|
2023
|
|
|
3) Justifikazio objektibo eta arrazoizkoaz gainera, tratamendu desberdina proportziozkoa izan behar da, neurriz kanpoko emaitzak edota emaitza nekezak alde batera
|
utziz
.
|
|
|
Hitz gutxitan esateko, konfiskatzaileak dira zerga hauek: ondarearen gaineko zerga iraunkorra, ondareak ematen dituen errentak baino gehiago ordaindu behar denean; errenta edo ekoizpenaren gaineko zergak, errenta erabilgarri oso txikia6
|
uzten
dutenean; edota gastu edo kontsumoaren gaineko zergak, bizitzeko gutxienekoa baino eskuratze ahalbide txikiagoa uzten dutenean.
|
|
|
Hitz gutxitan esateko, konfiskatzaileak dira zerga hauek: ondarearen gaineko zerga iraunkorra, ondareak ematen dituen errentak baino gehiago ordaindu behar denean; errenta edo ekoizpenaren gaineko zergak, errenta erabilgarri oso txikia6 uzten dutenean; edota gastu edo kontsumoaren gaineko zergak, bizitzeko gutxienekoa baino eskuratze ahalbide txikiagoa
|
uzten
dutenean.
|
|
|
Zergak edo Sozietateen gaineko Zergak kargatzen dituela. Auzitegiak zergapetze bikoitzaren argudioa bertan behera
|
utzi
eta gero, Andaluziako zergaren kasuan, onartu zuen objektu bera (lurraren edo finkaren titulartasuna) izan arren, tributuok bateragarriak izatea, euren zerga egitatea desberdina zelako. Ildo beretik jo dute Auzitegiaren epai horrek eta beste batzuk, urtarrilaren 17ko 4/ 2019 epaia kasu, Kataluniako Etxebizitza hutsen gaineko Zergari buruzkoa.
|
|
|
Ezaugarri hori ageri agerian geratzen da zergaren legeak bere irizpide bereziak erabiltzen dituenean osagai subjektiboa zehazteko, Zuzenbide pribatu edota substantiboaren irizpideak bazter
|
utzita
. Ulerbidez, PFEZren kasuan, zergadunak etekin batzuk lortzearen ondorioz, zerga ordaindu behar duela ezartzen du lege fiskalak, nahiz eta Zuzenbide pribatuaren ikuspegitik etekin horiek lortu ez; horrela gertatzen da gardentasun fiskalpeko sozietateen mozkinekin, sozietatearen bazkideen urteko errentari egozten baitzaizkio mozkinak, horiek banatu ala ez.
|
|
|
Aduanetako zergen esparruan, alabaina, hori ez da hain argia. Kasu horretan, beren beregi
|
utzi
dira zerga egitatetik kanpo moneta faltsuaren trafikoa eta sorgorgarrien eta gai psikotropikoen trafikoa (medikuntzaedo zientzia helburuetarako izan ezik). Hortaz, aduanetako zergen zerga egitatea izan daiteke armen trafikoa, pornografiako materialen trafikoa edo babesturiko animalien larruaren trafikoa, eta halako egitateak gauzatuz gero, tributu zorra ordaindu litzateke.
|
|
|
Lehenengoa, zerga egitatea definitzen duen tributu araua, tributu betebeharraren sorrera eta zerga egitatearen gauzatzea lotuz. Bigarrena, salbuespen araua, aurreko arauaren ondorioak ezerezean
|
uzten
dituena, zerga egitatea gauzatuta ere ez baita tributurik ordaindu behar. Bestela esanda, subjektu batzuk zerga egitatea burutu arren, ez dute tributua ordaintzen edota zerga egitatearen barruko kasu batzuk arauak berak salbuesten ditu.
|
|
|
Bestalde, subjektu pasiboaren betebehar nagusia zorra ordaintzea da, lotura horren kari edo zioak kontuan hartu gabe; horren arabera, subjektu pasibo eta tributu zorduna pareka daitezke. Diruzko eginbeharraz gain, beste eginbehar batzuk ere subjektu pasiboaren kontura
|
uzten
ditu. Laburbilduz, Ogasun publikoari begira subjektu pasiboak zordunaren egoera bere gain hartzen du foru arauaren (edo legearen) aginduz, baina eranskin izaera duten beste eginbehar eta prestazio batzuk ere badagozkio.
|
|
|
Erantzukizunaren norainokoari helduta, erantzuleak (bai solidarioak, bai eta subsidiarioak ere) borondatezko epealdiko tributu zor osoaren gainean du erantzukizuna, zehapenak bazter
|
utzita
. Hori gorabehera, erantzuleak subjektu pasiboaren zorra ez badu ordaindu eman zaion epean, orduan zehapenak, errekarguak eta interesak ezarriko zaizkio, baina erantzulearen jokabidea aintzat hartuta eta ez zordun nagusiarena.
|
|
|
Zehapenen Erregelamenduan ezarritako moduan, gutxieneko zehapena handituko da 15etik 50era arteko portzentajezko puntuetan, ordaindu gabe
|
utzitako
kopuruan edota bidegabe itzulitako kopuruan ezkutatzeak izan duen eragina aintzat hartuta. Irizpidea aplikatzen bada aitorpen edo autolikidazioak ez aurkezteagatik, datuak %100ean ezkutatu direla ulertuko da eta 50 portzentajezko puntuetan handituko da. c) Iruzurrezko bideak edo tarteko pertsonak erabiltzea
|
|
|
Horiek horrela, Lurralde honetan murrizketa aplikatzeko ez da zorra ordaindu behar, ez baita ordainketa borondatezko epean egiteko beharra aipatzen, ezta geroratzea nahiz zatikatzea lortzeko aipamenik ere ez; gure ustez, horiek guztiak zerga bilketaren prozedurarako
|
uzten
dira. Haatik, adostasuna dagoelako presuntzioa jaso da kudeaketaeta ikuskapen organoek likidazioa eta zehapena jakinaraztean, baldin eta ez bataren ez bestearen aurka errekurtsorik jarri ez bada; errekurtsorik jarriz gero, ostera, murrizketaren zenbatekoa eskatuko da interesdunari horrela jakinarazita, besterik gabe.
|
|
|
Halakoetan, zehapenaren oinarria zehazteko batu behar dira bidegabe lortu den itzulketaren zenbatekoa eta autolikidazioaren ondorioz ordaindu zatekeen kopuru osoa. Jakina denez, jokabide horregatik zehapena jartzea berariaz bazter
|
utzi
da Gipuzkoako eta Arabako TFAOen 197 artikuluaren tipoa dela-eta, eta Bizkaiko TFAOren 198 artikuluaren tipoa dela-eta, hots, itzulketak bidegabe lortzeagatik.
|
|
|
Arau haustea da autolikidazio prozedura bidez eskatzen ez diren tributuak behar bezala likidatzeko Tributu administrazioak behar dituen aitorpen eta agiriak osorik eta zuzen aurkeztu beharra ez betetzea. Zehapenak bazter
|
utziko
dira zorra borondatez erregularizatuz gero.
|
|
|
33 Administrazio irizpide horiek Foru Ogasunetako organoek ezarriko dituzte baldin eta itzurpenaren aurkako klausula aplikatzeko prozedura euren eskumenekoa bada (Araban, Foru Aldundiko Ogasuneko zuzendaria; Bizkaian, Tributu doktrinako Batzordea; eta Gipuzkoan, Tributu aholkularitzako Batzordea), eta irizpideak plazaratzeko moduak erregelamenduzko garapenaren zain
|
utzi
dute. eskatzeagatik, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 198 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 199 artikulua), diruzko isun proportziozkoa ezarriko da, bidegabe eskatutako kopuruaren %15ekoa. d) Etorkizuneko aitorpenetako norberarenak zein hirugarrenenakzerga oinarrian edo kuotan konpentsatu edo kentzeko partida positiboak edo negatiboak edo tributu kredituak bidegabe zehaztu edo egiaztatzen badira (kasu ... partida positibo zein negatiboak edo itxurazko tributu kredituak bidegabe zehaztu edo egiaztatzeagatik, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 199 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 200 artikulua), Bizkaian eta Gipuzkoan diruzko isun proportziozkoa ezarriko da, zerga oinarritik kendu edo konpentsatzeko partiden %15ekoa eta Araban %10ekoa.
|
|
|
Informazioa emateko betebeharra betetzeko banakako errekerimenduen edo oro har eskatzen diren aitorpenen kasuan, diru kopuruei buruzko daturik ez dutenean edo osatugabe, zehaztugabe edo datu faltsuekin aurkeztu badira, Bizkaian 400 euroko isun finkoa (Araban eta Gipuzkoan, 200 euroko isuna) jarriko da pertsona nahiz erakunderen bati buruz aipatu ez den, zuzen azaldu ez den edo faltsua den datu edo datu multzo bakoitzeko. Diru kopuruei buruzko datuak badira, berriz, isuna da aitortu gabe
|
utzi
diren edo behar bezala aitortu ez diren eragiketen zenbatekoaren %2raino, gehienez, eta, gutxienez, 1.000 euro Bizkaian, eta 500 euro Araban eta Gipuzkoan. Zehapenen Erregelamenduak ezarri bezala, zehapena kasuan kasuan graduatuko da aitortu gabe utzi diren edo behar bezala aitortu ez diren eragiketak, ehunekotan, zenbat diren aintzat hartuta, aitortu beharreko eragiketen zenbateko osoarekiko.
|
|
|
Diru kopuruei buruzko datuak badira, berriz, isuna da aitortu gabe utzi diren edo behar bezala aitortu ez diren eragiketen zenbatekoaren %2raino, gehienez, eta, gutxienez, 1.000 euro Bizkaian, eta 500 euro Araban eta Gipuzkoan. Zehapenen Erregelamenduak ezarri bezala, zehapena kasuan kasuan graduatuko da aitortu gabe
|
utzi
diren edo behar bezala aitortu ez diren eragiketak, ehunekotan, zenbat diren aintzat hartuta, aitortu beharreko eragiketen zenbateko osoarekiko.
|
|
|
tributu betebeharraren osagai guztiak edo batzuk likidatzea, egiaztatzea, segurtatzea, ikuskatzea, erregularizatzea edo aitortzea, nahiz eta jarduketa hasiera batean beste tributu betebehar baten gainekoa izan, tributu betebeharpekoaren autolikidazioa akastuna izan delako edota Administrazioaren jarduketa deuseza izan (2022ko martxoaren 21eko AGE). Edozein kasutan, epeak atzeratzeko asmoarekin bakarrik egin diren jarduketak bazter
|
utzi
behar dira, besteak beste, begi bistako egitatea jasotzeko egin direnak, geroko jarduketak egingo direla abisatzekoak, aurkeztutako agiriak jasotzekoak inolako baloraziorik egin gabe, edo agiriak berriro eskatzekoak agiriok jadanik espedientean badaude (2008ko martxoaren 147ko AGE). b) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik; errekurtso zein erreklamazioetan egindako jarduketengatik, beteb...
|
|
|
Sistema horren bitartez, esan bezala, tributu betebeharpekoak bere titulartasunpeko tributu zorren eta kredituen arteko azkentzea eska dezake, Ogasun publikoari begira. Horrela, behin eta berriro egiten diren ordainketa eta kobrantzak albo batera
|
utzi
eta tributu betebeharrak betetzea erraztu nahi da. Kontu korronte horretan jasoko dira tributu betebeharpekoari aitortutako kredituak, batetik, eta bere zorrak, kontrako zeinuarekin, bestetik; modu horretara, bi kopuruen arteko saldoa ordaindu edo itzuli da kontuan arauketak ezarritako datetan.
|
|
|
Izaerari buruzko atala amaitzeko, argi
|
utzi
behar da zehatzeko arlo administratibo tributarioa zehatzeko ahal lokabea dela, zehatzeko arlo administratibo orokorraren zatia bada ere. Hortaz, urriaren 1eko Administrazio Publikoen Administrazio prozedura Erkidearen 39/ 2015 Legeak arautu duen zehatzeko arlo administratibo orokorretik eta printzipioen arloan, urriaren 1eko Sektore Publikoaren Araubide Juridikoaren 40/ 2015 Legeak araututakotikzehapen prozedurei buruzko arauak aplikatu ahal izango dira, izaera ordeztailearekin.
|
|
|
Jokabide bat baino gehiago jaso da tipoan: ...rretatik sortutako kuota ez ordaintzea, egin behar ziren atxikipenak edo konturako sarrerak eta egin ez zirenak, edota egin zirenak eta gero Ogasun publikoari ordaindu ez zitzaizkionak; itzulketak bidegabe lortzea, balio gutxitze handiagoa dakarrelako, hau da, Administrazioaren kutxatik dirua ateratzen delako eta ziurrenik, sarri askotan, bidegabe jasotako zenbatekoa itzultzeaz gain, ordaindu gabe
|
utzitako
zorra ere ordaindu delako; eta onura fiskalak bidegabe hartzea, ez ordaintzeko edota itzulketak bidegabe lortzeko jokabidearen baitan sar zitekeena.
|
|
|
Besteak beste, honako jokabide hauek dira: ...enen, programa eta artxibo informatikoen, sistema eragile zein kontroleko sistemen eta tributuetarako garrantzizkoa den beste edozein daturena ere. b) Behar bezala jakinarazitako errekerimenduren bati ez erantzutea. c) Zehaztutako leku eta epean ez agertzea, bidezko arrazoiren bat frogatzen ez bada. d) Tributu administrazioko funtzionarioei finka edo lokaletan sartzen edo bertan egoten bidegabe ez
|
uztea
, ez eta tributu betebeharrekin lotutako lokal, makina, instalazio eta ustiategiak ikuskatzen ere. e) Tributu administrazioko funtzionarioak derrigortzea. f) Zerga bilketako organoek egindako enbargo eginbideak ez betetzea edo oker betetzea.
|
|
|
Eskubide horien artean administrazio prozedura gehienetan garrantzi berezia du betebeharpekoak esan beharrekoa derrigorrean entzuteko izapideak, ebazpenaren proposamena eman aurretik. Modu horretara, interesdunak eskubidez komeni zaiona alega dezake; dena den, izapide hori bazter
|
utz
daiteke baldin eta prozedura jakinean proposamena jakinarazi ostean antzeko izapiderik bada, eta, beste alde batetik, halako izapidea izan ohi da gehienetan.
|
|
|
Aurreko jakinarazpenak albo batera
|
utzita
, interesdunak hasitako prozeduretan oro har jakinarazpena egingo da horretarako zehaztutako egoitzan, eta ezer zehaztu ez bada, egoitza fiskalean. Ofizioz hasitako prozeduretan, ostera, jakinarazpena hurrengo lekuetan egin daiteke:
|
|
|
Egoera hori gainditu nahian Estatuen arteko alde biko edo alde anitzeko akordioen bidez baino ezin daitekeena konpondu, eta zergapetze bikoitza saihesteko hitzarmenetan aurki daitezkeen neurri lotsatiak albo batera
|
utzita
, Europatik zehar helburu horrekin ahalegin nabarmenak egin izan direla esan daiteke eta onetsitako bi zuzentarauetan, gutxienez, mamitu dira: 2011ko otsailaren 15ko Kontseiluaren 2011/ 16/ UE Zuzentaraua, tributuen arloan administrazioen arteko lankidetzari buruzkoa, eta 2010eko martxoaren 16ko Kontseiluaren 2010/ 24/ UE Zuzentaraua, zenbait zerga, eskubide eta gainerako neurrien kredituak kobratzeko elkarren laguntzari buruz.
|
|
|
Esangura zabalean, kudeaketa dira autobabes adierazlearen prozedura guztiak; eta nahi izanez gero, tributuak kudeatzea eta tributuak aplikatzea parekatu daitezke ere, berrikuspen prozedurak albo batera
|
utziz
, jakina, tributuen aplikazioaren objektu ez direlako.
|
|
|
Prozedura horiek jarraian jorratuko ditugu. Oraingo honetan berriro lurralde erkideko eta TLOren aipamenak albo batera
|
utziko
ditugu eta TFAOetan eta foru arauketan oinarrituko gara, izatez konplexua den gaia zailagoa ez bihurtzeko. Hala ere, lurralde erkideko arauketara joko da argibideetarako edo azalpenetarako, batik bat, kontzeptuen definizioetarako.
|
|
|
Bertan tributu betebeharpekoek, Administrazioari tributua likidatzeko behar diren datuak eta informaziorako bestelako datuak komunikatzeaz gain, eurek beharrezko kalifikazioeta zenbaketa eragiketak egiten dituzte tributu zorraren zenbatekoa zehaztu eta ordaintzeko edo, hala denean, itzuli edo konpentsatu beharreko kopurua zehazteko (Arabako eta Gipuzkoako 116 artikulua eta Bizkaiko 118 artikulua). Autolikidazioak bere izaerari eutsiko dio betebeharpekoak aitortutako datuekin bete bada ere Tributu administrazioak zergadunaren esku
|
utzi
dituen laguntza zerbitzuak erabilita.
|
|
|
Gipuzkoa aldendu da gainerako bi Lurralde Historikoetako arauketatik, prozedura hau erabil daitekeelako autolikidazioaren bidez45 hasi bada edota eskaeraren bidez hasi bada; baita baieztatu duelako ere, izapide gehiagorik gabe, eskatutako itzulketa modu" automatizatuan" egingo dela, autolikidazioa eta eskaera behar bezala bete badira. ...tu nahi bada behin behineko likidazioaren jakinarazpena ez dela egin edo likidazio proposamena ere aurretiaz ez dela eman, orduan esan behar dugu ez dela batere aldendu Arabako TFAOren 98.4 eta 126.1 artikuluetan eta Bizkaiko TFAOren 100.4 eta 124.1 artikuluetan ezarritakotik, bi lurraldeotan likidazio proposamena aurretiaz emateko beharra eta behin behineko likidazioa jakinarazteko beharra bazter
|
utzi
dituztelako, baldin eta eskatutako kopurua benetan itzuli den kopuruarekin bat badator.
|
|
|
Ildo horretatik, iruzurraren zenbatekoa 100.000 euro baino gehiagokoa denean egutegiko urtebeteko epean, zigorra izango da tributu iruzurraren delituan orokorrean ezarritakoa. Horrez gain, urtebeteko zenbaketa bazter
|
uzten
du eta delitua zigortu daiteke behin iruzurraren zenbatekoak gutxienekoa gainditu duenean baldin eta delitua talde edo antolakunde kriminal baten baitan gauzatu bada edota egiazko jarduera ekonomikoan itxuraz ari diren pertsona edo erakundeek gauzatu badute, benetan inolako jarduerarik gauzatu gabe. Nolanahi den ere, iruzurraren zenbatekoa 100.000 eurotik beherakoa baina 10.000 eurotik gorakoa bada, hiru hilabetetik urtebete arteko espetxealdi zigorra ezarriko zaio edo iruzurraren zenbatekotik horren hiru halako arteko isuna; aurrekoaz gain, zigor osagarria ere ezarriko zaio, hau da, diru-laguntzak edo laguntza publikoak lortzeko eskubidea galtzea eta onura nahiz pizgarri fiskalak edo Gizarte Segurantzakoak gozatzeko eskubidea galtzea, sei hilabete eta bi urteen artean.
|
|
|
a) Zerga oinarrien zuzeneko zenbatespeneko araubidean kontabilitatea eramateko beharra inola ere ez betetzea Hortaz, kontabilitatea eramateko betebeharra goitik behera ez da egiten. Dena den, eragina izango luke zerga oinarria zuzeneko zenbatespenaren arabera zehazten duten zergadunengan bakarrik, zenbatespen objektiboa aplikatzen dutenak kanpoan
|
utzita
lehenago oso zabala zena, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan jarduera ekonomikoen etekin garbia zehazteko, behintzat, eta egun foru arauetatik ia ia desagertu dena. Jokabide honen bidez, beraz, kontabilitaterik eza tipifikatu nahi da, bai halakorik ez dagoelako, bai kontabilitatea ez delako erakutsi nahi; gainera, modu absolutuan definitu da, eta kontabilitateko idazpenen %5 edo gutxiago izanez gero tipoa ez litzateke gauzatuko, lerrokada honetako tipoa behintzat, artikulu bereko c) letran aipatutakoa agian bai gauzatuko litzatekeelako. b)" Kontabilitate bikoitza eramatea".
|
|
|
Proposamen hori betebeharpekoari jakinaraziko zaio, bere eskubideen alde egiteko egokitzat jotzen dituen alegazioak eta dokumentuak aurkeztu ahal izateko; horretarako, hamabost eguneko epea (10 egun baliodun, Bizkaian) izango du proposamena jakinarazi eta biharamunetik hasita. ...a jurisdikzioari edo espedientea Fiskaltzari bidaliko dio, modu horretara preskripzio epea geldiaraziz (eta iraungitze epea etenda, Bizkaian), zehapenak jartzeko eta tributu zorra zehazteko Administrazioaren ahalmenaren preskripzio epea, hain zuzen. salaketa edo kereila jartzeko eskumena duen Zerga Administrazioko organoaren aurreko edo aldi bereko baimenarekin, ikusten badu erregularizazioak argi
|
uzten
duela Ogasun Publikoaren aurkako delitua dagoela. Likidazioa betebeharpekoari jakinaraziko diote eta ohartaraziko diote likidazioa ordaintzeko borondatezko epea ez dela hasiko salaketa edo kereila izapidetzeko onartu dela jakinarazi arte.
|
|
|
geldiarazpena izanez gero, epea hasieratik zenbatu behar da berriro; etetearen kasuan, aldiz, epeak aurrera egiten du etete karia amaitzen denetik, hots, ez da berriro hasi behar. Horretara, kasu horiek epea geldiarazteko kasu moduan eratzeak Administrazioari egiten dio mesede, horrek preskripzioaren erakundea bertan behera
|
utz
dezakeelako, ondoz ondoko geldiarazpenen bidez. Hala eta guztiz ere, bada abusuzko jokabide hori saihesteko araurik. Ulerbidez, ikuskapen prozeduran jarduketen jakinarazpenak geldiarazi egiten du preskripzio epea; geldiarazpen hori, alabaina, bertan behera geratuko da, baldin eta prozedura amaitu aurretik sei hilabete igaro eta administrazio jardunik gauzatu ez bada, tributu betebeharpekoari egotzi ezin dakizkiokeen kariengatik.
|
|
|
Atal honetan beharrezkoak ez diren zailtasunak albo batera
|
uzteko
, foru arauketa bakarrik aintzat hartuko dugu; lurralde erkideko indarreko arauketa alboratuta ere, hiru Lurralde Historikoen artean diferentzia batzuk eta nabarmenak daude errekarguen oinarria zehaztu, tasak ezarri edota interesik gabeko epealdiak finkatzeko, baita aurreko epigrafean azaldu bezala Bizkaiari dagozkion berezitasunak ere.
|
|
|
Horregatik, likidazioa bere garaian aurkaratu ezean, irmo bihurtu da, eta premiamendu bidea hasi ondoren jada ezin da horren aurka egin. Adibidez, horrela gertatzen da betebeharpekoak Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren likidazioa jasoz gero eta bertan ondorengoengatiko kenkaria bidegabe ezabatu bazaio, hilabeteko epea igarotzen
|
uzten
duenean errekurtsorik edo erreklamaziorik jarri gabe. Ordainketa ez duenez egin ere, premiamendu probidentzia jaso duenerako ezin dezake horren aurka egin likidazioaren edukiari buruzko arazoak alegatuz, likidazioa irmo eta onartua izan delako.
|
|
|
Enbargoak ordaindu gabeko zorraren zenbatekoa estali behar du (TFAOen 173.2 artikulua). Ondasun eta eskubideak amaierarako
|
utziko
dira baldin eta horiek trabatzeko Konstituzioak babestutako egoitzan sartzea beharrezkoa bada. Aurrekoaz gain, enbargatutako ondasun eta eskubideak ordeztu daitezke betebeharpekoak aipatutakoekin, baldin eta horien bidez zorraren kobrantza bermatzen bada jada trabatuta daudenekin lor zitezkeen eragingarritasun eta arintasun berdinarekin, eta hirugarrenei kalterik egiten ez bazaie.
|
|
|
Beste alde batetik, modu horretara administrazio antolamendura, oro har, eta tributu antolamendura, bereziki, EKren 24 artikuluak aldarrikatutako benetako babes judizialaren konstituzio printzipioa ekarri da. Epaitegi eta auzitegietara jotzeko eskubideaz gain, printzipio hori mamitu behar da administrazio bidean berrikuspen prozedurak ezarriz baldin eta betebeharpekoak aurkeztutako eskakizunei azkar eta berehala erantzun egokia ematen bazaie, eta eztabaida horiek administrazioarekiko auzi jurisdikzioan epaitzeko aukera ezerezean
|
utzi
gabe. Ildo horretatik, eztabaida guztiz ebatzi arte, egintzaren zuzeneko eragingarritasuna aldi batean atzeratzeko neurriak hartu behar dira, batik bat, prozesuaren objektua galtzeko arriskuagatik babes horretarako eskubidea kolokan jar badaiteke.
|
|
|
Prozedura hau salbuespenez erabil daitekeen bidea da, izaera mugatua baitauka. Prozedura honen bidez, Administrazioak bere egintzak alda ditzake baita organo ekonomiko administratiboaren ebazpenak erehoriek administrazio bidea agortu edo epe barruan errekurritu ez direnean, halako egintzak ondoriorik gabe
|
utziz
eta auzitegien ebazpenik izan gabe. Horregatik, prozedura erabili ahal izango da deuseztasun akats frogatua eta zalantzarik gabekoa gertatzen bada, hots, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 224 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 225 artikuluak ezarritako kasuetan73:
|
|
|
Ikuskapen prozedurari buruzko arauketa TFAOen (eta TLOren) III. Tituluko IV. Kapituluan jaso da, baita berori garatzen dituzten erregelamenduetan. Berriro ere, lurralde erkideko indarreko arauketaren eta euskal foru lurraldeetako arauketaren artean dauden ezberdintasunak aintzat hartuta, lurralde erkidekoa bazter
|
utziko
dugu eta forukoak soilik aintzat hartuko ditugu. Foru arauketa hori TFAOetan dago, eta erregelamendu batzuetan, hala nola, ekainaren 6ko 41/ 2006 Foru Dekretuan, Arabako Lurralde Historikoaren Tributuen Ikuskapenari buruzko Erregelamendua onetsi duena; urtarrilaren 24ko 5/ 2012 Foru Dekretuan, Bizkaiko Lurralde Historikoaren Tributuen Ikuskapenari buruzko Erregelamendua onetsi duena; eta azaroaren 16ko 31/ 2010 Foru Dekretuan, Gipuzkoako Lurralde Historikoaren Tributuen Ikuskapenari buruzko Erregelamendua onetsi duena.
|
|
|
Edonola ere, Ikuskaritzak jarduketak gauzatzeko unean tributu betebeharpekoa edo horren ordezkaria bertan egotea eska dezake53, berak zehaztutako lekuan; eta ikuskarien esku
|
utzi
ditu eskatutako agiri eta aurrekariak. Betebeharpekoek ere lagundu behar diete ikuskariei, zitazioetan agertuz eta eskatutako agiriak ekarriz, betebeharpekoek ikuskatze jarduna jasan eta horretan laguntzeko eginbehar orokorra dute.
|
|
|
Tributuak aplikatzeko edota zehapenak ezartzeko jarduketen ondoriozko administrazio egintzaren aurka jar daiteke, ala berraztertze errekurtsoaren ustezko zein berariazko ebazpenaren kontra baldin eta halako errekurtsoa erreklamazioa baino lehen jarri izan bada egintzaren aurka. Erreklamazioa norbanakoen arteko jarduketen edo ez egiteen gainekoa bada atxikipena zein konturako sarrera, jasanarazpena edo ordezpena egin delako edo egin gabe
|
utzi
delako, orduan hilabeteko epea zenbatzen hasiko da halakoak egin diren edo egin ez diren egunaren biharamunetik; enpresari eta profesionalei dagokien fakturak egin eta emateko beharraren gainean bada, ostera, hilabetea zenbatuko da betebehar hori betetzeko modu formalean eskatu den egunetik.
|
|
|
Puntu honetako izapideak alde batera
|
utzi
ahal izango dira baldin eta erreklamazioa jartzeko idazkian dauden alegazioen bitartez edo interesdunak erantsitako agirien bitartez egiaztaturik geratzen badira ebazpena emateko behar diren datu guztiak, edo datuok egiazkotzat eman ahal badira, edo argi ikusten bada erreklamazioa ez onartzeko arrazoiren bat badagoela.
|
|
|
Autore batzuek prozeduraren hitzarmenezko amaierarekin parekatu nahi izan dute adostasuna, baina hori ezinezkoa da ondokoagatik: hasteko, tributuen arloa xedatu ezina da eta Administrazioak edo norbanakoak ezin du hori aldarazi; horrezaz aparte, adostasun aktan jasotako likidazio proposamena ez denez behin betikoa, Administrazioa ez dago horri lotuta eta, beraz, likidazioa emateko organo eskudunak beste likidazio bat eman dezake, proposamena bazter
|
utzita
.
|
|
|
Egintzak irmoak izan daitezke ala ez, eta honako hiru kasuetan soilik erreboka daitezke: a) ordenamendu juridikoa modu nabarian hausten dutela uste duenean; b) norbanakoaren egoera juridikoari eragiten dioten eratorritako inguruabarrek agerian
|
uzten
dutenean emandako egintzaren desegokitasuna; c) prozeduraren izapidean interesdunen babesik eza gertatu denean. Errebokazioa gerta daiteke preskripzio epea (edota iraungitze epea Bizkaian) igaro ez den bitartean, eta egintzak ez badira bide ekonomiko administratiboan berretsi izan ezin baita organo ekonomiko administratiboek emandako ebazpenik edota prozedura amaitzeko erabakirik errebokatu.
|
|
|
74 Interesdunak prozedura hasteko eskatu eta ondorengo ezetzaren aurka errekurtsoa jartzeko aukerari dagokionez," egintza ez dela egokia agerian
|
utz
ditzaketen gertatze bidezko inguruabarrak" interpretatzeari dagokionez, eta egoera partikular sendotua uki dezakeen eta ebazteko organoa izango da egintza eman zuen berbera (Araban prozedura hasi dela komunikatu behar zaio Organismo Juridiko Administratiboari). Espedientean interesdunei entzunaldia egingo zaie hamabost eguneko epean eta, beharrezkoa izanez gero, aholkularitza juridikoaz arduratzen den organoari txostena eskatuko zaio.
|
|
|
75 Interesdunaren mesedetan egiten bada izan ezik, halakoetan ebazpena zuzenean jakinaraz daitekeelako. Prozedura interesdunak eskatuta hasi bada, ostera, entzunaldia ere bazter
|
utz
daiteke, baldin eta ebazpena eman bada interesdunak berak aurkeztutako froga, alegazio edo egitateetan oinarrituta, halakoak prozeduran aintzat hartu diren bakarrak izanda. ebazpenen aurka berraztertze errekurtsoa eta erreklamazio ekonomiko administratiboa jarri ahal izango dira.
|
|
|
Ebazpena eman aurretik, ebazpen proposamena egingo da eta interesdunari bidaliko zaio hamabost egunetan eskubidez komeni zaiona alegatzeko. Dena den, izapide hauek bazter
|
utz
daitezke eta itzultzeko erabakia jakinarazi baldin eta eskatutako kopurua itzulketarekin bat badator.
|
|
|
Izan ere, batasun printzipio hori ezinbestekoa da Parlamentuak gauzatu beharreko kontrola ahalbideratzeko. Lehen, sektore batzuk (Gizarte Segurantza, organismo autonomoak) kontrol horretatik at geratzen ziren, baina gaur egun, Administrazio zentraleko agente guztiek euren aurrekontuak egintza bakar batean Gorte Nagusien mende
|
uzten
dute. Estatuaren sektore publiko osoaren finantza jarduketen azterketa bateratua egin daiteke eta agente desberdinen arteko joan etorriak kontrola daitezke.
|
|
|
Hortaz, batasun printzipioaren ondorioz, foru sektore publiko osoaren aurrekontuak sartzen dira Aurrekontu Orokorretan. Hori gorabehera, historiari begiratuz gero, hainbat bide erabili ohi dira gastu kopuru handiak aurrekontuetatik at
|
uzteko
. Horren adibide ditugu, besteak beste, honako trikimailuak:
|
|
|
Edozein kasutan ere, batasun printzipioa ez da absolutua eta bazter
|
utzi
behar da Estatu esku hartzailean finantza jarduera publikoa aritzean bizitasun handiagoa lortzeko. Ulerbidez, horrela gertatu da aparteko kredituekin eta kreditu gehigarriekin, aurrekontuetako baino gastu handiagoa egin behar denean, aurreikusi ez edo aurrekontu onetsian kopuru nahikoa jaso ez duten beharrizanetara erantzuteko.
|
|
|
Tributu legeen iraupena izan daiteke zehaztugabea edo aldi baterakoa. Lehenengoen indarraldia amaitzen da, horiek indarrik gabe
|
uzten
direnean; aldi baterako arauen indarraldia, berriz, euren epemuga heltzen denean bukatzen da. Azter ditzagun arau mota horiek banan banan
|
|
|
— Iraupen zehaztugabea duten arauen indarraldia amai dadin, horiek indarrik gabe
|
utzi
behar dira, hots, lerrun bereko edo goragoko lerruneko geroko lege batek indargabetu behar ditu. Geroko lege horrek esanbidez edo isilbidez indargabe dezake aurrekoa.
|
|
|
Hala ere, 1989ko otsailaren 20an emandako 45/ 1989 epaian Konstituzio Auzitegiak adierazi zuen orduko Errentaren gaineko Zergaren Legeak jasotako artikulu batzuk Konstituzioaren aurkakoak zirela. Kasu horretan ez zen errotikako deuseztasuna aplikatu; alderantziz, gauza epaituaren indarra zuten egoerak edota, tributu zorrak zein kuotak ordaindu eta gero, inolako erreklamaziorik edo errekurtsorik jarri ez zutenen egoerak bere hartan
|
utzi
zituen Auzitegiak. Interpretazio hori eztabaidatzeko modukoa izateaz gain, arriskutsu gerta daiteke Administrazioaren aurkako gatazkak bultza ditzakeelako7.
|
|
|
Honexetan datza fenomeno hori: lege bat, esanbidez edo isilbidez indarrik gabe
|
utzi
eta gero, indargabetu aurretik sortutako egitezko egoerei aplikatzen zaie. Dena den, 7 Jarrera horren muturreko adibidea Konstituzio Auzitegiaren urriaren 26ko 182/ 2021 Epaia izan daiteke.
|
|
|
Teoria horiek dira errealitate ekonomikoaren irizpidea (Alemanian) eta interpretazio funtzionala edo kari bidezkoa (Italian). Bi teoria horien helburua tributu arauak interpretatzerakoan irizpide juridikoak bazter
|
utzi
eta horien ordez irizpide ekonomikoak edo politikoak aplikatze zen; modu horretara, interpretazioaren bidez, tributu arauaren idazketaren kontrako ondorioetara hel zitekeen. Irizpide horien aplikazioak ondorio onartezinak sortarazi zituen erregimen nazional-sozialistan eta faxistan, tributu arauak interpretatzeko irizpideak zeintzuk izan behar ziren berriro pentsaraziz.
|
|
|
TFAOen 12 artikuluak (eta TLOren 13 artikuluak) dionez, tributua eskatu behar da egindako negozio, egintza edo egitatearen izaera juridikoa aintzat hartuta, eta interesdunek erabilitako forma edo izena kontuan hartu gabe (KZren 1278 artikuluak egiten duen bezala); horrez gain, bazter
|
utzi
behar dira kasu horren baliozkotasuna uki dezaketen akatsak.
|
|
|
Hainbestez, egitateak kalifikatzea ez da horiek deskribatzea bakarrik; aitzitik, kalifikazioa zeregin juridikoa da: egitatea kalifikatu behar duen subjektuak negozioaren ondorio juridikoak aztertu behar ditu, alderdiek erabilitako esamolde edo izenak bazter
|
utzita
. Horrela, alderdiek erabilitako forma edo izena ez badator bat Zuzenbidearen araberako kalifikazioarekin, Administrazioak bere kalifikazioa egin eta errealitate juridikoa berregiten du, horri dagokion egiazko izaera aipatuz.
|
|
|
Adibidez, jarduerarik ez duen enpresa erosten denean konpentsatzeko zerga oinarri negatiboak dituelako, eta horrela aurrezpen fiskal bat lortzeko. Aurrezpen hori bazter
|
utziz
gero, ez dago arrazoi ekonomikorik halako enpresak erosteko, kasurik gehienetan. Nolanahi den ere, aurrezpen fiskala lortzeko helburu bakarrarekin negozioa burutu bada ere, horrek ez du esan nahi berez abusuzko jokabidea denik, aldi berean negozio artifizialik ez badago eta emaitza arauaren espiritu eta xedearen kontrakoa ez bada.
|
|
|
Tributuen helburu nagusia da gastu publikoei aurre egiteko behar diren sarrerak lortzea, nahiz eta bestelako helbururik ere bila daitekeen, hala nola, Konstituzioaren printzipioak eta xedeak betetzea edota ekonomia politika orokorraren tresna izatea, gizartearen egonkortasuna eta aurrerapena eta errentaren banaketa hobea lortzeko. Edonola ere, Tributuen Lege Orokorrak bere esparrutik at
|
uzten
ditu Gizarte Segurantzaren baliabide publikoak, azken horiek euren arauketa berezia dutelako (2 XG).
|
|
|
TFAOen 16.2.c) artikuluari (eta TLOren 2.2.c) artikuluari) ekinez, zergak dira kontraprestaziorik jaso gabe ordaindu beharreko tributuak. Ordaintzeko betebehar hori sortzen da zerga egitateak negozio, egintza edo egitateak direnean, zergadunaren ekonomia ahalbidea agerian
|
uzten
dutela.
|
|
|
Bestetik, zerga egitateak agerian
|
utzi
behar du zergadunaren ekonomia ahalbidea duela, bai ondarea edukitzeagatik, bai ondasunak eskuratzeagatik (edo gastuagatik), bai errenta lortzeagatik. Edozein kasutan, ekonomia ahalbidearen agerpena kargatzea tributu guztien ezaugarria da.
|
|
|
Aldizka aitortzen diren zergen kasuan, muga hori gainditu den ala ez ikusteko aintzat hartuko dira aitortzeko epealdi bakoitzean ordaindu gabeko diru kopurua, eta epealdi horiek hamabi hilabetetik beherakoak izango balira, iruzurraren muga egutegiko urtean ordaindu gabeko kopurua da. Modu horretara, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren kasuan, zergaldia eta aitortzeko epeak egutegiko urtearekin bat datozenez, begiratu behar da urte batean ordaindu gabe
|
utzitakoa
. Balio Erantsiaren gaineko Zergan, aldiz, aitorpena aurkezteko epeak hilekoak edo hiruhilekoak dira, eta egutegiko urte bereko aitorpena aurkezteko epealdi batzuk batu dira, delitua gauzatu den jakiteko.
|
|
|
prezio publikoa. Prezio publikoa ezartzean tributuaren ezaugarriak eman zizkion baina lege erreserbatik kanpo
|
utzi
zuen; modu horretara, legegile arruntak ez zuen Konstituzioak duen tributuaren kontzeptua errespetatu. Manuaren egungo idazketak epai horren esana jasotzen du orain.
|
|
|
Konturako atxikipena, konturako sarrera eta zatikako ordainketa tributuak kudeatzeko tresnak dira, errentaren gainean ezarritako zergak batik bat. Egun, tresna horiek bazter
|
utzi
dute ordezkoa, zerga garrantzitsuenetan. Hirurek abantaila ugari dituzte Administrazioarentzat.
|
|
|
Osagai horiek oso heterogeneoak dira. Lehenengoa bazter
|
utzita
, gainerakoek zerikusia dute tributu betebeharren betepen akastunarekin eta halakoa gertatzean antolamendu juridikoaren erreakzioarekin. Hala ere, euren araubidea ezberdina da eta ezin ditugu multzo berean jorratu.
|
|
|
subjektu bera aldi berean hartzekodun eta zordun izan dadin, zorra hartzekodunari eskualdatu behar zaio. Eskualdaketa mortis causa eginez gero, ez da azkentzerik gertatzen, Estatuari
|
utzitako
jarauntsia inbentarioaren onuraren arabera onartu dela ulertu behar baita (Kode Zibilaren 957 artikulua), eta halakoetan kausatzaileak jaraunslearekin dituen zorrak ez direlako azkentzen. Inter vivos eskualdaketak, berriz, legearen aginduz egin lirateke (ez negozio juridiko zehatz baten bitartez), eta hori ez da ohiko kasua.
|
|
|
Tributu administrazioari dagokio halako ziurtagiria ematea hiru eguneko epean. Epea igarotakoan ziurtagiririk ez bada eman, ordaintzaileak ez du erantzukizunik izango, kontratugileak edo azpikontratugileak agertzen badu ziurtagiria eskatu ondoren erantzunik ez duela izan. f) Erantzule subsidiario dira egitezko nahiz zuzenbidezko administratzaileak ordaindu gabe
|
utzitako
zorren gainean, baldin eta sarrerarik gabeko autolikidazioak behin eta berriro aurkeztu badituzte, ordaindu behar diren tributuak, atxikipenak eta jasanarazi behar diren zenbatekoak direla-eta. Erantzule izateko, egiaztatu behar da halako autolikidazioen aurkezpenetan ez dagoela ordainketa egiteko benetako asmorik, eta behin baino gehiagotan errepikatu dela.
|
|
|
Honezkero, TFAOen lehenengo xedapen gehigarrien aldaketaren ondorioz, bazter
|
utzi
dira ordainarazpen parafiskalak tributuen arlotik. Halaber, bazter utzi da ordainarazpen parafiskalek tributuen izaera dutela eta, arau berezirik ez badago, Tributuen Foru Arau Orokorrak arautuko dituela.
|
|
|
Honezkero, TFAOen lehenengo xedapen gehigarrien aldaketaren ondorioz, bazter utzi dira ordainarazpen parafiskalak tributuen arlotik. Halaber, bazter
|
utzi
da ordainarazpen parafiskalek tributuen izaera dutela eta, arau berezirik ez badago, Tributuen Foru Arau Orokorrak arautuko dituela. Termino horren ordez, alabaina, TLOk nahiz TFAOek (1 Xedapen gehigarrian) 2018tik aurrera, izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioak arautu dituzte haren lekuan.
|
|
|
Autonomia erkidegoen kreditu publikoaren araubidea, aipatutako mugak eta murrizketak albo batera
|
utzita
, Estatuaren Herri zorraren antzeko ezaugarriak izango ditu (AEFLOren 14.5 artikulua).
|
|
|
Foru araubide horren eguneratze orokorra, hala denean, Konstituzioaren eta autonomia estatutuen eremuan burutuko da". Aldi berean, lehenago esan dugunez, Xedapen indargabetzailearen 2 Lerrokadak baliorik gabe
|
utzi
ditu 1839ko eta 1876ko legeak, eskubide historikoen" mugak" izan zitezkeen heinean.
|
|
|
Modu horretara, plangintza fiskalaren eta abusuzko jokabidearen arteko muga argi zehaztu du: jokabide edota muga batzuetatik gaindi ulertuko da negozio juridikoen ondorioz lortutako aurrezpen fiskala bazter
|
utzi
behar dela; haatik, muga barruko jardunak zilegi bihurtuko luke aurrezpen fiskal hori. Horrela gertatuko litzateke, ulerbidez, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergaren progresibitatea saihesteko, pertsona batek dohaintza bat baino gehiago ematen badizkie etorkizuneko jaraunsleei, dohaintza egitean zerga ordainduz baina aldi berean dohaintzan emandakoa jarauntsitik ateratzeko asmoarekin dohaintza emailea hiltzen denean.
|
|
|
Langileak probaldian izan ditzakeen aldi baterako ezgaitasunaren, jaiotzaren, adopzioaren, adopzio ondoreetarako zaintzaren, familia harreraren, haurdunaldi bitarteko arriskuaren, edoskialdiak iraun bitarteko arriskuaren eta genero indarkeriaren egoerek geldiarazi egiten dute probaldia, baldin eta bi alderdien arteko adostasuna badago (ikusi LELTBren 14.3 artikulua). Edozein kasutan, geldiarazpen klausulak ere ahalbidetzen du kontratua bertan behera
|
uztea
, kontratua etenda dagoen bitartean; arean ere, zerbitzurik eman gabe ezin dira gauzatu probaldiari datxezkion esperientziak [2008ko abenduaren 12ko (3925/ 2007 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Enpresaburuak ez badu epe hori betetzen, kalte ordaina eman dio langileari. Kalte ordain horren zenbatekoa izango da epe hori zenbat egunez
|
utzi
bete gabe eta egun horiei dagozkien alokairuen zenbatekoa.
|
|
|
Era berean, kontuan hartu behar da, lanaldi osoko langile batek jubilazio partzialaren alde egiten badu, jubilazioa hartzeko adin arruntera heltzean, enpresaburuak ez duela betebeharrik, aldi berean, errelebuko kontratua egiteko, langile horrek hutsik
|
utzitako
lanaldia ordezteko. Baina enpresaburuak errelebuko kontratua egiten badu, kontratu horren iraupena izan daiteke mugagabea edo urtebetekoa.
|
|
|
(D.6) Errelebuko langileak bere lanpostua bertan behera
|
uztea
|
|
|
Errelebuko kontratuak iraun bitartean, edozein arrazoi dela bide, errelebuko langileak bertan behera
|
uzten
badu bere lanpostua, enpresaburuak beste langile langabetu batekin edo enpresan aldi baterako kontratua duen langile batekin bete du hutsunea, 15 eguneko epean.
|
|
|
Eta enpresaburuak ez badu bete bidegabe kaleratutako langile jubilatua edo lana bertan behera
|
utzi
duen errelebuko langilea ordezteko betebeharra (modu partzialean jubilatutako langilea bidegabe kaleratu eta enpresan berriro hartzen ez denean, horrek utzitako hutsunea errelebuko langile batekin betetzen ez denean gauzatu antzera), kasuan kasuko erakunde kudeatzaileari ordaindu dio, langileak lanpostua bertan behera utzi zuenetik edo langilea kaleratu zenetik sortutako jubilazio partzialaren on...
|
|
|
Eta enpresaburuak ez badu bete bidegabe kaleratutako langile jubilatua edo lana bertan behera utzi duen errelebuko langilea ordezteko betebeharra (modu partzialean jubilatutako langilea bidegabe kaleratu eta enpresan berriro hartzen ez denean, horrek
|
utzitako
hutsunea errelebuko langile batekin betetzen ez denean gauzatu antzera), kasuan kasuko erakunde kudeatzaileari ordaindu dio, langileak lanpostua bertan behera utzi zuenetik edo langilea kaleratu zenetik sortutako jubilazio partzialaren ondoriozko prestazioaren zenbatekoa.
|
|
|
...ez badu bete bidegabe kaleratutako langile jubilatua edo lana bertan behera utzi duen errelebuko langilea ordezteko betebeharra (modu partzialean jubilatutako langilea bidegabe kaleratu eta enpresan berriro hartzen ez denean, horrek utzitako hutsunea errelebuko langile batekin betetzen ez denean gauzatu antzera), kasuan kasuko erakunde kudeatzaileari ordaindu dio, langileak lanpostua bertan behera
|
utzi
zuenetik edo langilea kaleratu zenetik sortutako jubilazio partzialaren ondoriozko prestazioaren zenbatekoa.
|
|
|
Enpresaburuak ez badu epe hori betetzen, kalte ordaina eman dio langileari. Kalte ordain horren zenbatekoa izango da epe hori zenbat egunez
|
utzi
bete gabe eta egun horiei dagozkien alokairuen zenbatekoa.
|
|
|
Lanaldi murrizketaz ulertuko da lan jarduera aldi batean gutxitzea; gutxitze hori zenbatu ahal izango da eguneko, asteko, hilabeteko edo urteko lanaldia oinarri hartuta. Eguneko lanaldia gutxitzeak eragin dezake egunean gehienez zehaztuko den ordu kopuru batean jarduera bertan behera
|
uztea
; asteko, hilabeteko edo urteko lanaldia gutxitzeak eragin dezake jarduera bertan behera uztea egunean ordu batzuetan edo lanaldi osoetan, aste, hilabete edo urteari begira ezarri diren ehunekoen mugarik handienaren baitan.
|
|
|
Lanaldi murrizketaz ulertuko da lan jarduera aldi batean gutxitzea; gutxitze hori zenbatu ahal izango da eguneko, asteko, hilabeteko edo urteko lanaldia oinarri hartuta. Eguneko lanaldia gutxitzeak eragin dezake egunean gehienez zehaztuko den ordu kopuru batean jarduera bertan behera uztea; asteko, hilabeteko edo urteko lanaldia gutxitzeak eragin dezake jarduera bertan behera
|
uztea
egunean ordu batzuetan edo lanaldi osoetan, aste, hilabete edo urteari begira ezarri diren ehunekoen mugarik handienaren baitan.
|
|
|
(c) RED Mekanismoa aplikatzen den bitartean, langile bakoitzak neurrietako bat bakarrik jasan du, hots, lanaldi murrizketa ala kontratu etetea, bi neurri horiek konbinatzeko aukerarik gabe. Hori gorabehera, posible da langile bakoitza ABEEEren eraginpean ala eraginpetik kanpo
|
uztea
edo lanaldia murrizteko ehunekoa aldaraztea, baldin eta neurri horiek justifikatzeko arrazoi gisa alegatutako inguruabarrak aldatzen badira. Baina, kasu horietan, aldez aurretik hori guztiori informatu behar zaio langileen lege ordezkaritzari eta komunikazioa egingo zaie gizarte prestazioen erakunde kudeatzaileari eta GSDNri, erakunde horiek ezarriko dituzten prozedura automatizatuen bidez.
|
|
|
Borondatezko eszedentzia aldian zehar eta eszedentzian dagoen langileak berriro lanean hasteko eskabidea egin aurretik, enpresak langile horrek hutsik
|
utzitako
lanpostua amortiza dezake, lanpostu horretan gauzatutako eginkizunak beste langile batzuei eratxikitzeagatik [2006ko otsailaren 14ko (4799/ 2004 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Kargu publikoa
|
utzi
eta hurrengo hilabetean eskatu da enpresan berriro sartzea.
|
|
|
(m) Genero indarkeriaren biktima izateagatik, lanpostua behin betiko
|
uztera
behartuta dagoen emakume langileak halaxe erabaki duelako.
|
|
|
O Idatzizko komunikazioarekin batera, langilearen eskura kalte ordaina
|
utzi
behar da; kalte ordain horren zenbatekoa izango da lanean egindako urte bakoitzeko, 20 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, betiere, 12 hilabeteko mugarekin; urtekoak baino aldi laburragoak hilabeteen arabera lainduko dira. Erabaki azkentzailea arrazoi ekonomikoetan oinarritu eta horien ondorioz aipatu kalte ordaina ezin denean langilearen eskura utzi, enpresaburuak kalte ordaina eman gabe utzi ahal izango du, idatzizko komunikazioan hori agerrarazita.
|
|
|
O Idatzizko komunikazioarekin batera, langilearen eskura kalte ordaina utzi behar da; kalte ordain horren zenbatekoa izango da lanean egindako urte bakoitzeko, 20 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, betiere, 12 hilabeteko mugarekin; urtekoak baino aldi laburragoak hilabeteen arabera lainduko dira. Erabaki azkentzailea arrazoi ekonomikoetan oinarritu eta horien ondorioz aipatu kalte ordaina ezin denean langilearen eskura
|
utzi
, enpresaburuak kalte ordaina eman gabe utzi ahal izango du, idatzizko komunikazioan hori agerrarazita. Edonola ere, erabaki azkentzailea eragingarri denean, langileak enpresaburuari kalte ordain hori eskatzeko eskubidea izango du.
|
|
|
O Idatzizko komunikazioarekin batera, langilearen eskura kalte ordaina utzi behar da; kalte ordain horren zenbatekoa izango da lanean egindako urte bakoitzeko, 20 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, betiere, 12 hilabeteko mugarekin; urtekoak baino aldi laburragoak hilabeteen arabera lainduko dira. Erabaki azkentzailea arrazoi ekonomikoetan oinarritu eta horien ondorioz aipatu kalte ordaina ezin denean langilearen eskura utzi, enpresaburuak kalte ordaina eman gabe
|
utzi
ahal izango du, idatzizko komunikazioan hori agerrarazita. Edonola ere, erabaki azkentzailea eragingarri denean, langileak enpresaburuari kalte ordain hori eskatzeko eskubidea izango du.
|
|
|
Ikusi 2017ko otsailaren 15eko (1991/ 2015 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa. Bada, epai horretan adierazi da enpresak, kaleratze objektiboa komunikatzeko unean, frogatzen baldin badu ezin duela ordainketarik egin, langilearen esku jarri gabe
|
utz
dezakeela horri dagokion kalte ordainaren zenbatekoa.
|
|
|
Kalte ordain hori izango da lan egindako urte bakoitzeko, 33 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, betiere 24 hilabeteko mugarekin; urtekoak baino aldi laburragoak hilabeteen arabera lainduko dira. Aukera horrek berarekin dakar lan kontratua azkentzea; ulertuko da azkentze hori gertatu zela langileak lan egiteari benetan
|
utzi
zionean. Era berean, langileak ez du izapidetza alokairuetarako eskubiderik.
|
|
|
G Plantilla berregituratzea eta plantilla oso osoan edo zati batean bertan behera
|
uztea
, behin betiko edo aldi baterako.
|
|
|
Egoera berezi gisa, zatikako hauteskundeak susta daitezke kargu
|
uzteak
, kargu ezeztapenak edo plantilla handitzearen ondoriozko ordezkaritza egokitzeak daudenean. Esangura horretan, hitzarmen kolektiboetan beharrezkoa dena ezar daiteke langileen ordezkaritza bat etor dadin enpresan plantillak izan ditzakeen murrizketekin.
|
|
|
Azkenik, gogorarazi behar da aurreko erregela horietatik edozein bete gabe
|
uzten
bada, ukitutako hautagaiaren edo hautagaien hautaketa deuseztagarria izango dela.
|
|
|
Lan agintaritzaren mendeko bulego publikoak txartelak gordailututa izango ditu aurkaratze epeak amaitu arte. Lan agintaritzaren mendeko bulego publikoak hauteskunde aktak erregistratu edo erregistratu gabe
|
utziko
ditu, hauteskunde aktak argitaratu eta 10 egun baliodun igaro ondoren.
|
|
|
Ordezpenak, ezeztapenak, kargu
|
uzteak
eta agintaldi azkentzeak lan agintaritzaren mendeko bulego publikoari eta enpresaburuari komunikatuko zaizkie. Era berean, iragarki oholean argitaratuko dira horiek.
|
|
|
★ Langileak duen eskubidea berak aukeratutako sindikatuan afiliatzeko, sindikatu horren estatutuetan ezarritakoa betez gero, edo afiliatuta dagoen sindikatua
|
uzteko
, inor ezin baita behartu sindikatu batean afiliatzera.
|
|
|
SALOren arabera, sindikatuetan afilia daitezke, aurretiaz aipatu diren langileez gain, alokairuko langileak ez dituzten beregaineko langileak, langabezian dauden langileak eta, ezgaitasunaren edo jubilazioa hartzearen ondorioz, lan jarduera
|
utzi
duten langileak. Baina, legeria bereziaren babesean elkarteak eratzeko duten gaitasunari kalterik egin gabe, subjektu horiek ezin izango dituzte sindikatuak sortu, euren interes bereziak defendatzeko.
|
|
|
★ Federazioak, konfederazioak eta nazioarteko erakundeak eratzeko, eta eurotan afiliatu nahiz eurok
|
uzteko
.
|
|
|
Orobat, eskubidea izango dute euren lana oso osoan edo modu partzialean distantziara egiteko, edo lana modu horretan egiteari
|
uzteko
, hori balitz lan egiteko ezarritako sistema, betiere, bi kasu horietan, zerbitzuak emateko modalitatea bateragarria bada langilearen lanpostuarekin eta langile horrek gauzatutako eginkizunekin.
|