|
2013
|
|
|
Bi helburu nagusi
|
ditu
gure ikerlanak: a) birformulatzaile esplikatiboak aldagai edo parametrotzat harturik eta jomugan diskurtso juridikoko bi testu mota (lege testuak eta testu akademikoak) izanik, egiaztatzea ea ba ote dagoen nolabaiteko korrelaziorik testu motaren eta birformulatzaileen erabileren artean; b) deskribatzea eta azaltzea nola eta zer eginkizun diskurtsibotarako erabiltzen diren birformulatzaile esplikatiboak lege testuetan eta zuzenbideko testu akademikoetan, eta erabilerok hizkera orokorrekoekin alderatzea, bai kuantitatiboki eta bai kualitatiboki.
|
|
|
Hizkeran, irudi sinbolistak erabiltzeko saioaz gainera, euskaran bertan sartutako berrikuntzak ageri agerian dauzkate batzuek eta besteek. Giro horretan kokatu behar
|
dugu
gure idazlea.
|
|
|
Eta behin ama denean, orduan doinua sublimea egiten da, samurtasun eta goraipamenez josita. Ama hitzaren parean ipintzeko den hitzik ez
|
dugu
gure lurraren gainean.
|
|
|
Lan estimagarri hori
|
du
gure ikerketak abiapuntu eta oinarri. Intxaustiren iritziz, Arrutiren poesian badago poesia modernista aurreratzen duen zerbait.
|
|
|
Egiaz menpeko ez izateko diskurtso legitimatzaileak ibilbide luzea
|
du
gure artean. Besteak beste, eta aipaturikoez gain, apologista izendapenetik kanpo ikusi ohi ditugun idazleek ere horren arrasto nabariak erakusten dituzte.
|
|
|
Uste
|
dut
gure artean hain erabilia eta askotan emankorra izan den biografia lanak laguntzen duela E. M. Azkueren bertsoak garaian kokatzen eta hobeto ezagutzen. E. M. Azkue irakaslea izan zen ogibidez, seme alaba ugari izan zituen eta ez zuen olerkirik argitaratu (bat edo beste izan ezik), baina XIX. mendearen bukaeran Manterola eta Resurreccion Maria Azkue haren poemak argitaratzen hasi zirenetik haren ospea gora goraka joan zen, batez ere Pizkunde giroan.
|
|
2015
|
|
|
Ez bedi pentsa saio honetan parte hartzea interes ideologikoaz edo teorikoaz ideia batzuen alde jotzeko onetsi dudanik, ez nator ahoskera egokia zein den eta zein ez den adieraztera, auzi horretan badudalako berezko halako ezintasun gogorra; garbizalexe naiz eta ez ditut gogoko erdaratikako zenbait azentuera edo ahoskera berri. Halaz guztiz ere, iduri
|
luke
gure arteko zenbait jende euskaltzalek pentsatzen duela Gipuzkoa edo Bizkaikoa ez den euskal azentuera oro erdarak kutsaturik dagoela; gauzak, ordea, ez dira hain xinpleak. Berri itxura eduki lezakeen hainbat doinu eta azentuera entzun daiteke dialektologiako grabazioetan, eman dezagun Nafarroa Garaian edo ekialderago ere, baina Bizkai Gipuzkoetakoak bezain euskarazkoak eta egokiak dira horiek ere.
|
|
2016
|
|
|
Bildu berri ditugun ahozko esapideetatik ateratako ondorioen ostean, memoria honen helburuari atxikitzen gatzaizkiolarik, gogoratu behar dugu ahozkotasunaren garrantzia eta onurak (Colomer, 2010; Igerabide 1993, 2003, 2011) azaleratzea zuela lehen xedetzat lan honek eta hala azpimarratuta geratu dela, adituen teoriak medio, marko teorikoan. Bertan ikus daitekeenez, ahozkotasunak askotariko onurak izan ditu eta
|
ditu
gure bizitzan (Etxaniz, 2004, 2011; Perdomo, 2003).
|
|
|
Ezaldiek ere noiztanka, bear baiño usuago, biotz atetan izanen dituzu, ez ordea etsi. Guk behar
|
dugu
gurea gurea dugun ondadsun zaitu, arthatu, apaindu aberastu ta bizkortu. Gazteentzako, bertzalde, eztago eginkaitzik, eta gazteen biotz beroetan ain zuzen, euskerak begi biak ezarrita dauzka.
|
|
|
jaio den haur guztiri, gurasoen naziotasuna zena zela ere (ik. kontu hauetaz luze Álvarez 2006). Horregatik bertakoago edo den populazioaren artean, euskara ulertzaile kopuruak taulan agertzen ditugunak baino are altuagoak dirateke ziur (5 bat puntu inguru altuagoak, oro har behintzat, uste
|
dugu
guk eginiko ikerketan agian laster amaitu argitaratzeko aukera ere izango duguna).
|
|
|
Noski, nik hemen aipatuko ditudanak baino auzi gehiago dira kontuan hartu beharrekoak datozen urteetako euskalgintzaren dinamikak bideratu ahal izateko ahalik eta modu eraginkorrenean. Baina nik hiru gidalerro nabarmendu nahi nituzke, nire ustez garrantzitsuenen artekoak izan litezkeenak, maiz ahaztuxeak edo sentitu ohi
|
ditudanak
gure artean, eta agian horregatik irudi lezaketenak berritzaileago, ezohikoago, epatanteago agian lehen une batean, baina horrexegatik merezi duketenak seguru asko gure arteko eztabaida eta aktibatze berezia. Hiru gidalerroak labur:
|
|
|
Aipatu hiru gidalerroen azalpenean abiatu aurretik ordea, oinarrizko bi galdera egin nahi
|
nituzke
gure arterako eta hauen erantzuna ahalik eta garbien izan dadin saiatu, berez erantzun bat baino gehiago izan lezaketelako eta izan ohi dutelako gure artean:
|
|
|
Aipatu hiru gidalerroen azalpenean abiatu aurretik ordea, oinarrizko bi galdera egin nahi nituzke gure arterako eta hauen erantzuna ahalik eta garbien izan dadin saiatu, berez erantzun bat baino gehiago izan lezaketelako eta izan ohi
|
dutelako
gure artean:
|
|
|
Baina gure hiztun komunitatearen/ hizkuntzaren arazoari behar duen neurrian heldu ahal izateko, uste dut ezinbestekoa
|
dugula
gure komunitatearen mugatze linguistiko huts hori izatea buruan. Eta hizkuntza mugatze hori gainera, beste adjektibo zehaztailerik gabea.
|
|
|
Eta inoiz ahal izanez gero ere, ba ote
|
genuke
guk eskubiderik erdal komunitateari euskaraz bizi beharra inposatzeko Euskal Herrian?
|
|
|
Bigarren aukera alde bat utzita ordea, helburu lorgarri eta lortu beharrekoa iruditzen zait lehenengoa, oinarrizkoa eta ezinbestekoa: Euskaldunon komunitateak euskaraz eroso bizi ahal izatea lortu behar
|
dugu
gure Euskal Herriko lurrean. Eta helburu hori ezin da soilik desideratuma izan, zein ere bai?, baizik eta euskaldunon komunitatearen eskubidea:
|
|
|
Eta helburu hori ezin da soilik desideratuma izan, zein ere bai?, baizik eta euskaldunon komunitatearen eskubidea: Euskaldunon komunitateak eskubide demokratikoa
|
dugu
gure lurrean gure hizkuntzan bizi ahal izateko.
|
|
|
Antzeko kontzeptuak maiz planteatu dira gure inguruan abstrakzioan bada ere, eta onargarritasun handikoak izan daitezke ikuspegi demokratikotik: Euskaldunok eskubide batzuk
|
ditugu
gure lurrean, eta eskubide horiek demokratikoak dira. Baina egia da eskubideak ez ditugula guk bakarrik.
|
|
|
Euskaldunok eskubide batzuk ditugu gure lurrean, eta eskubide horiek demokratikoak dira. Baina egia da eskubideak ez
|
ditugula
guk bakarrik.
|
|
|
Bitartean, orduan, zer? Zer egin behar da Euskal Herriko erdal komunitate osoak beharrizan demokratiko hori betetzen ez duen bitartean, denek euskara ikasten ez
|
duten bitartean
gu beraiekin euskaraz (ere) eroso mintzatu ahal gaitezen moduan?
|
|
|
Erdal komunitateak egunero sentitu behar du egonezina gurekin dagoenean ulertzen ez gaituelako. Sufritu egin behar
|
du
gu ez ulertzea. Ezinegona sortu behar diegu.
|
|
|
Estualdia eragin behar diegu. Deseroso sentitzen hasi behar
|
dute
gurekin. Egunero jasan behar dute gure itsuskeria?
|
|
|
Deseroso sentitzen hasi behar dute gurekin. Egunero jasan behar
|
dute
gure itsuskeria, ez dizkiegulako gehiago itzuliko guk aurretik euskaraz esanak.
|
|
|
Ez dugu inondik esan nahi 1995etik aurrera. EAEn batez ere 2000 urtetik aurrera? jaso dugun hirugarren etorkin uholdea, Espainiaz kanpo jaiotakoak eta hauen ondorengoak, ez direnik besteok adinako herritar, edota eraginik ez
|
dutenik
gure egoera soziolinguistikoan, ze, handia dute, kopuruetatik bertatik hasita ere?, edota populazio sektore hauekin euskalduntze lan berezirik egin behar ez dugunik, edota egiten ari ez garenik. Bai ordea, populazio sektore hau berezia dela gure ikuspuntu soziolinguistikotik, eta hala daukagula ezaugarritu beharra, berarekin egin beharreko dugun ezinbesteko tratamendu soziolinguistikoak, modu eta baliabide bereziak behar (bide) dituelakoan, propioak eta desberdinak, bertakoagoa edo deitzen ari garen populazioaren inguruan daramagunaren aldean.
|
|
|
– Bilboko euskaldunek, zein kanpotik zernahirengatik ere hiriburura hurbiltzen garenek, erdaldun huts bezala jarduten ohi
|
dugula
gure Bilboko eginkizunetan. Hau da, ondo ezkutatzen garela, badaezpada?
|
|
|
Hirugarren uholdeko etorkin uholde honen eragina neurtzean faktore horiek guztiak hartu ditugu kontuan, eta hain zuzen etorkin hauek populazioaren adin gazteenetan kokatu ohi direnez, gurasoak 20 urteak bitartean, eta seme alabak hortik beherakoen artean, etorkin hauen kopuru ez ofizialek ere eragin handia
|
dute
gure belaunaldi gazteenen euskalduntze mailak neurtzerakoan. Hortik ere gure estatistika datuen, zuzentze neurrien?
|
|
|
Amaitzeko aipatu nahi
|
dut
gure arteko inkesta datu onberen inguruan berriro alde askotatik zabaltzen den/ zabaldu nahi izaten den beste eszeptizismo aire indartsu bat, dela posizio euskaltzaleetatik, dela posizio antieuskaldunetatik. Azken hauen adibide izan litezke A. Arteta jaunak 2008an argitaratu Encuestas falsificadas edo 2011ko Falsas encuestas, falsas conciencias artikuluak.
|
|
|
Guk ezinbestekoa
|
dugu
gure euskal identitatea sustatzen jarraitzea, eta identitate hori hizkuntzarekin lotzen jarraitzea, daukagunarekin. Bestela gureak egin du, eta badakigu.
|
|
|
ikertuz, eztabaidatuz eta gurekin lotuz iraganean euskaldunokin zerikusia izan zezakeen guztiarekin. Ez gara hemen historia klaserik ematen hasiko, baina egin genezake gidoitxo bat euskaldunok lur honekin eta gizateriarekin lotu izan gaituzten, edo lotu ahal izan gaituzten hainbat garairen inguruan, inongo ikuspegirik ezarri nahi gabe, nahikoa
|
baitugu
gu baino lehenago lurrotan bizi izan diren gizakien inguruko interesa piztearekin. Hala interesatzen zaizkigu:
|
|
|
Frantsesari eta espainolari gaur egun kontrajarri geniezaiekeen bakarra, zorionez, ingelesa da. Eta ingelesa bihurtu behar
|
dugu
gure aliatu lehena. Ja.
|
|
|
Gure gaurko gizartean ezinezkoa da, eta gure herritar askoren lehen eta bihotzeko hizkuntza dira frantsesa eta espainola. Baina euskaldunon komunitateak ere garbi izan behar
|
ditugu
gure lehentasunak, zein den gure lehen hizkuntza, zein gure bigarren hizkuntza eta zein gure hirugarren eta laugarren hizkuntzak?
|
|
|
Azken 40 urtean horrenbeste ugaritzea lortu dugunak EAEn batez ere, eta ezin bereziago eskertu behar
|
ditugunak
gure komunitatera hurbiltzeko egin duten ahaleginean gure hizkuntza ikasita. Baina aldi berean eskubide osoa dutenak beste hiztun komunitate baten parte ere sentitzeko, eta ez ezinbestean euskaldunon komunitatearen.
|
|
|
Gaur egun, gure zorionerako, mundura irteteko ez ditugu jada ezinbesteko espainola eta frantsesa, eta erne jokatzen badugu, ingelesa erabili ahal
|
dugu
gure laguntzan, horren estu itotzen gaituzten espainola eta frantsesa egunetik egunera gero eta gehiago baztertu ahal izateko gure bizitzetatik (ik. ingelesari eskainitako 4 atala).
|
|
2017
|
|
|
Bibliografiak ez
|
du
gure ustez behar bezainbeste azpimarratu mendebaldean baizik bizirik ez dagoen (h) a (r) horretatik sortuko zela antza amugatzailea, egun euskara guztietan bizirik dagoena. Hau ez da paradigma hirukoitzeko zehaztapen txiki bat, zeren eta esan baitezakegu hizkuntzaren maila guztietan determinatzailearen bi aldaera desberdin direla, erakuslea?
|
|
2018
|
|
|
Burdinaren topikoak izan zuen erabilerarik Larramendiren ondoren oraindik ere4 Horren adibide
|
dugu
gure corpusetik kanpo geldituriko Rimas
|
|
|
Baina, hemen, gure artean, ez zegoen kultura hori eta ez zegoen inor negoziatzeko. Edo askotan gertatzen zen bezala, aitabitxien bila ibili behar izaten genuen, Real Sociedad Vascongada de Amigos del Pais bezalakoen babesgoaren bila, baina Madrilekoekin zuzeneko harremanik ez
|
zuen
gutariko inork. Katalanek, berriz, bazuten harreman hori.
|
|
2019
|
|
|
Zinemagintzak aukera ematen du errealitate berriak sortzeko, errealitatetik pixka bat urruntzeko pelikulak irauten duen denbora horretan behintzat. Eta urruntze hori baliatu nahi
|
genuke
guk ere ahoskeraren irakaskuntza nolabait zurruna izan daitekeen mundu akademiko horretatik ere pixkatxo bat urrun1 Ondoren datorren testua" Zinema eta euskararen ahoskera" izenburua zuen elkarrizketaren transkripzio moldatua da. Elkarrizketa ikusgai entzungai dago ondoko webgunean:
|
|
|
Pedagogia zuzen batek eskatzen duenez, bereiztu egin behar dira irakaskintzan hizkuntza mailak. Eta euskara batua dela eta ez dela, anitz oker ibilte egin ditugula uste
|
dut
gure ohitura zahar baten eraginez, beharbada, hau da, euskal idazleok euskal idazleentzat bakarrik idazten dugula, herria eta herriko hizkuntza mailak eta euskalkien hedadura kontutan hartu gabe.
|
|
|
Charquerien pena nai du, nai
|
du
gure amorea.
|
|
|
Nornahirekin ia. Aitortu behar
|
dut
gure euskalkia erabiltzean ere, den mendreneko duda badudalarik batez ere aditz forma ezohikoetan (ezan+ KE!), batura jotzen dudala. Salbuespen bakarra, toka noka.
|
|
2020
|
|
|
Guztien artean testu honetan hiru aspektu azpimarratuko ditugu. Batetik, arazotzat jotzen ditugun gazteok kokapen zehatza
|
dute
gure gizartean. Geroago aipatuko dugun moduan, kokapen hori, nagusiki, gizarteak eskainitakoa eta helduok ezarritakoa da.
|
|
|
Denen izenak aipatu nahi ditut, aldez edo moldez, jende askoren lana baita hau, ez bakarrik gaurko egunean batzordea osatzen duten kideena. Gaur gogoan
|
ditugu
gure lankide diren edo izan diren guztiak:
|
|
2021
|
|
|
Eskuratu aditz hau izango da, hain zuzen ere, gure lanaren mugetako bat: nekez bada ere, oraindik adiera fisikoari eusten dio, eta
|
badugu
gure lan honetan pilota eskuratu alkatetza eskuratu bikotea aztertzea.
|
|
2023
|
|
|
Hirurogeiko hamarkadatik, berriemaileak Zaldibia utzi zuenetik, gizartea eta, aldi berean, hizkuntza ingurumaria arras aldatu dira alde askotatik. Niri bederik, iruditzen zait aurreko gurasoek guk baino errazago egiten dutela euskaraz, jario gehiago eta adierazkortasun handiagoa
|
dutela
gure hizkuntzan. Ez dira eskolatuak eta, bestalde, ez dute euskaraz leitzen eta idazten ikasteko aukerarik izan, baina, halarik ere, gai dira jakitera eman beharrekoa euskaraz (aise) azaleratzeko edo euskarara ekartzeko, nola gainera!
|
|
|
Imazek (2019), hezkuntzaren soziologiatik, hezkuntza gizarteratze prozesua dela azaldu du. Beraz, gure testuingurura etorrita, hezkuntzara alegia, esan genezake, hezkuntza komunitateak (ez soilik eremu formalak edo eskolak) ardura berezia
|
duela
gurera iritsitako ikasle berriak euskalduntzeko, euskararen normalizazioaren alde egiteko, eta, halaber, gizarteratze prozesu horiei, iritsi berriak eta harrera herria aintzat hartuta, erantzun integrala emateko.
|