|
2015
|
|
|
Eta normala da, berez, guztiek hori pentsatu izana, nire ingurukoek ere pentsatu izan baitute orain dela
|
oso
gutxi arte, nire aspaldiko lotura hori deskubritu eta aiko maikoka jakinarazi didaten arte, eta apur bat espantuka ere, sekretu bat ezkutatu izan banie bezala, lotsatuta, nire asmoa ez zen arren hori, inondik ere. Ikasia dut lezioa, beraz, eta juxtu kontrakoa egingo dut hemen, hasieratik aitortu harremana, Gipuzkoako eskolarteko txapelketan, hamar urte inguru nituela, aipamen berezi bat eman zidatela, alegia, paperezko bertsoen sailean.
|
|
|
Bi estilo
|
oso
diferenteko bertsoak iristen dira lehiaketara, eta epaimahaiak eredu jakin baten arabera epaitzen baditu, oso zaila da estilo batekoak aurrera egitea, nahiz eta epaimahaiak bere lana bikain egin. Baina zer gertatuko litzateke beste eredu baten arabera epaituko balira?
|
|
|
Bi estilo oso diferenteko bertsoak iristen dira lehiaketara, eta epaimahaiak eredu jakin baten arabera epaitzen baditu,
|
oso
zaila da estilo batekoak aurrera egitea, nahiz eta epaimahaiak bere lana bikain egin. Baina zer gertatuko litzateke beste eredu baten arabera epaituko balira?
|
|
|
Gardnerville herrixka txikian kokatua, Nevadako kasinoak antzeman daitezke kaleetatik.
|
Oso
alai hartu gintuen, eta puntualtasun ezaren lotsak segituan aldendu zitzaizkigun. Ezertan hasi baino lehen, whiskiz egindako edabea eman zigun, eta, toparen ostean, muntaketa lanetan hasi ginen.
|
|
|
Sentsazio
|
oso
onarekin oheratu nintzen AEBetako nire urtemuga egunean. Takoak jaten ospatutako Euskal Herriko urtemugaren ondoren, eder bilakatu zen 9 ordu geroagoko urtemuga amerikanoa.
|
|
|
Eta hor agertu zen Casabal I Handia. Erakutsi zuen ingelesez
|
oso
ondo dakiela, gaiak ematen baitzituen, baina bereziki erakutsi zuen ahots izugarri handia duela, euskaraz tutik ere ulertzen ez zutenen arreta osoa lortu baitzuen. Umeez, musikariak arduratu ginen.
|
|
|
bizikletak.
|
Oso
gomendagarria den ibilbidea egin genuen, tartean Golden Gate eta Sausalito ikusi eta gero, ferryz itzuli ginen Alcatraz kartzela albo batera utzita. Kilometro mordoa egin eta gero, kaleetan barna murgildu ginen, eta aldapa izugarriez gozatu genuen.
|
|
|
Azken egunean, San Frantziskoko Euskal Etxera abiatu ginen, ziztu bizian, eta, nahiz eta emanaldirik eman behar ez genuen, Johnny Curutcheti egin ez genion elkarrizketa grabatzera joan ginen.
|
Oso
era ederrean erakutsi zigun Euskal Etxea, eta zin egiten dut itzela dela. Jatetxeaz gain, areto handia eta frontoia dauzkate, eta, nola ez, azken hau aukeratu genuen Johnny handiari elkarrizketa egiteko.
|
|
|
Egunak Manhatanen eman eta gero, kale zabaletatik igaro ondoren, gospel ahotsak entzun ostean, eta, nola ez, NYCko oroigarri eta erosketak eginda,
|
oso
gozo tratatu gintuen lurrari agur esan behar genion. Ordua iritsi zen, 28 egun eta gero.
|
|
|
Ingelesez bertso bat osatzea ez da euskaraz egitea baino zailagoa; euskara eta ingelesa berdin landu dituenarentzat, izan liteke gorabeheraren bat fonetikarekin edo oin kopuru egokiak aurkitzearekin, baina berdin berdin beteko ditu zortziko txikiko 52 silaba. Kontua da gaseosarekin sortutako esperimentu hori baldintza
|
oso
berezietan baino ezin dela egin; adibidez, entzuleek euskaraz ez dakitenean. Euskal Herritik kanpo bertsotan egitea trainerua uretatik kanpo ateratzea bezala da:
|
|
|
Zailtasunak, nahi beste: bederatzi errima berdin ingelesez topatzea ez da ahuntzaren gauerdiko eztula; speech, stop eta steak hitzen lehen “s” soinu hori silaba
|
oso
ez bihurtzeko ezina; pentsatua airean idatzi eta 80 letra zortzi silabatan ahoskatzeko komeriak… Saio osteko aldartea bi erantzunen batura zen: gure ohiko jarduna publiko euskaldun batentzat eginda izan genezakeen arrakasta eta ingeles hiztun bikainak bagina bertsotan txaloaldi latzagoak lortuko genituzkeen ustea.
|
|
|
Abioiaren bide luzea sufrituta, ez dut jakin nahi zer kalbario izan behar den Euskal Herritik Ameriketara joatea, are gutxiago euskal artzainak joandako baldintzetan: bueltatzeko data jakinik gabe, ingelesez hitzik esan ezinda, sosik gabe… Tira, malenkoniak ahaztuta, ez dabiltza
|
oso
urrun Suediara edo Alemaniara egun joaten diren gazteak. Auskalo zer ez ote duten egin eta ikasi atzerrian… eta ez naiz ni hasiko atzerrira joatearen aurka, baina “kanpo mugikortasunari” soilik onurak ikusten dizkietenei galdetuko nieke zergatik ez zuten gauza bera egin urrunen ezkonbidaian Parisera joandako gure aitona amonek.
|
|
|
Bertso munduan banenbilen lehendik, baina ez nuen bertsotan egiten. Gaiak jartzen nituen han hemen, baina oraindik
|
oso
gutxi. Bizkaiko Bertsozale Elkartetik deitu zidaten, ea lan hura egingo nuen herrialdean.
|
|
|
Xenpelar dokumentazio zentroa hornitzen hasita zegoen eta Bizkaiko plazako saioak neuk egiten nituen. Gero, egia da
|
oso
gustuko lana zela gehienetan. Bertsozalea nintzen eta aukera eman zidan bertsolaritza barrutik ezagutzeko, filtrorik gabe, eta bertso on asko entzun nituen, eta txarrak ere mordoa”.
|
|
|
“Nire orduko lankide eta lagun handi bat –Jontxu Markos– eta Xenpelarren dokumentalista lanetan zebilen Edurne Oiarbide pisu berean bizi ginen. Hark bazekien
|
oso
bertsozaleak ginela, eta berak proposatu zigun grabatzaile lanetan hastea, jendea behar baitzuten. Berehala eman genion baiezkoa”, gogoratu du abiapuntua.
|
|
|
Aramendik berak egiaztatu ahal izan du 20 urte hauetan teknologiak nolako aldaketa egin duen. “Hasieran 60 minutuko zinta analogikoak erabiltzen nituen, eta
|
oso
kontuz ibili behar izaten zen buelta ematean, bertsorik edo punturik gal ez zedin”. Azkenengoan, soinu teknikariak ordenagailuz grabatu, “pendrive” batean pasatzeko eskatu eta “wetransfer” bidez bidali du Xenpelarrera.
|
|
|
Onintza Enbeita, Jon Maia, Aitor Sarriegi eta Aitor Mendiluze ziren kantuan. Saio polita egin zuten eta Sarriegiren eta Mendiluzeren bakarkakoak
|
oso
onak izan ziren. Saioa aurrera joan ahala, inor grabatzen ari ote zen begira ibili nintzen, eta saioa amaitzean, audio teknikariari ere galdetu nion, baina ez dut uste inork grabatu zuenik, norbaitek mugikorrean edo grabatu ez bazuen behintzat”.
|
|
|
Hala ere, Xenpelarreko artxiboetan barna ordu gehien sartzen dituztenak ikerlariak dira,
|
oso
arlo ezberdinetako ikerketak gauzatzeko aukera ematen baitu bertan bildutako ondareak. Garai bateko bizimoduaren kronika izan daitezke bertsoak, tokian tokiko hizkuntza aztertu daiteke… Xenpelarren bildutako datuak baliatuta hainbat ikerketa egin dira eta egun ere badira beste hainbat martxan.
|
|
|
Aldizkari honek ere aitortu nahi izan zuen bere lana eta 1999ko udan, 34 zenbakia
|
oso
osorik eskaini zion Aita Zavalari. Deustuko Unibertsitateak Doctor Honoris Causa izendatu bezperetan, Jabierko Gazteluaren inguruko zelaietan elkartu zen Joxean Agirre kazetariarekin eta bertan kontatzen ditu bere lehen pausoak, hasieran zertan ari zen kontzienteegi ere izan gabe, gustuko zituen bertso paperak biltzen nola hasi zen.
|
|
|
Aldaketak ahotsean eragin diola ere aipatu izan diote: “Nik ahots
|
oso
lodia daukat, eta goxoagotik eta finetik ari nintzela esan zidaten. Ezta nahita egin dudan zerbait, ezta gutxiagorik ere.
|
|
|
Psikologoak, kinesiologoak, mentalistak, transzendentalista eta beste hainbatekin egin izan du lanketa. “Nik uste dut denok egin genukeela,
|
oso
inportantea delako ezagutzea zein diren zure gardentasun horretan dituzun ahulguneak eta indarguneak, jendearen aurrean garden agertuko bazara”, ebatzia du. Maskara jantzi eta atzean zer dagoen ez jakiteko arriskua bada Enbeitaren iritziz:
|
|
|
Horiekin guztiekin bizi behar dela, eta horiekin guztiekin bizitzen jakin behar dela: “Egun batean
|
oso
haserre edo triste bazaude, egun hori pasatuko da, eta hurrengo egunean egongo zara pozik. Denak dira zure bizitzaren parte, eta bertsoa ere zure bizitzaren parte da”.
|
|
|
Bertsolaritzak ere balio du aurrez azaldutakoa argitzeko: “Emakumeak hasieran
|
oso
juzgatuak ziren, hori ez zegokiolako bertsolaritzari, eta gero baimentzen zitzaien, baina emakumeak ziren. Bertsolaritzan gertatu dena gizartearen isla izan da”.
|
|
|
Nik askotan ikusi egiten ditut. Uste dut
|
oso
oso erabaki kontzientea egin dutela”, jarraituko zuen. “Uste dut bertsolari batzuk liberatu egin direla eurek sentitzen dutena adierazi dezaketela ikusi dutenean”, biribilduko zuen Vazquezek.
|
|
|
Nik askotan ikusi egiten ditut. Uste dut oso
|
oso
erabaki kontzientea egin dutela”, jarraituko zuen. “Uste dut bertsolari batzuk liberatu egin direla eurek sentitzen dutena adierazi dezaketela ikusi dutenean”, biribilduko zuen Vazquezek.
|
|
|
Ez daude. Nik hartzen ditut nik miresten ditudan gizonezko bertsolari horiek, eta
|
oso
oso gutxitan ikusi ditut benetan tripetatik kantatzen. Eta ez nabil hasierako eta azken agurrari buruz.
|
|
|
Ez daude. Nik hartzen ditut nik miresten ditudan gizonezko bertsolari horiek, eta oso
|
oso
gutxitan ikusi ditut benetan tripetatik kantatzen. Eta ez nabil hasierako eta azken agurrari buruz.
|
|
|
Eta ez nabil hasierako eta azken agurrari buruz. Nire inpresioa da gizonezkoek oraindik —batez ere, emozio batzuk— ez dituztela erakusten, eta
|
oso
gutxi direla publikoaren aurrean arma barik geratzera ausartzen direnak, garden eta hauskortasun minimo batera iristen direnak”. Irudia bestelakoa da Enbeitaren ustez:
|
|
|
Bertsolariek —gehienbat, bakarkakoetan— duten ilunetik kantatzeko joeraz galdetutakoan egin zuen inkontziente kolektiboaren irakurketa hori. “Badakit gure herriak baduela motibo anitz sufrimendua
|
oso
barruan eramateko. Gure herriaren historia ez da erraza izan.
|
|
|
Adibideen bidez segitu zuen: “Adibidez,
|
oso
gaizki ikusi izan da, pertsona bati nola dagoen galdetuta, ‘oso ondo’ dagoela erantzutea. Inoiz ezin izan dugu aldarrikatu pozik dagoela bat, gustura dagoela.
|
|
|
‘hemen aurrera egin behar da’, ‘gogor egin behar da’, ‘aurrera bolie’… Vazquezek egindako irakurketaren antzekoa egin zuen Enbeitak alde horri dagokionez. “Bizi izan ditugu –eta nik bizi izan ditut–
|
oso
oso egoera gogorrak, eta ez dut eduki negar egiteko eskubiderik. Bizi duzu tentsio hori guztia, eta badago zeozer kolektiboa ukatu dizuna negar egitea, erortzea edo abandonatzea.
|
|
|
‘hemen aurrera egin behar da’, ‘gogor egin behar da’, ‘aurrera bolie’… Vazquezek egindako irakurketaren antzekoa egin zuen Enbeitak alde horri dagokionez. “Bizi izan ditugu –eta nik bizi izan ditut– oso
|
oso
egoera gogorrak, eta ez dut eduki negar egiteko eskubiderik. Bizi duzu tentsio hori guztia, eta badago zeozer kolektiboa ukatu dizuna negar egitea, erortzea edo abandonatzea.
|
|
|
Sinesgarritasunari dagokionean, gakotzat tripetatik kantatzea du: “Kantatu izan dudanean
|
oso
tripetatik inork ez du zalantzan jarri esan dudan berba bakar bat ere. Niretzat sinesgarriena da sentimenduetara gehien hurbiltzen dena.
|
|
|
Niretzat sinesgarriena da sentimenduetara gehien hurbiltzen dena. Sentimenduetatik ari zarenean
|
oso
zureak dira bertso horiek, beste inork ezin du kantatu, eta gainera nork jarriko du zalantzan kantatu duzun hori? ”. Iritzi berekoa da Agirre:
|
|
|
Agirre saiatzen da lantzen, baina ez du lan erraza. Barroso ere bai, baina Barrosorentzat ere
|
oso
eremu delikatua da: “Haurrak ere 20 dituzu, hogei mundu dituzu, hogei emozio memento berean… Kudeatzen aski zaila egiten zait, baina indar handia egiten dut nik emozioak lantzen”.
|
|
|
Nik uste dut bertso eskoletan erakutsi behar duguna dela dena dela normala: batek ozenago kantatzea, besteak apalago; batek umore absurdoa edukitzea, besteak naturalagoa; batek kantatzea
|
oso
bertso sakonak eta egitea negar, besteak barre… Dena da bertsolaritza”, iritzi zion.
|
|
|
Alde horretatik, Enbeitak ezartzen dizkio “frenuak” bere buruari, eta ematen duen irudiari bidea egiten uzten dio. “Ez nuke gura jendeak nire bizitza intimoaren transparentzia
|
oso
osoa edukitzerik. Gardentasun osoa ematen badut, gero jada ez dago ezer.
|
|
|
Gardentasun osoa ematen badut, gero jada ez dago ezer. Puntu batetik aurrera iruditzen zait
|
oso
sentipen eta emozio intimoak direla, eta jendearen aurrean pasatuko nukeela muga bat ez dudana pasatu gura, nahiz eta ez negarrik egin. Hori esanda, egia da nahiko pertsona gardena naizela beti”, aritu zen gardentasunaz Enbeita.
|
|
|
Gai batzuen aurrean “zeharo” ekidin ohi du errealitatea, badakielako errealitateak eramango duela nahi ez duen leku batera. “Gainontzean, normalean,
|
oso
tripetatik kantatzen dut”. Oholtzan negar egitea du saihestu nahi duen leku hori.
|
|
|
Elortzaren bertsokera denborarekin emozionalagoa den bezala da Amaia Agirreren bertsokera ere emozionalagoa. Hala ere, aldaketarako zergatia
|
oso
bestelakoa du Agirrek: “Bertsotan ez diot gorputzari eta bihotzari filtroa pasatzen.
|
|
|
adinarekin, Enbeitak; adinarekin eta rol maskulinoekin, Agirrek. “Gu hasi ginenean
|
oso
oso rol maskulinoak betetzen genituen, eta estereotipo maskulinotik abiatu zen lehenengo nesken loraldi hori. Atzera sekula geratzen ez zena, beti ausarta eta beti lotsagabea”, lotu zuen Agirrek.
|
|
|
adinarekin, Enbeitak; adinarekin eta rol maskulinoekin, Agirrek. “Gu hasi ginenean oso
|
oso
rol maskulinoak betetzen genituen, eta estereotipo maskulinotik abiatu zen lehenengo nesken loraldi hori. Atzera sekula geratzen ez zena, beti ausarta eta beti lotsagabea”, lotu zuen Agirrek.
|
|
|
‘Zein ahulak diren! ’ Garai bateko ikuspegi batetik litzateke hori. Psikologikoki
|
oso
ongi balioztatzen dut”, balioztatu zuen.
|
|
|
“Nire borroka psikologiko batzuk ez ditut kaleratzen; nahiz eta horiei lotutako emozio batzuk bizi, beste zerbait kaleratzen saiatzen naiz batzuetan. Delikatua da, norberarentzat ere
|
oso
gogorra izan daiteke”, bizi du Barrosok. Enbeita mikrofonoaren aurrean negarrez ikusten anitz hunkitzen bada ere, ez luke bere burua hala ikusi nahi:
|
|
|
Hargatik, gai horiei tiraka kantatu ala ez kantatu erabaki borrokan aritzen da, eta gai batzuk ekidin egiten ditu, jakin dakielako kostatu egingo zaiola eta negarrari diola eutsi. “Jende batentzako
|
oso
ondo dago hori, egin behar da, baina beti ez naiz ni izango negar egingo duena: batzuetan, pentsatzen dut ni horrelakoa naizela, erraz egiten dudala negar, eta nik ez daukadala errurik beste bertsolari denak harrizkoak badira; beste batzuetan, aldiz, beste batzuek egin dezatela negar pentsatzen dut”.
|
|
|
Niri eskolan burla egin didate, baztertuta sentitu naiz nerabezaroan fisikoagatik eta karga hori nigan eroan dut. Publikoaren aurrean hori horrela kantatzeko, adibidez, niretzat
|
oso
gogorra da. Barrera psikologiko batzuk oraindik kostatzen zaizkit gainditzea”, argitu zuen.
|
|
|
Nahiz eta “errealitatea” besterik den: “Nik urteko 365 egunetatik
|
oso
gutxitan sentitzen dut zein neska ederra naizen, goizean ispiluaren aurrean jartzen naizenean. Niri bezala, gizarteko emakumeen %80ri pasatzen zaie zoritxarrez.
|
|
2016
|
|
|
Eta ordukoa ez zen mundu hau. Gu ikastolako umeak gara; ikastola nola sortu zen, zein mailatako proiektu komunitarioa zen, auzolana… hori guztia
|
oso
presente egon da beti. Gu baserritarren semeak gara, Durangon hazi gara eta gure etxean beti esan izan da Durango karlisten herria zela.
|
|
|
Gu baserritarren semeak gara, Durangon hazi gara eta gure etxean beti esan izan da Durango karlisten herria zela. Gure etxean, esaterako, gurasoek beti
|
oso
garbi esan dute ez zirela durangarrak. Gurasoek kontatzen dute garai hartan Durangon hiru familia zeudela euskaraz hitz egiten zutenak, ez gehiago.
|
|
|
Gurasoek kontatzen dute garai hartan Durangon hiru familia zeudela euskaraz hitz egiten zutenak, ez gehiago. Guk ez dugu diktaduraren garaia bizi gure azalean, baina
|
oso
presente izan dugu gure egunerokoan.
|
|
|
Beraz, hornituta nago azalpenez. Laurogei elkarrizketa ikusi ditut eta kasu gehienetan kristorenak eta bi pasatakoen seme alabek
|
oso
gutxi jakin dute horri buruz, edota kanpotik jakin dute. Beldurra.
|
|
|
Errukia eta kristautasuna ere hor daude, ikusi besterik ez dago jende horrek guztiak zein eliza klase jan duen. Onartu egin dute eta
|
oso
gutxi dira hainbeste urte eta gero jarrera tinkoa mantentzen dutenak; «ni ez noa zuri etxea kentzera, baina jakin ezazu etxe hori nire aititerena zela» esaten dutenak, adibidez. Indartsua izan behar da jarrera horretan irauteko.
|
|
|
Unai Iturriaga: Egia da ospitale bat sekulako kontainerra dela zentzu horretan, jende
|
oso
desberdina elkartzen duena. Gainera, eta topiko bat den arren, ospitalean elkartzen dira bizitzaren bi muturrak, jaiotza eta heriotza.
|
|
|
Hortik aparte, antzezlanak bertsotik eduki dezake ezer ez eta dena. Gugana etorri izanaren arrazoietako bat izan da, euren ikuspegitik, euskal antzerkia testuan
|
oso
oinarritua izan dela. Garrantzi handia ematen diote, gainera, horrela izateari eta horregatik jo dute gugana.
|
|
|
Zenbateraino igartzen den testuetan bertsolariak garela? Teoria desberdinak osa daitezke, baina egin dugun lana bertsogintzaren
|
oso
desberdina da.
|
|
|
Unai Iturriaga: Gure jarduna
|
oso
oso desberdina da. Bertsotan ari garenean, gu ez goaz obra berdinarekin Abadiñora edo Gasteiza.
|
|
|
Unai Iturriaga: Gure jarduna oso
|
oso
desberdina da. Bertsotan ari garenean, gu ez goaz obra berdinarekin Abadiñora edo Gasteiza.
|
|
|
Igor Elortza: Gure bertso jarduna
|
oso
tokian tokikoa eta unean unekoa da. Beharbada, kasu batzuetan larregi komunikabideek ipinitako agendaren mendeko ere bai.
|
|
|
Gauza horiek ziklikoak izaten dira. Akaso garai
|
oso
saturatuak eta ideologikoak bizi izan ditugulako izango da, baina, aspaldian, askotan esaten dut halako hustasun moduko bat sumatzen dudala tematikan. Gauza orokorra da, gizartean pasatzen ari dena, elementu oso garrantzitsuak kendu direlako joko taulatik, eta noraeza sumatzen dut.
|
|
|
Akaso garai oso saturatuak eta ideologikoak bizi izan ditugulako izango da, baina, aspaldian, askotan esaten dut halako hustasun moduko bat sumatzen dudala tematikan. Gauza orokorra da, gizartean pasatzen ari dena, elementu
|
oso
garrantzitsuak kendu direlako joko taulatik, eta noraeza sumatzen dut. Akaso nire sentsazioa baino ez da.
|
|
|
Baina hori guztia aparte, aktoreek bezala, guk ere
|
oso
garbi izan dugu azken erabakiak Ximunek hartzen dituela.
|
|
|
Erabat desberdina da. Alde horretatik,
|
oso
ederra izan da antzezlana osatzen nola joan den ikustea. Egoaren aldetik, eskola oso ona da.
|
|
|
Alde horretatik, oso ederra izan da antzezlana osatzen nola joan den ikustea. Egoaren aldetik, eskola
|
oso
ona da.
|
|
|
Horrek, hala ere, baditu bere aldagarriak. Batzuek aldizkari mota horiek erosten dituzte, baina bada beste zaletasun mota bat gure artean
|
oso
zabaldua: Tertulia megafatxak entzuteko zaletasuna.
|
|
|
Duela urte eta erdi inguru etorri zitzaien Fuchs Elortza eta Iturriagari oinarrizko ideia batzuk besapean hartuta. Gidoia idazteko modua
|
oso
bizia izan da. Aktoreek sei bat egonaldi egin dituzte, bakoitza astebete ingurukoa, Euskal Herriko hainbat antzokitan.
|
|
|
Gure gurasoek haren esaldi eta bertso mordoa zekizkiten, erreferente kultural bat izan da. Pertsona azkarra zen
|
oso
. Hil baino pixka bat lehenago esan zuen:
|
|
|
Koldo Tapiaren bizitzan ere Txirrita presente egon da beti, umetatik. “Gure amona bertsozalea zen
|
oso
, eta 7 urte neuzkanerako Txirritaren 30 bertso inguru jakingo nituen buruz. Gure ama, 19 urterekin, herriko taberna batean aritu zen lanean, zerbitzari, eta egunen batean ganbarara bidali zuten zerbaiten bila.
|
|
|
Hernanikoa zen Pablo, gaztetan Txirrita ezagututakoa. Dioenez, Lete bera ere ez zen “dotrina txirritianotik”
|
oso
urrun ibili: “Bizitza osoan landu zuen, eta presente zeukan.
|
|
|
Doinuei dagokienez, Tapiarentzat ekarpen
|
oso
esanguratsua izan zen Letek ETBrentzat egin zuen programa berezia, Mintzoaren Arnasa (13 atal). Horretaz gain, Oiartzungo Lekuonatarren eraginetik ere edan zuela deritzo; familia horrek bertso doinu asko sortu zituen.
|
|
|
Heroina kontsumitzen zuen jendea ere bazen herrian, hondamendi hutsa zen hura. Lanean hasteko ordua iritsi eta lau falta, bost falta… Baina Xabier gogorra zen
|
oso
, hura haserretuz gero goizeko ordubiak arte egon gintezkeen antzezten”.
|
|
|
Handik gutxira, eta denbora bere onera itzuli zenean ohartu ginen inork ezin zizkigula galdera horiek guztiak erantzun. Diplomatikoago esanda, galdera horiek guztiak
|
oso
interesgarriak eta aberasgarriak ziren, baina, tamalez, ez zegoela erantzunik. Guk gure barrurako ontasun osoz pentsatu genuen:
|
|
|
Izatez, poesia mota hau eta gales hizkuntza banaezinak dira. Galesko poeta edo bardoa, batetik, hizkuntzaren arauak
|
oso
ondo menderatzen dituen poertsona da; eta bestetik, herriaren historiaren ezagutza duena, eta gogorarazten diguna nor garen galestarrak, nongoak garen eta nondik gatozen.
|
|
|
Neurri, aliterazio, errima, eta azentuazio sistema bat da. Arau asko ditu, eta arau
|
oso
estuak eta konplexuak.
|
|
|
Irakurtze hori, ondo irakurtzea,
|
oso
oso garrantzitsua da, baina ez da gehiegi erakusten eskolan. Nik neure kabuz ikasi dut.
|
|
|
Irakurtze hori, ondo irakurtzea, oso
|
oso
garrantzitsua da, baina ez da gehiegi erakusten eskolan. Nik neure kabuz ikasi dut.
|
|
|
Gaztetan, modu hippy eta cool batean hasi nintzenean, nire irakasle Jick Johnsek —XX. mendeko bardorik onena denak— esan zidan: “Agian
|
oso
olerki ona egin duzu, munduko onena nahi baduzu, baina hain gaizki eta zatar irakurrita ez du batere balio! ”. Niretzat irakasgaia izan zen.
|
|
|
Tradizionalki, gainera, entzulegoa klase ertain jaso batekoa izan da: poesian oso jantzia den jendea, galesaren arauak
|
oso
ondo ezagutzen dituena, Galesko historian aditua den jendea. Ni ez nago giro horretan interesatuta.
|
|
|
Niretzat hona etortzea animagarria izan da
|
oso
. Ikustea adibidez Tabakalerako saioan hiru eszenatoki, argiztapena… Bertsogintza nola biltzen zen inguru erakargarri batean, baita inprobisazioaz ez dakienarentzat ere.
|
|
|
Bada bardo bat Twitter bidez egiten duena Cynghanedd, 140 karakteretan. Ni, ez nago
|
oso
ados horrekin, baina txalotzen dut ekimena. Jolas bat baino askoz gehiago ez da, baina Cynghanedd gaur egungo tresna batean jarri du behintzat.
|
|
|
Egia esan, Galesen ez ditut
|
oso
konpartituak sentitzen nire kezka hauek, eta hemen berriz, munduan beste leku batzuetan gertatu zaidan bezala, ikusi dut nire ideiak ez direla hain eroak, eta egin, egiten direla.
|
|
|
Sinestezina da UKIPek (Erresuna Batuko alderdi neofaszistak) hainbeste boto edukitzea Galesen.
|
Oso
gaizki ikusten dut dena, eta sentitzen dut horren guztiaren kontra kantatu beharra. Nik kantatzen dut jendea konturarazteko:
|
|
|
|
Oso
haserre nago. Eta haserre nagoenean poesia egitera jotzen dut.
|
|
|
Gertatzen dena da Galesko bardoak, gehienak gizonezkoak direla, eta gizonezko horiek alfer hutsak direla! Beste lan bat daukate, gehienetan
|
oso
ongi ordaindua, eta, orduan, noizbehinka, otutzen zaienean idazten dute zeozer. Nik, agian, freelance naizelako, eta sosak behar ditudalako, eta ez natorrelako familia aberats batetik, bada niri gehiago idaztea tokatu zait.
|
|
|
|
Oso
haserre nago irakaskuntza sistemarekin. Gazteek Cynghaneddekin duten harremana azterketa bati begirakoa da.
|
|
|
Guk bakarrik egiten dugulako galesez. Ez bakarrik
|
oso
dotorea delako, baizik eta beste inork ez duelako egiten.
|
|
|
Hurrengo astean izan genituen nazioarteko inprobisatzaileen jardunaldiak Donostian, eta Zipren ezagututako kantari eta musikariak etorri egin ziren. Nik aste osoa haiekin pasa nuen,
|
oso
harreman estuan. Eta harremanaren uharte txiki horretatik bizi izan nuen inprobisatzaileen astea, inguruaz gehiegi ohartu gabe, gogoa Zipren.
|
|
|
Saiatzen gara entseguetan horiek aldiro aldiro berritzen, ez gelditzeko herdoildurik.
|
Oso
segidan pilatu zaizkigu bi disko. Azkenean, kanta mordo bat badauzkagu hor.
|
|
|
bi diskoak. Hasieran,
|
oso
bertsio girotik gentozen, geure burua ez oso serioegi hartzetik eta jendeak gu ere ez oso serio ikustetik, era berean. Lehenengo diskorako baxu jotzaile bat sartu zen, talde ikuskera hartu genuen eta gure kantak jotzen genituen.
|
|
|
bi diskoak. Hasieran, oso bertsio girotik gentozen, geure burua ez
|
oso
serioegi hartzetik eta jendeak gu ere ez oso serio ikustetik, era berean. Lehenengo diskorako baxu jotzaile bat sartu zen, talde ikuskera hartu genuen eta gure kantak jotzen genituen.
|
|
|
bi diskoak. Hasieran, oso bertsio girotik gentozen, geure burua ez oso serioegi hartzetik eta jendeak gu ere ez
|
oso
serio ikustetik, era berean. Lehenengo diskorako baxu jotzaile bat sartu zen, talde ikuskera hartu genuen eta gure kantak jotzen genituen.
|
|
|
Egia da martxan jarri garen unetik ohartu garela espazio bat bazegoela betetzeko, eta, neurri batean, hartu dugula leku hori. Aitzolek zioenaren haritik, kritika sozialarena egin izan da, baina
|
oso
lelo zuzenekin. Ez dakit eragingo duen edo ez duen inguruan, baina publiko batengan hori piztu duela, behintzat, uste dut badela gure buruari aitor geniezaiokeen zerbait.
|
|
|
Era praktikoan azalduta, gogoratzen naiz Aramaiora joan ginela Fagor itxi zuten astean, eta letra bat egin genuen horri buruz, baina ez esanez “Fagor ez itxi eta gora langileen mugimendua”, baizik eta esanez langileok izan garela ez dagoen bizimodu bat sinetsi dugunak, eta, neurri batean, zaplazteko horren erantzule langileok ere bagarela. Akordatzen naiz
|
oso
ondo hartua ez zela izan, oso ondo ez zela ulertu edo ez genuela ondo ulertarazten asmatu. Gurruk esan duen zirikatzailearen, probokatzailearen eta min emango duenaren muga hori oso lausoa da.
|
|
|
Era praktikoan azalduta, gogoratzen naiz Aramaiora joan ginela Fagor itxi zuten astean, eta letra bat egin genuen horri buruz, baina ez esanez “Fagor ez itxi eta gora langileen mugimendua”, baizik eta esanez langileok izan garela ez dagoen bizimodu bat sinetsi dugunak, eta, neurri batean, zaplazteko horren erantzule langileok ere bagarela. Akordatzen naiz oso ondo hartua ez zela izan,
|
oso
ondo ez zela ulertu edo ez genuela ondo ulertarazten asmatu. Gurruk esan duen zirikatzailearen, probokatzailearen eta min emango duenaren muga hori oso lausoa da.
|
|
|
Akordatzen naiz oso ondo hartua ez zela izan, oso ondo ez zela ulertu edo ez genuela ondo ulertarazten asmatu. Gurruk esan duen zirikatzailearen, probokatzailearen eta min emango duenaren muga hori
|
oso
lausoa da. Hein batean horregatik ari gara hain gustura:
|
|
|
I.G.:
|
Oso
desberdina da, erantzukizunetik hasita. Bertsolaritzan askoz indibidualagoa da uneko jarduna:
|
|
|
Emozio horren bitartez, gai gara gordetzeko informazio hori guztia. Beste alde batetik, adimen anitzek erakutsi digute garun guztiek ez dutela berdin funtzionatzen, eta bakoitza
|
oso
bide ezberdinetatik iristen dela ondorio beretara”, azaldu zuen Gonzalezek. Arizmendi ikastolan Konfiantzaren pedagogia garatu dute, eta, jakintza askotatik jasota garatu duten pedagogia horren baitan, “proiektuak ez dira ohiko proiektu:
|
|
|
Egin genuena zen begiratu zer dagoen gure hezkuntza komunitate barruan. Ohartu ginen bagenituela guraso musikari nahikoa, bertsolariak genituela, bertso eskolen sorreran egon ziren aitonak zeudela…
|
Oso
testuinguru egokia genuen emozio hori aktibatzeko. Gakoa, gaia bera baino gehiago, emozioa aktibatzea izaten da, bizipena izateko aukera izatea, horrek sortzen duelako interesa”.
|
|
|
“Gai batzuetan guraso batzuek parte hartzen dute, eta beste batzuetan beste batzuek. Beti
|
oso
harrera ona edukitzen dugu. Komunitatetik ikasten dugu, komunitatearekin batera egiten dugu, eta komunitatera itzultzen dugu horren sintesia”, argitu du Gonzalezek.
|
|
|
“Oso interesgarria” da euskal kulturak orokorrean egin duen ibilbidea Gonzalezentzat. “Bizipenetik eta plazeretik
|
oso
garrantzitsua da haurrek bizi izatea garapen hori eta une bakoitzaren garrantzia”, adierazi zuen. “Oinarri oinarritik” hasi ziren.
|
|
|
Bertsolaritzaren kasuan, ahotsetik, musikatik, mezutik… abiatu ziren: “Horretarako
|
oso
testuinguru egokia genuen, gainera. Era berean, pedagogikoki bertsolaritzak aukera handia ematen du berba jolasak egiteko, errimak egiteko eta gauza askotarako.
|