|
2007
|
|
|
•" Euskara, Euskal Herriko berezko hizkuntza baita, Euskadiko hizkuntza ofiziala izango da, gaztelaniarekin batera, eta hiritar guztiek
|
dute
bi hizkuntzak ezagutu eta erabiltzeko eskubidea.
|
|
|
Maiztasunaren ordenan agertzen dira euskara, kantua, dantzak, pilota eta ohiturak. ...dira musika, gastronomia eta jaiak, maila berdinean. urrunago monumentuak eta euskal kirolak. eta zerrenda buruan aurkitzen ditugu hizkuntza erabiltzen duten ekintzak hala nola mitologia, antzerkia, ahozko eta idatzizko literatura. herritarrek kultura bizimolde bezala ulertzen dute eta definizio subjektibo hau aldatzen da adinaren, hizkuntza gaitasunaren edo herritasunaren arabera. euskal kulturak
|
baditu
bi ezaugarri nagusi: alde batetik diglosikoa da eta bestalde herri nortasunari lotzen da molde berezi batez. diglosia kulturala diglosia linguistikoaren ondorioa da.
|
|
|
Euskal kulturak
|
baditu
bi ezaugarri nagusi: alde batetik diglosikoa da eta bestalde herri nortasunari lotzen da molde berezi batez.
|
|
2008
|
|
|
Orduko egiak! Eta gaurkoak ere bai, ordukoak bezain gordin, nahiz eta hogeita sei urte joanak izan eta orain pasaporterik gabe ibil gaitezkeen batetik bestera. kian
|
ditugu
bi: " Elebitasuna Canadan" eta" Canadako elebiduntze programa".
|
|
|
a) Euskararen unibertsoan integratu beharreko populazio multzo handi bat dago, bereziki gazteen artean. Multzo honetako elebidunek gaitasun desorekatua
|
dute
bi hizkuntzetan. Honek telebistak corpusaren eremuan landu beharreko politikarekiko inplikazioak ditu:
|
|
2009
|
|
|
euskara ere lan hizkuntza normala bilakatzea; esan nahi baita, bihar etziko planen xedea ez da izango euskararen presentzia bermatzea, zeren hori, itzulpenaren makulua erabilita bada ere, dagoeneko ziurtatuta dago neurri handi batean; hurrengo plangintzaldiko helmuga izango da Administrazioan bi hizkuntzen erabileran berdintasunerantz pauso eraginkorrak ematea. Administrazio honek zabaldu egin behar
|
du
bi hizkuntza ofizialak erabiltzearen aukera, betiere urratsez urrats eta eragile guztien adostasunaz. Eta une honetantxe eman daiteke urrats garrantzitsu hori, aurreko plangintzaldien bitartez ezagutza maila ona erdietsia den une honetan:
|
|
|
Ez
|
ditut
bi ziurtagiriak lehian jarri nahi, badakit besteak beste ez direla baldintza berdinetan jaioak. Nik, lehia baino osagarritasuna ikusten diet biei.
|
|
|
Hizkuntza kontuak ez dira soilik filologiaedo gramatika arlokoak. Burua eta bihotza, sentitzeko gaitasuna eta pentsatzeko ahalmena; horra hor bizitzan aurrera egiteko behar
|
ditugun
bi alderdiak. Beraz, horiek horrela, oso aintzat hartu ditugu emozioak lan hau sortzeko.
|
|
|
— 1.Berreskuratu: bikote hauetan euskarazko gaitasuna hasieratik
|
zuten
bi kideek, eta horrek bereizi egiten ditu bikote hauek beste bi motetatik. Bikote hauek beren arteko harremana gaztelaniaz finkatu zuten hasieran, baina gero uneren batean erabaki egin zuten aldatzea, eta hortik aurrera euskaraz egitea.
|
|
|
Erakunde publikoetatik zerbitzu publikoa eskaintzen erabili ohi diren irizpideak baliogabeak ziren guretzat; guk behar bati erantzutea baino beharra sortaraztea genuen erronka, 2007an guretzat egokipen garrantzitsua gauzatzea erabaki eta egin zen, administratiboko eta lan sistemari zegokionean hobetzeko bidea zekarrena: banatuta
|
genituen
bi egitasmoak bateratzea, hau da, bata Merkataritza eta enpresetarako kanpaina eta, bestea, elkarteei begirakoa. 2008an egonkortu egin da jokabide hori eta egitasmoari jarraipena egitea erraztu digu, baina kanpaina orokorra izanda ere, argi izanik hiru atal desberdin direla eta bakoitzak bere tratamendu berezia ere beharrezko duela.
|
|
2010
|
|
|
Adibide bat: erdaraz aritzeko erabateko ohitura
|
duten
bi pertsona ari dira, ondora etorri zaie euskaraz egiteko ohitura erabatekoa duena, eta euskaraz hasi dira. Baina hasierako bikoteko kideengan deserosotasuna sumatzen da.
|
|
|
1) ikasleen jatorria kontuan hartuz, hau da, immigrazio hizkuntzak ere kontuan hartuz, eta 2) ikasleen jatorria kontuan hartu gabe, gutxienez hiru hizkuntzen esperientzia neurtuz: bertan
|
ditugun
bi hizkuntzak, euskara eta espainiera, eta ingelesa.
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza izanik, bere lurraldean bizirik irauteko aukerak auzitan dituen hizkuntza da gure euskara. nahiz eta errekonozimendu ofiziala eta babes politikoa ezagutzen duen —eaeko lurraldean— ez du ziurtaturik bere jarraipena; eskoletan hizkuntza hau ikasteko aukera ugariak eskaini dira azken urteetan, hala ere, gaur egun gazte diren guztiek ez dute bere egin hizkuntza hau. eguneroko gizarte bizitzan, euskarak, espainiako hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena. euskaraz bizi nahi dugunok, ez badugu nahi bereizita edo isolatuta, beste hizkuntza bat erabiltzen duten hiztunekin elkarbizitza bat eraiki beharra dugu. euskaraz bizi nahi dugunok, bai gaztelania nahiz beste hizkuntzak ezagutuz bizi behar dugu. beste hizkuntzekin partekatuz, gure hizkuntzaren izaera. gure euskaldun izateko nahiak, ez du inor behartu behar; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina, jarrera berdina eskatzen diegu, hizkuntza nagusiko hiztunei, geurearekiko. ...oan bizi nahi dugu euskaraz; ez dugu nahi antzinatasunean edo bizimodu tradizionalean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu, beste hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia
|
duten
bi hizkuntzez gain nazioarteko beste hizkuntza bat edo beste ere, ezagutu beharra dugu. elebitasuna ez ezik, eleaniztasuna lortu nahi dugu beraz, munduko kultura ezberdinekiko elkarrizketa eta elkar ulermenean lagungarri izanez.
|
|
2011
|
|
|
Seguruenik inkestatu ditugunetatik inortxok ere ez. Hemen, ordea, bertsolaritza eta hip hop, jatorri oso ezberdineko mugimenduak harremanetan jarri dira, komunean osagai asko
|
baitituzte
bi kulturek: erabiltzen dute hitza gauzak adierazteko, biek dute errima eta biek goxatzen dute hitza melodia eta erritmoaren bitartez...
|
|
|
Arrantzaleek Ternuan eta Islandian euskara errotzat
|
zuten
bi pidgin nola sortu zituzten galdetzeaz gain, garai, datu, giro eta errealitatearen aldaketen kontrako horrenbesteko erresistentzia duten afirmazioak nola ez hartu sakoneko egituratzat?
|
|
|
(...) erdarak alderdi askotarik inguratzen gaitu. diglosia gorrian bizi gara. (98 or.). d) herria elebidun ezin izan. usteok erabat oker dira. herri batek ezin
|
du
bi hizkuntzez ongi hitz egin. ez da sekula izan eta orain ere ez da munduan bi hizkuntzez mintzo den herririk. euskaldunok herri berezia garela eta bi edo hiru hizkuntzez egin dezakegula pentsatzea amets hutsa da. ez da horrelako herririk izan. Bi hizkuntzez mintzo ziren herrietan bata besteari nagusitu egin zaio eta azpikoa galdu egin da. egungo egunean ere gauza bera gertatzen da. ziur egon gaitezke:
|
|
|
Teoriatik tiraka katalanaren eta espainolaren artekoa, berriz, (d) kasuan. garrantzizkoa da hori, gero ikusiko denez66 goiko berrikuntza horiek ez datoz Ferguson-en formulazioa hankaz gora jartzera, batzuek hala uste badute ere. Aurrerago ikusiko dugunez, ondotxoz gauza gehiago
|
dute
bien diglosiak amankomunean, bereizgarri handirik baino. Bistan da, ordea, bestelako konstelazio bat eraiki duela Fishman-ek.
|
|
|
Baina gure gizarte konplexuan mintzairen arteko harremanak aztertzeko baliagarriak al zaizkigu dikotomia paretzat agertutako kategoria horiek? ...astoak" dituztela onartu du baina diglosiaren oinarrian dagoen konpartimentazio soziofuntzionalaren ikusmolde hierarkiko eta dikotomikoa ez du zalantzan jarri. demolinguistikoki, oro har, gure elebitasun tasa apal apala da eta horrek zaildu egiten du mintzairen erabilera tokibanatzeko edozein planteamendu (zalbidek arnasgune deitzen dituen horietan kontua bertzelakoa bada ere). erabiltzen ohi
|
ditugun
bi hizkuntzen konpartimentazio soziofuntzionala posiblea litzateke gizartea elebiduna balitz, elebiduna portzentaje oso oso altuan; eta elebidunok hizkuntzen arteko hautua erabilera esparruka eginen bagenu. Baina ez da hori, urrundik ere, gure egoera. eskura ditugun hizkuntzekin eratzen ditugun harremanak ez ditugu irmoki eta zorrozki tokibanatzen. ezin dugu. zalbideren iritziz, behinola izandako konpartimentazioa galduxe dago:
|
|
|
Erabiltzen ohi
|
ditugun
bi hizkuntzen konpartimentazio soziofuntzionala posiblea litzateke gizartea elebiduna balitz, elebiduna portzentaje osooso altuan; eta elebidunok hizkuntzen arteko hautua erabileraesparruka eginen bagenu.
|
|
2012
|
|
|
Nekez egingo du eskolak modu esanguratsuan aurrera etxean, auzoan eta lagunartean euskarari ez bazaio eusten, esparru horietan ez bada eragiten. edonola ere, horrek ez du kentzen, mugak ezagutuz eta tokian tokiko eta unean uneko aukerak ongi aztertuz, eskolak funtsezko zereginak izatea. Izan ere, eskolak bereak
|
dituen
bi erremintaz balia daiteke: curriculuma eta talde izaera.
|
|
|
Artikulu honetan Sorguneak ikertegiaren bi lanetan oinarritutako gogoeta eta herri mailako ondorio nagusiak azalduko dira, batetik, eta bestetik, ikerketa lan horietan erabilitako analisi tresnen arabera landutako kasu praktiko bat ezagutuko dugu. honako izenburuak
|
dituzten
bi ikerlanak Sorguneak ikertegiaren web orrian irakur litezke euskarri digitalean:
|
|
|
Ahotsenea bi espaziotan banatzea bururatu zitzaigun. Batean durangora hurbiltzen diren idazle eta musikariekin solasean aritzeko. oraingoz, solasaldien gidaritza musikan zein literaturan gutxieneko ezagutza
|
duten
bi kazetarik egitea proposatu genuen. Bestean, ordu erdiko tartean, idazleek euren testuak oinarri dituzten irakur taldeei errezitaldiak egin ahal izango dituzte eta musikariek euren lanen laginak zuzenean jo.
|
|
|
Laburpena. Aurreko artikuluan (ikusi aldizkari honetan" Metodozko hainbat proposamen euskararen erabilera zertan den aztertzeko") euskararen erabilera zertan den aztertzeko
|
ditugun
bi iturri nagusietako informazioa alderatu ahal izateko metodozko proposamena aurkeztu dugu. Honako artikulu honetan, irizpide horiekin sortutako datu zaharberrituen lehen irakurketa bat egin dugu, gaur egun euskararen erabilera eremuz eremu zertan den eta azken 20 urteotako bilakaeraren nondik norakoen sintesi ikuspegia eskaintzen ahaleginduz.
|
|
|
Azkenik, bilakaera positiborik izan ez
|
duten
bi eremuak ditugu. ISLko datuen arabera, euskararen erabilera ez da igo Euskal Herriko etxeetan:
|
|
|
(Bruner, 1983; Hunt eta Agnoli, 1991). Beste askok uste
|
dute
bi teoria mota nagusi horiek ez direla zuzenak, hizkuntzaren eta pentsamenduaren arteko dikotomia planteatzen dutelako azken batean, eta Whorfek ez zuelako asmo hori izan inondik ere (Cameron, 1999).
|
|
2013
|
|
|
Nolanahi ere, bere horretan eta Mart� nez de Lunak karakterizatu dituen moduan hartuta elkarri kontrajarriak eta bateraezinak dira bi framing" nagusiak", mutur banatan kokatzen dira, gatazkaren klabeetan baizik ez dute ulertzen euskara eta erdararen arteko erlazioa, inoiz ez bizikidetzaren perspektiban; eta, ondorioz, euskara eta erdarari ez diete uzten irabazle edo galtzaile izatea beste aukerarik. Aginte makila duen hegemoniadunaren eta makila bera eskuratu nahi duen erresistentearen arteko hil edo biziko lehiatik puska bat
|
badu
bi framing horien arteko erlazioak. Galdera da ea borroka edo talka horretatik onuPatxi Baztarrika –" Geuk nahi dugun arte" rarik espero ote litekeen, nahiz euskararen erabilera indartzeko, nahiz bizikidetzarako.
|
|
|
|
Ditugun
bi hizkuntzen arteko osagarritasunarena da bidea, berdintasunean oinarrituriko hizkuntzen bizikidetzarena da etorkizuna.
|
|
|
Kontua ez baita" beste" hizkuntza ukatzea edo hizkuntza bat hartzea eremu publikoko hizkuntza bakartzat.
|
Ditugun
bi hizkuntzen arteko osagarritasunarena da bidea, berdintasunean oinarrituriko hizkuntzen bizikidetzarena da etorkizuna. Esan dezagun elebiduna edo eleaniztuna den eta izan nahi duen gizarte honetan elebakartasuna, eredu sozial gisa, ez dela etikoki onargarria, edozein delarik ere hizkuntza.
|
|
|
Erabileran dauden aldeak ulertzeko faktoreak aztertzen hasi aurretik, argitu behar
|
dugu
bi neurketetako unibertsoen artean badagoela alderik; kale neurketetan umeak eta gazteak ere sartzen diren bitartean, lanmunduan helduak bakarrik hartzen dira kontuan. Eta, jakin badakigu, Euskal Herriko kale neurketetako euskararen erabileran eragin positiboena haurrek eta gazteek dutela eta helduen euskararen erabileran ere modu positiboan eragiten dutela, Euskal Herriko azken Kale Neurketan ikusi den moduan.
|
|
2014
|
|
|
Katalunian galdetutako ikasleen herenak katalana du lehen hizkuntza (H1); La Franjan, ordea, galdetutako ikasleen %10, 9k bakarrik du H1 katalana. H1 gaztelaniari dagokionez, oso emaitza antzekoak erakutsi
|
dituzte
bi lurraldeetako ikasleek (%37, 2 Katalunian eta %42, 7 La Franjan). Azkenik, herri bakoitzean galdetutako ikasleen erdiak, gutxi gorabehera, gizonak dira.
|
|
|
Ikasketei dagokienez, esan behar da denetik zegoela eta zer esanik ez ofizioei erreparatuz gero. Batxilergoa
|
duten
bi lagun zeuden, FP 2 arotza egindako beste bat, goi mailako metal eraikuntza ikasketak eginiko beste bat, graduatua duen beste bat, lizentziatura duen beste bat, ingeniaritza
|
|
2015
|
|
|
Paradigma berri baten beharra dugula esaten dute bi egileek, zeinak bi komunitateen beharrak eta nahiak ase, orekatu eta hurbilduko dituen. Izan ere, etorkinak dauden toki batean garrantzia handia
|
dute
bi komunitateek. Honen harira, aniztasunaren trataera eta inklusioaren printzipioa dira, hain juxtu, euskararen eta integrazioaren alde egin dezaketen beste bi zutabe nagusi.
|
|
|
Horietaz gain, azaldu dira hizkuntza irizpideak betetzen ez
|
dituzten
bi errotulu (horietako bat finkoa).
|
|
|
azken hamarkadako ikerketa eta esperientzia berriak" izenburupean egin zuen bakoitzak bere ekarpena. Guztien artean esanguratsuenak aipatu
|
banituzke
bi ideia dira izarretan izarrak: lehena, hizkuntza irakaslearena bakarrik ez, baizik eskolarena dela gai honen ardura; eta kate beraren segida, eskolarena bakarrik ez, baizik eskolarekin harremanetan diren subjektu guztiena ere badela ardura.
|
|
|
MACKEY Québec en, eta J.A. FISMAN Estatu Batuetan, zenbait lan zientifiko aberatsa, teorikoa eta praktikoa, hizkuntzekiko gehienbat, egin ondoren, eta munduan zehar eta baita Euskal Herrian ere oso ezagunak direnak. Horregatik, uste
|
dut
bi aditu hauek merezi dutela gure esker ona ematea, eta zabaltzea gure artean. Gauza asko esan daitezke aditu hauekiko, gure arteko zenbaitzuk ere esan ditzakete; baina gure BAT aldizkarian badirudi nik esango ditudala, gauza batzuk bakarrik aukeratuz:
|
|
|
Arestian aipatu bezala, hizkuntza ohituretan trebatzeko pare bat esperientzia, behintzat, baditugu euskararen herrian. Hemen
|
duzue
bi ekimen horien nondik norakoaren berri:
|
|
2016
|
|
|
Laburpena. Euskararen normalizazioa eta genero berdintasuna antzekotasun asko
|
dituzten
bi prozesu pertsonal, sozial eta politiko dira. Euskal hiztuna eta emakumea subordinazioan daude.
|
|
|
Uste
|
dut
bi erako ikerketak egin daitezkeela: a) Kuantitatiboak:
|
|
|
Bourhis eta D. M. Taylor-en 1977ko formulazioa236 Era batera edo bestera, maiz erabili ohi da BIE EV hori; hemen ere aspaldidanik dugu aipagai237 Hainbat eguneratzeeta doitze saio izan badu ere berrogei urteotan, konstruktuaren muina betikoa da. Quebec-en joan den mendearen 70eko hamarkadan hain nabarmena zen egoera demolinguistikoa eta soziopolitikoa oso gogoan izanik238, baina deskribapen tresna gisa han hemen erabili ahal izateko asmoz, azken 40 urtean sortu den konstruktu nagusietarikoa da BIE EV. Besteak beste direla, alde
|
ditu
BIEk asmo izaera orohartzailea batetik, kontzeptualki finduz eta eguneratuz zenbait adituk eginiko ekarpen teorikoak bestetik239, eta hainbat lekutan taxuz aplikatu izana azkenik. Hiru atal nagusi konbinatuz jakin liteke, BIE EV ren arabera, hiztun elkarte baten bizi indarra apala den, ertaina edo sendoa240 Horra, funtsean, bere faktore egitura:
|
|
|
Mackey ren neurpide propioa eta Cobarrubias en Etoglossia ere hor daude, eta hizpide izanik ditugu inoiz. Elaborazio kontzeptual landua
|
dute
biek, baina aplikazioahalmen mugatua dute" hemen eta orain": ez dira" gure neurrirako trajeak".
|
|
|
ez dira helburutzat jotzen, baina eguneroko jardunaren produkzioak dira, eskola bizitza integralaren emaitzak. Horrela ulertuta, eskola curriculumak
|
baditu
bi alderdi: ezkutua (oraindik formalizatu eta ondo hausnartu gabea) eta agerikoa (formala, idatzia, ezaguna, hausnartua eta intentzionala).
|
|
|
Eskolacurriculumak
|
baditu
bi alderdi: ezkutua (oraindik formalizatu eta ondo hausnartu gabea) eta agerikoa (formala, idatzia, ezaguna, hausnartua eta intentzionala).
|
|
|
Izan ere, gizartean bultzatu eta garatzen diren ekimen asko umezurtz daude ezagutza zientifikoak eskain liezaiokeen oinarri sendo baten faltan. Elkarren berri urria
|
duten
bi mundu dira euskalgintzarena eta unibertsitate sistemarena, eta hutsune hori denontzat da kaltegarri:
|
|
2017
|
|
|
Hau esanik ikerketan hiruko talde elkarrizketa bat egin dudala esan behar
|
dut
bi mutil eta neska batekineta bestetik bi mutil batera elkarrizketatu ditudala bi hauek duten" berezitasunarengatik". " Berezitasun" hau bi mutil hauek beraien artean beti hitanoan hitz egiten dutelako ematen da eta egoera berezi honi probetxua atera nahi izan nion biak elkarrizketatuz soilik.
|
|
|
Aldagai honek bi pertsona ezezagunen artean, eta ondorioz konfiantzarik ez dutenen artean, hitanoa erabili daitekeela erakusten du ohikoa ez den arren. Adibidez, Alberdiren (1993) adibideari jarraiki, mendizaletasuna
|
duten
bi pertsona ezezagun mendian elkartzen badira beraien artean, konfidantzarik ez egon arren, hitanoan hitz egin dezakete biek konpartitzen duten zaletasun, eta ondorioz, taldekidetasun horregatik. Aldagai hau garrantzitsua da hitanoaren erabilera orokorraren aurka egiten duelako eta beraz kasu solte batzuk azaltzeko balio du.
|
|
|
" Euskarak, Euskal Herriaren berezko hizkuntza denez, hizkuntza ofizialen maila izango du Euskal Herrian gaztelaniarekin batera eta guztiek
|
dute
bi hizkuntzok ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea." azpimarragarria da gaztelania eta euskara ezagutzeko derrigortasunari buruz ez dela ezer aipatzen, kontuan izanda ordurako indarrean zegoen 1978ko espainiako konstituzioak aurretik ezarria zuela gaztelania ezagutzeko derrigortasuna. artikuluaren bigarren atalean, euskal autonomia erkideko administrazioei bi hizkuntza ofizialen erabilera be...
|
|
|
Valentziako autonomia erkidegoko estatutuaren 6 artikuluan xedatzen da Valentziako erkidegoko berezko hizkuntza valentziera dela, gaztelaniarekin batera bi hizkuntzak direla ofizialak Valentziako erkidegoan, denek
|
dutela
bi hizkuntzak ezagutu eta erabiltzeko eskubidea, eta baita valentzieraren irakaskuntza zein irakaskuntza valentzieraz jasotzeko eskubidea ere.
|
|
|
Galiziako autonomia estatutuaren 5 artikuluaren lehenengo atalean jasotzen da galiziera dela galiziako berezko hizkuntza, eta bigarren artikuluan esaten da galiziera eta gaztelania direla galiziako hizkuntza ofizialak eta denek
|
dutela
bi hizkuntza horiek ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea. bestalde, apirilaren 29ko Galiziako Enplegu Publikoaren 2/ 2015 Legearen bosgarren atalburuan, langile publikoen kontratazioari buruzkoa den lehenengo kapituluaren 51 artikuluaren lehenengo atalean, jasotzen da
|
|
|
Salbuespen moduan, aurreko epaietan jasotakoari jarraituz, hizkuntza bati lehentasuneko izaera emateko aukera dagoela ebazten du, baldin eta helburua bada bi hizkuntza ofizialen arteko oreka lortzea historikoki egondako desorekak zuzentzeko. (14 oinarri Juridikoa) bestalde, estatutuaren 6 artikuluaren bigarren atalean jasotzen da katalanek
|
dutela
bi hizkuntza ofizialak ezagutzeko eskubidea eta betebeharra.
|
|
|
10/ 1982 legeak, azaroaren 24koak, euskararen erabilera normaltzeko oinarrizkoak 35 urte bete ditu. legeaz geroztik, euskararen ezagutzan aurrerapen nabarmenak gertatu dira. halere, erabileraren esparruan aurrerapausoen abiadura motelagoa izan da (garcia, 2004). huhezik aretxabaletan eta eskoriatzan
|
ditu
bi campusak. aretxabaletari dagokionez, 2016.urteko herriz herriko kale neurketetan biztanleen %45.5ak egin du euskaraz, nahiz eta euskaraz aritzeko gaitasuna %63k duten. bigarrenean, eskoriatzan, %37.5 izan dira euskaraz egin dutenak guztira herrian euskaldunak %58.8 diren arren. testuinguru honetan, beraz, orain artekoan, hizkuntza gutxitua eta hizkuntza handia diglosian elkarrekin bizi direla ... elebidunen proportzioa, mintzakide taldearen tamaina eta hizkuntzarekiko leialtasuna (isasi eta iriarte, 1998).
|
|
2018
|
|
|
" Gure krisia aldez aurretik gertatu den prozesua izan da –gogoratu zuen Mikel Arregik, ez oraingoa....
|
Duela
bi urte krisi horren amaiera iritsi zelako dauzkagu hain justu aurrean erronka potoloak. Hizkuntza politikaren inguruan definizio berriak landu eta garatu behar ditugu, 25 urte beranduago iritsi delako Nafarroa euskararen aldeko hizkuntza politika bat garatzera".
|
|
|
gaztelanian finkatutako hizkuntza ohituretatik euskarazkoetara lan munduan – Pello Jauregi eta Pablo Suberbiola lakaera izan dute bikote horiek esperientzia hauetan? Bost hilabete tartean
|
dituzten
bi uneak alderatuz, guztira 181 bikote izan dira" euskarazko ohitura" hori eskuratu dutenak. 117 bikotek (taularen hirugarren kategoria, eta hasieran ohitura ez zutenen artean %19, 7)" lortu eta finkatu" egin du" euskarazko ohitura berri" hori.
|
|
|
Datu soziolinguistikoei heltzen badiegu, ezagutzari dagokionez, euskaldun tasa altua
|
dute
bi herriek, %70etik gorakoa, hain zuzen. Euskaldun dentsitate handiko herriak dira biak eta, alde horretatik, ezaugarri bat partekatzen dute, udalerri euskaldunaren izaera, hain zuzen.
|
|
|
Bermeon, aldiz, 38.067 Aipatzekoa da, gainera, azken bost urteetan 10.000 pertsona gehiago jaso dituztela Bermeon; %56 hazi da kopurua. Egoera oso ezberdinak bizi
|
dituzte
bi herriek turismoari dagokionez: Bermeoko bisitarien etorrera etengabekoa da Ondarroakoarekin alderatuta.
|
|
|
Dena dela, seme alabek euskaraz ikasteko inongo arazorik ez dute, eta erraz integratzen dira. Datuetara joaten bagara, Euskal Herritik kanpokoen proportzio bera
|
dute
bi herrietan, %17a, hain zuzen.
|
|
|
Kokapen geografikoari erreparatzen badiogu, egoera soziolinguistiko ezberdineko ingurunea
|
dute
biek. Ondarroa udalerri euskaldunez inguratuta dagoen herria da.
|
|
|
|
Duela
bi urte jada, gai horri eskaini genion BAT 98 zenbakia. 2016ko martxoan, Euskaltzaleen Topagunearekin elkar lanean prestaturiko monografikoan abian jarritako Euskaltzaletasunaren aktibazioa proposamenari jarraipena emanez osatzera dator 2018ko BAT 107 zenbakia.
|
|
|
Eneritz Albizu eta Goizane Arana UEMAko teknikariek eginiko ikerketa lanean oinarritutako tikulua. Udalerri oso euskalduna arren, euskararen aldeko atxikimend oso desberdina
|
duten
bi udalerri horieta egoera soziolinguistikoa aztertu dute egileek: Bermeo eta Ondarroa, eta ikerketaren emaitzaren hausnarketan eraginkorrak izan daitezkeen lan ildoak ere proposatu dute egileek artikulu honetan
|
|
|
Adibidez, HABEn aurrez aurreko harremanean herritarrek lehen hitza euskaraz egiten dute kasuen %76, 8an, eta aldiz EUSTATen kasuen %20, 6an; hain justu, langile publikoaren euskarazko lehen hitzari dagokionez, mailarik altuena eta baxuena
|
duten
bi erakundeak dira, hurrenez hurren. Dena den, Administrazioko langilearen lehen hitzaren garrantzia aitortuta ere, horrek ez du esan nahi hori denik herritarraren hizkuntza hautua baldintzatuko duen elementu bakarra (adibidez, aipatu berri diren bi kasuetan oso ezberdinak dira erakunde bakoitzaren lan esparruak, eta horrek ere eragina izan dezake herritarraren hizkuntza hautuan).
|
|
|
Ikerketa honek IEHko bertso munduan dabiltzan, eta euskararen erabilera trinkoa
|
duten
bi hiztun berri gazteren legitimazio prozesuak
|
|
|
Hor, nik dut bizipena ba hamazazpi urterekin, hamasei urterekin, sariketak egiten hasi edo saioren bat bereziki Gipuzkoan edo Bizkaian eta... ba... hor
|
dituzu
bi, ez dakit, zure izaeraren baitan badituzu bi ezaugarri miresmenerako iturri izan daitezkeenak, ez. Iparraldekoa eta bertsolaria, eta gero gurasoak datoz zure bila saio ondotik eta hitz egiten dute antolatzaileekin eta antolatzaileak ohartzen dira gainera gurasoak ez dituzula euskaldunak, ez?
|
|
|
Hor, nik dut bizipena ba hamazazpi urterekin, hamasei urterekin, sariketak egiten hasi edo saioren bat bereziki Gipuzkoan edo Bizkaian eta... ba... hor dituzu bi, ez dakit, zure izaeraren baitan
|
badituzu
bi ezaugarri miresmenerako iturri izan daitezkeenak, ez. Iparraldekoa eta bertsolaria, eta gero gurasoak datoz zure bila saio ondotik eta hitz egiten dute antolatzaileekin eta antolatzaileak ohartzen dira gainera gurasoak ez dituzula euskaldunak, ez?
|
|
|
Nahiak, aldiz, gurasoekiko enpatiaz gatazka gisa bizi du berari egotzitako meritua, gurasoek euskaraz ez jakitea bere garapenerako eragozpen bat dela aurresuposatzen baitu. Merituaren aitortza, beraz, bi ahoko ezpata gisa sentitu ohi
|
dute
biek ala biek. Ez dute aitortza gurasokeria gisa bizi baitezpada, baina, badakite miresmen horren atzean dagoena hiztun kategorien kapital linguistikoa lortzeko aukera ezberdintasuna dela.
|
|
|
Adinez alde nabarmena
|
duten
bi elkarrizketatuk
|
|
|
Transmisio informalean emandako eten hori, noketaren galeraren zio gisara ikusten dute elkarrizketatu ezberdinek; belaunaldi ezberdinetako pertsonek gainera. Esaterako, adinez alde nabarmena
|
duten
bi elkarrizketatuk —batek 33 eta besteak 67— adierazten dute etxeetan emakumeei noka hitz egiterakoan eten bat egon zela. Beraien hitzetan, eurei aitak tokaz hitz egin izan die beti, baina ez aitak eta ezta amak ere, beraien arrebei ez diote inoiz noka eman.
|
|
|
Azalpen testu bat edo argudio testu bat idatzi behar dute. Informazio zabala
|
duten
bi dosier eskaintzen zaizkie, bat aukera dezaten. Idazlan luzeak, laburrak bezala, 0 puntu balio ditu.
|
|
2019
|
|
|
2011ko zentsuan nola galdetu zen hiztun bakoitzak etxean zein hizkuntza erabili ohi duen. ...blikoetako erabilera datuekin (tabernak, dendak, kiroldegiak, elkarteak...) eta lanmunduari buruzkoekin; horretarako, baina, egun ez dauden eragiketa estatistikoak jarri lirateke indarrean (edo egun indarrean diren eragiketetan gai horiei buruzko galderak txertatu). dena den, azpimarra dezagun, ahozko erabilera hurbila aztertzeko garaian, ez direla garrantziz txikiak (teoriaren ikuspegitik) eskura
|
ditugun
bi horiek. etxea eta kalea" hurbileko erabileraren" agertoki nagusiak dira, zalantzarik gabe.
|
|
|
Begien aurrean duguna, ez da bakarrik munduko hizkuntzen heriotza masibo bat, iraultza neolitikoaren azken ekitaldia baizik. adibide gisa har dezagun komiera hizkuntza, wikipedia
|
duten
bi aldaerekin (permyak, 94.000 hiztun, eta zyrian, 293.000). aldaera bakoitzean hainbat dialekto daudenez, batzuk dagoeneko desagertuta eta beste batzuk argi eta garbi egoera motelean daude. esperantza argiena hiri nagusian dago, Syktyvkar-en, bertako aldaera estandar bihurtu delako. Behin ortografia estandarizatuta, unibertsitateak (hezkuntzarako hizkuntza nagusia errusiera duena) hizkuntzalari konputazionalengana jo dezake zuzentzaile ortografikoa sortzeko eta alfabetazio digitalerako lehen urratsak emateko (prószéky g, Novák a., 2005).
|
|
|
Lehen garaiko hertzainak eta Xabier Montoia, Zarama eta roberto Moso, eta kortatu eta muguruzatarrak —Fermin eta Iñigo— euskaldun berriak izan ziren, eta hiruek erabaki zuten euskaraz kantatu ahal izateko hizkuntza barneratzea (ibid, 112). dena den, hertzainak ek eta Zaramak hasieratik erabaki zuten euskaraz kantatzea, kortatuk ez bezala. Gehinbat gazteleraz abesten zuten arren, lehen diskoan
|
bazituzten
bi kanta euskaraz zirenak. hala ere, hizkuntza aldaketa erabatekoa egin zuten euren estudioko azken diskoan: euskara hutsezkoa izan zen. hautu horrek" berebiziko indarra eman zion euskarazko rockari:
|
|
|
Jarrera eta motibazio dimentsio ugari daude, ordea. Jarrerari dagokionez, hizkuntzen ukipenezko egoeretan, hizkuntza bat erabili edo ikasterakoan eragina
|
duten
bi jarrera dimentsio daude: integratzailea eta instrumentala (Zarraga et al. 2010, 212).
|
|
|
Másen (2003) aburuz, software irekian, aldiz, hizkuntza gutxituek aukera gehiago dute, bereziki programen itzulpenak erabiltzaileek egin nahiz parteka ditzaketelako. eta, are gehiago, programa itzultzearen ordez, erabiltzaileek programa moldatu dezakete. horren adibide da euskalbar internet bilatzaile libreetarako plugin a ². haren bidez, erabiltzaileek euskal hiztegiak web orriekin integratuta kontsulta ditzakete erraztasunez. Gainera, software irekien izaerari jarraiki, dohakoa da, Juanan pereira irakasleak sortu zuen, eta beste erabiltzaileek plug inaren garapenean lagundu izan dute. hortaz, argi dago software librean hizkuntza gutxituek aukera dutela, eta, aipatutakoaren froga, ikus dezagun software libre eta itxien arteko konparazioaren bidez, ea euskarak presentzia bera
|
duen
bi modeloetan. horretarako, kategoriaka sailkatu dira software itxi eta ireki garrantzitsuenak interneteko erabiltzaileen iritzien arabera, eta ea programa bakoitza euskaraz dagoen adierazi da (gris argia):
|
|
|
Baita Guadalajaran ere ostera.
|
Duela
bi urte Oñatira etorri ziren, senarrak lana bilatuta. Bost haur ditu, horietako bat Marokon utzi behar izan zuen lau hilabeterekin, oraindik ikusi ez duena harez gero.
|
|
2020
|
|
|
On
|
genuke
bi dimentsio bereiztea: perspektiba globaleko hiztun elkartea batetik, eta erabilera zuzen egokiaz (de facto edo sinbolikoki) bateraturik euskaraz dihardu (t) en hiztun talde txikiagoa (k) bestetik.
|
|
|
|
Duela
bi hamarkada baino gehiago egin zuten komunikabideek euskarri fisikotik digitalera saltoa, kulturaren digitalizazioaren eskutik5 6 Irrati, telebista, egunkari eta aldizkari gehientsuenek euren edukia Interneten partekatzeko hautua egin zuten. Horretarako domeinu izenak erosi eta webguneak eraiki zituzten.
|
|
2021
|
|
|
Immigrazioa eta euskara da gaia. Bortzirietako Euskara Mankomunitateak
|
duela
bi hamarkada ekin zien hizkuntza harrera eta migrazio prozesuen ondoriozko hizkuntza eta kultura aniztasuna lantzeari, dagozkion helburu eta jarduera esparrutik, hau da, euskararen biziberritzea lortzea eskualde mailan. Urteen joanean izan da bilakaerarik, bai gaia lantzeko ikuspegiari dagokionez, bai migrazioek eta gure jendarte kulturalki eta linguistikoki gero eta anitzagoek planteatzen dituzten erronkei erantzuteko bitarteko eta jarduerei dagokienez.
|
|
|
(8) Inoiz ez ginateke saiatuko gure ohiturak aldatzen, eta lan honetatik abiatuta, saiatu gara comfort zone uzten eta beste zerbait egiten saiatzen. Nik nire kasuan ez dut lortu, baina saiatu naiz, eta igual,
|
duela
bi edo hiru urte, ez nuke denborarik galduko saiatzen. Orain badakit, ez dut lortu, ez dut lortu... zeren Euskaraldia zenean, nituen lagunak nekatuta nitaz, baina nengoelako momentu horretan, jo, belarriprest... eta nekien haiek euskaraz zekitela baina klaro, ez zitzaien ateratzen eta" ez diet ezer esango, ze klaro, jode", aguantatu ninduten.
|
|
|
Zehatzago, behaketari dagokionez, 2019ko espedizioan zehar gauzatu zen, parte hartzaileek elkar ezagutu zuten momentuaz gain, hilabetean zehar egin zituzten etapak martxan zeudela, ikertzaileak sei egunetan behatu zuena eguneroko batean idatziz. Aldiz, galdetegiei dagokienez, ikergai
|
ditugun
bi espedizioetan hiruna galdetegi bete zituzten gazteek: espedizio hasieran, espedizio bukaeran eta espedizioa bukatu eta sei hilabetetara.
|
|
|
Hor ere bi hizkuntza ofizial ezartzen ditu errepublikako konstituzioak, eta hizkuntza horiek errusiera eta baxkirera dira. Baxkirera, tatarera bezala, turkiar familiakoa eta kiptxak adarrekoa da; elkar ulergarritasun handia
|
dute
bi hizkuntzek. 1,15 milioi pertsonak dakite baxkireraz Errusian, eta Baxkortostanen, 936 milak.
|
|
2022
|
|
|
Gasteiz euskara gehien entzuten den bigarren hiriburu bilakatu izana, bertoko euskaltzaleen autoestimurako eta animorako oso estimulagarria gertatu (ko) dela esango nuke. Eta beste adibide bat jartze aldera,
|
duela
bi urte lortu genuen lehen aldiz ehun urtetan Tolosako kaleetan euskara gehiago entzutea gaztelera baino. Bada, lorpen ikaragarri hori ospatu egin genuen ekitaldi batekin Leidor zineman eskualdeko galtzaundikideekin, euskaltzaleekin eta urteotan euskararen alde urratsak eman dituzten eragile eta erakundeen ordezkariekin.
|
|
|
Eleaniztasunaren aldeko apustua egin zuen aspaldi Topaguneak, eta hainbat egitasmo bideratu ditu hizkuntza komunitate desberdinen arteko zubiak eraikitzeko, euskarara hurbiltzeko, gure errealitatea ezagutarazteko, eta gu beraien hizkuntza eta errealitateetara inguratzeko.
|
Duela
bi urte Topaldi bat ere antolatu genuen gaiaren inguruan, eta aurten hitzaldi ziklo bat jarri dugu martxan. Izan ere, esparru hau lantzea konplexua da, eta nazioartean ez dago esperientzia eredugarri gehiegi hizkuntza gutxituen ikuspegitik.
|
|
2023
|
|
|
Alde batetik, galdetegia erantzun zuten 138 gazte daude. Denak udalerriko bi ikastetxeetako DBHko ikasleak dira, 84 3 mailakoak eta 54 4.ekoak; hala ere, gazte guztiak ez datoz bat lehen aipatutako ezaugarriekin, izan ere, zenbait kasutan herria zehaztea zaila izan denez3, eta aparte gelditzen zen gazterik ez egoteko, lehenengo lagin honetan ikasturteren bat errepikatzeagatik 17 urte beteak
|
dituzten
bi gaztek eta beste udalerri batzuetan (6 Aian, 3 Usurbilen eta 1 Zarautzen) bizi diren 10 gehiagok hartu dute parte. Bestalde, ez dute ikerketan parte hartu 14 urte beteta izan arren 3 edo 4 mailan ez dauden gazteek4, udalerritik kanpo dauden beste ikastetxe batzuetan ikasten dutenek eta, baldintzak bete arren, galdetegiak pasa ziren egunean klasean ez zeuden 15 ikaslek.
|
|
|
Eta nola bizi izan zuten bertako euskaldunek immigrazioren integrazio prozesu hori? Artikulu honetan, galdera horiei erantzuteko egindako ikerketaren emaitza nagusiak aurkeztuko dira, azpimarratzeko integrazio soziolinguistiko arrakastatsua norabide biko prozesua dela, eta ezinbestekoa dela etorkinen eta harrera gizarteko biztanleen arteko harremanak aktibatzea, garatzea eta sendotzea, sor daitezkeen elkar ukitzen ez
|
duten
bi munduen arteko zubiak eraikitzeko. • Hitz gakoak:
|