|
2008
|
|
|
Aztertze eta aplikazio maila artean ere badago zer argitua, izan ere taldea askotan, eta komunitatea batzuetan, menderatu den hizkuntza eta hizkuntza komunitatea izendatzeko erabiltzen baita, baina menderatzailearentzat gehienetan hizkuntzamenderatzailea edo gehiengo hizkuntza menderatzailea erabiltzen da, baina ez estatu menderatzailea, behar
|
lukeen
moduan; gure ustez, oro har, harreman asimetrikoak maila desberdinen artekoak dira, menderatzaile— eta menderatu egoerak posible egiteko, eta ez demografia neurri edo tamaina desberdinen artean geratzen direnen artekoak.
|
|
|
Ukipen egoeran gertatu ohi den moduan, gurean ere hala gertatzen da: euskaldun eta espainiartasun dimentsioek ez
|
dute
modu independentean jokatzen, alderantziz, oso lotuta eta modu interaktiboan garatzen dira; gehienetan, era konpetitibo+ gatazkatsuan. Emaitzek adierazten dutenez, bateraezintasun handiagoa du identitate espainiarra duenak —globalki hizkuntzarekiko, kulturarekiko— identitate euskaldunarekiko, alderantziz baino; bestela esanda, eta paradoxikoa bada ere, talde boteretsuenak menpeko taldearekiko gorroto handiago du, alderantziz baino.
|
|
2009
|
|
|
Laburki esanda, jende talde batek errealitatea atzemateko eta haren aurrean jokatzeko
|
duen
moduari deitzen zaio kultura. Edo, soziologian esan ohi denez, natura ez den guztia; hots, zama genetikoak eman ez digun baizik ingurukoengandik ikasi dugun definizio eta arau multzoa.
|
|
|
Eta Txillardegiren lanak errotik erauzten ditu kontzeptu horiek hartuta abiatzen den berreuskalduntze egitasmoa. Berehala esango digu euskara bera ordezkatu nahian dabiltzan frantsesa eta espainolarekin gatazkan dagoela euskararen herria4 Eta Euskal Herria berreuskalduntzea dela honek irauteko
|
duen
modu bakarra5 Eta eremu politikoan ebazten dela auzi linguistikoa6.
|
|
|
Berehala esango digu euskara bera ordezkatu nahian dabiltzan frantsesa eta espainolarekin gatazkan dagoela euskararen herria. Eta Euskal Herria berreuskalduntzea dela honek irauteko
|
duen
modu bakarra. Eta eremu politikoan ebazten dela auzi linguistikoa.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, Arrasaten eta Euskal Herrian, oro har, bizi den gatazka linguistikoak eraginda, euskaraz mintzatzen diren nerabeek gizarte hizkuntza nagusian aritzeko joera erakusten dute sarritan eta beren berezko hizEsan
|
dugun
moduan euskararen erabilera baldintzatzen duten aldagaiak anitzak dira eta datu gehiago genuke aztertzen ari garen nerabeen inguruko argazki egiazkoagoa egiteko. Dena dela, datuak datu, gaia argitzen lagun diezagukeen zenbait gauza gehiago ere aipatu ditzakegu.
|
|
|
euskalgintzaren esparru batean edo bestean (baita corpus plangintzarenean ere) hartu nahi den neurri bakoitzak helburu hori segurtatzen asko ala gutxi laguntzen duen, edo batere laguntzen ez duen, ebaluatu behar da ahalik eta zorrotzen. ebaluazio horren emaitzaren argitan asignatu behar dira lehentasunak. euskara ama hizkuntza gisa hurrengo belaunaldira transmititzen laguntzen ez duen euskalgintza ez da euskalgintza ona. zenbat eta gutxiago laguntzen duen transmisio lan horretan, orduan eta energia gutxiago xahutu behar da euskalgintzaren ekimen horretan. horretarako, jakina, oso kontuan hartu behar da" etxe auzo ingurumen hurbil" eko katea. esparru multzo horretan gertatzen da izan ere, mende berri honetan ere, sozializazioaren zati on bat eta, horren barruan, ama hizkuntzaz jabetzea. Beste esparru asko erdararen mende izango badira ere, hurbileneko esparru multzo hori bere eskuan izan behar du hiztun elkarte orok, era naturalean (munduko hizkuntza gehien gehienek egin ohi
|
duten
moduan) hurrengo belaunaldira proiektatzeko aukera minimoak izan nahi baditu. hori bere mende izango duen diglosia behar da orain ere, gurasoak euskaldun diren eta aski kontzentrazio demografiko sendoa osatzen duten ingurumenetan: bereziki arnasguneetan. hori ez da gure kasuan aski, baina hori da gure kasuan ere lehentasunezkoa.
|
|
|
(...) Bere hitzak labur bilduz: ez dago teoria on bat baino gauza praktikoagorik, lehenengoz Kaplanek esana izan behar
|
duen
moduan; mintzajardunaren giza arteko moldaera kontuen ezagutza bere onera ekartzen lagun dezake kontzeptu sendo eta argi batek, egungo konfusio giroa gaindituz. Itxuraz zeharo diferenteak diren eta nondik heldu ez dagoen fenomenoak eskuragarri eta erabilgarri bihur ditzake".
|
|
2012
|
|
|
a) premiazkoenetik abiatzeko: ...etxeko giroan, lagunartean, auzo hurbilean eta eguneroko kalebizitzan euskaraz jardutea, eta jarduteko aukera zabalak izatea, lehenengo lehenengo kezkabidea izan behar duela guretzat. euskal arnasguneei eustea. c) euskaldunok euskaldunokin euskaraz. d) euskaraz bizi diren euskaldunak izan behar ditugu, batez ere, begien aurrean. e) Gurasoetatik seme alabetara, hizkuntza osasuntsu guztiek egin ohi
|
duten
moduan, transmititzeko ahalmena. f) Indarberritzeak galdera honi erantzun behar dio: zenbateraino lagunduko digu hurrengo belaunaldiak euskaraz egin dezan?
|
|
|
Žižekek esan bezala, itzultzea erabaki dezaten hezi dituzte, amish bizimoduaren produktuak dira. Bizimodu hori eta haiek biltze funtzional bat dira, mundua bizitzeko eta sentitzeko
|
duten
modua baita. Itzuliko al dira euskaldun gazteak erdara hiritik euskal komunitateetara?
|
|
|
Beste hitz batzuetan esanda, hizkuntzaren ezagutza %50a baino gutxiago dutenek hizkuntza erabiltzeko unean zailtasun handiak izango dituzte. Ez dira eroso sentituko menperatzen ez duten hizkuntzan mintzatzen, hizkuntza horrek ez die balioko nahi duten guztia nahi
|
duten
moduan esateko eta beraz, erabili ere gutxiago erabiliko dute. Horretaz gain, jakina da haur eta gazte askorentzat eskola dela euskara erabiltzen duten eremu bakarra, eta askotan bertan ikasitako hizkuntza kalean erabiltzeko formalegia edo ez oso erabilgarria suerta daiteke.
|
|
2013
|
|
|
Gogoratzen dut behin semeari galdetu niola: " Euskara gehiago erabiltzeko, zer da aldatuko zenukeen lehen gauza?" Semeak erantzun zorrotza eta benetakoa bota zidan, gazteek egin ohi
|
duten
moduan: " Neure buruarekin ditudan elkarrizketak".
|
|
2014
|
|
|
Baiezta dezakegu (aurrez uste
|
genuen
moduan) honelako tokietan ere kode aldaketa badela, bai gaztetxo eta baita ez hain gaztetxo direnen artean ere.
|
|
|
Guk ikerketa egin dugun eremua arnasgunea da, hau da, euskararen ezagutza eta erabilera maila altua dago bertan. Bada, baiezta dezakegu (aurrez uste
|
genuen
moduan) honelako tokietan ere kode aldaketa badela, bai gaztetxo eta baita ez hain gaztetxo direnen artean ere (aurreko atalean agertzen direnak aztertutakoen artetik aukeratutako batzuk besterik ez dira). Ordizia eta Zaldibiako gazteen kode aldaketa aztertu zutenean ateratako ondorioetako bat ekarriko dut hona, gure ikerketarako ere baliagarria baita.
|
|
2016
|
|
|
3 Are gehiago, esan daiteke aipatutako talde horietako kide izan nahi badugu, bertan erabiltzen den hizkuntza ikastea eta bereganatzea dela zeregin nagusienetariko bat, askotan
|
hau
modu kontziente batean gertatzen ez bada ere.
|
|
|
Hortik dator eragin posiblea, inkesten emaitzetan: hiztunak ez badu argi zer hizkuntzatan ari den, zer erabiltzen ari den galdetzen zaionean ezin
|
du
modu errealistan adierazi euskaraz ala erdaraz egiten duen egoera batean edo bestean, edota nagusiki euskaraz edo erdaraz egiten duen. Horregatik, erabilerari buruz izango duen erantzuna jarrera/ aurreiritzi batzuekin lotuko du5 Bistan denez, egoera horrek eragina izango du galdeketen bitartez jasotako datuetan.
|
|
|
Ikasleen disposizioak curriculum ezkutuko osagaiak dira. Esan liteke curriculum ezkutua dela sistema sozialaren ezaugarriek, mugek eta ahalmenek, konbentzioek eta ohiturek, unibertsitatera heltzeko eta bertan geratzeko
|
duten
modua. Gizarte sistemak curriculum ezkutua ezartzen diola unibertsitateari, hizkuntzei dagokienez, ikasleen habitus akademikoen bitartez.
|
|
2017
|
|
|
jendea aldatu egiten da, edo aldatzen zen, igandeetan edo ospakizun batzuetara joateko. guretzat, muda linguistikoak honako adiera hauetatik guztietatik zerbait izan dezake: ...oko kudeaketaren zati da. aldaketa horietako asko, baina, ez dira deigarri egiten jakinak eta ohikoak direlako, izan ere, koherenteak izaten dira pertsonaren jokatzeko moduarekin eta jokatzea espero den moduarekin. hala, katalunian, jende askok sarri aldatzen du hizkuntza; hori normaltzat jotzen da, eta ez du merezi bestelako iruzkinik egitea. aitzitik, norbaitek aldatzen badu hizkuntza hautatzeko
|
duen
modua, hori bai har daiteke aldaketa gisa, eta komentatua izan daiteke, onartua edo zentsuratua, gogoratua edo azaldua. " Muda linguistiko" deitzen diogu, funtsean, azken aldaketa mota horri:
|
|
|
Katalunian, jende askok sarri aldatzen du hizkuntza; hori normaltzat jotzen da, eta ez du merezi bestelako iruzkinik egitea. Aitzitik, norbaitek aldatzen badu hizkuntza hautatzeko
|
duen
modua, hori bai har daiteke aldaketa gisa, eta komentatua izan daiteke, onartua edo zentsuratua, gogoratua edo azaldua. " Muda linguistiko" deitzen diogu, funtsean, azken aldaketa mota horri.
|
|
|
...gehienentzat, Gaeltacht eremua haien kontzientziaren parte da eta Gaeltacht eremua bizirik mantentzeko beharra azpimarratu dute. asko bertara joanak dira irlandera hobetzera eta irlanderako eredu bat hartzera. elkarrizketatuetako askok esplizituki lotu zuten irlanderaz ondo hitz egitea Gaeltacht eremukoa izatearekin. horrekin batera, behera egin zuen hiztun berri bakoitzak irlanderaz hitz egiteko
|
duen
moduak. b12 hiztunak (25 urte, emakumezkoa) dio Gaeltacht eremuko jendeak benetako blas a (doinua) duela, eta bere irlandera saghas caighdeánach dela dio (nahiko estandarra). hitz egiteko bere moduarekin nahiko pozik badago ere, behar handia sumatzen du Gaeltacht eremuan boladatxo bat igarotzeko beste hiztun berri askok egin bezala. g15k (26 urte, gizonezkoa) Gaeltacht eremuko irlanderari...
|
|
|
Gaeltacht eremua ia hiztun gehienen gogoan baldin badago ere, guztiek ez
|
dute
modu berean balioesten eremu horretako hizkera. hiztun berri askok Gaeltacht eremuko hizkera hartzen dute xede aldaera legitimotzat, eta Gaeltacht eremuko hiztunak ereduzkotzat dituzte. beste batzuek adierazi dute nahiago dituztela hain tradizionalak ez diren irlanderaren
|
|
|
1 indarrean dagoen legediaren arabera, eusko legebiltzarrak ezin
|
du
modu orokorrean euskal administraziorako sarbidean euskararen derrigorrezko ezagutza xedatu, espainiarren arteko berdintasunprintzipioaren aurkakoa izango litzatekeelako.
|
|
2019
|
|
|
Nesken kasuan, ordea, batetik, batzuek etxean ikasi dute hitanoa baina gehienek ez dute egunerokotasunean hitz egiten. Bestetik, etxean jaso ezean, neskek ez dute kalean eta berdinen artean ikasten, mutilek egin ohi
|
duten
moduan. hortaz, argi dago familia transmisioak ez duela ezinbestean erabilera ziurtatzen eta berdinen arteko transmisio horizontala mutilen artean soilik gertatzen dela. hitanoa erabiltzen noiz hasi ziren galdetuta, badirudi mutilen kasuan gehiegi pentsatu gabe eta modu erabat naturalean hasi zirela hitanoa erabiltzen adinkideen artean. halere, hain modu naturalean eta oharkabean egin zuten muda ... Nesken errealitatean hikarako muda (egotekotan behintzat) mutiletan baino berantiarrago eta ohartukiago izaten da.
|
|
|
Azken batean, hurbilpen kualitatiboaren bidez gizarte praktikak ulertzeko ahalegina egiten da. Jokaera sozial baten zentzua aztertzen da, eta era berean, baita ikerketako aktoreek adierazteko
|
duten
modua ere. horregatik, errealitate bat deskribatu baino, horren arrazoietan sakontzen saiatzen da metodologia hau, eta jokabide zehatz batzuk ingurune sozialaren testuinguruan kokatzen ditu (Martinez et al. 2019, 10). horregatik, euskal musikari batzuek hizkuntza hautuaren inguruan dituzten arrazoiak aztertu nahi direnez, ikuspegi kualitatiboa da egokiena. helburua ez baita argazki bat osatzea, b... Izan ere, honen bidez informazioa nahiz elkarrizketatuak zer adierazten duen ere biltzen da (Ibid, 29).
|
|
2021
|
|
|
" Euskara ardatz izanen duen jendarte kohesioa helburu, etorri berriei harrera eta kultur aniztasuna Bortzirietan" izeneko artikulua idatzi dute Urko Ikardo eta Patri Arburua Bortziriko Mankomunitateko euskara teknikariek. Mankomunitate horretan migrazio prozesuen ondoriozko hizkuntzaeta kultura aniztasuna lantzeko
|
duten
modua azaldu dute, eta euskararen biziberritze prozesua ardatz hartuta hizkuntza harrera inplementatzeko sistema erakutsi dute artikuluan. Duela 10 urte hasitako prozesuaren bilakaeraren berri ere emn dute, baina bereziki erreparatu diote mankomunitateko plan guztietan gaia bere transbertsalitatean landu beharrari, euskara ardatz izanen duen jendarte kohesioa helburu izan dadin.
|
|
|
Hortaz, esan bezala, hausnarketarik ezean, gazteak intuizioz eta inertziaz ari dira, estereotipoak lagun, ahal
|
duten
moduan. Badute sentsazio gogaikarri bat:
|
|
|
Norbanakoen dimentsioan, ideologiaz esandakoak balio du hizkuntza praktiketarako ere: oro har ez dago jokabide kontziente edo adosturik, eta nork bere inguruko errealitatea ahal
|
duen
moduan kudeatzen du.
|
|
|
Erakundeei komunikazio publikoan barne eta kanpo mailan sortu zaizkien erronkak aukera bat izan dira beren izaera, nortasuna, funtzioa eta gizartearekiko harremana ulertzeko
|
duten
modua komunikatzeko.
|
|
|
9 Erakundeei komunikazio publikoan barne eta kanpo mailan sortu zaizkien erronkak aukera bat izan dira beren izaera, nortasuna, funtzioa eta gizartearekiko harremana ulertzeko
|
duten
modua komunikatzeko. Horrela identifikatu eta baliatu dute erakunde askok.
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntza ekologiaren diskurtsoa zein euskararen arnasguneen kontzeptua oraindik ez daude barneratuta hezkuntzaren eremuan eta irakasle guztiek orokorrean, eta hizkuntzetakoek bereziki, soziolinguistika esparruko formazio beharra daukate. Ondorioz, ikasleek euskararen normalizazio prozesua ez
|
dute
modu sakonean barneratuta: galera prozesua, berreskuratzeko beharra, hizkuntza hautuak kontzienteki egin beharra.
|
|
|
Gogoeta eta diskurtso sendo baten faltan, gazteak aurreiritziez baliatzen dira egunean zehar bizi dituzten hizkuntza egoerak kudeatzeko, ahal
|
duten
moduan.
|
|
|
edo bai, baina" kontsumitzaile" gisa eta, gehienbat, ekimenek jai edo ospakizun itxura hartzen badute" (Hernández, 2020: 105). Gauzak honela, Hernándezek (2020) ondorioztatzen du diagnostiko, gogoeta eta diskurtso sendo baten faltan, gazteak aurreiritziez baliatzen dira egunean zehar bizi dituzten hizkuntza egoerak kudeatzeko, ahal
|
duten
moduan, eta," orokorrean sentsazio gogaikarri batekin: jakin badakite euskara gehiago erabili luketela.
|
|
|
Nazioak, eta honen eraikuntzak zentralitatea galduko dute. Eta euskara alde batetik, neutraltasunarekin lotu nahi izango da –K10 ek islatzea nahi
|
duen
moduan. Eta bestetik, gozagarritasun eta alaitasunarekin ere lotu nahi izango da –K09 k islatzen duen moduan.
|
|
|
Interes taldeen bidea urratzeak aukerak handitu ditzake enpresek euskara euren estrategiaren barruan txertatzeko. Ahaleran dator aditza, jakitun garelako horrekin batera beste bide batzuk ere jorratu direla, ez baita nahikoa estrategia bakarra baliatzea enpresetan eragin nahi
|
badugu
modu orokorrean eta iraunkorrean.
|
|
|
Erantzukizun soziala enpresa edo erakunde batek gizartearen barruan jokatzeko
|
duen
moduarekin lotzen den kontzeptua da.
|
|
|
I. Erantzukizun soziala enpresa edo erakunde batek gizartearen barruan jokatzeko
|
duen
moduarekin lotzen den kontzeptua da, eta ulertzen da etorkizunean gero eta zailagoa izango dela epe laburrean edo bere interesaren arabera soilik gizarte kezkei jaramonik egin gabe pentsatzen duen enpresa batek publikoaren konfiantzaz gozatzea.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak, 1987tik, euskararen erabileraren inguruko kale neurketak eginak ditu; 30 urtean entzun eta ikusi da nork, non eta norekin, zein hizkuntza erabiltzen duen. Euskal Herriko gizarteak kalean erlazionatzeko
|
duen
modua aztertu da eta, orain, azken hiru hamarkadetan gure espazio publikoetan gauzatu diren aldaketa fisikoei eta funtzionalei erreparatu nahi diegu; kaleak ere ikuspuntu batetik, pertsona talde zehatzentzat eta funtzio konkretu batzuk hobetsiz diseinatu eta eraikiak izan baitira. Hautu hauek gure egunerokotasuna eta elkarrekin dugun bizimodua baldintzatzen dute.
|
|
|
Euskal Herriko gizarteak kalean erlazionatzeko
|
duen
modua aztertu da eta azken hiru hamarkadetan gure espazio publikoetan gauzatu diren aldaketa fisikoei eta funtzionalei erreparatu nahi diegu.
|
|
2023
|
|
|
Aurrez aipatutako gobernantza eredu berria probatzeko aukera izan genuen ariketarekin. Erakunde publikoekin batera lan egiteak erakutsi digu, askotan erraza ez den arren, elkarren beharra
|
dugula
modu honetako ekimen erraldoi bat arrakastatsua izan dadin. Bestelako lankidetzatarako ate berri bat ere zabaldu du, neurri batean, Euskaraldiak.
|
|
|
Errealitate ukaezin horren aurrean, hau da, maila eta jatorri desberdineko biziberritze prozesuak ugaritzearen aurrean, hizkuntzaren biziberritzeak diskurtsoa aldatu du hizkuntzen aniztasuna lantzeko eremu gisa, The Routledge Handbook of Language Revitalization liburuaren sarreran ikus daitekeen bezala," hau ez da hizkuntzen galerari buruzko liburua. Liburu honek azaltzen du pertsonek nola egiten dioten aurre hizkuntzak bizirik mantentzeko erronkari, ahal
|
duten
moduan hizkuntzarekiko harremana berreskuratzeko erronkari, erabiltzen den lekuetan tradizioak berrezarriz, funtzio berriak aurkituz eta hiztunen belaunaldi berriak sortzen saiatuz". (Hinton, Huss, Roche 2018, XXII).
|