|
2000
|
|
|
Aurtengo lehen hilabeteotan, esate baterako, gogoan dut Bilboko galerista xume batek Jose Lull pintore valentziarrari eskainitako erakusketa, ez pintore valentziarra zoratzeko modua delako —ez niretzat behinik behin—, galeristak erakusketa antolatzerakoan jarritako ilusioa benetan deigarria zelako: erakusketari atera zekizkion etekinek bakarrik esplika ez zezaketen ilusioa (dena esateko, esan dezadan handik hamabost egunera Palomo Linares espainiar toreroaren erakusketa eskegi zuela bere galerian, Marina Dankoren hainbat lanekin batera, eta batzuek ulertzen ez
|
badugu
ere, jende ugari hurbildu zitzaiola). Baina edonola ere, ilusio hori behin eta berriro nabaritzen da artearen inguruan gauza apalak egiten saiatzen direnen artean, eta nonbait urrutitik ikusten bada, Lizarrako museo txiki batean gertatzen da hori.
|
|
2001
|
|
|
Arazoa kezkatzekoa zen, eta orain ahantzixea
|
badugu
ere, aitortu beharra dago euskaltzale guztiok benetan kezkaturik geundela. Gure naziogintzaren bidean azken hogei urte autonomikootan egindakoa, askotxo izanik ere, neurri handiz oraindik behin behineko egoeran aurkitzen da, erabat sendotu eta gotortu gabe, eta, horregatik, hezkuntzan edota hizkuntz politikan aurkako jokabideak praktikan jarriz gero, beldur izatekoa zen ez ote zitzaigun orain arteko lan guztia goitik behera amilduko, kolokan dagoen karta gaztelu bat bezala.
|
|
|
Horretatik aparte, ez dugu ahaztu behar euskararengalera ez dela azkenengo diktaduraren ondorioa, ezpada duela 500 urte hasitako prozesua, eta gutxi aurreratu
|
badugu
ere, erdaldunak hasi direla sumatzen lehenago zeukaten erabateko botere eta kontrola orain ez daukatela. Dagoeneko ezin dutela, lehenago bezala, euskaldun jendea hain erraz iraindu eta mespretxatu, eta beharbada beraien boterea inoiz edo behin zalantzatan jarriko dela.
|
|
2003
|
|
|
Egia da objektu konplexua dela. Izan ere, behin eta berriz sinplifikatu nahi
|
badugu
ere, ezagutza" so rt a" batzuez osaturik dago eta, egokiago esateko, ezagutzak barne hartzen dituen kontzeptuzko mapa edo" sistematzat" jo dezakegu. Baina konplexutasun hori, azken finean, kulturak bere baitanha rtzen duen munduaren armazoi estetiko hutsa da.
|
|
|
Zoritxarrez ordea, batetik, Nafarroan gertatzen bada ere bereziki, ez da hemen hartutako neurria, Madrilen erabaki eta une honetan gauzatzeko toki aproposa den Nafarroan martxan jarri dena baizik, eta luze gabe besteetan jarri nahiko dutena. Bestetik, onartu diren neurriek Nafarroan bizi garen euskaldunoi besterik ez digute eragiten, eta guri bakarrik dagokigula aurre egitea uste
|
badugu
ere, beste herrialdeetako euskaldunekin hizkuntz komunitate bat osatzen dugun heinean, guziongan du eta izanen du ondorio.
|
|
|
Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan. Herri, eskualde edo herrialde bakoitzeko ezaugarri eta sentsibilitateak oso kontuan hartu behar ditugula egia bada ere, eta inteligentziaz eta malgutasunez jokatu behar
|
badugu
ere, uste dut Euskal Herriari ezarri zaizkion muga administratibo politiko zorrotzak gure eguneroko jardunera ez ditugula mekanikoki eraman behar, eta gogoratu behar dugula euskara bat eta bakarra dela, euskaldun guztiona, eta denon artean atera dugula aurrera.°
|
|
2004
|
|
|
Beti urrutiago eta beti zailagoa da, ia beti, besteentzat pentsatzen den eginkizuna. Eta neuri ez zait axola Marteraino egiten
|
badugu
ere. Baina ez dezagun ahaztu testuak itzultzen direnean ez direla hizkuntza batetik bestera bakarrik itzultzen, baizik eta kultura batetik bestera ere, eta, euskal testuak jasotzeko, beste kulturek euskal kulturarekikomesp retxua eta erdeinua ez den beste irrikirik ere behar dutela.
|
|
2005
|
|
|
Lehen Hezkuntzari dagokionez, beraz, Dereduarenaldeko bilakaera nabarmen bat eman da EAEn. Kontuan hartzekoa da, askotan horrelako bilakaera bat aztertzean zenbakien hoztasunetik egiten
|
badugu
ere, kopuruetan bilakaera hau eman ahal izateko, gurasoen erabakiez gain, beharrezkoa izan dela hezkuntza komunitate osoaren ahalegin eta eraldatze prozesu garrantzitsu bat, eta izen abizen konkretu askoren eta askoren ahaleginari esker eman ahal izan dela bilakaera hau. Legearen babesa eta hainbat baliabide ere izan dira tartean bilakaera hau
|
|
|
Azken hamar urteotan batez beste%67 da jatorrizko liburuarentzat eta %33 itzulitako liburuarentzat. 2003an itzulpena batez besteko horren azpitik dabil, baina gauza bera gertatzen da bost urte atzera begiratzen
|
badugu
ere. Itzulpenak karga askoz astunagoa zuen 90eko hamarkadaren lehen aldian, %40tik gora ere dezentetan zebil delakoan nago. en eta.
|
|
2006
|
|
|
" Gastuak nire kontu" esan ondoren hitza benetan betetzeko, gauzak behar bezala egiteko, bide bat errenta aitorpenaren kitapena erabiltzea da. Azken batean, gure diruak agintarien eskuetan jartzen baditugu (beste erremediorik ez
|
badugu
ere), agintari horiek ahalik eta hoberen banatuko dituztela uste dugulako da, ala ez. Eskuzabala izanik, liburuak erosteko txekeak ere eskain ditzakete, beste bide bat da.
|
|
|
Esplizituki diseinuaren osotasuna jasoko lukeen dokumenturik oraindik elaboratu ez
|
badugu
ere, lan ildo bakoitzaren inguruan esperientzia jakin batzuk egon dira mintegiko ikastoletan; eta bakoitzean sortutako ereduek, baliatutako materialek edota indarrean jarritako ideiek ekarritakoaren argira, beldurrik gabe esan dezakegu ikaslearen curriculumean eta hizkuntza trataeran lau aspektu horiek oinarritzat hartzeak ondorio baikorrak dituela eguneroko praktika pedagogikoan....
|
|
2008
|
|
|
Nobedadeak guztira 1.298 dira, eta horien baitan jatorrizHurrengo tauletan banaka ikusiko
|
badugu
ere, hiru lerroei buruz hitz erdi bana esango dugu orain: titulu kopuruari dagokion jaitsiera nagusi nagusia (%74, 7) nobedadeek izan dute:
|
|
|
Uneren batean liburua itxi behar izango dugu eta apalategian gorde. Eta denbora luzean ikusiko ez
|
badugu
ere, gure barnean eramango dugu luze, elkarrekin igarotako une gozoak, bere hitzek iradoki dizkiguten sentsazioak, elkarrekin bizi izandako ordu ederrak.
|
|
2009
|
|
|
Baina gauza zehatzik esateko zailtasunik
|
badugu
ere, haren idazkien tonu orokorrak ondorio garbi batera eramaten gaitu: Lazarragaren ideologia, funtsean, XVI eta XVII. mendeetako euskal noblezia txikiaren ideologia berbera da, hots, Espainiako erregearekiko miresmen absolutua eta haren politika inperialista eta ideologia ultrakatolikoa itsuki sostengatzea.
|
|
|
Baina eskertzen diot begiak ireki izana: literaturan ere, sentitzen dut, neskak, baina emakume mailan hartzen dugu guk parte, inoiz bestelako ameskeriekin jolastu izan
|
badugu
ere.
|
|
2010
|
|
|
Ez dakigu zein urtetan editatu zituen Epiktetoren Mintzaldiak, baina 140 urtean ezagunak ziren. Data zuzena ezagutzen ez
|
badugu
ere, Arrianoren heriotza Marko Aurelioren erregetzan (161) koka daiteke.
|
|
|
Kezka argia sumatzen da, hortaz, komunitate sentimenduaren galeraren karietara. Gai horretan sakontzeko betarik ez
|
badugu
ere, geure aztergaiaren harira itzulita, azpimarratzekoa da zenbaitzuk, immigrazioari lotuta, Hego Euskal Herrian bi komunitateren existentzia aldarrikatu —edo salatu— dutela.2 Iritzi ildo horren aitzindari Manu Escudero har daiteke (1978). Euskadi, dos comunidades izeneko liburu zalapartatsuan, euskal nazionalismoari komunitate nazionalistaz eta bere ezaugarrien garapenaz baino ez arduratzea leporatzen dio.
|
|
2011
|
|
|
Sistema prest dago grebari aurre egiteko, gizartea baita ezerosotasunaz kexu egiten lehena. Autobus gidariek greba egitea errespetatzen
|
badugu
ere, horrek ez zukeen jendea izorratu, ezta. Zer kostatzen zaie hamar autobusetatik bat besterik ez kentzea?
|
|
2012
|
|
|
Egoera ekonomikoaren diskurtsoak euskarari buruzko egoera soziolinguistikoan eta hizkuntzari buruzko irudikapenetan duen eragina alde batera utzi, eta 2012ko hasieran izan ditugun berri soziolinguistikoei helduko diegu orain. Gizartearen mugimendu soziala neurri batean krisian dagoela aipatu
|
badugu
ere, maila teknikoan oso bizia da Euskal Herriko soziolinguistika. Benetan asko dira urte hasiera honetan izan ditugun berri soziolinguistikoak; gehienek oihartzun nahiko zabala eduki dute, gainera.
|
|
2013
|
|
|
Saio arrakastatsu horretako 2012ko edizioari erreparatuz gero, zera ikusten dugu: aurkezlea euskalduna da; lehiaketan parte hartzen duten taldeetako kapitain guztiak, euskaldunak; lehiakideen erdia inguru, euskaldunak; eta audimetria datu zehatzik ez
|
badugu
ere, populazioaren eta programaren ikusleen soslaien arteko estrapolazio bat eginez gero, audientziaren heren bi edo gehiago euskara ulertzeko gai dela esan daiteke.13 Alabaina, programa osoa gazteleraz ematen da, euskaraz ekoiztu eta eman zitekeen arren.
|
|
2015
|
|
|
Estrategia komertzialez dakitenak bankuak dira. Egun bateko albistea izan eta gero gehiagorik entzun ez
|
badugu
ere, esanahi eta ondorio sakonak dituen ekimen publiko pribatu bati heldu nahi diogu: datorren ikasturtetik aurrera, boluntario aurkeztu omen diren berrehun baino aditu bankario gehiagok eskoletako haurrei ‘finantza eskolak’ emanen dizkiete, Rajoy jaunaren gobernuak bultzatutako programa berri baten barruan, inolako negoziaketarik izan gabe, noski, Wert ministroaren paregabeko harropuzkeria eredu.
|
|
|
Telebistaren aurrean oso denbora gutxi eman ohi
|
badugu
ere, azkenaldi honetan ordu txikietako zenbait bitxikeriek harritu gaituzte. Etxe jauregiak ote, dotoreak erakusten dituen saioa, erraterako.
|
|
2017
|
|
|
Positibismo eta alaitasunarekin lotzen
|
badugu
ere, errealitateak behin eta berriz erakusten digu umoreak badauzkala bere alde goibelak. Bereziki nabarmentzen dira horiek umorea zulo gutxiko gerrikoak inguratua datorrela ikusten dugunean, umorez esan daitekeenaren eta galarazten denaren arteko mugaz ohartzean.
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, konbentzituta gaude: etorkizuna berez etorriko da guk nahi ez
|
badugu
ere; merkatuak doituko du merkatua, ez dugu zertan esku hartzen nekatu; egunero autodeterminatzen baldin bazara, zertarako nahi duzu eskubide horren aitortza; ez dezakezu norbanakoaren askatasuna arautu, bestela ere leporaino gaude eta ezin betezko arauz (eta zergez). Kopla berdintsuak beti.
|
|
|
Materia dira gure borondateari bidea ixten dioten indarrak eta, noiz edo noiz, ideia gauzatze aldera ditugun aukerak eta abaguneak. Izaera material hori dute harreman sozialen antolabideek eta jasotako erakundeek; eta
|
badugu
ere materia psikosoziala, gorputzak sozializatzean ezartzen diren disposizio eta azturak. Gainegitura eta azpiegiturari buruzko eztabaidetan, sarri ahazten da biak ala biak direla egiturak; eta biak ala biak direla sozialaren antolakuntza sozialak.
|
|
2019
|
|
|
batetik, humanoen arteko harreman afektibo eta erotikoen oinarrian legokeen oinarri soziobiologikoa da; eta, bestetik, kulturalki eraikitzen den pentsaera eta praktika bat da, inplikazio politiko eta ekonomikoak dituena. Izan ere, maitasuna gizabanakoaren sentimendu hustzat hartu ohi
|
badugu
ere, giza egitura guztiak zeharkatzen eta moldatzen ditu. Maitasunaren gaineko ideologiak jendartearen antolakuntza osoan eragiten du.
|
|
2020
|
|
|
Xelebrekeriak aparte, gizatasunaren muin muineko zerbaiti heltzen dio kontu honek, zeri esaten ondo asmatzen ez
|
badugu
ere. Betierekotasun desiratuari eta heriotza izugarriari erantzuten diola esango du baten batek; zahartzen eta galtzen ikusten den gorputza duin(?) mantendu nahiari, besteren batek; edo bizi ditugun garaien isla dela uste izango da, besterik gabe?
|
|
|
Izan ere, krisi zikloa gertatu den denboran, gure ustez eta orain arteko historia kooperatiboari begiratuta, olatu kooperatibo berri batek indarra hartu du Euskal Herrian. Oraindik gutxi idatzi da horri buruz (Oleaga 2019), ekintzailetza kooperatiboan gabiltzanok gero eta gehiago aipatzen
|
badugu
ere. Nik" bosgarren olatu kooperatiboa" deitu izan dut; berdin du, garrantzitsua dena da errealitatea dela eta bertan eragile eta kooperatibista askok parte hartzen dugula.
|
|
|
Beren burua estatuaren bitartez egituratzea lortu zuten eta duten nazioen egoera eta estaturik gabeko nazioen egoera zeharo ezberdina da. Nazionalismoa ikuspuntu ideologikotik aztertzen
|
badugu
ere, erraz jabetzen gara oso nazio proiektu ezberdinak zehaztu daitezkeela. Zerikusi gutxi dute EAJ PNVren abertzaletasun historikoak eta 1968an ETAren V. asanbladaren bigarren zatiak aldarrikatu zuen abertzaletasun iraultzaileak.
|
|
|
Gaur egun sentimendu hori globalizatua dugu, klima aldaketa dela-eta, baina ez dakit noraino dugun barneratuta. Zerbait hiltzen ari da eta zerbait berria ari da sortzen oraintxe bertan, gure begien aurrean, konturatu nahi ez
|
badugu
ere.
|
|
2021
|
|
|
Egia esan, bizitza ere osotasunik gabe aurkezten zaigu: gure bidaia existentzialean erabakiak hartu behar izaten ditugu eta aukera anitzen artean zatiturik egoten gara (ez erabakitzea erabakitzen
|
badugu
ere). Bizitza bera krisi gisa irudika genezake?
|
|
|
Ur geza, ordea, beste kokaleku batzuetan ere agertzen da, hala nola permafrostean, atmosferan, izaki bizidunengan edota lurzoruan ere. Azken horrek garrantzi handia du uraren zikloan, eta, ikusten ez
|
badugu
ere, ibaietan metatutako ura baino kantitate handiagoa da planeta mailan, 15.750 km3.
|
|
2022
|
|
|
Utopiak espazialki pentsa daitezke, tenporalki pentsatu beharrean! Beraz, ez ditugu zertan etorkizunean eraikitako gizarte batean irudikatu, aurrerapenaren zein apokalipsiaren lelopean, azken aldian joera hori hartu
|
badugu
ere.
|
|
|
Urrian 25 urte bete dira Guggenheim Bilbao Museoak ateak ireki zituela. Artea transzenditzen duen fenomeno konplexu eta ikuspegi askotarikoaren analisi zehatzik egiteko lekurik ez
|
badugu
ere, balantzea, oro har, positiboa da. Paradigma industrial batetik zerbitzuetan oinarritutako eredu ekonomiko eta sozial batera igarotzeko motor gisa jaio zen, eta hala funtzionatu du, argi ilunekin, hiria maila askotan biziberrituz, bestetan gentrifikatuz.
|