|
2002
|
|
|
Nafarroako unibertsitateetan euskarak jasotzen duen tratamendua benetaniraingarria da. Opus en ikastetxea alde batera.utzita, aipatu beharra dago ezen, UPNA NUP unibertsitate publikoan azken lau urteotan Hizkuntza Normalizaziorako Batzordea formalki aritu bada ere, azkenean ez dela Plangintza minimo batburutzeko ere gauza izan, agerian
|
utzirik
euskararen normalizaziorako agintarienaldetik dagoen borondate falta. NUPeko agintarien euskararekiko politika etaNafar Gobernuarena elkarrekin doaz, eta agintari unibertsitarioek azken horiekikoduten menpekotasun ikaragarria adierazten du, argi eta garbi.
|
|
|
Katalunian, urte batzuk lehenago martxan jarritako programazio ereduari jarraituz, 1989tik aurrera, eta Euskal Irrati Telebista (EITB) taldeko irratiekin lehiatzeko asmoz, emankizun autonomikoa jarri zuen abian kate estatalak. Beraz, bertako ekoizpeneko irratsaioak egiteazri eta Euskal Herria Irratiari lizentziarik gabe
|
uztea
euskararen aurka jotzea zela salatzen zutenen aurrean, baina proiektua ez da inoiz gauzatu gain, euskarazko irratsaio batzuk aurrera eramateko lan-talde batzuk eratu ziren garai hartan. Era berean, Nafarroan, RNEren laugarren kanal horretan euskarazko programazioa eskainiko zela arguditu zuen Nafarroako Gobernuak, Xorroxin Irratia26.
|
|
2003
|
|
|
Horrekin batera, euskaldunok eta euskaltzaleok guztiok bat egin behar dugu mugimendu zabal eta eraginkorra sortuz hizkuntz eskubideen aldeko aldarria erabat gizarteratzeko eta gure gizartea ren arlo guztietan kontuan hartua izan dadin. Konpromisoen bidea jorratu behar dugu garbi
|
utziz
euskara ikastea eta erabiltzea dela une honetan baliozko konpromiso bakarra. Euskaldunok dugun indar osoa erabili behar dugu ez bakarrik proiektuak sostengatzeko, baizik eta baita euskararen aldeko gizarte konp romisoak eskuratzeko ere.
|
|
2004
|
|
|
Argi dago guretzat zein diren ildo nagusiak. Hasteko, UPV EHUn ezin da inor
|
utzi
euskarazko zerbitzurik gabe. Izan ere, unibertsitateko kide guztientzako eskubide demokratikoen eredu eta eragile behar du izan Unibertsitateak, barrura zein kanpora begira.
|
|
2005
|
|
|
Konponbide eskaera honetara ere bildu zen EA, argi
|
utzita
euskaraz ikasteko eskaera gero eta handiagoari aurre egin behar zaiola lehenik, baina lehentasun honek ez duela zertan traba izan dena delako arrazoiengatik (batzuetan erabaki pertsonalengatik ere bai) euskararen ezagupen mailara egokitu nahi edo ezin izan duten irakasleoi irtenbide bat bilatzeko. Hezkuntza Sailak berak ere agertu du behin baino sarriagotan irtenbideren bat bilatzeko nahia edo borondatea.
|
|
2007
|
|
|
Ikurriñak, batzokiak eta gaineratikoak ez ziren deus harentzat euskararik gabe. Gerra zibilak erbesteratu bazuen ere, ez zuen albora
|
utzi
euskararen aldeko grina; Caracasen jarraitu zuen lanean, beti ildo beretik, euskara ipar zuela; ez zuen zentzurik Euskal Etxeak euskararik gabe. Izaera zorrotzeko gizona omen zen; hori begi bistakoa da, geldokeria ez da bide estu eta luzerako anoia.
|
|
|
Hizpide dugun hiztegi honen bidez, alor horretan dagoen aukera ugaritu eta hobetu nahi dugu Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuek eta Elkar argitaletxeak. Aurrerapen anitz eta sakonak egin dira azken urteotan euskarazko hiztegigintza elebidunean, eta ezin genezakeen horietatik kanpo
|
utzi
euskara ingeles hiztegien alorra.
|
|
2008
|
|
|
Baliabideen urritasunak, administrazioen axolagabekeriak, bazterketak eta hizkuntza kontzientziazioaren maila txikiak ez dute ahalbidetu eki men propio garrantzitsurik. Nolanahi ere, ezin bazter
|
utzi
euskararen (euskalkien) eta euskal kulturaren aldeko herri mugimenduak (aldizkariak, telebistak, irratiak...) eta eskolak (herri eskolak eta ikastolak), horiexek mantendu baitute, hein batean bede ren, euskararen sua Nafarroan. Den denetan uztartu dira euskara batua eta euskalkiak.
|
|
|
Esaterako, Goienetxek berak sarritan erabiltzen zuen euskara plaza-gizon aritzean, eta, halaber, euskaraz idazten zuen, eta, pentsatzekoa da irakurri ere egiten zuela. Dena den, ez du garbi
|
uzten
euskarak zein leku lukeen eskolan bertan eta gainerako gune ofizialetan.
|
|
2009
|
|
|
Bada, honek gutxi aldatuko lituzke egungo arau markoaren materialtasuna zein aukerak. Hortaz, alde batera
|
utzirik
euskararen ofizialtasunaren inguruko eztabaida interesgarri hori —baina antzua ere izan litekeena—, une honetantxe, ikuspuntu praktiko batetik garrantzitsuena zera litzateke: Nafarroan, euskaldunen hizkuntza eskubideen berme maila zein den zehaztea.
|
|
|
Hemen, euskaraz ez dakienak, berak jakinen du zergatik ez dakien. Baina hemen euskaraz ez dakienak ez digu
|
uzten
euskaraz egiten. Baina eta hemen, euskaraz jakin arren, euskaraz egiten ez duenak ere ez digu uzten euskaraz egiten.
|
|
|
Baina hemen euskaraz ez dakienak ez digu uzten euskaraz egiten. Baina eta hemen, euskaraz jakin arren, euskaraz egiten ez duenak ere ez digu
|
uzten
euskaraz egiten.
|
|
|
Hots, hemen euskaltzale, abertzale, ezkertiarra ez denak berak jakinen du zergatik ez den, baina hemen euskaltzale, abertzale, ezkertiarra ez denak ez digu
|
uzten
euskaraz egiten, gure lurrean bizi izaten, gure sena garatzen, gure mundua gure eran antolatzen. Baina eta hemen, bere buruak euskaltzaleena, abertzaleena, ezkertiarrena modukotzat hartzen duenak ere, oihuka ere, sasiborroketan ere, eguneroko bizitzan euskaltzale, abertzale, ezkertiarra ez bada, ez digu uzten euskaraz egiten, gure lurrean bizi izaten, gure sena garatzen, gure mundua gure eran antolatzen.
|
|
|
Hots, hemen euskaltzale, abertzale, ezkertiarra ez denak berak jakinen du zergatik ez den, baina hemen euskaltzale, abertzale, ezkertiarra ez denak ez digu uzten euskaraz egiten, gure lurrean bizi izaten, gure sena garatzen, gure mundua gure eran antolatzen. Baina eta hemen, bere buruak euskaltzaleena, abertzaleena, ezkertiarrena modukotzat hartzen duenak ere, oihuka ere, sasiborroketan ere, eguneroko bizitzan euskaltzale, abertzale, ezkertiarra ez bada, ez digu
|
uzten
euskaraz egiten, gure lurrean bizi izaten, gure sena garatzen, gure mundua gure eran antolatzen.
|
|
|
Era berean, elebidunen proportzioa %20 behetikoa den hiriguneetan eta %70etik gorakoa denetan nahitaez egiteko ezberdinak lehenetsi behar dira. Eta, nolanahi ere, euskal hiztun direnei eusteko ahalegina ezin da bertan behera
|
utzi
euskararen nola halako ezagutzadunak irabaztearen truke.
|
|
|
Aurreko atalean adierazi dugun ukazioa(" euskara ez dago hilzorian") egokitzat onartzeko argudio pisuzko ugari eman ditugu euskararen hogeita bost urteotako bilakaerari buruz egin berri dugun eta amaitzera goazen kontu pasa honetan. Oker dabil, beraz, urteotako perspektiba alde batera
|
utzita
euskararen egoera arrisku larrian irudikatzen duena, euskara aitzakiatzat hartu eta zuria beltz ikus dadin saiatzen dena.
|
|
2010
|
|
|
2000 urtetik nola edo hala euskararen hedapena gelditu nahi zuen diskurtso instituzional horrek bi jomuga nagusi izan ditu, nire irudiko: (1) euskararako motibazio pragmatikoa ahultzea euskaldunen hazkunde demografikoa gelditzeko; eta (2) euskararako motibazio identitarioetarako lekurik ez
|
uztea
euskararen eskaera eta aldarrikapen soziala politikoki zuzena ez den jarrera politiko zibikotzat agertzeko: marjinala, nafartasunaren mehatxagarria, susmopekoa eta bake soziala gaiztotzen duena (kasares 2003).
|
|
|
" Diote, buru hauste gutiago ginukela,
|
utziz
eskuara hiltzerat; eta bizitzeari thematzen bada, kenduz.
|
|
|
Lehenbiziko etorrera honek ez omen zuen ia arrastorik
|
utzi
Euskararen herrian, Ebro ibaiaren hego aldera jo baitzuten. Bertan, eragin handia izan zuten iberiar kulturan, denborarekin kultura horren suntsiketa ekarri arte.
|
|
2011
|
|
|
– Ez
|
utzi
euskaraz idazteari!
|
|
2014
|
|
|
Aukera paregabea udalak “euskara batzorde” parte hartzailea martxan jartzeko, euskaratik Bilbo berria irudikatzeko eta urrats berriak ematen hasteko. Erronka garrantzitsuegiak ditugu, ez diezaiegun
|
utzi
euskararik gabeko Bilbon erosoago leudekeen gutxi batzuei (Hermosa eta enparauei) etorkizuna baldintzatzen.
|
|
|
Mezua argia da zozoa ez denarentzat:
|
utzi
euskara. Kanta frantsesez ameriketako moldeetan.
|
|
2015
|
|
|
Nagore Uriarte kazetariak (Bilbo, 1985) zuzendu du programa. Datorren udazkenean, saioa ez da programaziora itzuliko, baina generoarekiko kezka ez du albo batera
|
utziko
euskarazko kateak. Ezta Uriartek ere.
|
|
|
Baina ergelkeria litzateke euskaradunen komunitatea balizko estatu propioaren zain egotea. Euskaraduna independentziaren alde ahalegindu daiteke, baina ezin du independentzia lortzen denerako
|
utzi
euskaraz egitea. Ezin da beti egon alderdi politikoek euskararen alde edo kontra egindakoei edo ez eginei begira.
|
|
2016
|
|
|
Diagnostikorako sistemak hamabi kategoriako eskala hartzen du, garbi
|
utziz
euskararen egoera ez dela homogeneoa, eta, aldiz, horietako kategoria guztietan ageri direla desberdin gure herriko lurraldeak. Mailakatze horretan ikusten da, halaber, zein lurraldetan doan gorantz edo
|
|
|
(Ene hitzaldia euskaraz hasi nuen nik ere, beste batzuen bide beretik, jakinik jaun presidenteak ez ninduela
|
utziko
euskaraz?)
|
|
2017
|
|
|
Urrutitik bizi izan nituen negoziazio haiek, baina ondoren zera galdetu izan diot nire buruari: " EH Bildu eta Geroa Baik hori ezinbesteko baldintza gisa jarri izan balute, Izquierda Ezkerra ausartuko zen UPN gobernuan
|
uztera
euskara Nafarroa osoan ofiziala izatearekin bat ez zetorrelako?". Eta nire erantzuna da ezetz, ez zela ausartuko.
|
|
2018
|
|
|
Edota hau erabiltzeari neurri batean behintzat, utzi ziotela. Beti ere, orokortu gabe; nekazal eremuetako edota herri txikietako emakume guztiek ez baitzieten
|
utzi
euskara erabiltzeari.
|
|
|
Ez dute inoiz
|
utziko
euskarak lehentasuna izatea
|
|
|
Ez dute inoiz
|
utziko
euskarak lehentasuna izatea
|
|
|
Horretarako, argi eta garbi ezarri lirateke euskara sustatu eta erabiltzeko baliabideak, euskara jakin eta erabiltzeko neurriak eta, aldi berean, erabat saihestu, hizkuntza dela-eta izan daitezkeen bazterketak. Euskararen ikaskuntza eta erabilera bermatu behar dira, herritar bakoitzak hautatzeko duen eskubidea errespetatuz. Beste edozein hizkuntza bizi bezalaxe, euskara ere hizkuntza dinamikoa da eta, beraz, bizitzarako komunikazio tresna behar du izan, hala kultura nola gizarte komunikazioan. Foru Komunitatean gaur den egunean indarrean dagoen eremukako zatiketa linguistikoa alde batera uztea, horietarako guztietarako oztopo eta eragozpen besterik ez baita. Argi
|
uztea
euskara, hizkuntza ofiziala izateaz gainera, Nafarroako eta beste lurralde batzuetako hizkuntza berezkoa dela, eta, orobat, beste lurralde horiekin euskararen arloko gai komunetan lankidetza egokia antolatu behar dela. Hizkuntzaren etorkizunerako erabakigarriak diren erabilera esparruak finkatzea, nafarrek euskara erabiltzeko duten eskubidea bermatzeko. Hartara, esparru horien artean daude administrazio publikoa, justizia administrazioa, dokumentu publikoak, erregistro publikoak, kontsumitzaile eta erabiltzaileei emandako informazioa eta publizitatea eta, orobat, euskararen erabilera esparru sozioekonomikoan ere sustatzea. Euskara erabiltzeko printzipioa, kalitatezko euskaran oinarritua eta komunikazio testuinguru bakoitzari egokitua, betiere Euskaltzaindiaren irizpideei jarraikiz, Euskaltzaindia arlo honetan kontsultarako erakunde ofiziala baita eta, aldi berean, berretsiz Akademiak hizkuntza arloan duen aginpidea.
|
|
2019
|
|
|
Mezu baikorrekin euskaldunak gehiago motibatuko direlakoan eta ezkorrek etsipena eragiten dutelakoan? Edo, alderantziz, ez ote dugu jendea gehiegi lasaitzen, eta aurkariak
|
uzten
euskararen ustezko inposaketaren mamua astintzera. Indar harremanak ez daude euskararen alde, eta erresistentziaren indarrak ere higa daitezke hurrengo belaunaldietan, botere politikorik ezean. Alferrik ariko gara seduzitzeaz eta abar, seduzitzeko eta derrigortzeko baliabide anitzez handiagoak dauzkatenean menderatzaileek, beren botereaz gain.
|
|
2021
|
|
|
Aho batez erantzun zuten idazleek.
|
Utzi
euskara batuaren inguruko arauak aldatzeari.
|
|
2022
|
|
|
Ez da posible gaur egun Nafarroa zonifikatua egotea, eta %60k inolako harremanik ez izatea euskararekin. Batxilergora arte, Erriberriko edo Tuterako jendearekin harremana izan arte, ez nintzen kontziente haiek etorri behar dutela Iruñera eta euren herria
|
utzi
euskaraz ikasi ahal izateko. Uste dut oso anakronikoa dela guztia.
|
|
|
PSE EEren izenean, Alberto Alonsok Eusko Jaurlaritzak komunikabideentzako gordetako diru laguntzak aletu zituen, eta argi adierazi zuen: «Administrazioak ez ditu alde batera
|
utzi
euskarazko hedabideak».
|
|
|
Ez da posible gaur egun Nafarroa zonifikatuta egotea eta %60k inolako harremanik ez izatea euskararekin. Batxilergora arte, Erriberriko eta Tuterako jendearekin harremana izan arte, ez nintzen jabetu haiek Iruñera etorri behar dutela eta euren herria
|
utzi
euskaraz ikasi ahal izateko. Uste dut oso anakronikoa dela guztia.
|
|
2023
|
|
|
«Euskara ezagutu gabe sartzen diren ikasleei arreta berezia eskaini zaie, eta legeak berak ezarri ditu hizkuntza proiektuak errealitate soziolinguistikora egokitzeko irizpide orokorrak». Eta betiere argi
|
utzita
euskara gutxiago duenari «gehiago» eman behar zaiola.
|
|
|
Auzitegi Nazionalean, Hauteskunde Batzorde Zentralean, Auzitegi Gorenean, eta Konstituzionalean, horietan, gaztelania bakarrik onartzen dute. Hau da, adibidez deklarazioa hartu behar bazaio edozein alderi, ez dute
|
uzten
euskaraz hartzen. Eta, esaterako, zuk kasu bat baduzu EAEko auzitegi batean eta Auzitegi Gorenera jo behar baduzu kasazio helegite bat jarriz, behartuta zaude helegite hori gaztelaniaz aurkeztera.
|
|
|
Egunkari berriak Euskaldunon Egunkaria ren oinarri eta ezaugarri berberak behar zituela argudiatu genuen eta, diru-laguntzek kontrol publikoa behar zutela aitortuta, instituzioen bestelako esku hartzerik ez genuela onartzen: " Ez ditugu 13 urte alferrik egin, eta ez genuke nahi 13 urte hauetako esperientzia alde batera
|
utzita
euskarazko egunkariaren proiektu berria hutsetik abiatzeko asmorik inork izatea".
|