen
|
uzten
ez duena: lekuzko izen bereziekin gertatzen dena.
|
|
|
Legezko oinordeko horiek ondorengoak edo, halakorik ez bada, aurrekoak eta, bi kasuetan, ezkontide alarguna dira, legez banandua ez badago. Haiei ondasunak geldituko zaizkie, jaraunspenik gabe
|
uzten
ez badira, eta hori ez da erraza, arrazoi objektibo batzuk eman behar baitira. Testamentua egiteak gauzak aldatzeko aukera ematen badu ere, ez da erraza senipartearen zurruntasunari ihes egitea.
|
|
|
Senideen eta lagunen artean ohikoena da maileguak hitzezko akordio soil baten bidez sinatzea inolako kontraturik gabe, baina ez da egokiena, horrela jokatzearen ondorio fiskalek eragiketa mailegu konbentzional batek baino gehiago garestitu baitezakete. Alde batetik, eragiketa definitzeko Ogasunak identifika dezakeen kontratu arrastorik
|
uzten
ez bada, Ogasunak opari bat dela interpreta dezake, eta, beraz, dohaintzen gaineko zerga ordaintzera behartu. Bestalde, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergari buruzko Legearen 6.3 artikuluak “onorosotasun presuntzioa” ezartzen duenez, Ogasunak uste du zenbateko guztia interesen truke ematen dela.
|
|
|
Igoera horrek banatu beharreko sariak gehitzea ere ekarriko du; izan ere, apustuak garestiagoak direnez, diru bilketa handiagoa izango da. Iturri horiek berek adierazi zutenez, prezioen igoerak jendea jokatzeari
|
uztera
ez eramatea espero dute. Estatuak kudeatutako jokoek 7.545 milioi euro baino gehiago sortu zituzten iaz, hau da, 2000n baino %9, 65 gehiago.
|
|
|
Babes elkarteetako arduradunak ez daude hain ados, eta harrituta daude; izan ere, maskotan dirua gastatu ondoren, herritar batek ez du azken inbertsiorik egin behar gorputza behar bezala kentzeko. “Jendeak tximiniak egingo dituen animaliatxo bat nahi du, eta ez dut ulertzen bizirik
|
utzi
ez baduzu hil orduko bertan behera uztea”, kexatu da Alacanteko Babeslekuko María Dolores Caballero. “Harekin bizi ondoren, maitea duzu; beraz, hobe da dirua hilotza errausteko edo hilobiratzeko gastatzea, edozein tokitan utzi ordez”, bat dator José Luis Jarríorekin, Kantabriako sozietate babeslearekin.
|
|
|
Elikagai gehiago edateak polifagia izena du. 6 Intsulinak glukosa zeluletara pasatzen
|
uzten
ez duenez, zelula horiek ez dute behar adinako energiarik.Beraz, organismoaren erreserba koipeak erre behar dituzte, energia iturri baitira. Gantzaren metabolismoaren hondar substantziak gernuaren bidez kanporatzen diren gorputz zetonikoak dira (zetonuria), eta usain nabarmena eragiten diote.Diabetikoa ez den haurrak ere zetonuria izan dezake karbohidrato ugariko elikagairik hartzen ez badu.
|
|
|
Horren ondorioz, balaztatze distantzia nabarmen murrizten da, eta, zenbait egoeratan, istripu larri baten edo ondoriorik gabeko balaztada sinple baten arteko aldea eragin dezake. Halaber, autoaren norabidea une oro kontrolatzeko aukera ematen du, gurpilen blokeoa asfaltoaren gainean kontrolik gabe “flotatzen”
|
utz
ez dezan. Eroale batzuk ez dira eroso sentitzen, balaztada estuenetan “tiratze” arinak nabaritzen baitituzte, eta, horregatik, ez da hain ezaguna haien eraginkortasun handia, nahiz eta egindako azterketek erakusten duten asmakizun horrek bizitza asko salbatu dituela.
|
|
|
Nire elkartasuna adierazi, eta, hobeto  babestu nahian, ilea eta bekokia laztandu niz  kion semeari. Bai berak onartu ere nire laztanak, negar egiteari behin ere
|
utzi
ez arren.
|
|
|
Lurreko baldosak eta alfonbra txikiak oinkada arin eta isilez zeharkatu zituen Mentxuk komuna ez besteko ateraino, eta Fonsecak aski itxita
|
utzi
ez ote zuen segurtasun faltaz, bultzada txiki bat eman zion. Fonseca komunetik itzuli zelarik, zigarro bana erre zuten isilean.
|
|
2003
|
|
|
Zer egin gehiago izateko? Bada, beharbada, zenbait galdera plazaratzen
|
uzten
ez digun ohorezko itun isila hautsi eta argi eta garbi mintzatzen hastea dugu," Euskararen etxea" n agertzen den bezala.
|
|
|
Torturatuak pubela du helburu, tortura prozesutik libratuko duen zakarrontzia, nahiz badakien deus ez duela honek. Zeren tortura bizipena da, bizipen bortxatua, ihesbiderik
|
uzten
ez duena. Torturatzaileen mendeko, bat zernahi sinesteko gauza da.
|
|
|
Enpresaburuek dute exijitu langileen erretiratzea, baldin 65 urte bete gabeak badira, baina, hala eta guztiz, aurrez jubilatzeko atea zabalik utzi dute, beherapen edo penalizazio batzuk onartzearen truke. Gaur egun gertatzen dena gerta ez dadin, hau da, 55 urtetik gorako langileek merkatu laborala
|
utz
ez dezaten, %3ko prima ezarriko zaie pentsioei 60 eta 65 urte bitartean lanean emandako urte bakoitzeko.
|
|
|
Futbolean jokatzen
|
uzten
ez zioten neska
|
|
|
Zortzi hamar urteko neska mutikoei zuzendua dago Aitor Aranaren" Klaudia eta baloien sekretua", neska oso futbolzale bat protagonista daukan kontakizuna. Zoritxarrez baina, neskei futbolean jokatzen
|
uzten
ez zitzaien garaian bizitzea egokitu zaio Klaudiari, eta bere adineko mutikoek baloiari nola ematen dioten begira egon behar izaten du. Neskatoa ez dago batere konforme egoerarekin, ordea, eta ahalegin guztiak egiten ditu berak ere futbolean aritzeko eskubidea duela mutikoei adierazteko.
|
|
|
Izan ere, bizpahiru auzokidek baino ez dihardute Iberdrolan lanean, garbiketa zerbitzuan, hain zuzen. Baina, batez ere, lo egiten
|
uzten
ez dieten zaratez eta leihoak itxita mantentzeko beharraz kexatzen dira auzokoak.
|
|
|
" bada bai, horrela da". Oso jarrera onean, esan zidan txapelketak zuloa uzten bazuen hiru milioi pezeta emango zizkigula, eta zulorik
|
uzten
ez bazuen, bi milioi. Baina zulorik ez zuen utzi.
|
|
|
Etxeko giroa, beraren okerreriak, etxeko emakumeak ama, arreba, neskame... emakumez inguraturik egon ei zen txikitan, aita itsas kapitaia urtean birritan edo izan ezik beti kanpotik baitzen, jatorduak... ditu mintzagai. Ospakizun handiek berebiziko gomuta utzi zioten barrenean; hala hitz egingo du jaurnartze egunaz, nahiz ahogozo onik
|
utzi
ez bere oroimenean. Fraileekin ikasi zuen kolegioko denboraz ere luze mintzo da.
|
|
|
Badauka jakin min apur bat ere, beldurtzen duena zer den jakiteko, baina hori horma bigunaren bestaldean dago, zirrikiturik
|
utzi
ez duen aldetik. Errazagoa da, naturalagoa, beste mandan dagoen puntutxoa handitzea eta, burua aurretik sarturik, aitaren bila hastea.
|
|
|
Jende gutxi zegoen, eta ez zuten gehiago behar. Itsas naietan surfzale pare bat, taula inoiz
|
uzten
ez duten horietarikoak, eta ur ertzetik ibiltzen jubilaturen bat, txakur bat, olatuei haginka egiten saiatu eta ahoa bitsez beteta zaunka egiten ziharduena. Ertzaintzaren helikopteroa birritan edo ikusi zuten ortzia zeharkatzen, holako egunetan, artean, sorosleen faltan, itsasaldea jagoten zutela.
|
|
|
: gantza pasatzen
|
uzten
ez duen paperean edo plastikozko ontzi ez hermetikoan gorde behar da, gehiegi lehor ez dadin eta, aldi berean, lizunak jo ez dezan.
|
|
|
Gertakari horien salaketak delitu ekonomikoekin zerikusia duten salaketa guztien %70 dira, lehen %30era iristen ez zirenean. Baina iruzurren bolumena handitzeaz gain, engainuaren armak ia paraleloan dibertsifikatzen dira, eta zaila da delitugileen bideari jarraitzea, metodo tradizionalak ere
|
uzten
ez baitituzte. Finantza erakundeak dira kalteturik handienak, nahiz eta ziurtatzen duten iruzur hori ordainbide horrekin egindako transakzioen gutxieneko zatikia dela, “ehuneko bat baino gutxiago”.
|
|
|
Estrategia horien aurrean, adituek kontsumitzaileei gogorarazten diete light zigarretak ez direla normalak bezain txarrak. Izan ere, erretzaileek ohitura
|
uzten
ez saiatzeko edo beregana itzultzeko aitzakia dira. Kutxatilek ohar handiagoak eta gogorragoak erakustea eta zenbait termino ezabatzea lortu ondoren, tabakoak eragindako gaixotasunak dituzten pertsonen irudiak paketeetan sartzeko lan egiten du OMEk.
|
|
|
Ehiza haragiaren bermeak Kontsumitzailearengana iristen den haragia kontsumitzeko egokia dela bermatzeko ardura merkaturatze prozesuan parte hartzen duten guztiek dute, ehiztaritik hasi eta jatetxeraino edo merkatariraino, eta horiek arduratzen dira legeria berezia modu egoki eta seguruan betetzeaz. Berariazko arauditik kanpo
|
utzi
ez den ehiza haragiak hainbat baldintza bete behar ditu, eta kontrol eta zaintza prozesu bat gainditu behar du, azken kontsumitzailearen osasuna zaintzeko, betiere haragia helburu komertzialetarako bada. Hala, haragia ehiza lurralde batean ehizatu diren animalia basatietatik soilik atera daiteke, eta ehiza jarduera arautzen duen legediak baimendutako bitartekoekin.
|
|
|
Gorputza bezala, aurpegia ere luzea zuen, zurbila, betaurreko batzuen atzean gordea; begiratua zorrotza, baita gogorra ere; bizarra ugaria zuen, luzatzen
|
uzten
ez zion arren; burua, berriz, gaztetatik soildu zitzaion, baina soiltasun hura ongi estaltzen ikasi zuen, birreta gainean jarrita.
|
|
|
Inbidia puntu bat ematen zion garai hartan. Askotan damutu zaio ikasketak garaiz
|
utzi
ez izana, Danik egin zuen bezala. Nola esan, egoera hartan, bere orduko kezka bakarra ekonomikaseko bigarren maila gainditzea zela?
|
|
|
Baina orduko hartan gaizki jokatu zuen. Neska ez zegoen behar beste zaildua, eta hori agerian
|
uzteko
ez zen estualdi hartan jarri behar, hamaika aldiz eskatuta ere.
|
|
|
Era berean, ez da antzua bularrik eman ezin lezakeen gizasemea. Ezta olerki idatzirik
|
utzi
ez duen bertsolaria. Gaur eta hemen, antzua da euskararen alde lerrotzen ez den abertzalea.
|
|
|
Hoc rren arabera batek pentsatuko luke hiri honetan maitatzea eta maitaleen lagun egitea guztiz edertzat jotzen dela. Baina gurasoek pedagogoen ardurapean jarriz maiteei maitaleekin hitz egiten
|
uzten
ez dietenez eta pedagogoaren eginkizuna hori izanez, eta adin berekoek eta kideek horrelakorik gertatzen ikusiz gero kritikatzen dituztenez, eta zaharrek kritikatzaileei eragozten ez dietenez ezta zuzen ez hitz egid tea aurpegiratzen ere, batek horri guztiari begira ordea hemen horrelakorik guztiz lotsagarritzat jotzen dela pentsatuko luke berriz.
|