|
2000
|
|
|
Era berean liburutegien arteko prestamoan eta dokumentuen eskurapenean abantaila ugari ekarri ditu Internetek. Hasiera batean liburutegiek prestamoaren eskaera egin ahal izateko helbide elektronikoa besterik ematen ez
|
bazuten
ere, egun formulario batzuen bidez liburutegiek beraien eskaerak egin ditzakete zuzenean. Formulario hauek, normalean, liburutegien arteko prestamoen baldintzak aipatzen dituzte.
|
|
|
Aurtengo lehen hilabeteotan, esate baterako, gogoan dut Bilboko galerista xume batek Jose Lull pintore valentziarrari eskainitako erakusketa, ez pintore valentziarra zoratzeko modua delako —ez niretzat behinik behin—, galeristak erakusketa antolatzerakoan jarritako ilusioa benetan deigarria zelako: erakusketari atera zekizkion etekinek bakarrik esplika ez zezaketen ilusioa (dena esateko, esan dezadan handik hamabost egunera Palomo Linares espainiar toreroaren erakusketa eskegi zuela bere galerian, Marina Dankoren hainbat lanekin batera, eta batzuek ulertzen ez
|
badugu
ere, jende ugari hurbildu zitzaiola). Baina edonola ere, ilusio hori behin eta berriro nabaritzen da artearen inguruan gauza apalak egiten saiatzen direnen artean, eta nonbait urrutitik ikusten bada, Lizarrako museo txiki batean gertatzen da hori.
|
|
2001
|
|
|
Elkartea ren plan estrategikoaren bururapena EuskoJaurlaritzaren Politika Linguistikorako Sailburuordetzatikjaso genuen diruaz ordaindu genuen eta LKS izena daukan aholkularitzarekin egin genuen. Berari esker orain badakigu zeintzuk diren zehatz mehatz egin nahi ditugunak bezala, hala egin behar
|
ditugunak
ere. Eta laburbildu beharrean bertan aipatzen diren sei ildo estrategikoak aipa daitezke:
|
|
|
Arazoa kezkatzekoa zen, eta orain ahantzixea
|
badugu
ere, aitortu beharra dago euskaltzale guztiok benetan kezkaturik geundela. Gure naziogintzaren bidean azken hogei urte autonomikootan egindakoa, askotxo izanik ere, neurri handiz oraindik behin behineko egoeran aurkitzen da, erabat sendotu eta gotortu gabe, eta, horregatik, hezkuntzan edota hizkuntz politikan aurkako jokabideak praktikan jarriz gero, beldur izatekoa zen ez ote zitzaigun orain arteko lan guztia goitik behera amilduko, kolokan dagoen karta gaztelu bat bezala.
|
|
|
Gain gainetik bethe du bere egimbidea, lehengo gerlan eta bardin oraikoan. Eta Frantzia maitatzean, maite
|
du
ere bere chokoa, eskualherria. Eskualherria, erran nahi beita bere etchea, bere eliza, bere pilota, bere mintzaira, bere sinheste zahar ederra.
|
|
|
Txillardegi ezagututa, espero zitekeen zerbait. Gaia nahikoa ezagutzen ez
|
badut
ere (epealdi horretako historialari adituei galdetu genieke) pe rtsonaia nagusiaren diskurtsoan anakronismotzat har daitekeen zantzurik badagoela esango nuke: adibidez, euskararekiko duen gehiegizko kezka (L.M. Mujikak are gehiago sakontzen du norabide horretan, eleberria ren" tesismoaren" arriskuak kritikatzean, lehen aipaturiko kritikan hain zuzen ere).
|
|
|
Beste
|
hau
ere oso gogoan dut. Nik 13 urte izango nituen orduan.
|
|
|
Datuok hizkuntza gutxituek Europan duten garran tzia agerian uzten dute eta, baten batek inoiz pentsatu izan badu hizkuntza bereziaizatea euskaldun, katalan eta galego bakan bitxi batzuen kontua zela, begi bistakoa da berezitasun hori uste baino hedatuagoa dela. Dena den, ezjakintasun edo uste oker hori gure artean nahikoa zabaldua dagoela susmatzen dut, hizkuntza gutxituak azpi-talde edoazpi giza rte batzuen berezitasuna izanik, hiztun komunitate horien bizipenak jendaurrean oihartzunik gabe gelditu ohi direlako; ezkutuan edo arlo pribatuan zokoratuta, duten garrantzi kuantitatiboa —eta zer esanik ez, kualitatiboa—
|
dutela
ere.
|
|
|
DonostiakoDereduko ikasleen euskara nahiko gertutik ezagutzen dut nik, 16 urteko seme bat izanik. Deredukoak dira, orobat, unibertsitateanikasle
|
ditudanak
ere. Seguru al gaude hori dela gazteei komeni zaiena?
|
|
2002
|
|
|
Badu sorgin haizea orriartean, belarrian kili kili egiten duena.
|
Badu
ere samurtasun handiabe re baitan, harremanen errebindikazio txikia, maitasun oihua.
|
|
|
Erronka handia da hizkuntz eskubideena, Euskal Herrian nola Euskal Herritik kanpo ere. Euskarak bere lurralde historikorik gehienean ez du aitorpen ofizialik, eta
|
duenean
ere egoera aski nahasia du.°
|
|
|
Gero eta enpresa gehiagok bideratzen ditube re formazio planak ingurune horietatik. erakas kuntza, ohiko irakaskuntzaren aldetik konparaturik, merkeagoa, biziagoa, arinagoa, denboran zehar moldakorragoa, egokitzailea ikasleentzat eta aldaketetarako malguagoa da. Abantaila horiek eta beste zenbait
|
baditu
ere, eikaskun tzak, epe motzean behintzat, ez du ohiko irakaskuntza ordez katu ko.
|
|
|
Ohar bat: Suomi Finlandiako Unibertsitateetan suedierak eskubide garrantzitsuak
|
baditu
ere, Helsinkikoan barne, simetriarik batere ez dago. Eta suediar suomieradunek ez dute suomieraren aldetik inolako hobaririk.
|
|
|
Gaur egun, aitzitik, EHU, askogatik gure unibertsitaterik handiena bidenabar, errealitatea da. Baliabide aski egokiak ditu, gabezia adierazgarriak baldin
|
baditu
ere. Irakaskuntzan eta ikerketan unibertsitate pribatuen inbidiarik ez du eta, alor askotan, gainditu egiten ditu.
|
|
|
Egun Euskal Erkidegoak Unibertsitatea gauzatzeko inoiz baino behar eta aukera handiagoak
|
baditu
ere, horretarako eman beharreko urrats politiko administratiboak lehen bezain geldoak ditugu. Anjeles Iztuetak Unibertsitate Legea egingo duela behin baino gehiago adierazi arren (Hik Hasi 63, 21 or.; Gara,, 10 or.;...), 2002kourtarrilaren 10ean Euskal Herrirako Unibertsitate Legea tramitatzeko Herri Ekimenari ezetz borobila eman zaio.
|
|
|
Estatu Batuek gogo biziz jarraitzen dute Israel babesten, nahiz eta Palestinako lurralde okupatuetan Nazioarteko Zuzenbidea eta giza eskubideak sistematikoki bortxatzen dituen. Ulergarria dirudi, justifikatzen ez
|
badu
ere, he rritar musulmanen zati esanguratsu batek —batez eretxiroenak— Mendebaldearen aurkako gorroto sentimendua garatzea. Umma esparru guztietan ari da erasoak jasaten —aidanez, Bosniako tragediak horixe berronesten du—, eta fededunen betebeharra hura defendatzea da.
|
|
|
2. Nazioartearen perspektiba multibariable edo aldagaianizkunean kokatu behar
|
dugu
ere Islamismoa, hau da, Islamaren presentzia (beste ezaugarri batzuk bezala) fluxu dialektiko baten arabera zehaztu behar dugu.
|
|
|
Horra nazionalismoen berpizte sutsua eta beste zenbait adierazle. Logika orokor honen arabera kokatu behar
|
dugu
ere Islam politikoaren hazkundea eta garrantzia.
|
|
|
Estatu Batuek gogo biziz jarraitzen dute Israel babesten, nahiz eta Palestinako lurralde okupatuetan Nazioarteko Zuzenbidea eta giza eskubideak sistematikoki bortxatzen dituen. Ulergarria dirudi, justifikatzen ez
|
badu
ere, he rritar musulmanen zati esanguratsu batek —batez eretxiroenak— Mendebaldearen aurkako gorroto sentimendua garatzea. Umma esparru guztietan ari da erasoak jasaten —aidanez, Bosniako tragediak horixe berronesten du—, eta fededunen betebeharra hura defendatzea da.
|
|
|
euskalduntzen jende asko hasi bada ere, gutxik bete dute euskara normaltasunez erabili ahal izateko asmoa. Horretaz estatistikarik ez
|
badut
ere, 70 eta 80ko hamarkadetan euskara ikasten saiatu baina bukatzeke utzi zuten koadrila kideak, lagunak eta ezagunak hain ugariak izanik, euskalduntze jardunean gabezia handia dela ez dut zalantza izpirik; ikasle horiek bidean jasotakoa, espero zuten uzta narotik urrun gelditu zitzaien: frustrazioa, ustez hizkuntza ikasteko zuten gaitasun ezagatik eta euskalduna izateko asmo zapuztuagatik; baita ikasten emandako hamaika ordu eta gastatutako diruen inbertsio ustelagatik ere.
|
|
2003
|
|
|
Egia da objektu konplexua dela. Izan ere, behin eta berriz sinplifikatu nahi
|
badugu
ere, ezagutza" so rt a" batzuez osaturik dago eta, egokiago esateko, ezagutzak barne hartzen dituen kontzeptuzko mapa edo" sistematzat" jo dezakegu. Baina konplexutasun hori, azken finean, kulturak bere baitanha rtzen duen munduaren armazoi estetiko hutsa da.
|
|
|
Ondorioz, ezin izan dugu erakarritako herritar oro euskaldundu eta kasu askotan esperientzia txar batek herritar hori erabat galtzea ekarri du. Lan eskerga egin da sektorean irakasleriaren prestakuntzaren arloan eta material didaktikoen sorkuntzan, administrazioen aldetik aparteko laguntzarik jaso ez
|
badute
ere. Azterketa hau ezin dugu bukatu azken bost urte hauetan Espainiar Estatuaren aldetik pairatu behar izan dugun jazarpen gupidagabea aipatu gabe.
|
|
|
Hilda, eta lurperatuta. Eta aldizkariaren atal honek nolabait egunerokotasunari lotuta egon behar
|
badu
ere, ez nintzen garaiz iritsi aurrekoan, eta zilegi bekit, orain, hilabete batzuk joan diren honetan (maiatzaren amaieran ari naiz hau idazten, baina beranduago kaleratuko da), Jorge Oteiza hil egin dela idaztea. Hemen idatzita gera dadin.
|
|
|
" Nafarroako Gobernuak kale egin digu" esan zuen, grafikoki, Antton Mari Aldekoa Otalora elkarteko lehendakariak. " Azken urteetandiru laguntzarik eman ez
|
badute
ere, erakusmahaia beti bidali dute". Lehendabiziko azokaren babesleetako bat Nafarroako Gobernua izan zen, eta garairik latzenetan ere erakundea beti laguntzeko prest agertu omen zen.
|
|
|
1986an onartutako Euskararen Legearen" ondorio kaltegarrien" azpianma rra jarrita, zonifikazioaren ezabaketa oinarria zuen legebe rri baterako proposamena idatzi, eta sinaketa bilketa antolatu zen, 25.000 atxikimendu lortzea helburu. Eragile batzuek testua errealitatetik urrundua zela uste
|
bazuten
ere, azkenean 47.000 nafarrek babestu zuten kanpaina.
|
|
|
Inoiz baserri giroan ez bezala, leiha ofizial bete beteansa rturik dago nafar hizkuntza, txanda honetako agintariak aurka
|
baditu
ere. Beraz bizirik dirau.
|
|
|
Zoritxarrez ordea, batetik, Nafarroan gertatzen bada ere bereziki, ez da hemen hartutako neurria, Madrilen erabaki eta une honetan gauzatzeko toki aproposa den Nafarroan martxan jarri dena baizik, eta luze gabe besteetan jarri nahiko dutena. Bestetik, onartu diren neurriek Nafarroan bizi garen euskaldunoi besterik ez digute eragiten, eta guri bakarrik dagokigula aurre egitea uste
|
badugu
ere, beste herrialdeetako euskaldunekin hizkuntz komunitate bat osatzen dugun heinean, guziongan du eta izanen du ondorio.
|
|
|
Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan. Herri, eskualde edo herrialde bakoitzeko ezaugarri eta sentsibilitateak oso kontuan hartu behar ditugula egia bada ere, eta inteligentziaz eta malgutasunez jokatu behar
|
badugu
ere, uste dut Euskal Herriari ezarri zaizkion muga administratibo politiko zorrotzak gure eguneroko jardunera ez ditugula mekanikoki eraman behar, eta gogoratu behar dugula euskara bat eta bakarra dela, euskaldun guztiona, eta denon artean atera dugula aurrera.°
|
|
|
Asko da Euskaldunon Egunkariari zor dioguna, baina askotxo gara Euskaldunon Egunkariari ideologikoki markatuegi, euskaltzale askorentzat disgustuko, irizten diogunok; eta horregatik, lukeen baino askoz ere erosle eta irakurle gutxiago
|
duela
ere uste dugunok. Sarritan egotzi izan zaio behar besteko aniztasunik eta zabaltasunik eza, kudeatzeko dituen aginte organoen osaera eta informatzeko duen modua dela eta.
|
|
2004
|
|
|
Jean Louis Davantek idatzi pastoral honek arrakasta handia ukan du, ikusgarrira hurbildu den jende osteaz gain, oholtzaratu diren jokalariak molde ederrez aritu baitira. Gehitu nahi
|
nuke
ere esku programa guziz aberatsa zela, 1004 eta 1035 urteen artean Nafarroako Errege izandakoaren biziaren joan jinen hobeki ezagutzeko. Urhentzeko, pastoraletan nahiko berria den egitate bat azpimarratu nahi dut:
|
|
|
Ez genuke ahaztu behar" antropologia" ez dela besteari buruzko jakintza soilik, norberaren kulturari buruzkoirakurketatik hasten den ezaguera baizik21 Herri txiki askok beren estetika eta kultura berezituak
|
badituzte
ere, ez dute, orain arte behintzat, zinemagintza behar bezala ekoizterik izan. Ildo honetatik bitarteko hori eskuratzeko bi aukera besterik ez dago:
|
|
|
Garaiko beste gauzak bezala herritarren ekimenari esker, banaka banaka, herriz herri. Ingeniaritzan euskaraz irakasten ari direnak ere badira, batzuek oraindik sinetsi nahi ez
|
badute
ere, egia bilakatu da.
|
|
|
Lehen uste nuen antigoaleko kontuak zirela hauek guztiak, edo belaunaldi batzuen zerga historikoak. Gaur egun, idazle gazteagoekin mintzatu ondoren konturatu naiz hamar eta hamabost urte gutxiago
|
dutenek
ere sabaia bera" usaintzen" dutela beren buruen gainean.
|
|
|
Hitzen atzeko esanahia kontuan izan behar dugu, hots, forma eta edukia, eta aipatu behar
|
dugu
ere hau ez dela erabaki arbitrario bat izan. Patrizia Violiren hitzetan laburbilduz:
|
|
|
Esandako guztiek hasieran diagnostiko zuzen eta ez hain zuzenen itxura
|
bazuten
ere, badirudi egun doinuerromantikoak entzuten jarraitzen duten idazle erresumindu batzuen estrategia bihurtu direla. Soilik filosofobi rmoldatua onartzen duten literatoena, filosofiaren garaia bukatu dela behin eta berriro esaten dutenena.
|
|
|
Amazoniako naturalistari errespetu osoz armia rm aren motrizitatea aztertzeko eskatuko nioke, eta Hizkuntza Politikari errespetu osoz halaber, beste aukera batzuk ere azter ditzan eskatuko nioke. Esate baterako, bere interpretazioaren ondoan, alegia, euskaraz ia behin ere jarduten ez duen elebiduna euska raz behar bezain ongi hitz egiten ez duelako da. txanpon beraren kontrako alderdia den beste
|
hau
ere aintzat har dezan, euskaraz ezin du ongi hitz egin ia behin ere euskaraz jar duten ez duen elebidunak.
|
|
2005
|
|
|
• Legebiltzarkideen artean euskara eta Europako beste hizkuntza baten ezagutzaren ehunekoak antzekoak dira. Legebiltzarkideen %78k gutxienez bi hizkuntza ezagutzen
|
baditu
ere, erdiak soilik ezagutzen du euskara (Europako beste hizkuntza% 52, euskara% 56).
|
|
|
Gobernuko beste sailetan edozein autonomi erkidegotan egoten eta egiten diren politikak antzekoak baitira (industria, merkataritza, etab.). Areago oraindik. Guk goraipatzen ditugun sail batzuetan inbertsio gutxiago dago, gainera, hori uste ez
|
bagenuen
ere. Adibide bat.
|
|
|
Orain arte esan ez
|
badut
ere, filologia karrera ere egin nuen gero. Friburgotik etorri eta Deustun irakasle hasi nintzenean, ikusi nuen hemen bagenuela filologa hispanica (erromanikoa deitzen zen orduan), aleman filologia, ingelesa eta frantsesa ere bai...
|
|
|
Asko eta asko daki. Ikasle
|
nuenean
ere, zenbait puntutan nik baino gehiago zekiela ikusten nuen. Azkueren gramatika eta, buruz dakiela esan liteke.
|
|
|
Dena dela, aurten agertuko da nire liburu bat, Lauaxetari buruzkoa, eta hantxe frogatzen dut zehatz mehatz, Laukizko seme hori, beste edozer baino lehen, erromantikoa zela, inork hori esaten ez
|
badu
ere.
|
|
|
Eta horrek zer pentsatua eman liguke. Aldiz, gero eta gehiago dira, egoerak askorik laguntzen ez
|
badu
ere, euskarazko bestelako ekoizpenak jasotzen dituztenak (egunkari nazionala, herrietako aldizkariak, herrietako egunkari berriak, irratigintza —Hego zein Ipar EuskalHe rrian—, Interneteko guneak), baina behera goaz telebistari dagokionez. Zer pentsatua badugu.
|
|
|
Ibonek Lide maite du eta berarekin ezkondu nahi du. Egurtzak Lide maite
|
du
ere eta irakurri berri duguna asmatzen du bere nahia lortu ahal izateko. Bai Lide bai Garbiñe Ibonekin maiteminduta daude.
|
|
|
Gaur egungo ikusmirari buruz esan genukeprodukzioa igo dela eta andre gehiago daudela idazten. Egungo emakume idazlearen profila ematea oso zaila dela esan behar
|
dugu
ere, denetarik topa dezakegulako idazleen artean orain. Eta azken urteotan idazle gazteak, izen berriak agertzen hasi zaizkigula ere aipatu behar hemen:
|
|
|
Nire ustez, miresmena zor diogu horregatik, bai, baina mesedez, faborez, otoi, arren, ez horregatik bakarrik. Zeren bere abertzaletasuna gorroto
|
dutenek
ere, mesedez, faborez, otoi, arren, irakur ditzatela bere lanak, geuk abertzaleok, Unamunorenak edo Pio Barojarenak irakurtzen ditugun errespetu berdinarekin.°
|
|
|
Argi dago zenbait komunikabidek eta alderdi politikok bereak eta bi egin dituztela gatazka hau hauspotzen, txingarrari ikatz eta gasolina gehiago botatzen. Baina honekin batera beste
|
hau
ere esan beharra dago: ez zuketela jokabide hau izango eta bultzatuko inguruan (gizartean, oroko rrean) diskurtso hau erne zitekeen haztegia sumatu izan ez balute.
|
|
2006
|
|
|
Eta hor gizarte oso batean eragiteko gaitasuna erakutsi du. Euskaldunak, euskaltzaleak, kultura jarraitzen dutenak bezala, aho bete hortz geratu dira ondoan
|
ditugunak
ere: ez euskaldun eta ezta oso kulturzaleak ere; askotan euskaldunak izanagatik ere, pasiboak direnak erabat.
|
|
|
" Gastuak nire kontu" esan ondoren hitza benetan betetzeko, gauzak behar bezala egiteko, bide bat errenta aitorpenaren kitapena erabiltzea da. Azken batean, gure diruak agintarien eskuetan jartzen baditugu (beste erremediorik ez
|
badugu
ere), agintari horiek ahalik eta hoberen banatuko dituztela uste dugulako da, ala ez. Eskuzabala izanik, liburuak erosteko txekeak ere eskain ditzakete, beste bide bat da.
|
|
|
Esplizituki diseinuaren osotasuna jasoko lukeen dokumenturik oraindik elaboratu ez
|
badugu
ere, lan ildo bakoitzaren inguruan esperientzia jakin batzuk egon dira mintegiko ikastoletan; eta bakoitzean sortutako ereduek, baliatutako materialek edota indarrean jarritako ideiek ekarritakoaren argira, beldurrik gabe esan dezakegu ikaslearen curriculumean eta hizkuntza trataeran lau aspektu horiek oinarritzat hartzeak ondorio baikorrak dituela eguneroko praktika pedagogikoan....
|
|
|
Kontua zen, eta da, soziolinguistika arloan, gehienetan nahi baino datu gutxiago izanda ere, datuak esku artean
|
ditugunean
ere, sarri ez dela argi izaten zein datu zabaltzea
|
|
|
Azkenik, bereizketa nahi duenak aurreko estatuarekiko inolako betebeharrik ez ote
|
duen
ere galdetzen da, ikuspuntu demokratiko eta liberal batetik, batez ere. Baina Philpotten ustez, argitzeke geratzen da zergatik zor behar zaion betebehar hori estatu zehatz horri, eta ez beste bati.
|
|
|
Laburbilduz, lehenik esan behar dugu Landaren pertsonaia femeninoak dinamikoak, sentiberak, etxetik kanpo bizi direnak direla, baina era berean baita behartsuei harrera egiteko ohitura galdu ez
|
dutenak
ere. Oso esanguratsua da Landak alde maskulino nahiz alde femeninoen alderdi baikorren uztarketa nola egiten duen.
|
|
|
• Liburutegiaren ordutegia ez zen ikastetxearentzako zerbitzu egokia emateko adinakoa. Liburutegi gehienek ordutegi finkoa
|
bazuten
ere, etapa bakoitzerako desberdina zen. LHko liburutegien %40 baino gehiagok astean 10 ordu baino gutxiago izaten zuten zabalik.
|
|
|
• Liburutegiaren proiektua curriculum proiektuaren baitan oso gutxitan agertzen da eta, batzuetan, ikastetxeko agiria izan behar
|
zuenik
ere ez zuten uste.
|
|
|
Oso ondo zegoela niri antzerkia gustatzea, primeran zegoela ni aktore lanetan ibiltzea, baina matematikan edo latinean suspentsoak ateratzen segitzen banuen, ikasketak utzi eta etxera itzuli nuela, aitari adreiluak garraiatzen, edo masa egiten, edo karretilla betetzen, edo puntapaxak zuzentzen laguntzera. Nik hamabi urte nituen orduan, eta gutunak sekulako ironia baldin
|
bazuen
ere, nik hitzez hitz hartu nuen, benetako mehatxu bat balitz bezala, mezu hura. Edozein gauza nahiago —baita ikastea bera ere— aitarekin obretan lan egitea baino.
|
|
|
Bi edo hiru badira bandan ibiliak, eta horiei erraza egiten zaie kantu bat solfeoz ikastea. Baina badira partitura bat bizi guztian ikusi ez
|
dutenak
ere. Barregura sanoa ematen dit notak pentagraman nola idazten dituzten ikustea.
|
|
2007
|
|
|
24 Bi aldizkarien arteko estimu eta hurbiltasuna ez dakit norainokoa izan zen, bateko nahiz besteko zuzendarien artean; baina elkarren errezelorik
|
bazutela
ere uste daiteke, Egan ek 1956an argitara eman zuen Mitxelenaren hura irakurrita: Mitxelena 1988, VIII, 125
|
|
|
Zein irakurleentzat idatzi nai
|
dugun
ere galdetzen didazu. Esan dizudanetik atera dezakezu ori.
|
|
|
Horregatik batzuek garbitu nahi izan diote aurpegia, erranez frankismoa ez zela hain gauza terriblea, bakean uzten baitzituen bake hutsean bizi nahi zuten gehienak... Alta, askatasun demokratikoen ukatzea eta oposizioaren aurkako errepresioa, biak ziren eta dira nabariak, eta frankismoak ez
|
bazuen
ere totalitarismoak goraipatzen ohi duen proiektu orokor genozidarik, ez zen horregatik aita on baten azpiko etxalde baketsua.
|
|
|
1949tik 1953ra arte, tribunal politikoek 17 balbe zigor eman zituzten eta 7 burutu... 1958an sonatua zen Eymar jaunaren auzitegia, eta Ordena Publikoaren Legeak (1959an) errepresioaren" normaltzea" ekarri behar
|
bazuen
ere, 1963koak dira Grimau, Delgado eta Granados-en exekuzioak. Gehiago dena, 1960ko erreforma judizialak oraindik onartzen zuen auzitegi militarren eskuetan izan zitezkeela oposizio, pentsamendu edo prentsa delituak, balbe zigorra eta guzti.
|
|
|
Sobietar blokearen baitako etendurarik handiena, hala ere, Asian ariko zen ernetzen, isilpean denboraldi luze batez, 60ko hamarkadaren hastapenetan bortizki argitaratzeko. Maok eta Txinako Partidu Komunistak, Stalin eta Sobiet Batasunarekiko gorabehera zaharrak
|
bazituzten
ere, ez zuten inoiz begi onez ikusi desestalinizazioa, ez eta Khrustxevek proposatzen zuen Mendebaldearekiko lehia ekonomiko baketsua ere. Eta 1959an Txinan hasitako Aurrerakako Jauzi Handiaren porrot lazgarria xurgatzerakoan sobietarrengan aurkitu zuten laguntasun eskasa, eta beranduxeago Indiarekiko gerran Moskuk hartu zuen jarrera, aski izan ziren komunismoaren baitako etendurarik handiena izango zena agerian ipintzeko.
|
|
|
Europan hedapen gehien
|
duenak
ere egon behar zuen gurean, zergatik ez. Metro da nagusi hirietako geltokietan.
|
|
|
Gure tesiaren kontra (fusioaren alde) aurkeztutako irizpideak asko dira. Horregatik dirau arazo honek, alderdi politikoek oraindik beren artean adostasunik lortu ez
|
badute
ere.
|
|
|
Ez
|
baditu
ere bere jarreraren zergatiak zehazten, Kutxaren norabidea argi erakutsi zuen garaiko Lehendakari Jaunak, norabidea hiru helburuz osatuz: a) Gizarte ekintza(" dibidendo sozial moduan"). b) Zeharkako gizarte ekintza(" merkatuak eskatzen dituenak baino askoz ere bigunagoak diren baldintzetan inbertitzen diren diru kopuru handiak"). c)" produktu eta zerbitzu espezifikoen etengabeko eguneratzea".
|
|
|
Beste
|
hau
ere esan ahal zaio Artetari. Euskal abertzaletasunaren oinarrian omen dauden, edo berak aurkitzen dituen," decimononicas medidas craniometricas y peculiaridades sangumeas" gisako ideiak oraindik salatzen jarduteak, erlojua gelditu zaion pertsona baten ulertezintasunak uzten ditu agerian.
|
|
|
30 urte bete dituen beste bat, Bilintx liburu denda, oraingo elkar megadenden sarearen aitzindari izandakoa. Honetaz ezin esan lehenaren gurtzan bertan goxo geratu denik, baina ezta geroa bideratua eta ziurtatua
|
duenik
ere. Aisialdiko ohituren aldaketa dela, kanpoko talde handien etorrera dela, negozio arriskutsua bihurtu da liburuak saltzea, etekin zail eta txikia duena.
|
|
|
Hortxe intriga eta espekulazioa ugari izan lezakeen literaturarako lehengaia. Fantasia gehiegi
|
ukan gabe
ere, zer gertatu den ulertarazteko saiakeran eman liteke gela iluneko goi agintaritza ezkuturen baten hipotesia, esentzia zaindia edo gisako erakunderen batek Espainiaren batasuna hausteko arrisku handiegitzat jotzea Nafarroan agintaritzan abertzalerik ikustea, bildots otzanaren larrupean izanik ere. Nola azaldu bestela, gerora sozialistek —gogoz kontra, beharturik— onartu duten morrontza?
|
|
|
Nahi
|
nituzke
ere beste bi ikusgarri handi aipatu, non dantza, kantua eta musika gurutzatzen baitira.
|
|
|
Erreformarako Itunaren aldaketak Europako itun nagusietan (Europar Batasunaren Ituna eta Europar Batasunaren Funtzionamendurako Ituna) txertatu eta gero, zenbait aipamen egiten zaie" Europako herriei" (herrien kontzeptua argitzen ez
|
badu
ere)," gutxiengoei"," demokraziari" 24," askatasunari"," giza duintasunari"," giza eskubideen errespetuari"," kultur eta hizkuntzen aniztasunaren errespetuari" 25.. Baina aldi berean argi uzten da, orobat, Europar Batasuna estatuen Europa dela oraindik ere.
|
|
2008
|
|
|
Hirurok geunden hizkuntzaren berreskurapen prozesuan, hirurok jasan genuen diktadura frankista, eta bada antzekotasun gehiago ere. Gure edizio politikek ere antzekotasun franko dute, bakoitzak bere ezaugarri propioak
|
baditu
ere. Alderaketa hori argigarri eta mesede izan zaigu gure bidea deskribatzeko.
|
|
|
Jakina da aurrerapen teknologikoaren eskutik mila aldiz errazago dela egun berrinprimaketa egitea, eta horregatik edizioak unean uneko premiei egokituz doitzen direla. Hori bai, baina beste
|
hau
ere egia da: gaur egun ere, bere tamainan, berrargitalpenak liburuaren bizitza luzatu egiten duela eta liburuaren arrakasta suposatzen duela.
|
|
|
1) Gurera etortzen diren pertsonak dira, Espainiako, Frantziako eta Europako atzerritarrei buruzko legeen" gainetik". Hau da, immigrante espainiarrentzat eta frantziarrentzat ez bezala, nahi ez
|
dutela
ere beren estatuen babesa baitute eta hiritareta nazionalitate eskubideak bermatuta baitituzte (espainiarra eta frantsesa), immigrante berri horientzat oso zaila da, edo zuzenean ezinezkoa, gutxieneko hiritar eskubideak aitortzea estatu horiek. Egoera halakoa izanik, edozein dela jatorria eta egoera, behartuta daude legearen arloan kolokan bizitzera eta sozialki oso egoera dramatikoan.
|
|
|
Gure gizartean eta gure kulturan ere badira arazoak, baina horiek ez dira oztopo akordioak lortzeko, helduago egiteko eta aurrera egiteko. b) Immigranteen ezaugarri nagusia aniztasuna da. Beren artean ezaugarri komunak
|
badituzte
ere, nahitaezkoa da kontuan hartzea ez dela existitzen" Immigrazioa" izendatzen dugun fikzioa; are gehiago, ez dago immigrazio espainiarra edo frantziarra, edo" hegoaldeko" herrialdeetatik etorritako immigrazioa. Espainia edo Frantzia, Senegal, Argentina, Maroko edo Ekuador estatuetatik etorritako immigranteen kolektibo asko daude, eta nork bere ohiturak, hizkuntza, identitatea, egoera eta beharrak ditu.
|
|
|
Ez dago pertsona bat, pertsona batzuk daude. Euskal Herrira etortzen diren immigranteen kolektiboek ulertu eta onartu lukete Euskal Herriak historia, gizarte, kultura eta hizkuntza jakinak dituela, baita gatazka eta helburu jakin batzuk
|
dituela
ere, eta horiek guztiak errespetatu eta aintzat hartu lituzkete. Horrek eskatzen du, besteak beste," ghettoak" ez osatzea, seme alabak ereduan matrikulatzea, eta helduak euskaraz alfabetatzeko programa malguetan parte hartzea.
|
|
|
Baina negoziazioari ekiteko, kontuan izan behar da pertsona horien artean eta pertsona horiekiko boterea dis simetrikoa dela. Hau da, ez ikuspegi erabat asimetrikoa eta autoritarioa dugula(" alderdi batekoek dena esaten dute, beste alderdikoek ezer ez", ohiko unibertsalismo moderno uniformizatzaile eta bereganatzailean tipikoa) 36, ezta ikuspegi erabat simetrikoa eta artifiziala
|
dugula
ere(" denok dena esaten dugu", kultura arteko mestizajearen kosmopolitismo neomodernoan tipikoa) 37.
|
|
|
Aniztasuna onartzeak hauxe esan nahi du: Katalunian bizi diren eta lan egiten duten pertsona guztiek, edozein kultura edo erlijio
|
dutela
ere, aniztasuna onartu beharra daukate bere agerpen mota guztietan oinarrizko balio gisa (dela balio aniztasuna dela kulturen aniztasuna, dela adierazpide indibidualean dela talde mailakoan).
|
|
|
Harrisek bezain jarrera gogorrak ditu erlijioaren aurrean, estiloa hala ere, samurragoa da. Liburua artean bukatu ez
|
badut
ere, atarikoaren pasarte bat ekarriko dut hona, liburuaren helburua egoki definitzen duelakoan.
|
|
|
Harkaitz Canok inbidia zidala esan zidan nire aurreneko liburua (eta, oraingoz, bakarra) argitaratu zenean. " Hemen dago idatziko duzun guztia, eta idatziko ez
|
duzuna
ere bai" izan ziren bere hitzak. Gezurra da, baina egia oso ondo esplikatzen du.
|
|
|
Hipotesi desberdinak, zentzuzkoenetatik bitxienetara, garatu dira azken urteotan. Luzeegi joko luke bere azalpena hemen egiteak, baina egile nagusien zerrenda bederen aurkeztuko dugu, osoa izateko asmorik ez
|
badu
ere: Crick, Edelman, Searle, Dennett, Chalmers, Varela, Penrose, Churchland, Eccles, Damasio...
|
|
|
" Ez diagu idatzi behar mundua mimetizatzeko, itsasoa hondar gaztelu batera errendiarazten saiatzea bezainbateko erokeria izango zukek hori" (81 or.); edo" hau liburu bat besterik ez baita, nahiz eta eskertuko nukeen inork argituko balit non dagoen juxtuki hitzaren eta biz hitzaren arteko muga" (243 or.). b) Literatura partikular eta literatura unibertsalaren arteko harremana: idazleak literatura egiterakoan nondik hitz egin behar
|
duen
ere galdetzen diote elkarri Hitzaz Mendi elkarteko kideek, partikularrari buruz hitz egin lukeen literaturak, edota unibertsalari buruz hitz egin lukeen, eta izatekotan, zein ote bien arteko harremana. Adibidez," Eginbehar bakarra, alegia, geure esperientzia murritza per se, unibertsala izan dadin moduan burutzea eta adieraztea" (81 or.). c) Literatura eta denboraren arteko harremana:
|
|
|
Aspalditik zegoen Akarregi Iruñera joan gabe. Bazuen gogotxoa, aukera falta
|
bazuen
ere. Horrexegatik, era erara etorri zaio Euskaltzaindiak urrian antolatu duen XVI. Kongresua.
|
|
|
Behar beharrezkoa dugu mina sozializatzea eta galeraren hutsunea hutsune bera sentitzen dutenekin konpartitzea. Barrea beste, edo areago, konpartitu beharra dugu negarra, oinazea arintzen ez
|
badu
ere. Hileta da liburu bat ixtea bezalakoa.
|
|
|
Uneren batean liburua itxi behar izango dugu eta apalategian gorde. Eta denbora luzean ikusiko ez
|
badugu
ere, gure barnean eramango dugu luze, elkarrekin igarotako une gozoak, bere hitzek iradoki dizkiguten sentsazioak, elkarrekin bizi izandako ordu ederrak.
|
|
|
Aipatu behar
|
dut
ere gure erakusketa multimedia Batekmila Euskal Munduak, Hegoaldeko lau hiri nagusietarik iragan dena (Donostia, Bilbo, Gasteiz eta Iruñea), gehi Getxo, urri amaieran. Arrakasta ederra lortu du, nola erakusketak berak, hala inguruan antolatu ditugun ikuskizun eta mintzaldiek.
|
|
2009
|
|
|
Baina gauza zehatzik esateko zailtasunik
|
badugu
ere, haren idazkien tonu orokorrak ondorio garbi batera eramaten gaitu: Lazarragaren ideologia, funtsean, XVI eta XVII. mendeetako euskal noblezia txikiaren ideologia berbera da, hots, Espainiako erregearekiko miresmen absolutua eta haren politika inperialista eta ideologia ultrakatolikoa itsuki sostengatzea.
|
|
|
Dena den, datu garrantzitsua iruditzen zait, oraingoz esplikazio argirik ez
|
badu
ere. Lazarragak bietara idatzi zuen, euskaraz eta gaztelaniaz.
|
|
|
nola erabiltzen zuen berak? Bada, berak, bere eskuz, gehienetan" Joan" erabiltzen zuen, nahiz eta" Juan" ere erabiltzea ez litzatekeen harritzekoa, horren frogarik orain arte neuk ikusi ez
|
badut
ere. Kontua hori baita finean, alegia, XVI. mendean ez zegoela koherentzia handirik ortografian," Joan/ Juan" arazo ortografikotzat jotzen zela:
|
|
|
Kontuan hartzekoak izan daitezke, orobat, inplikatutako pertsonak (zuzenean erasanak ez izanagatik, balizko ondorioen eraginak jasan ditzaketenak), publiko interesduna (esaterako, auzitan dagoen arazoagatik sentsibilizatuta eta bereziki interesatuta dauden herritarren erakunde edo taldeak). Azken buruan, edozein herritar izan liteke Z&Tri buruzko arautze eta erabaki hartzeari lotutako prozesuetan parte hartzeko hautagai, baita prozesu politikoetan eskuarki hitzik edo arazoari buruzko ezagutza berezirik ez
|
dutenek
ere.
|
|
|
Ikerketa batzuen arabera, errealitate fisikoaren aurrean hizkuntzak ez du eragin handiegirik. Horrela, Ipar Amerikako indigena batzuekin egindako proba batek erakusten duenez, hori eta laranja kolorea izendatzeko hitz bakarra
|
badute
ere, bi koloreak ikusten dituzte. Hau da, errealitatearen ezaugarriak ezberdintzeko ez dute arazorik:
|
|
2010
|
|
|
nobedade eta berrargitalpenekin. Azaletik begiratuta ere ikusten da ez bakarrik nobedadeen lerroa produkzio osoarenetik gertuago dagoela, baizik beste
|
hau
ere bai: gorabeheren marrak ekoizpen osoaren irudi bera duela ia beti.
|
|
|
Giza eskubideak unibertsalak dira. Ez du esan nahi horrek, bada, gure ikuspegiak berdina izan lukeela, harremanak edozein herrialderekin
|
ditugula
ere?", in Human Rights Discussion Forum. Plenary Session Brussels, Charlemagne Building, 1999ko azaroaren 30a.
|
|
|
Era berean, zientzialarien jardunean arau etikoak nahitaezkotzat jotzen dira. Eskakizun hori zientzia eta teknologian konfiantza eta ezagutza
|
dutenen aldetik
ere burutuko da. Alegia, interpretazioak dioenez, interes falta eta ondorioekiko beldurra dira ezaugarri bereizle nagusiak.
|
|
|
Haren heriotza 130 urte inguruan koka daiteke, filosofoak 80 urte zituela. Epiktetok ezer idatzi ez
|
bazuen
ere, Arrianori esker filosofoaren ikasketen edukiak ditugu. Bi dira Epiktetoren pentsamendua gordetzeko Arrianok osatu zituen obrak:
|
|
|
Ez dakigu zein urtetan editatu zituen Epiktetoren Mintzaldiak, baina 140 urtean ezagunak ziren. Data zuzena ezagutzen ez
|
badugu
ere, Arrianoren heriotza Marko Aurelioren erregetzan (161) koka daiteke.
|
|
|
Vladimir Nabokov ek hil aurreko orduak eleberri berria izango zena idazten eman zituen. Tematu egin bazen ere, musa oro inguruan
|
bazuen
ere, Lauraren orijinala izan behar zuena ez zuen amaitu. Hiltzear zegoela emazteari agintarazi zion Lauraren apunteak eta paperak erreko zituela.
|
|
|
Ikerketan parte hartutako etorkinek integrazioaz zein iritzi duten aztertu dugu orain arte. Integrazioak aspektu politikoa
|
badu
ere, etorkinek ez dute arlo horretan interes handirik erakusten. Elkarrizketaturiko kideek ondo bizi direla adierazten dute, eta euren kezkarik handiena ekonomia da, zalantza barik.
|
|
|
Kezka argia sumatzen da, hortaz, komunitate sentimenduaren galeraren karietara. Gai horretan sakontzeko betarik ez
|
badugu
ere, geure aztergaiaren harira itzulita, azpimarratzekoa da zenbaitzuk, immigrazioari lotuta, Hego Euskal Herrian bi komunitateren existentzia aldarrikatu —edo salatu— dutela.2 Iritzi ildo horren aitzindari Manu Escudero har daiteke (1978). Euskadi, dos comunidades izeneko liburu zalapartatsuan, euskal nazionalismoari komunitate nazionalistaz eta bere ezaugarrien garapenaz baino ez arduratzea leporatzen dio.
|
|
|
Nahiz eta irakurketa desberdinak garatzen diren, gailentzen den diskurtsoa egungo etorkinengandik urrun mantentzearena da. Esaterako, gaurko migratzaileek harrera gizartean txertatzeko ahaleginik ez dutela egiten salatzen da, gizarte laguntzez aprobetxatzen direla, etab. Oro har, eta arrazoitzen ez
|
badute
ere, egungo etorkinek integratzeko errazago dutela nabarmentzen dute.
|
|
2011
|
|
|
Heziketari dagokionez, A barietatea erabiltzen da eta liburuak barietate honetan idatzita daude, baina klasean bertan irakasleak b erabili behar izaten du azalpenak emateko. b) Prestigioa. A barietatea b baino hobetzat hartzen da gizarte osoan; A ondo ezagutzen ez
|
dutenek
ere gauza bera pentsatzen dute. c) Tradizio literarioa. Gizarte osoak onartzen duen tradizio literario idatzi handia du A barietateak. d) Ikaste prozesua. b barietateak umeei hitz egiteko balio du eta eguneroko bizitzan erabiltzen den barietatea da; inkontzienteki ikasten da.
|
|
|
Diskurtso horiek nagusituz joaten badira gizartean (edo behintzat batzuek diskurtso horiek gizartean zabaldu nahi badituzte, oraindik lortu ez
|
badute
ere), ez da berez etikoagoak edo naturalagoak direlako. Gaia argitzeko Martinez de Lunaren artikuluan kontzeptu interesgarriak lantzen dira, hala nola ingelesezko framing, agenda setting edota priminga.
|