|
2000
|
|
|
Oroi Europako bi Estatu hertsienetakoen artean gaudela eta muga hori eteteko hizkuntza baino arma hoberik ez dugula. Anai edo kiderik hurbilenak, lege natural guztien aurka, mugaz zatiturik eduki gaituztela, eta orain
|
dugula
ordua Europa Batuan elkartzeko.
|
|
|
Ez zakiat non haizen ezta bakarrik hagoen ere, bai, ordea, norekin bukatuko duan gaurko gaua... Bai, jabetua
|
nauk
orduaz, baina aditu...
|
|
|
—Aizak, bertzeekin ibiltzen ahal haiz kukumikuka, baina ez nirekin. Ikusi behar huen Isabel Sanjoseren mutur beltza,
|
duela
ordu erdi, traje zimurtuko morroiarekin alde egin duanean.
|
|
2001
|
|
|
Kaxa artean galduta pasa zuen lehen eguna Sergiok. Bezeroek ondotxo zekiten zer nahi zuten, Sergiok baino hobeto, eta saltzaileak noraezean pasa
|
zituen
orduak. Zelofan koloretsuz estalitako oinetakoak atera eta atera.
|
|
|
Firebird irakurri zuen pistoletarik baten alboan. Guardia zibilen pistola, metraileta eta fusilak besterik ez
|
zituen
ordura arte Goiok ikusi, eta haiek ez zuten euskaraz egiten.
|
|
|
Goioren gogoan Arianek
|
zuen
ordurako lekurik gehiena. Goio, Ariane non ibiliko, noiz agertuko, nondik topatuko zebilen beti.
|
|
|
FEN klasea izana
|
genuen
ordura arte.
|
|
|
‘Estudiantea nahi
|
duzu
orduan? ’ galdetuko dizu hariaz bestaldeko ahots apainak.
|
|
|
Etxera heltzean Goiok frantsesezko irakaslea ikusiko zuen berriro, trenaren zain oraindik. Trenak arratsaldeko hiruretan
|
zuen
ordua, baina sarritan berandutzen zen, eta igual ez zen iluntzera arte ailegatzen. Baina, ailegatu eta berehala itzultzen zen Bilborantz.
|
|
|
Neskak
|
genituen
ordurako beti gogoan, ez bosgarrena edo seigarrena, neskak baitziren arrazoi ezkutuak eta soluzio debekatuak.
|
|
2002
|
|
|
Polidektes erregea ez zen batere poztu gazte hura berriz ere bere muturraren aurrean topatu zuenean. Oso ziur zegoen gorgonek sarraskituta egon behar
|
zuela
ordurako Pertseo gizajoa, eta alaitu egiten zuen horrek bere bihotz gaiztoa.
|
|
|
Zeren nik ere neure eskarmentuak
|
bainituen
ordurako amodio kontuetan. Hiru andregai izan nituen, eta hiruretan kale.
|
|
|
Zenbakia momentuan aurki nezakeen Sararen edo Karmeleren fitxan. Edo hamaiketan
|
genuen
ordu erdiko atsedenaldia erabili, bisitalditxo bat egiteko. Bigarren aukera hobetsirik, Sararen etxerantz abiatu nintzen, jakinaren gainean nengoen arren etxetik kanpo ere egon zitekeela, erosketak egiten, paseatzen, edo beste zereginen batean.
|
|
|
Edo zeloak sentitzen zituen. Zeren haiek baitziren Sergiorekin konpartitu ezin
|
zituen
ordu bakarrak, haren itzaletik at. Eta orduan sentsazio hura nagusitzen zitzaion: bakean eta atsedenean zuèn sentimenduen lakura esku anonimo batek harria jaurti balu bezalakoa.
|
|
2003
|
|
|
Gizonak azalpen zehatzak eman zizkion, eta ezkerretara hiru aldiz egin behar zuela, eta eskumatara bi aldiz, eta kartel handi bat ikusiko zuela ate baten gainean, eta ate horretatik sartu eta bertan zeudela autobusak, eta taxi batzuk. Baina ezkerretara bigarrenez egin zuenerako ez zekien Matiasek ezkerretik edo eskumatik zetorren, eta ez zekien, halaber, ezkerretara edo eskumatara egin behar
|
zuen
orduan. Ez zuen ikusten, gainera, ezkerretara edo eskumatara egiteko aukerarik, korridore luze bat zeukalako aurrean.
|
|
|
Zazpi eraikin
|
zituen
ordurako amaituta, baina arkitektoaren helburua ez zen kale hori besterik gabe egitea. Helburua zen kale horri hiru andreen izena jartzea.
|
|
|
Hasiera batean gizaki herrarien lanabes izan zitekeena, idazle sedentarioenen aitorleku bilakatu da. Teresak ez
|
du
orduz ordu errepikatzen den bizimodu aspergarrira makurtu nahi. Badaki bizitzaren ibilbidea bakarrik eta arrisku handiz egin behar duela eta, garai bateko konkistatzaile erromantikoen gisara, bere balentriak erregistratu nahi ditu bere bigarren eta hirugarren egunerokoak idatziz", dio narratzaileak Kunderarengan hain ohikoa den modu serio eta hantusteko samar horretan.
|
|
|
Horrela, Txoritokiko tontorrera igo, hura atzean utzi, eta Aretxarako bidean jarri ginen. Txominek ehizatuak
|
zituen
ordurako hiru txori: txolarre bat, kaskabeltxa eta karnaba.
|
|
|
Ez dakit nahitara ekarri ote nuen irudia gogora, neure buruari animoa emateko, edo inkonszientea izan zen, baina oso garden eta zehatz oroitzen dut: mahai baten gainean eseria,
|
duela
ordu batzuk bezala, poliziek inguratua. Horixe da espero dezakedana.
|
|
|
Igandeak alprojak dira Oskarrek alde egin zuenetik. Igandeen monotonia behar dut, nire atzamarrekin makramea egin nahi
|
dut
ordu eta minutuekin. Oskarrek ematen zidan errutina hain zen lasaia.
|
|
2004
|
|
|
Holako gauetan, hauts pinportek ondo dakite Lucak eta Oscarrek ez
|
dutela
ordurik. Askotan goizaldera arte geratzen dira zineman, 36ko Giroa eta beste makina bat zinta behin eta berriro ikusten.
|
|
|
–Ez
|
duk
ordu erdi ere joan dela –esan du Pablo Calascotak, konturatuta mutikoak ez zuela begirik kentzen argazkietatik– Ezagutu nahi baduk, geratu: berriro etorriko duk gauean.
|
|
2005
|
|
|
–Argi dago zuk ez
|
dituzula
orduak ematen berak ematen ei dituen gauzetan. Akira Fubuki modelo porno oso famatua da, Japonian behintzat.
|
|
2006
|
|
|
Eta han igarotzen dut egun guztia. Ospitalean igarotzen ez
|
ditudan
orduak han pasatzen ditut. Alaba ere ia ez dut ikusten.
|
|
|
–Hori dela eta –erran zuen poliziak eskuak elkartuz– Uste
|
dut
ordua dela kartak mahai gainean jartzeko, Duhalde andereñoa.
|
|
|
ia seguru esan genezake ez zela izan. Irigoik
|
bazuen
ordurako langintza berria: tabernari egin zen.
|
|
|
Atsegina zen, jantzia, buru azkarrekoa, hizkuntza batetik bestera edonoiz salto egiten zuena... Berriketa amaitzekotan zegoela –margolariak amaituak
|
zituen
ordurako bere oharrak eta marrak–, Perico Aladrok postal itxurako argazki bat luzatu zion idazle espainiarrari. Idazleak begiratu zion agureak eskainitako argazki hari, eta bibote luzeko gizon dotore bat ikusi zuen, Perico Aladro bera, inola ere, gazteago agian, edo argazkilari on baten ukituekin gaztetua, begi erdi erori malenkoniatsuekin eta buruko ileak bi zelai berdintsutan banatuta erreten luze eta markatu batez.
|
|
2007
|
|
|
Liburua itxi eta komuneko ispiluan neure buruari begiratu nionean izerdi patsetan nengoen. Uste
|
dut
ordutan eutsi niola pixalarriari, hitz haiek maskuritik ez ateratzearren.
|
|
|
Azkar kendu du bista erlojutik eta leihora begiratu du. Aurrean dituen eraikinek ere hor jarraituko dutela pentsatu du, eta baita kalean zapaldu duen espaloiak eta leihotik ikusten duen zeruak ere, eta hodeiak, eta eguzkiak ere, eguzkiak hor jarraituko duela, lege zahar batek aginduta behar
|
duen
orduetan agertuz eta behar duenetan ezkutatuz. Hor jarraituko dute guztiek.
|
|
2008
|
|
|
Aitak ez zion elurrarekin jolasten uzten: pianoaren aurrean pasa behar
|
zituen
orduak elurrarekin jolastea baino garrantzitsuagoak zirela esaten zion. Eta haiek betetakoan ere ezin izaten zuen atera, maisuak bere eskuentzat kaltegarria izan zitekeela esaten baitzion.
|
|
|
–Hainbeste kostatzen al zaizue egunero soineko diferenteak janztea? Erdiarekin nahikoa
|
baikenuke
orduan! Eta etxeko ekonomiak eskertuko liguke!
|
|
|
Baina Natalia eta Natividaden gurasoek emana
|
zuten
ordurako agindua, markesa andereak, halere, etxeko festa haietan protagonista ezinbestekoa ohi zenak, triste antzean zirudien (senarrarekin bizi zuèn krisi larriak ere nekez eskaintzen zion beste jarrera baterako aukera, egia esan), festatik kanpora balego bezala?: eser zitezela gonbidatu guztiak mahai inguruetan, askari oparo bat egiteko:
|
|
|
Munduko uzkirik badago, bertan gu, basamortuaren erdian, marokoar soldadu batzuk eta europar talde bat. Egunak
|
baditu
ordu batzuk oraindik, eguzkia goitik dabil, baina ez dut uste hau baino leku hoberik topatuko dugunik aurrerantzean muga baino lehen. Militarrek kontrola daukate hor aurrean, gainera.
|
|
|
Gudari batek bakarrik daki hori zer den, gehitu zuen indar handiz, ni ez nintzela inoiz gudari bat izan eta ez nintzela izango aurpegiratuz bezala?. Institutuan ibili ginen elkarrekin eta
|
bazuen
ordurako Garibaldik, aitortu beharra dut, exhibizionismorako joera puntu bat, bereziki jende askoren aurrean hitz egiten zuenean. Adoretsua, ausarta eta borrokalaria zen, baina balizko erretratu baterako posatuz bezala mintzatzen zen dagoeneko, aktore plantak eginez eta imintzioak esajeratuz.
|
|
|
Scott, baina, ez zegoen ados. Nahiz eta sexu bereko bikoteen artean ezkontza legezkoa izan Espainian, berak nahiago
|
zuen
ordura arte bezala jarraitu.
|
|
|
–Hainbeste kostatzen al zaizue egunero soineko diferenteak janztea? Erdiarekin nahikoa
|
baikenuke
orduan! Eta etxeko ekonomiak eskertuko liguke!
|
|
|
Baina Natalia eta Natividaden gurasoek emana
|
zuten
ordurako agindua –markesa andereak, halere, etxeko festa haietan protagonista ezinbestekoa ohi zenak, triste antzean zirudien (senarrarekin bizi zuèn krisi larriak ere nekez eskaintzen zion beste jarrera baterako aukera, egia esan), festatik kanpora balego bezala–: eser zitezela gonbidatu guztiak mahai inguruetan, askari oparo bat egiteko:
|
|
2009
|
|
|
Ez al diegu hotzari, marrazoei, itsaso haserretuari irabazi? Zeren beldur izan behar
|
dugu
orduan!
|
|
|
–Zer daukazu orduan? Nola sendatu behar
|
gaituzu
orduan. Esazu.
|
|
|
Ama, jakin nahi zuen beste ezer baino gehiago, zergatik geratu behar dut ilargi betearekin etxean? Hamasei urte
|
zituen
ordurako eta sukaldera sartu zenean, hain zen handia, haren gorputzaren itzalak ama ikaratu egin zuen. Harrikoa egiten ari zen ama, neskamea desagertuta zegoelako haserre.
|
|
|
Zergatik ez. Dena jakin nahi
|
genuen
ordurako. Jakinda bakarrik ahaztu zitekeen.
|
|
|
Berea ere, baina, ez al zen malekoian zebiltzan haien tankerako setakeria txoroa, pentsatu zuen txaketaren kremailera leporaino estutuz. Ohean behar
|
zuen
ordu haietan kristauak, ez euripean paseoan. Are gehiago bere adinean.
|
|
|
–Perezek txanpon hauek parrokiatik lapurtu zituela esan nahi
|
duk
orduan?
|
|
|
Guk beste garai batean ezagutu genuen taberna ordea. Kuartela herriaren beste muturrera eramana
|
zuten
ordurako eta Euskalduna taberna zahar zikin samar bat baino ez zenean. Gaztaroko txikiteo neurri gabekoetan, larunbatero afalaurreko azken ardo merkea hartzen genuen zuloa.
|
|
|
Konstituzio plaza zeharkatuz, Abuztuaren 31 kale aldera. San Telmo museoak ere irekia behar
|
zuen
ordu hartan.
|
|
|
Hura zen, beraz, auzia! Ikastetxean, Domingok fraide debozionista bati baino gehiagori entzun izan zion kontuz ibili behar zela begiekin, arimaren leihoak baitziren eta handik sartzen baitzen lizunkeriaren piztia; badirudi, baina, Domingok ez
|
zuela
ordura artean bere ohiko begirada hura, arrebei atseginez luzatua, zabuan ibiltzen zirenean, konparazio batera, lizunkeriarekin ez beste ezer txarrekin lotu, begirada hura debeku orotatik at balego bezala; han zegoen, haatik, ama, debekuaren marra trazatu eta bere lekuan ezartzeko, zeren soka bera ere marra bat baitzen eta marratik zintzilik zeudèn fruitu haragizkoak bekatu hutsak baitziren:
|
|
|
Debozionisten ikastetxeak, halere, bazterrera utzia eta indargabetua
|
zuen
ordurako fraideek hasiera batean ezarri zutèn araua, ikasleak eskolara uniformez jantzita joatera behartzen zituena; Reginak, baina, lau anaiak bat sentitu nahi zituelako edo, uniformatuta igortzen zituen: zapatak eta galtzak beltz, alkandora zuri, eta jertsea, jaka eta gorbata urdin ilun.
|
|
|
berak. Damasok? arrazoi zuela; baina Damasok arrazoi zuen arren, hain ziur mintzatu zen semea, non aitak onartua behar
|
baitzuen
ordurako haren ikuspuntua?, bigarrean partean zuen arrazoi, aitarentzat bai baitzegoen auzi hartan, gauzak zihoazen bezala, lehenagoko arrazoi bat, auziak, baten ordez, bi aldagai balitu bezala jokoan: alde batetik, jakituria, Damasok, berak ateratzen zituen, anai arreben artean, notarik onenak?
|
|
|
Damaso ez ezik, beste lau anai arrebak ere berari begira zituen Domingok: Domingo, beraz, zerbait eta norbait zelakoan, harro bezain pozik zegoen, irriak ezpainetan alderik alde utzitako oinatzak lekuko; haren harrotasunak eta haren poztasunak bazuten itzal bat, ordea, Teofilo Mariak ez
|
baitzuen
ordura artean ezer esan, eta Domingok beldur behar baitzuen anaiak arestian bezala erreakzionatuko ez ote zuen, beste oldarraldi batekin; hala, bada, hiru anai arrebek egindako galderari erantzuteko prest zegoen arren, irria ezpainetatik ezabatu eta Teofilo Mariari begiratu zion Domingok: begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait, anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko?, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat?
|
|
|
–Nola ez naiz atsekabetuko, musika horrek gaueko izarrak pizten badizkit????: hitz ederrak izan zitezkeen haiek, Damasok ez zuen halakorik ukatuko, baina ederrak bezain hutsalak, bere ikuspuntutik bai bederen, Damasok bai
|
baitzuen
ordurako susmoa, eskuak elkarri ematea alferrikakoa zela, hil ere bakarrik hiltzeko sortu baitzen gizakia, itxura guztien arabera; Benjamin Maria hil zenean baino okerrago zegoen, beraz, Damaso, ahulago eta zaurgarriago, Jainkoaren bizkar gainean deskargatzen baitzuen orduan bere ezintasunen zama, Jobenaren antzeko protestan, biraoaren ertzean; orain, aldiz, ezin zuen, zalantzaren haizeak higatut... noren aurka egingo zuen, bada, oihu, errudunik ezean?; eta, halere, bazuen barrua non hustu:
|
|
|
Domingok ostiral batean egin zuen hartxintxarren balentria; asteburu hartan, baina, Nazario Orbe ez zen etxera etorri, eta Domingok hurrengo asteburura arte itxaron behar izan zuen aitaren iruzkina entzuteko; Nazariok jasoa
|
zuen
ordurako informazio guztia, emazteak egindako telefono deien bidez, eta denbora sobera izan zuen, beraz, iritzia osatzeko; iritzia, jakina, Domingoren aldekoa zen, esan ere, halaxe esan baitzien igande hartako bazkarian, familia osoa mahai inguruan bilduta zuela:
|
|
|
Domingok ongi ohartua behar
|
zuen
ordurako Teofilo Mariaren estrategiaz: Domingok bazekikeen, beraz, Teofilo Maria zirikadaz zirikada arituko zitzaiola, berari lasaigunea eragozteko, era hartan burua gal zezakeelakoan edo; horregatik, beharbada, azkar erantzun beharrean, Domingok bere denbora hartu zuen, segundo bat, bi segundo, hiru segundo; orduan, baina, Adak hartu zion aurrea:
|
|
|
–Derrigor egin behar
|
zuten
orduan?
|
|
|
Hor hasi zen gure harremana arrakalatzen, urte batzuk geroago Carmenek guztiz haustea lortu zuen arte. Pertsona bakarra ginela uste
|
genuen
ordura arte. Hor hasi ginen gure bakartasunaren kontzientzia hartzen.
|
|
|
Carmen, Mirari era hirurok. Taldea banatzerik ez zegoela uste
|
genuen
orduan, txikotaren hariak bezala korapilo batean lotuta geundela. Denborak erakutsi digu, baina, ez dagoela banaezina den ezer, ez dagoela betiko irauten duen ezer.
|
|
|
baldin ordu horiek Filosofiari emango balitzaizkio. Zeren Filosofiak gaur egun
|
duen
ordu kopuruak ez baitu behar bezala erakusten berez behar duela izan ikasketen bihotza. Halatan, ordutegiaren aldaketa berri honek ikasgaien berregituratze orokor bati bidea eman lioke, ikasgai bakoitzaren oinarri filosofikoa garatze aldera, eta oinarri horien arteko lotura ahal bezain argi eta sistematikoena.
|
|
|
Damaso ez ezik, beste lau anai arrebak ere berari begira zituen Domingok: Domingo, beraz, zerbait eta norbait zelakoan, harro bezain pozik zegoen, irriak ezpainetan alderik alde utzitako oinatzak lekuko; haren harrotasunak eta haren poztasunak bazuten itzal bat, ordea, Teofilo Mariak ez
|
baitzuen
ordura artean ezer esan, eta Domingok beldur behar baitzuen anaiak arestian bezala erreakzionatuko ez ote zuen, beste oldarraldi batekin; hala, bada, hiru anai arrebek egindako galderari erantzuteko prest zegoen arren, irria ezpainetatik ezabatu eta Teofilo Mariari begiratu zion Domingok: begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait –anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko–, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat... distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak –Damaso, Maria Bibiana eta Ada–, haren begiradarekin bat egiteko –bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian ez balego bezala zegoen Gabino–, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala sentitu ere, bai kanpotik, lau begi parek begi hesi bat osatzen baitzuten, eta bai barrutik ere, estualdi hartara iritsita aitortu beharrean baitzegoen ezen auzi hartan zerbait arraroa gertatzen ari zela:
|
|
|
Domingok ongi ohartua behar
|
zuen
ordurako Teofilo Mariaren estrategiaz: Domingok bazekikeen, beraz, Teofilo Maria zirikadaz zirikada arituko zitzaiola, berari lasaigunea eragozteko, era hartan burua gal zezakeelakoan edo; horregatik, beharbada, azkar erantzun beharrean, Domingok bere denbora hartu zuen, segundo bat, bi segundo, hiru segundo; orduan, baina, Adak hartu zion aurrea:
|
|
|
" Nola ez naiz atsekabetuko, musika horrek gaueko izarrak pizten badizkit...?" –: hitz ederrak izan zitezkeen haiek, Damasok ez zuen halakorik ukatuko, baina ederrak bezain hutsalak, bere ikuspuntutik bai bederen, Damasok bai
|
baitzuen
ordurako susmoa, eskuak elkarri ematea alferrikakoa zela, hil ere bakarrik hiltzeko sortu baitzen gizakia, itxura guztien arabera; Benjamin Maria hil zenean baino okerrago zegoen, beraz, Damaso, ahulago eta zaurgarriago, Jainkoaren bizkar gainean deskargatzen baitzuen orduan bere ezintasunen zama, Jobenaren antzeko protestan, biraoaren ertzean; orain, aldiz, ezin zuen, zalantzaren haizeak higatut... noren aurka egingo zuen, bada, oihu, errudunik ezean?; eta, halere, bazuen barrua non hustu:
|
|
|
Hura zen, beraz, auzia! Ikastetxean, Domingok fraide debozionista bati baino gehiagori entzun izan zion kontuz ibili behar zela begiekin, arimaren leihoak baitziren eta handik sartzen baitzen lizunkeriaren piztia; badirudi, baina, Domingok ez
|
zuela
ordura artean bere ohiko begirada hura –arrebei atseginez luzatua, zabuan ibiltzen zirenean, konparazio batera– lizunkeriarekin ez beste ezer txarrekin lotu, begirada hura debeku orotatik at balego bezala; han zegoen, haatik, ama, debekuaren marra trazatu eta bere lekuan ezartzeko, zeren soka bera ere marra bat baitzen eta marratik zintzilik zeudèn fruitu haragizkoak bekatu hutsak bait... bekatu mortalak, zehatz esanda.
|
|
|
Domingok ostiral batean egin zuen hartxintxarren balentria; asteburu hartan, baina, Nazario Orbe ez zen etxera etorri, eta Domingok hurrengo asteburura arte itxaron behar izan zuen aitaren iruzkina entzuteko; Nazariok jasoa
|
zuen
ordurako informazio guztia, emazteak egindako telefono deien bidez, eta denbora sobera izan zuen, beraz, iritzia osatzeko; iritzia, jakina, Domingoren aldekoa zen, esan ere, halaxe esan baitzien igande hartako bazkarian, familia osoa mahai inguruan bilduta zuela:
|
|
|
Debozionisten ikastetxeak, halere, bazterrera utzia eta indargabetua
|
zuen
ordurako fraideek hasiera batean ezarri zutèn araua, ikasleak eskolara uniformez jantzita joatera behartzen zituena; Reginak, baina, lau anaiak bat sentitu nahi zituelako edo, uniformatuta igortzen zituen: zapatak eta galtzak beltz, alkandora zuri, eta jertsea, jaka eta gorbata urdin ilun.
|
|
|
Ongi gogoratzen zuen, bestalde –ongi gogoratu behar zuen, alajaina! –, bezperan gertatua, ditxosozko zero meridianoarekin, hura besterik ez baitzion semeak oroitarazi nahi, antza, une hartan: berak –Damasok– arrazoi zuela; baina Damasok arrazoi zuen arren –hain ziur mintzatu zen semea, non aitak onartua behar
|
baitzuen
ordurako haren ikuspuntua–, bigarrean partean zuen arrazoi, aitarentzat bai baitzegoen auzi hartan, gauzak zihoazen bezala, lehenagoko arrazoi bat, auziak, baten ordez, bi aldagai balitu bezala jokoan: alde batetik, jakituria, Damasok –berak ateratzen zituen, anai arreben artean, notarik onenak– ordezkatzen eta pertsonifikatzen zuena, eta bestetik, autoritatea, berari –Nazario Orberi– zegokiona:
|
|
2010
|
|
|
Espainiako kardinal primatu Plá y Daniel-ek, nazional katolizismoaren doktrina bere betean zegoen, Francok eta Espainiako Elizak bultzatuta? emana
|
zuen
ordurako bere agindua: –Mandamos a todos los sacerdotes que desde el día de la ratificación del Concordato, en el curso de la santa misa, rezada o cantada, exceptuando las misas de difuntos, en las primeras oraciones, en las secretas y en las poscomuniones añadan a la oración Et formulas las palabras Ducem nostrum Franciscum?.
|
|
|
–Harrokeria ez bada, utz iezadazu gauza bat esaten: Jainkoak guztientzat
|
du
ordu bat, eta susmoa dut ate joka dudala neurea?.
|
|
|
Gerhardek, izan ere, ohartu beharra zuen nik ez nuela iraultza berak bezala sentitzen; are gehiago: jakin ere, jakin beharra
|
zuen
ordurako ez niola iraultzari batere federik, aurreko elkarganatzean ere halaxe adierazi bainion, zeharka bazen ere,, auskalo, Gerhard, auskalo??. Gerhard, baina, iraultzaile uste osoko bat zen, erdibiderik gabekoa, beraz?, mihia zorrotz zorrotz zuena, etsaiaren aurka ezpata bat bezala erabiltzeko prest, hura deuseztatzeko edo hura konbertitzeko.
|
|
|
esan zuen arren esperantzarik gabeko esperantzatik mintzatzen ariko balitzait bezala eta niri kargua hartzen. Heinrichek, izan ere, konbentzituta behar
|
zuen
ordurako ni deituen artean egon nintekeela, bai, baina ez aukeratuen artean: anaietan inor aukeratua izatekotan, berak behar baitzuen. Heinrichek?, desfilatu ere, desfilatzen ez zuen, bada, amaren sabelaren barruan zegoenean!
|
|
|
Pianoa gustatzen zaio? esan zidan; arrazoi zuen izebak, baina haren arrazoia entzun ahala, sekulako erretolika etorri zitzaidan burura era automatiko batean, ezin uler zitekeena neure egin nuèn mundutik baizik, Jainkoa eta Aberria
|
bainituen
ordurako neure izaeraren muin eta ardatz, errealitate banaezin baten antzera: –Ez, ez zaio gustatzen.
|
|
|
Hamaika hamabi urteko umea nintzen, bai, baina kolpetik bihurtu nintzen pertsona heldu, itxuraz, bizitzak gogor astindu ninduen, baina bizitzak ez zuen bere zentzua galdu; aitzitik: inoiz baino zentzu handiagoa behar
|
zuen
orduan?, bestela ez baitago ulertzerik amari eman niòn erantzuna, ezta sendategiko medikuari eman niona ere bere garaian, noiz eta bere iragarpena egin baitzidan, sendatze prozesuan birika bat galtzeko posibilitatea ote nuen?
|
|
|
Harritu zirenetako bat, eta galdera hori egin zuena, Joseba Egibar zen. GBBko lehendakariak agertua
|
zuen
ordurako Loiolan hitzartzen ari zirenari buruzko errezeloa, bai pribatuan eta bai publikoan. Azarora arte Imazek eta Urkulluk ez zieten azaldu Loiolan behin behinean zer zirriborro hitzartu zuten, baina urrian Egibarrek bazuen santutegi ondoan negoziatzen ari ziren mamiaren berririk, eta ez zuen guztiz gogobetetzen.
|
|
|
Jada zuzendariaren burua tanta astun bat zen lepotik zintzilik, erori ez erori, lurrera begira. Norak kafetegitik alde egin behar
|
zuen
ordua gainean zen. Kafetegiko mahaiak jangelako jendez betetzen hasi ziren.
|
|
|
Tipo arrotzak ekartzen zituen dantzaldietatik, hark ikus zitzan. Besteren artean zuzendaria ezagutu zuen eta haren eskaintza eta erreguak aditu behar
|
zituen
ordutik, zeinak ezer ez zekien bere alabaren hankarte estreinatuaz. Bitartean, penitentzia modukoa zen Sebastianentzat eskura zuen edozerekin bere gorputzari sufrimendua eragitea, beharrik gabe eguzkitan jartzea, nahitaezkoa bakarrik jan eta edatea, neskatoari sartzen ziolako gauero.
|
|
|
GURE aitak utzia
|
zuen
ordurako muntatzaile lana. Urteak ere bai, errepidean hara eta hona ibiltzen eta pentsio merkeenetan ostatu hartzen, dietaren dirutik ahalik eta gehiena gordetzearren.
|
|
|
" Harrokeria ez bada, utz iezadazu gauza bat esaten: Jainkoak guztientzat
|
du
ordu bat, eta susmoa dut ate joka dudala neurea".
|
|
|
Gerhardek, izan ere, ohartu beharra zuen nik ez nuela iraultza berak bezala sentitzen; are gehiago: jakin ere, jakin beharra
|
zuen
ordurako ez niola iraultzari batere federik, aurreko elkarganatzean ere halaxe adierazi bainion, zeharka bazen ere, ‘auskalo, Gerhard, auskalo... ’ Gerhard, baina, iraultzaile uste osoko bat zen —erdibiderik gabekoa, beraz—, mihia zorrotz zorrotz zuena, etsaiaren aurka ezpata bat bezala erabiltzeko prest, hura deuseztatzeko edo hura konbertitzeko. Eta ni konbertitu egin nahi ninduen, jakina, hartarako azken aukera bat emanez.
|
|
|
Anaiaren tonua, baina, ez zen konfiantzazkoa, ez espresioa abegikorra, ‘espero dut’ esan zuen arren esperantzarik gabeko esperantzatik mintzatzen ariko balitzait bezala eta niri kargua hartzen. Heinrichek, izan ere, konbentzituta behar
|
zuen
ordurako ni deituen artean egon nintekeela, bai, baina ez aukeratuen artean: anaietan inor aukeratua izatekotan, berak behar baitzuen —Heinrichek—, desfilatu ere, desfilatzen ez zuen, bada, amaren sabelaren barruan zegoenean!
|
|
|
Txistua, gainera, ez zaio gustatzen. Pianoa gustatzen zaio" esan zidan; arrazoi zuen izebak, baina haren arrazoia entzun ahala, sekulako erretolika etorri zitzaidan burura era automatiko batean, ezin uler zitekeena neure egin nuèn mundutik baizik, Jainkoa eta Aberria
|
bainituen
ordurako neure izaeraren muin eta ardatz, errealitate banaezin baten antzera: " Ez, ez zaio gustatzen.
|
|
2011
|
|
|
Atea jo dute leun, Jean Marie sukaldea biltzen bukatu eta oheratzekotan zen une berean. Iñakiren zurrungek dardarka
|
zuten
ordurako apartamentuaren hormeria singlea.
|
|
|
Iritsi zelarik jakin zuen, baina, semea bezperan irtena zela Paris aldera, ez dakigu sekula ailegatu ote zen. Eta bada dioenik, hau ere auskalo egia ote den, baina kontalariak senez daki holakoek aberasten dutela istorioa eta bideko benta baten izen lekuak ere aipatu ditu indargarri, aita semeek, bideko benta hartan topo egin zuten arren, ez zutela elkar ezagutu, izan ere, hainbat euri eta haizetek ezabatuak
|
baitzituzten
ordurako geratzen zitzaizkiekeen ezaupideak. Ur saltzen dabilen nerabeak turista batzuk begiztatu ditu, jende multzotik gertu, eta haiengana abiatu da zalu.
|
|
|
eta bere izeba Odiliak, zeinek postazko harremana baitzuten? erabakia
|
zuten
ordurako mutilaren etorkizun hurbila: aitarekin eta anaiarekin ezin okerrago konpontzen baitzen, Urgainen biziko zen, muzkiriztarren etxean, hasieran bederen, gero gerokoak.
|
|
|
Albaitari jaunak prestatua
|
zuen
ordurako mikroskopioa, baita lagin batzuk ere, guk ikus genitzan: belar bat, lore bat, inurri bat, euli bat?
|
|
|
Eta zuk saskia lurrean utzi, eta fereka batzuk egin zenizkion, txakurrak atsegin handiz onartu zituenak; honek, baina, gazte gaztea zen, itxuraz, urtebeteko muga gainditu gabea ziurki?, ohartua behar
|
zuen
ordurako ezen saskiak altxor bat gordetzen zuela, txakurrak berant gabe erakutsiko zigun usaimen onekoa zela, eta txioka ari ziren txitak, gainera?, halako eran, non, zure konfiantza irabazita, jauzi batean paratu baitzen saskiaren usnan, mutturraz estalkietarik bat altxatzen saiatzen zela.
|
|
|
Baina ez nintzen, noski, kontu horiek guztiak gutunean, eleberrian edo dena delakoan sartzen hasi. Hain zuzen ere, gertakari horiek ahaztu eta zerotik hasi nahi nuen berriro, bizimodu berri bati ekin, etxea lanerako egokitu, itsasoari begiratzen dion leihoaren ondoan eseri eta inspirazioaren zain eman nahi
|
nituen
orduak, basamortuko jendeak euriaren zain ematen dituen moduan, eroapenez, isilik, ia ia mugitu ere egin gabe, baina egunen batean iritsiko dela jakitun, banekien-eta iristen zenean xanpain botila ireki berriari aparra bezala aterako zitzaizkidala ideiak, irudiak eta esaldiak, borborka egingo zidatela gainez eta esku dardaratiz hasiko nintzela nire Macintosh zaharrean eleberriaren edo dena delako...
|
|
|
Horrelako burutazioetan galdurik eman ohi
|
ditut
orduak egunaren buruan etxera etorri eta bakarrik aurkitzen naizen ilunabar nekatuetan, eta irribarre gaizto bat egin ohi diot neure buruari eta barre triste bat ere bai inoiz errealitatera itzultzen naizenean, bai baitakit bakarrik bizitzen jarraituko dudala, eta urte gutxi barru afariaren poltsa eskuetan zintzilik dudala irudikatzen baitut neure burua ilunabarrean etxeko eskailerak igotzen, bak... Etxean sartu eta erantzungailua piztuko dut, beste behin ere, inork ez didala mezurik utzi aldez aurretik badakidan arren.
|
|
|
–Eta gainera gauekoek ez
|
dute
ordurik, eta begira zelako morrontza ezartzen digun guri erlojuak, dio gazte lodiak orratz hain motelak seinalatuz?. Nik gauekoa izan nahi nuke, baina egunekoa izatera nago kondenaturik, hauxe da ene gogoeten ondorioa?
|
|
|
Abaituak era ilunean susmatzen du magnoliaren denborari ezin atxikiak eta, hortaz, ordulariaren urduritasunera egotzia izanak erabakiko duela bere patu iluna. Zer ordu ote den, Abaituak eta Zigorrek ia beste hizketagairik ez dute elkar ezagutu dutelarik, eta gainera ezin
|
dute
ordua garbi erabaki. Behin Abaituak bere ordularia Zigorri utzirikoan, Abaituaren denbora propioarenak egingo du.
|
|
|
Gero eta zailagoa da eroso ibiltzea. Batez ere denok handik hona eta hemendik hara joan nahi
|
dugun
ordu madarikatu horietan.
|
|
|
ETAren, eta GAL eta Barne Ministerioaren artean bere bidea egin zuen pertsona honen historia berreskuratzea jada baikorra dela erantzun dit Tabernak, eta pelikula egin bitartean sentitu zuela sendatu zezakeen obra izan zitekeela, iragana mahai gainean jarriko zuena, ondoren atzean utzi eta aurrera egiteko. ETAren amaierarekin batera iritsiko zen filma izango zela uste
|
zuen
orduan, poz horrekin egin zuten denek lan,, gure herriko su etenik ederrena eta itxaropentsuena, izan baitzuten testuinguru errodaje urte haietan:
|
|
|
Buruari bueltak ematen pasa
|
ditut
orduak berriz ere, eta pixkanaka itzalak luzatzen joan dira gelaren moteltasunean. Ohartzerako, ez dago itzalik gelan eta gaua joan da gerturatzen.
|
|
2012
|
|
|
Euskal herriko hedabideetan lehen unetik argi utzi zuten ez zela hilketa politikoa izan; gainera, gazteek ez
|
zutela
ordura arte inolako deliturik burutu azpimarratu zuten, eta ez zitzaiela ideologia politikorik ezagutzen. Inork ez zituen ikusi manifa batean edo beste edonolako kontzentraziotan.
|
|
|
Baserrian alabarik zaharrena nintzen eta nik neraman kargarik handiena. Hogeita zortzi urte pasatxo
|
nituen
ordurako eta denek ikusten ninduten gurasoak zainduko zituen neskazaharra bezala. Nik ere ez nien inoiz kontrako jarrerarik erakutsi.
|
|
|
Topa egitean izan zen. Inguruko mahai gehientsuenek egina
|
zuten
ordurako eta guri ere zutitu, kopa altxatu eta gora ezkonberriak edo que se besen edo antzeko lerdokeriaren bat esateko unea iritsi zitzaigula erabaki zuen mahaiko batek. Ez bat ez beste, vivan los novios izan zen azkenean denok batera samar eta erdi lotsatuta oihukatu genuena, gainontzeko gonbidatuek ondoren viva batez lagundua derrigorrezko kopa talkaren aurretik.
|
|
|
–
|
Duela
ordu laurden bat pasatu da kabroi hori Ander jasotzera, azaldu zion Mirenek eskegitakoan?. Aitak erretolika ederra bota omen dio.
|
|
|
Itauntzen diezu torturak salatu dituztenei, eta beraiei ezein kazetari espainolek ez omen die sekula santa deitu, inoiz ezer kontsultatu, inolako informaziorik eskatu. Nondik
|
dute
orduan beren ziurtasun guztia?, galdetzen diozu zeure buruari. Baina badakizu aspaldian galdera erretorikoak mila egin litezkeela gai honetan alfer alferrik, ez du merezi galderak alferrik galtzea.
|
|
|
Nik lehen ere ez nuen ezertarako gogorik izaten; hortaz, berdin jarraitzen dut. Berdin ez, alde ederrekoa oraingoa!, zeren lehen, ni zera nengoenean... ulertzen didazue...; alegia, lehen beti neukala lapazorriren bat atzetik, esanez ezin
|
nuela
orduak eta orduak egonean pasatu, ezer egin gabe... Pentsatzen jarrita, xelebrea da:
|
|
|
Ostiral gizajoa izutu egin zen benetan mendiak denak elurrez estaliak ikusi zituenean, eta giro hotza sentitu zuenean, ez
|
baitzuen
ordu arte bere bizitza osoan horrelakorik ikusi, ez sentitu.
|
|
|
Itsasertzera iritsi bezain laster, harritu ninduen ikusteak nire egoitza uhartearen lekurik okerrenean jarri nuela, han hondartza ezin konta ahala dortokaz baitzegoen betea; eta beste aldean, berriz, hiru besterik ez nituen aurkitu urte eta erdian. Era askotako hegazti kopuru ikaragarria ere bazen; batzuk lehenago ikusiak nituen eta beste batzuk ez
|
nituen
ordu arte ikusi; askok oso haragi ona zuten, baina ez nituen izenak ezagutzen, pinguino izenekoak izan ezik.
|
|
|
Nire ugazabaren jakin mina eta ezinegona hain handiak zirenez, astia
|
zuenean
ordu asko ematen zituen niri irakasten. Konbentziturik zegoen (gero esan zidanez) ni yahoo bat nintzela, baina harriturik zeukan nire ikasteko gaitasunak, gizalegeak eta garbitasunak; kualitate hauek zeharo bateraezinak baitziren animalia haiekin.
|
|
|
Lurrera etzan nintzen Enperadorearen eta Enperatrizaren eskuei muin egiteko. Nire jaun Enperadorearen baimenaz, emandako hitza betetzera etorri nintzaiola esan nion Maiestate hari, hain monarka ahaltsua ikusteko ohorea izan eta neure esku zegokeen edozein zerbitzu berari eskaintzeko, betiere neure printzearekiko eginbeharrak betez; neure zoritxarraz ez nion txintik aipatu, ez
|
bainuen
ordura arte inolako informazio ofizialik, eta neure buruak ezertxo ere ez zekiela hartaz pentsa nezakeen; eta ez zitzaidan zentzuzkoa ere iruditzen haren eskumendetik kanpo nengoen bitartean jakinaraziko zuenik Enperadoreak sekretua; honetan, ordea, laster ikusi zen oker nengoela.
|
|
|
G URE GARAIKO HEROIA menturazko nobela psikologikoa da. Errusiako literaturan inork ez
|
zuen
ordura arte pertsonaien azterketa psikologiko sakonik egin, baina, harrezkeroztik, hango idazle gehienen ezaugarri nagusietarikoa bilakatu zen. Liburuan, Petxorin ofizial errusiarrari Kaukason gertatutakoak kontatzen dizkigu Lermontovek.
|