|
2009
|
|
|
John katedraleko artxiboak kontsultatu zituzten, han izan baitziren euskaldunen hileta elizkizun gehienak, eta alderatu egin zituzten hileta elizkizunetako artxiboak, hileta etxeetako artxiboak eta Morris Hilleko ehorzketa daten artxiboak, eta ondoren ehorzketa lekuak eta datak bateratu zituzten. Morris Hilleko artxibategian bilatzen ari zirelarik, Hardestyk eta bere
|
taldeak
«O» letran zerrenda luze bat topatu zuten «Occupied Unknown» (ez da ezagutzen nork betetzen duen) kategoria zeramana. Hor zeuden zerrendaturik zenbakidun eremu, lerro, eta hilobi jakinak, gorpu lurperatuak adierazten zituztenak; hala ere, ez zen agertzen izenik hilerriko artxiboetan.
|
|
|
2000ko uztailean Juan José Ibarretxe lehendakariak Boise bisitatu zuenean, Hardestyk hilerrian zehar eraman zezan eta egitasmoa azal ziezaion eskatu zuen, baita bisita horretaz profitatu ere. Liz Hardestyren aitonak, Mateo Arreguik, bere maizterrak bizitzan nahiz heriotzan zaintzen zituen moduan, bilobak haien oroimen iraunkorra ziurtatu zuen, hiru urte eman zituelarik artxiboak arakatzen eta ikertzen, espezialistei elkarrizketak egiten, eta boluntario
|
talde
bat gidatzen. Nekaezin egin zuen lan, euskaldun haiei eman dakien Idahon igarotakoa eta lur honi ekarririkoa gogoraraziko duen oroigarri bat.
|
|
|
Horren froga bizia: Times Squareko Virgin disko denda erraldoian (disko denda ohia esan), garai batean musikaren tenplua zen horretan, deslekutua izan da musika, metro karratu gehien okupatzen dituena guitar hero simulazio jokoa da orain, non hamabost urteko raperoak eta malandro zapeladunak Angus Young sentitzen diren AC/ DC
|
taldearen
punteoak informatikoki birsortzen (kalkatzen) dituztelarik. Hautua eginda dago, zentroa gu gara, eta gu analfabetoak gara, ez digutelako erakutsi bereizten bekatu orijinalaren eta fotokopiaren artean, eta borroka hori galduta dagoelako, nahiz eta ni ez naizen apokaliptikoa.
|
|
|
Ilea barrurantz duten ahuntz larruzko ontzi hauek Euskal Herrikoak dira eta ardi kanpoan edaten duten klarete ahulari zapore paregabea emateko edukitzen dituzte jabeek. Euskal artzain
|
talde
bat suaren inguruan elkartzen denean, arrats luze osoan zahatoak ez du lurrik ukitzen. Gizon bakoitzak ondokoagandik hartu, aurpegitik oin batera jarri, eztarria trebeki busti adarrezko puntatik ateratzen den zurrusta mehe, arrosarekin, eta ondokoari pasatzen dio berriro, kantari.
|
|
|
Gaztelaniaz erantzuten dut, salbu eta berez adierazgarriak diren une berezi batzuetan. Zenbaitetan lagun
|
talde
bat katalanez ari denean, eta zerbait gaztelaniaz esaten baldin badut bat batean hizkuntzaz aldatuko direla dakidanean, ahalegintzen naiz nire pidgin katalanez mintzatzen. Adeitasun keinu ttipi bat da nire aldetik, haien hitz jarioa ez moztearren eta haien oharkabeko begirunea nolabait eskertzeko.
|
|
|
Hamar bat entziklopediatan idatziko nuen. Horrela, Amerikako
|
Talde
Etnikoen Harvard Entziklopedian ageri den «Basque» sarrera ere neuk egina da.
|
|
|
Ume
|
talde
bat landa batean patata tortillak egiten. Lehor eta luze dago belarra.
|
|
2010
|
|
|
Aipatzen nuen eleberriaren bizitasuna, bertan irakur daitezkeen ideien joan etorri erakargarria, eta horien adibide ezin hobea aurki dezakegu 298 orrialdeetan, Oñati eta Zaragoza arteko auto bidaia baten erdian: euskal musika garaikideaz ariko dira bi pertsonaiak, ea euskarazko pop musikarik ba ote den (Itoiz «salbuespen sui generis» izan omen zen), ea euskarak eta gaztelaniak berdin funtzionatzen duten
|
talde
«ideologikoen» kasuan («Kortatu oso talde ona izan zen Fermin Muguruzak euskara ikasi zuen arte»). Eta hizkuntzen gaitasunaz ere bai, ea herri batek hizkuntzan bertan, eta haren moldagarritasunean?
|
|
|
Aipatzen nuen eleberriaren bizitasuna, bertan irakur daitezkeen ideien joan etorri erakargarria, eta horien adibide ezin hobea aurki dezakegu 298 orrialdeetan, Oñati eta Zaragoza arteko auto bidaia baten erdian: euskal musika garaikideaz ariko dira bi pertsonaiak, ea euskarazko pop musikarik ba ote den (Itoiz «salbuespen sui generis» izan omen zen), ea euskarak eta gaztelaniak berdin funtzionatzen duten talde «ideologikoen» kasuan («Kortatu oso
|
talde
ona izan zen Fermin Muguruzak euskara ikasi zuen arte»). Eta hizkuntzen gaitasunaz ere bai, ea herri batek hizkuntzan bertan, eta haren moldagarritasunean?
|
|
|
Inguruan indarrean zeudenak ez bezalako kantuak entzunez, paisaia musikala zabaltzeko aukera paregabea izan zen. Everly Brothers, Sam Cooke, Brenda Lee, Cliff Richard and The Shadows, Donovan eta beste hainbat, garaiko puntakoren artean, 60ko hamarkadan barnatua jada, Dublineko pub batetik jalgia bailitzan, musika alaia egiten zuen
|
taldea
indartsu azaltzen hasi zen uhinetan: The Dubliners.
|
|
|
Zenbait astetan haien Seven drunken nights kantu kilikagarria (kantariaren ahots grabeak noights ahoskatuta, noski) lehen tokian izan zen. Ronnie Drew zen
|
taldearen
fundatzaile nagusia. Handik zenbait urtetara, taldearen 1967ko A drop of the Hard Stuff binilozko diskoa Londresen erosirik, irratiz hainbestetan entzundakoen aurpegi eta itxurak ezagutu ahal izan nituen, irudikatu bezala, bizardun, garagardo edale, alai, pub batean?
|
|
|
Ronnie Drew zen taldearen fundatzaile nagusia. Handik zenbait urtetara,
|
taldearen
1967ko A drop of the Hard Stuff binilozko diskoa Londresen erosirik, irratiz hainbestetan entzundakoen aurpegi eta itxurak ezagutu ahal izan nituen, irudikatu bezala, bizardun, garagardo edale, alai, pub batean. O. Donoghue, s Pub eta The Abbey Tavern en, besteak beste.
|
|
|
O. Donoghue, s Pub eta The Abbey Tavern en, besteak beste. The Chieftains
|
taldea
ere garai berean sortu zen, oholtza, beretan zebilen Paddy Moloney pipe jolearen eraginez.
|
|
|
beretan zebilen Paddy Moloney pipe jolearen eraginez. Beste hainbat kantari eta
|
talde
on ere indarrean zeuden jada 70eko hamarkadan irlandar paisaian: Planxty, Christy Moore, Van Morrison, Rory Gallagher?
|
|
|
Planxty, Christy Moore, Van Morrison, Rory Gallagher? are Skara Brae (gaelikoz kantatzen zuen
|
taldea
). Irlandar musikaren aberastasun eta aniztasuna munduan gero eta ezagutuagoa, eta preziatuagoa, zen.
|
|
|
Gulliverren ondotik etorriko zen ingelesezko irlandar antzerkiaren saga oparoa, Bernard Shaw, Oscar Wilde, Samuel Beckett (Wilder eta Becketten zenbait antzerki lan, 50eko eta 60ko hamarkadetan Donostiako
|
talde
amateurrek jokatu ohi zuten errepertoriokoak ziren, baina ez euskaraz, ondikotz). James Joyceren zerbait irakurria bai, baina Ulysses eleberriari heltzearen erronkan gerotik gerorakoan nenbilen oraindik; W.
|
|
|
Amaitzeko, baina, nerabezaroko The Dubliners
|
taldearen
kontuari azken katebegia erantsi nahi nioke. Ronnie Drew 1995ean kontzertuak ematen hasi zen bakarlari gisa; hurrengo urtean Bilbora etorri zen, «Musiketan» ekimenaren barnean.
|
|
|
Urte berean, harekin ez ezik The Dubliners, Máirtín O. Connor, Joe McHugh eta oraino beste irlandar eta kanpoko musikari handi zenbaitekin batera partaide izan nintzen Antonio Breschik Dublineko National Concert Hall areto handi eta prestigiotsuan antolatu eta eskainitako kontzertuan. 2007an, aldiz, The Dubliners
|
taldeak
Bilboko Kafe Antzokian jo zuen (hasierako taldetik Barney Mackenna eta John Sheahan baizik ez zeudelarik jada), usaian bezala giro paregabea sortuz. 2008ko azaroan, azkenik, kontzertu omenaldi sentitua eskaini zitzaion areto berean (tartean, Phelim Drew haren semea, Sue Collins, Joe McHugh, Gabin Dabiré, Benito Lertxundi, Antonio Breschi?) aurreko udan hil berria zen Ronnie Drewi, nerabezaroan irrati uhinetan entzundako ahots grabeko irlandar kantari bakan?
|
|
|
Urte berean, harekin ez ezik The Dubliners, Máirtín O. Connor, Joe McHugh eta oraino beste irlandar eta kanpoko musikari handi zenbaitekin batera partaide izan nintzen Antonio Breschik Dublineko National Concert Hall areto handi eta prestigiotsuan antolatu eta eskainitako kontzertuan. 2007an, aldiz, The Dubliners taldeak Bilboko Kafe Antzokian jo zuen (hasierako
|
taldetik
Barney Mackenna eta John Sheahan baizik ez zeudelarik jada), usaian bezala giro paregabea sortuz. 2008ko azaroan, azkenik, kontzertu omenaldi sentitua eskaini zitzaion areto berean (tartean, Phelim Drew haren semea, Sue Collins, Joe McHugh, Gabin Dabiré, Benito Lertxundi, Antonio Breschi?) aurreko udan hil berria zen Ronnie Drewi, nerabezaroan irrati uhinetan entzundako ahots grabeko irlandar kantari bakan?
|
|
|
Sinn Féin eredu bilakatu zen askorentzat, Euzko Gaztediren baitan bereziki. Laborista ikuspegia ere kutsatu zen zenbait
|
taldetan
, nahiz hemengo langile mugimendua ez zen sozialista senti. Emakume Abertzale Batza ere hortik sortu zen (Irlandako Cumann nan Ban-en ildotik), apirilaren 10ean emakumeen aurreko Martin O. Dailyren hitzaldi batean Gallastegik bertan aldarrikatutakoaren eraginpean.
|
|
|
Teodoro Hernandorena zizurkildarrak() kudeaturik, beraz, bai pilotari datxekionez bai politika arduraz,
|
taldea
osatu zuen: Ramon Laborda bergararra() (Milango Scalara kantatzera joatear zegoenean, Loiolan erabaki zuen apez sartzea hara joan ordez; beneditarra ere izan zen Silosen, baina Donostiara itzuli zen, apez soil gisa.
|
|
|
Bidean, hara zihoan Mª Teresa Lardizabal anderea topatu zuten. Emakume Abertzale Batzako kidea zenez, Hernandorenari ezinago egokia zitzaion
|
taldearen
egitasmoan txertatzea irlandar emakumeei Batzaren agur eta atxikimendua helaraz ziezaien.
|
|
|
Halako solasaldi batean dagoen lehen aldia izanagatik, eta egon ere, halabeharrezko istripu batek ekarri duelako?, literatura gutxi atzematen du han berak, eta norbere buruaz hitz egiteko gogoa sobera: terapia
|
talde
baten antza du, Alcohólicos Anónimos edo halakoren batena; alkohol menpekotasunaren ordez literatur toxikomania anitza pairatzea, horra AA taldeekiko ezberdintasuna.
|
|
|
Halako solasaldi batean dagoen lehen aldia izanagatik, eta egon ere, halabeharrezko istripu batek ekarri duelako?, literatura gutxi atzematen du han berak, eta norbere buruaz hitz egiteko gogoa sobera: terapia talde baten antza du, Alcohólicos Anónimos edo halakoren batena; alkohol menpekotasunaren ordez literatur toxikomania anitza pairatzea, horra AA
|
taldeekiko
ezberdintasuna.
|
|
|
Ez dio solasari arreta larregi jarri, baina hauspoa baretu eta ohiko bere arnasaldia berreskuratu orduko,
|
taldean
susmagarriegi ez suertatu eta taxuzko itxura emate aldera, erabaki du inguruan esaten ari direnekin nolabait sintonizatzea izango dela onena. Horretarako, ondoan eserita duen neska erneari eskatu dio Ilunbeak liburua.
|
|
|
Dena omen zen gezurra, dena faltsukeria eta dena tranpa zitala. Arabako Diputazioak aukeratutako aditu
|
talde
batek horrela eman zuen azken sententzia. Orain bertan, Iruña Veleiako lanak zuzendu zituzten arkeologoak (Eliseo Gil buru delarik) susmopean daude eta laster egingo omen zaie epaiketa.
|
|
|
Azaldu da, ordea, agudo asko beste aditu
|
talde
bat aurrekoak esandakoa hankaz gora jarri duena. Hauentzat ez da iruzurrik egon eta dena da (edo izan daiteke) egia.
|
|
|
Plaza erdian dagoen Giordano Brunoren irudia ikustean,, hementxe erre zuten, Lurra ez zela unibertsoaren erdigunea esateagatik?, azaltzen zigun
|
taldeko
zaharrenak. Aspalditxoan, Gasteizko Andra Mari Zuriaren Plaza zeharkatzen dudalarik, begitazioa egiten zait, Eliseo Gilen estatua ikusten dut orain gerra monumentua dagoen lekuan.
|
|
|
Pertsonaia horrekin ez nuen identifikaziorik sentitu, bertsolari naizen aldetik esan nahi dut. Gizonezko
|
talde
batek politika nola bizi duen agertzen du nobelak»
|
|
|
Harreman horri esker hasi zen Negu Gorriak entzat hitzak egiten eta geroztik kantagintzaren genero guztiak probatu ditu. Bere
|
talde
propioa edukitzera ere iritsi zen, Karidadeko Benta.
|
|
|
12 laguneko
|
talde
bateko kideak gara, eta urtean 30 astez elkartzen gara, astean bi orduz, askotariko fikzio, poesia edo antzerki lan exijenteak eta mamitsuak eztabaidatzeko, gehienak jatorriz ingelesez idatzitako lan klasikoak baina baita Europako klasikoen itzulpenak ere.
|
|
|
Agian gaur egungo lan gehiago sartuko ditugu etorkizunean, baina oraingoz gure iraganeko herentzia sendoa esploratzeari lotuta gaude. Horretan bereizten gara irakurketa
|
talde
informal gehienetatik, benetako fenomenoa nola Britainian hala Ameriketan?, zeren horiek normalean nobela berri bat hautatzen baitute eta ordubetez edo biz eztabaidatzen (irentsiak izateko jaiotako liburuak?). Gure taldeak badu beste bereizgarri bat ere:
|
|
|
Horretan bereizten gara irakurketa talde informal gehienetatik, benetako fenomenoa nola Britainian hala Ameriketan?, zeren horiek normalean nobela berri bat hautatzen baitute eta ordubetez edo biz eztabaidatzen (irentsiak izateko jaiotako liburuak?). Gure
|
taldeak
badu beste bereizgarri bat ere: hamar astetik hamar astera hainbesteko bat ordaintzen diogu unibertsitateko helduen hezkuntzako sailari mahai handi bat duen gela dotore bat erabiltzearen truke (denok haren inguruan eseri eta elkar ikus baitezakegu; Mahai Biribileko Zaldunak bezala).
|
|
|
Unibertsitateak iragarri egiten ditu hamar asteko txanda horiek eta horrenbestez, ohiko kidez osatutako gune bat badago ere (hamarren bat), beste batzuk eskaintzaren arabera etortzen dira edo uzten dute. Orobat bereizten gaitu beste irakurketa
|
talde
batzuetatik mahaiburu iraunkor bat izateak: Richard Gill, erretiratutako literatura irakasle jakitun eta ezaguna, unibertsitateak kontratatua.
|
|
|
Lan bakoitzari eskaintzen diogun denbora luzera da, beharbada, gure
|
talde
antolamenduaren ezaugarri nagusia. Mahaiburuak aste bakoitzean irakurri beharrekoa erabakitzen du, zenbat orri/ kapitulu/ poema edo lerro/ ekitaldi?, eta eginkizun bat ezartzen dio kide bakoitzari; gero gu prest etortzen gara gure erantzuna konpartitzeko eta materialaren esplorazio ireki batean parte hartzeko.
|
|
|
Jakina, kideen ekarpenak nolakoak, bai kantitatean bai kalitatean, halakoa izan ohi da eztabaiden arrakasta. Kide gehienak 50 urte bitartekoak dira, emakumezkoak gehixeago gizonezkoak baino; gehienek bizitza profesionala dute atzean (irakasleak, sendagileak, gizarte langileak, elizgizonak), eta ondorioz ohituta daude konfiantzaz eta harira joanez hitz egitera?, baina
|
taldeak
pintore eta dekoratzaile bat eta iturgin bat ere izan ditu kideen artean urte askoan, eta biek egin izan dituzte ekarpenak. Kideek, beren literatura eta bizitza esperientzia ez ezik, beren espezialitateko ezagutza ekarri ohi dute, adibidez, artearen historia, filosofia, pentsamendu politiko, historia edo teologiarekin lotua.
|
|
|
Urteen joanean,
|
taldearen
osaera bera aldatzen joan da. Hasieran, duela hamabiren bat urte, bide bat eskaintzen zuen denbora partzialeko ikasle zaharragoek diploma unibertsitarioa lor zezaten giza zientzietan, baina funtzio akademiko hori gainbehera joan zen, gero eta gehiago baitziren, ez agiri baten atzetik, baizik eta literatura eztabaidatze hutsagatik etorritako ikasleak.
|
|
|
Gure
|
taldeak
orain Britainian agian gutxitzen ari den zerbait irudikatzen du: auto ikasketarako gustu «protestante» bat, gutako inork ez baitu irakasle batek irakasterik nahi (irakasle erretiratu gehiegi dago gure artean!).
|
|
|
auto ikasketarako gustu «protestante» bat, gutako inork ez baitu irakasle batek irakasterik nahi (irakasle erretiratu gehiegi dago gure artean!). Modu pasiboan ikastea espero duten kideek laster etsi eta
|
taldea
utzi edo heziketa partekatuaren eskakizunetara moldatzen dira. Eztabaidaren eta debatearen bitartez esploratu nahi ditugu literatura lanak, geure kabuz jakin nahi dugu zer pentsatzen dugun orain beharbada duela hogeita hamar edo berrogei urte azkarregi edo azaletik irakurritako lanei buruz, baita guretzat guztiz berriak diren liburuei buruz ere.
|
|
|
besteak iparraldeko hirietara, auto gidari. Nire
|
taldeko
bakarra Sahara ekialdeko Ouarglara bidali ninduten, Tunisiako mugatik hein bat hurbilera. Trenez joan nintzen.
|
|
|
Gudua bihurgune handi batean sartua zen: Frantziako armada militarki garaitzen ari zen, haatik partida ezin bukatuz, beti fellagha
|
talde
berriak agertzen baitziren, nahiz gero eta txikiagoak, eta «nahasmendu» edo «gertakizun» horien bukaerarik ez zen ikusten; halere asma zaitekeen aljeriar erresistentzia politikoki garaitzen ari zela, eta gu galtzera gindoazela, populua nagusiki bere alde bildua baitzuen aipatuko ez ditudan jokamoldeez. Diplomazian ere aitzindariek berehala ikasi baitzuten, mundu osoa beren alde bildua zuten.
|
|
|
«Lehenik, Barkoxe eta Eskiulakoa, izan dadila bakarka Topeten kantoretan, edo
|
taldean
, gure kantore zahar miragarrietan.Gero, Basabürükoa: Santa Grazi, Larrañe eta Ibar Eskuinekoa.
|
|
|
Barka harrokeria, baina batzuentzat banuen etorkizunik literaturaren munduan. Idazteaz gain,
|
talde
batean militatzen nuen urte haietan; taldearen izaera zehatzak ez du garrantzirik honezkero. Asuntoa da talde horren bilera bat zela, hain zuzen, ipuinaren ardatza, eta bertako pertsonaietako bat eraikitzeko adiskide militante baten jarrerak eta hitz egiteko era pixka bat erridikuluak hartu nituela oinarri.
|
|
|
Barka harrokeria, baina batzuentzat banuen etorkizunik literaturaren munduan. Idazteaz gain, talde batean militatzen nuen urte haietan;
|
taldearen
izaera zehatzak ez du garrantzirik honezkero. Asuntoa da talde horren bilera bat zela, hain zuzen, ipuinaren ardatza, eta bertako pertsonaietako bat eraikitzeko adiskide militante baten jarrerak eta hitz egiteko era pixka bat erridikuluak hartu nituela oinarri.
|
|
|
Idazteaz gain, talde batean militatzen nuen urte haietan; taldearen izaera zehatzak ez du garrantzirik honezkero. Asuntoa da
|
talde
horren bilera bat zela, hain zuzen, ipuinaren ardatza, eta bertako pertsonaietako bat eraikitzeko adiskide militante baten jarrerak eta hitz egiteko era pixka bat erridikuluak hartu nituela oinarri. Beste izen bat jarri nion, eta taldea ez zen gure taldea, jakina, baina ezagutzen gintuen edonorentzat argi zegoen azpian zegoena.
|
|
|
Asuntoa da talde horren bilera bat zela, hain zuzen, ipuinaren ardatza, eta bertako pertsonaietako bat eraikitzeko adiskide militante baten jarrerak eta hitz egiteko era pixka bat erridikuluak hartu nituela oinarri. Beste izen bat jarri nion, eta
|
taldea
ez zen gure taldea, jakina, baina ezagutzen gintuen edonorentzat argi zegoen azpian zegoena. Ipuinaren hasierako aipua Truman Capoterena zen.
|
|
|
Asuntoa da talde horren bilera bat zela, hain zuzen, ipuinaren ardatza, eta bertako pertsonaietako bat eraikitzeko adiskide militante baten jarrerak eta hitz egiteko era pixka bat erridikuluak hartu nituela oinarri. Beste izen bat jarri nion, eta taldea ez zen gure
|
taldea
, jakina, baina ezagutzen gintuen edonorentzat argi zegoen azpian zegoena. Ipuinaren hasierako aipua Truman Capoterena zen.
|
|
|
Baina beste ahots batek, apalago, beste zerbait oso diferentea kontatzen zidan, eta nire adiskidearen deia atzeratzen ari zela konturatu nintzenean, ahots apala zuzen egon zitekeela pentsatzen hasi nintzen. Are gehiago laguna gure
|
taldearen
hurrengo bilerara agertu ez zenean. Eta nire telefono deiei jaramonik ez egiten hasi zenean.
|
|
|
»Gure adiskidetasuna hantxe amaitu zen.
|
Taldearen
bileretan elkartzen jarraitzen genuen, eta baita bileren ostean trago batzuk hartzera irteten ginenetan ere, baina ez zen inondik ere gauza bera. Ez zen benetako berradiskidetzerik egon.
|
|
|
New Yorken pasatuko nituen azken egunak ziren, eta zerbait desberdina egiteko proposatu nion Marcusi; ordura arte, museoetako tour errituzkoa alde batera utzita, bere hiria erakusten saiatu zitzaidan, 80ko hamarkadako musika oroitzapenez beteriko Sagar Handi bat. CBGBa zegoen kalexka, Ramones en Queens, Tom Verlaineren etxea, Suzanne Vegak lehenengo emanaldia eskaini zuen kafetegia, Hugo Largo
|
taldearen
probasaioen lokala??, eta, egia aitortzeko, oso ondo pasatu nuen. Baina gutizia bat nuen.
|
|
|
Aurkitutako lehen soilgunea ezin ederragoa iruditu zitzaidan egun hartan, eta kreman bilduta, itsas ertzean zegoen neska mutil
|
talde
batengana bidali nuen Ibon.
|
|
|
Jakobino txiki haien
|
taldean
tokia egitea lortu ez zuenez, uretara joana zen. Egun hartan halako arintasuna sentitzen nuen, zerbaitetarako gogoa.
|
|
|
Mudantza txiki hark biziberrituta, beste hondartza batean, beste sasoi batean nengoen. Mutilek ileak alde batera astintzen zituzten baloia jaurti aurretik; neskek bikinia ipurtaldean atontzen zuten jo ondoren;
|
taldeko
gizenak toalletan zeuden, mortsen posturan etzanda eta kaloriarik gabeko Coca colak edaten.
|
|
|
Guardia zibil
|
taldearen
buru egiten zuen agentea etorri zen orduan, dena ondo zegoela eta aurrera jarrai nezakeela esatera.
|
|
|
mundu lehor, bero bat zen, eta sarritan beste gizon gazte batzuek, AK eskuetan zituztela,* aurrea hartzen zioten beren Honda 50etan. Askotan ez zuen modurik izaten gizon haiek errebeldeak edo gobernuaren aldekoak ote ziren jakiteko, ez
|
talde
batekoak ez bestekoak ez baitira oso zorrotzak izaten uniforme kontuetan.
|
|
|
Deserosotasun sentipen hori, segurtasun kolektibo eta espiritual galduen nostalgia hori, ondo adierazia dago U2
|
taldearen
1991ko Achtung, Baby diskoko kanta batean, «Acrobat»:
|
|
|
Eta ni
|
taldean
sartuko nintzateke
|
|
|
Euri jasa ikaragarriak botatzen ari zen. Eta nik
|
taldetik
aldendu beharra sentitu nuen. Bakarrik egon nahi nuen.
|
|
|
2006ko ekainean Argentinara joan ginen
|
talde
handi bat, ekimen instituzional baten partaide. Kirolari, kantari, politikari eta abarren artean, ni nintzen taldeko poeta eta idazlea, emanaldi batean testuak irakurriko zituena.
|
|
|
2006ko ekainean Argentinara joan ginen talde handi bat, ekimen instituzional baten partaide. Kirolari, kantari, politikari eta abarren artean, ni nintzen
|
taldeko
poeta eta idazlea, emanaldi batean testuak irakurriko zituena. Buenos Airesen emango genituen egun batzuk, eta besteak Rosarion.
|
|
|
Eta are gehiago sendotu nuen nire jarrera zikoitz edo hori poetari beste hiritarrei baino jokabide askatasun handiagoa ematea ukatuz; eta nire jarrera hura indartu egin zen, gainera, bortizkeria politiko etengabean eta ikusmin publikoz inguraturik behar nuelako poeta gisa jokatu. Ikusmin publiko hori, esan beharra dago, ez zen poesiaren gainekoa, elkar gaitzesten zuten
|
taldeek
neurri desberdinetan onets zitzaketen posizio politikoen gainekoa baizik.
|
|
|
«Ezin izango da Tuaregen lurraldea sekula zeharkatu gutxieneko segurtasunez, ez bada bidea bortxaz babesten. Gotorleku trinkoak eraiki dira aukeratzen den arruta lerroan, soldadu
|
talde
ondo armatuek zain dezaten bide guztia».
|
|
|
Clancy anaiak New York aldera emigratzen hasi ziren bigarren gerrate handiaren ondoren. Greenwich Village n kokatu, taberna bat zabaldu eta folk
|
talde
musikal bat osatu zuten: The Clancy Brothers.
|
|
|
Pinta bat erosi, eta barraren bazterretik kantu pare bat gutxienez entzun egin behar duzu. Gero, diskretuki musikariengana hurbildu eta, artean zutik zaudela, jotzen ari direna patxadaz entzuten jarraitu; eta,
|
taldeko
batek eurengana elkartzeko eskatu arte, itxaron. Zure instrumentua gitarra bada, ez ezazu espero interes edo berotasun handirik beraien aldetik.
|
|
|
biolina, flauta, eskusoinua, kontzertina? Jakiteko duzu, bestetik,
|
taldearekin
hiruzpalau kantu jo ondoren, atseden tarte batean, zeuk bakarrik zerbait jotzera gonbidatuko zaituztela. Azterketaren unea iritsi zaizu.
|
|
|
Fiddle edo biolina musika tresna berdinak dira, jotzeko era da bereizten dituena. Donegal en sortua, irlaren ipar mendebaldean, The Bothy Band
|
taldearen
partaide izan zen. Talde hori 70eko hamarkadako irlandar folk talde onenetako bat izan zen (baita mende honetakoa eta, segur aski, heldu denekoa ere).
|
|
|
Donegal en sortua, irlaren ipar mendebaldean, The Bothy Band taldearen partaide izan zen.
|
Talde
hori 70eko hamarkadako irlandar folk talde onenetako bat izan zen (baita mende honetakoa eta, segur aski, heldu denekoa ere). Nik banekien Kilfenora ko Vaughan, s Pub en asteartero jotzen zuela, eta hara hurbildu nintzen gitarrarekin azaroko arratsalde batean.
|
|
|
Donegal en sortua, irlaren ipar mendebaldean, The Bothy Band taldearen partaide izan zen. Talde hori 70eko hamarkadako irlandar folk
|
talde
onenetako bat izan zen (baita mende honetakoa eta, segur aski, heldu denekoa ere). Nik banekien Kilfenora ko Vaughan, s Pub en asteartero jotzen zuela, eta hara hurbildu nintzen gitarrarekin azaroko arratsalde batean.
|
|
|
70eko hamarkadaren erdian, Donostian eman zuen kontzertu batean egon nintzen. Gogoan daukat oraindik nola, bere Fender Stratocaster gitarra bazter batean utzi eta mandolina hartuz, reel herrikoi batzuk jo zituen berak bakarrik,
|
taldearen
laguntzarik gabe, rock, n, roll egarriz zeuden 5.000 ikus entzuleen aurrean. Ikaragarria izan zen.
|
|
2011
|
|
|
Emakume
|
taldeak
, bildu bat buru gainean, umeak lepoan, umeak hankapean.
|
|
|
Bi
|
talde
, beti berak, zuriak biak ala biak.
|
|
|
bahitua, hain zuzen ere, balaz zauriturik zeukaten taldekide bat sendatzera behartu nahi baitzuten medikua. Istorioaren bukaeran, Guardia Zibilak sarraskituko ditu makiko
|
talde
baten antz handiagoa zuten «kontrabandista» bitxi haiek.
|
|
|
Baina, hala ere, Euskadi Siouxen historia tristea izan zen. Ezin izan zuen gainditu mundu zaharkituaren zama, eta aldizkariaren oinarri izan zen
|
taldeko
jendea, Eguillorren hitzetan esanda «asperduraren, dogmen eta beste etsai unibertsal eta betikoen» kontra borrokatu zena, erraustua dago gaur egun. Ez bakarrik haietako asko gure artean ez daudelako. Vicente Ameztoy, Iván Zulueta, Juan Cruz Unzurrunzaga; Juan Carlos Eguillor bera orain?, baizik eta, itxura guztien arabera, ez dagoelako jada, gaurko mundu estuan, haiena bezalako heterodoxiarent...
|
|
|
Halako batean gertatu zen, ordea. Arratsalde eguzkitsua zen, eta ni, lagun
|
talde
batekin, terraza batean nengoen eserita. Gogoan dut oraindik non, Cafetería Naútico n.
|
|
|
Nihaur izana naiz kantu horietan. Baginen
|
talde
bat eta bestaz besta ibiltzen ginen, 1946tik harat, eman dezagun hiru urtez, zeren eta 49an ezkondu nintzen. Guk noiznahi, ostatu batean ginelarik, zerbaiten hartzen, kantua sortzen zen berehala eta elkarrekin xaramelatzen genuen.
|
|
|
Lagunek erdi txantxetan esaten zidaten: «Orain artzain sartu behar al duk?» Ardia ez da oso azkarra, tonto samarra da; belarjale gehienak tonto samarrak dira,
|
taldean
ibiltzen diren asko bezala, baina gure paisaiarekin sekulako lotura dauka. Guk ezagutzen dugun Euskal Herria baserria eta artzaina hor egon direlako da den bezalakoa, lehen sektoreak eutsi diolako paisaiari.
|
|
|
Krater ensemble
|
taldearekin
Tabakaleran izandako esperientzia baten berri
|
|
|
Gatozen, orain, Tabakaleran izandako esperientzara: Jokin Muñoz garai hartako zuzendariak ateak parez pare zabaldu zizkion Krater Ensemble musika
|
taldeari
, eta emanaldietako bat elkarrekin egin genuen, Machina ex homine izenarekin, Edler, Huguet, Diez Ficher, Sciarrino eta beste konpositore batzuen musika joz, Anka Manshusen en argiazkiak proiektatuz, eta zenbait poema tartekatuz, betiere entzundako piezen eta emankizun osoaren lotura egiten saiatuz. Italo Calvinoren esaldi bat hartu nuen gunetzat:
|
|
|
Juxtu puntu honetan, hots, irakurle klubak sortzean, ados dago Iban Zaldua idazlea ere, ni neu nagoen bezalaxe: «Nik uste dut gauzarik nabarmenenetako bat, azken urte hauetan, irakurle
|
taldeen
eraketa izan dela, gure geografiako puntu oso ezberdinetan; bertara motibazio oso ezberdinek bultzatzen duten jendea dagoela jakinda ere, agian euskal irakurle berri baten etorreraz hitz egiten digute talde horiek, horren militantea ez den irakurle batenaz, edo behintzat ez lehenagokoa bezain militante batez, gehiago irakurtzen duena plazer literario hutsagatik (eta elkartzeko premia sentitzen du... Idazle askok uste baitugu herri guztietan sortu lukeela halako irakurle klub edo talderik, bat gutxienez herri bakoitzean, eta hiri handietan dozenaka.
|
|
|
Juxtu puntu honetan, hots, irakurle klubak sortzean, ados dago Iban Zaldua idazlea ere, ni neu nagoen bezalaxe: «Nik uste dut gauzarik nabarmenenetako bat, azken urte hauetan, irakurle taldeen eraketa izan dela, gure geografiako puntu oso ezberdinetan; bertara motibazio oso ezberdinek bultzatzen duten jendea dagoela jakinda ere, agian euskal irakurle berri baten etorreraz hitz egiten digute
|
talde
horiek, horren militantea ez den irakurle batenaz, edo behintzat ez lehenagokoa bezain militante batez, gehiago irakurtzen duena plazer literario hutsagatik (eta elkartzeko premia sentitzen duena, euskal irakurleriaren ohiko dentsitate txikiaren kariaz?)». Idazle askok uste baitugu herri guztietan sortu lukeela halako irakurle klub edo talderik, bat gutxienez herri bakoitzean, eta hiri handietan dozenaka.
|
|
|
«Nik uste dut gauzarik nabarmenenetako bat, azken urte hauetan, irakurle taldeen eraketa izan dela, gure geografiako puntu oso ezberdinetan; bertara motibazio oso ezberdinek bultzatzen duten jendea dagoela jakinda ere, agian euskal irakurle berri baten etorreraz hitz egiten digute talde horiek, horren militantea ez den irakurle batenaz, edo behintzat ez lehenagokoa bezain militante batez, gehiago irakurtzen duena plazer literario hutsagatik (eta elkartzeko premia sentitzen duena, euskal irakurleriaren ohiko dentsitate txikiaren kariaz?)». Idazle askok uste baitugu herri guztietan sortu lukeela halako irakurle klub edo
|
talderik
, bat gutxienez herri bakoitzean, eta hiri handietan dozenaka.
|
|
|
«Gure historia, gure literatura badiauk». Geroxeago, Piarres Xarritonek bultzaturik, eta harekin, UZEI
|
taldean
lan egin nuen, filosofia mailan. Betidanik entzuna nuen euskara ez zela gai abstrakzioak adierazteko eta, garbiki errateko, ez nuen ezin gaindituzko oztoporik kausitu, salbu hizkuntza erabilera pertsonalari buruz, edozein gai izan zedin.
|
|
|
Gaztelaniaz, egun, Alianza Editorialeko edizio merkea da, ziurrenik, Lemen lan honi heltzeko modurik eskuragarriena. Diarios de las estrellas, Madril, Alianza, 2005, 568 orrialde?; frantsesezko ediziorik berriena, baina ez osoa, nik dakidala, Mémoires d. Ijon Tichy da. J, ai Lu, 1995, 241 orrialde?. Euskaraz, polonierako itzultzaile geroz eta hobeak ditugun arren, ez dago liburu honen, ez Lemen beste edozeinen itzulpenik, nahiz eta nahi duenak atariko on bat aurki dezakeen Maskarada
|
taldeak
duela urte batzuk taularatu zituen ipuin horietako batzuen bertsioan, Izarretako bitakora izenarekin aurkeztu zena: antzerkirako adaptazioaren testua Mikel Martinezen http://www.teatro testuak.com /itzulpen.html webgunean aurkituko du irakurle interesatuak.
|
|
|
Eta horiek guztiak idazgai izan zituen bere ibilbide literario oparoan idazleak (poesia, antzerkia, eleberria, saiakera, itzulpenak eta kritika landu zituen). Ezinbestean, Angry Young Men (Gazte suminkorrak) izeneko
|
taldean
esku hartu zuen. Besteak beste, John Osborne, John Braine eta Harold Pinter (2005eko Nobel saria) bildu ziren taldera, eta gizartearen beheko klasearen samina hitz bihurtu zuten.
|
|
|
Ezinbestean, Angry Young Men (Gazte suminkorrak) izeneko taldean esku hartu zuen. Besteak beste, John Osborne, John Braine eta Harold Pinter (2005eko Nobel saria) bildu ziren
|
taldera
, eta gizartearen beheko klasearen samina hitz bihurtu zuten.
|
|
|
Smith gaztearen pentsaerak ez ziren basoetan galdu. The Who
|
taldearen
My generation lotsagabea hazten ari zen, amaren zilbor hestea eteteko ahaleginetan. Gazte suminkor berriak hedatzen hasi ziren hirietako auzo pobreetan, harresiak botatzeko prest.
|
|
|
Gizona korrika joan zitzaion azukre koskor batekin. «To, Duin.» Zakurra behi
|
talderantz
joan zen ihes, eta haien artean etzan.
|
|
2012
|
|
|
Edo murruaren kontra izan ote zen, begi estaliak harriari so eta eskuak bizkarrean lotuta, nola atezainak bere
|
taldeko
hesia jarrarazten duen, halaxe, jaurtiketaren zain. Fusilen aldibereko hots mutu bat gauaren ezkutalekuan, eta kink xume bat, berun aleak mamian barna indarra galdu eta harresia jotzean.
|
|
|
Eztanda zaratatsu bat entzun zen zeruan. Etxafuegoak lainoak lehertzen zituen etxeko
|
taldeak
gola sartzen zuenean. Hotsen handi txikia alderantziz proportzionala ohi da gertakizunekiko.
|
|
|
Bere sakrifizioa berritzeko bestetarako ez zen izan, ez baitzuen inor ikusi. Eta
|
taldea
beste norabide batean zihoala entzunda, bere ibilera jarraitu zuen. Hurrengo eguna jasanezina egin zitzaion, egarriak jota zegoelako; baina arratsaldean Probidentziak iturbegi bat eskaini zion eta bere heriozko larritasuna ase ahal izan zuen.
|
|
|
Carlos III.aren aginduz jesuitek utzi behar izandako postuak betetzera zihoazen, eta, zalantzarik gabe, babes hura eta gehiago zuten, zeren zihoazen lurraldea, Nueva Españaren iparraldea, gerra biziko lurra baitzen, garaiko dokumentuetan Tierra de guerra viva esaten zitzaiona. Hogeita bat eguneko ibilaldiak Tepic eraino eraman zuen
|
taldea
, baina han bost hilabetez itxoin behar izan zuten iparralderantz jarraitu aurretik. Azkenean, 14 frantziskotarrak urtarrilean abiatu ziren San Blaseko portutik, Kaliforniara zihoan misiolari taldearekin batera, San Carlos eta Lauretana ontzietan.
|
|
|
Hogeita bat eguneko ibilaldiak Tepic eraino eraman zuen taldea, baina han bost hilabetez itxoin behar izan zuten iparralderantz jarraitu aurretik. Azkenean, 14 frantziskotarrak urtarrilean abiatu ziren San Blaseko portutik, Kaliforniara zihoan misiolari
|
taldearekin batera
, San Carlos eta Lauretana ontzietan.
|
|
|
Paris: sigla guztietako
|
talde
antifrankisten hiria, euskaldunenak barne.
|
|
|
Eta urte haietan politika, gure zorionerako pentsatzen zuen jenderik falta izan ez bazen ere, antifrankismoa zen, diktadurarekin zakar izatea, eta zenbat eta zakarrago hainbat eta hobe. Teorian bederen, ustez, ezagutzen genituen ñabardura mota guztietako, behar beharrezko ñabarduretako
|
talde
politikoak osatu genituen, alderdi klandestinoak, eta batzuk kenduta, PNV bazen baina aingeru guardakoa edo hirutasun santua bezala, beste guztiek zakarkeria lehia bat bezala eramaten zuten euren arteko elkarbizitza eta ñabardura bakoitzeko alderdiak hirutik hamarrera edo gehiagora arte izaten ginen. Zakarkeria hori gure politikaren erdigunean kokatu genuen eta gaur arte, hor dago oraindik, batzuk euskal nortasunaren sustraietako elementu funtsezkoa dela pentsatzeraino.
|
|
|
Hain sakona non, ez zitzaigun bururatu bada, esan ez esan joko horretan, askoz ere egokiagoa zela Independentzia eta sozialismoa baino (erdaraz biak) liberazio nazionala eta liberazio soziala. Kontua da onenean ere
|
talde
militarreko jendeak trantsizioaldian pelikula pornoak metrailetaz asaltatu eta mozten bukatu zuela eta talde politikoak Euskadiko Ezkerra osatzen. Indar honen ezaugarri nagusia izan da bere historian denak izan direla inoiz Euskadiko Ezkerrako baina inoiz ez denak batera edo batera batera esaten dena oso gutxi, horregatik bere arrakastak, elektoral ez beste guztiak.
|
|
|
Hain sakona non, ez zitzaigun bururatu bada, esan ez esan joko horretan, askoz ere egokiagoa zela Independentzia eta sozialismoa baino (erdaraz biak) liberazio nazionala eta liberazio soziala. Kontua da onenean ere talde militarreko jendeak trantsizioaldian pelikula pornoak metrailetaz asaltatu eta mozten bukatu zuela eta
|
talde
politikoak Euskadiko Ezkerra osatzen. Indar honen ezaugarri nagusia izan da bere historian denak izan direla inoiz Euskadiko Ezkerrako baina inoiz ez denak batera edo batera batera esaten dena oso gutxi, horregatik bere arrakastak, elektoral ez beste guztiak.
|
|
|
95eko udaberrian Odon Elorzaren mutil nintzen, Donostiako Udaleko
|
talde
sozialistako bozeramaile eta kultura eta euskara alorretako arduradun politiko nagusi. Ametsik luzeenaren eta beltzenaren hasiera izan zen hura.
|
|
|
Izan ere batzuetan (askotan ere bai, beharbada) ardura jakin bat zeure gain hartzeko eskatzen edo eskaintzen dizute eta, kostatuko zaizula jakin arren, ez zaizu ezinezkoa, gaindiezina, iruditzen. Gero, ordea, handik puska batera, bestelako ardurak hartzeko eskaerari aurre egin beharrean aurkitzen zara; egitasmo bateko partaide,
|
talde
bateko kide zara; egoera aldatu egin da, zure beharra dutela adierazten dizute, benetan behar zaituztela. Eta, zuk ezetz esan arren beti egongo dela beste norbait jakin arren, nekezagoa, askoz nekezagoa egiten zaizu ezetz esatea.
|
|
|
Gau batean baino gehiagotan esnatu nintzen kolpetik, «eta hanka sartu badut, eta nire erruz ikasleak eskolarik gabe geratzen badira?». Zorionez
|
taldeko
kideak han zeuden, aurre egin genion, agintaldia amaitu orduko oinarri sendoak jarri genituen sail bakoitzaren irakats ahalmena zenbatekoa zen jakiteko eta ahalmen hori irakats zamarekin kontrastatzeko. Ezetz esaten ikasi nuen.
|
|
|
Nolanahi ere 2001eko hauteskundeen ondoren, EAJ/ PNV eta EA alderdien koalizioak 33 legebiltzarkide, hau da, PSE EEk eta PPk baino bat gehiago lortu ondoren, zurrumurru ugari zebilen unibertsitatean; batek baino gehiagok hurrengo Hezkuntza Sailburu ikusten ninduen. Ondotxo nekien ordurako zer balio duten zurrumurruek; ama hil berria nuen, neka neka eginda nengoen, eta lagun batek edo bestek osatzear zegoen gobernuan parte hartzeko prest egon nintekeen galdetu zidan arren, banekien Lehendakariari zegokiola hurrengo lau urteetarako nolako
|
taldea
nahi zuen erabakitzea. Beraz, azterketak zuzendu, behin behineko notak jarri, azterketak berrikusteko egunak zein izango ziren ikasleei jakinarazi, eta Eskoziara joan ginen oporretan bi alabak eta iloba hartuta
|