|
2000
|
|
|
Zu zeu
|
oso
osorik bihurtzen zara ofidio zantar
|
|
|
Yanomamien tribuak non zeuden eta haiek nola bizi ziren esaten zidan. Indigenen tribuekin topo egiten genuen batzuetan; jende
|
oso
abegitsuak. Jeremiasek sekulako arraintzarrak harrapatzen zituen, eta haiekin egundoko otorduak egiten.
|
|
|
Ni beti izan naiz baikorra, baina garai hartan ilun ikusten genuen dena,
|
oso
goibel eta triste. Hala eta guztiz, bistakoa zen diktadoreak ez zuela luzaroan iraungo, azkenetan zela tiranoa.
|
|
|
Venezuelan sortu zitzaidan burutazioa, Girona alderako asmoa. Gerratean izan arren,
|
oso
zoriontsu izan nintzen han. Haurtzaroko egunetara eta geografiara itzuli nahi nuen, dena berrikusi.
|
|
|
– Hemezortzi urte hauetan asko aldatu da kartzeletako egoera, bai jendearen izaera bai jende modua bera. Baina denboraren bereizketarik gabe ere, egoera
|
oso
ezberdinak aurkitzen dira espetxe batetik bestera. Castellonen zegoen preso jendea izan edo hemengoa izan, alde handia dago.
|
|
|
Asiarrak isilak dira
|
oso
. Ez dute beste kultura eta herri batzuetakoek adinako espanturik eta zalapartarik sortzen.
|
|
|
Barran zintzilik edukitzen ninduten tarte haietan, barrabiletatik heltzen zidan hartaz gainera, bazen beste txakur bat joka aritzen zitzaidana, gerri barrenean karate kolpeak ematen zizkidana, giltzurrunen inguruan eta, beti minez eduki ohi nuen lekuan hain zuzen. Hernia lunbarraren kariaz,
|
oso
gaztetatik ibili izan bainaiz gaizki gerritik. Baina txakur hark ez zekien halakorik.
|
|
|
psikologikoa. Zapladak, irainak... modu
|
oso
jarraian, era kalkulatuan. Soinean min emateko baino, nortasuna pitzatzeko asmoz egindako tortura.
|
|
|
Preso arrunten ingurunetik landa, gure kolektiboan ere badira frankismoan kartzelan egondakoak. Antxon 1981etik dago kartzelan, eta horren aspaldiko kontuak frankismoaren lausokoak iruditzen zaizkit;
|
oso
antzinakoak nolanahi ere.
|
|
|
Norbera gaizki egon, baina txartoago ikusten zenituen lagunak.
|
Oso
latza zen hango kontua. Norbera gaizki dagoenean ingurukoak okerrago ikustea gogorra da, eta horixe gertatzen zen han.
|
|
|
Eta niri bezala besteei. Hango egoera
|
oso
tentsoa zen, atsedenik gabeko jazarpena, atergabea.
|
|
|
buzoarekin zapatiletan. Buzoa txikiegi neukan, sorbaldetan justu justuan sartuta; izter artean
|
oso
estu, min egiteraino; sorbaldetan sartzeko hankartean gora tira egin behar nion!
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta
|
oso
ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak joan eta asteburuak etorri denbora aurrera zihoala, hilabeteak ere joan ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu oso hotzak bezala, oso beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda hartako ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan ere.
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta oso ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak joan eta asteburuak etorri denbora aurrera zihoala, hilabeteak ere joan ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu
|
oso
hotzak bezala, oso beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda hartako ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan ere. Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik.
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta oso ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak joan eta asteburuak etorri denbora aurrera zihoala, hilabeteak ere joan ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu oso hotzak bezala,
|
oso
beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda hartako ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan ere. Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik.
|
|
|
Zuzendaritzari aurkeztu genizkion eskari eta baldintza asko eta asko lortu genituen. Irabaztea izan zen hura,
|
oso
garrantzitsua. Esango nuke, gaur egun, hamabost urte geroago, garaipen haren etekinak dastatzen ari garela neurri batean, bai maila pertsonalean txapeo hartan parte hartu genuenon artean, baita kolektibo moduan ere.
|
|
|
Kartzelan ezin zaitezke bizi erredentzioei begira, erredentzioengatik erreguka; are gutxiago zergatik gauden kontuan hartuta. Ahal den guztia kendu behar zaio kartzelari; eta erredentzioak kenduz lehenago kaleratu ahal bazara, ederki,
|
oso
ondo; baina ezin zaitezke horri lotuta bizi, negarraren letanian eta labirintoan erori nahi ez baduzu.
|
|
|
Habana ontzia hartu genuen, bada, iheslariekin irten zen azkena,
|
oso
oker ez banago. Umez eta zaharrez eta emakumez beteta dakusat ontzi haren irudia, jende asko eta asko, denak piloan eta trumilean, kubiertan, kareletik begira, oka egiten, tripak irauli beharrean.
|
|
|
Hemen ordenadorea sartzeko baimena eskatu dut, baina auskalo noizko izango den hori. Gainera, nik ez duk egundo ordenadorerik ukitu, eta traste malapartatua omen da
|
oso
.
|
|
|
Badirudi uhin guztiak ezabatzen direla inguru honetan. Telebista, ostera,
|
oso
ondo eta garbi hartzen da, hainbat kate gainera. Kartzelaren erdi inguruan ageri den dorre handia antena parabolikoak diruditenez beteta dago.
|
|
|
Egizu kontu artean
|
oso
umea nintzela. Iruditzen zait edozein umeren lehen urteak zoriontsuak izaten direla, edo zorioneko bezala gogoratzen direla.
|
|
|
Iruditzen zait edozein umeren lehen urteak zoriontsuak izaten direla, edo zorioneko bezala gogoratzen direla. Ume izateak berak, beharbada, ematen dizu irudipen hori,
|
oso
lazeria gorrian eta zoritxar latzean igaro ez badituzu urte txiki horiek. Niretzat ere zoragarriak izan ziren lehen urte haiek, edo horrela iruditzen zait, behintzat.
|
|
|
Zumaiara, bada, eta hango hotel bakarrean hartu genuen ostatu, moilaren ondoan. Hotel handia zen
|
oso
, baina jende asko ginen. Donostian ez zen hori hainbeste nabaritzen, hiria bera handia zelako beharbada.
|
|
|
Gure aita zen:
|
oso
argal, zikin eta zahartua. Haren eskuek liluratu ninduten:
|
|
|
Goenagarenean
|
oso
ondo portatu ziren nirekin. Ezin gusturago ibili nintzen han.
|
|
|
Neska koadrila baten ezagutza egin genuen han, geltokian gu iritsi zain egoten zitzaiguna. Neska koskor haietako bat
|
oso
lagun egin nuen, Margari. Egun batean bere argazkia oparitu zidan, marko eta guzti.
|
|
|
Hamabosten bat urte izango nituen.
|
Oso
lan gogorra zen forjakoa: aurpegia eta aurrealdea sutan eta bizkarra izoztuta lanean, ofiziale guztien pintxe gainera.
|
|
|
Aztertu ninduen, eta tuberkulosia neukala esan zidan. Garai hartan heriotza zigorra zen tuberkulosia edukitzea; gaixotasun
|
oso
larria zen, sendaezina ia, ez baitzegoen sendagairik. Eta hala ere, tuberkulosi eta guzti, onartu egin ninduten tailerrean.
|
|
|
Sanatorioren batera joatea izango zen niretzako konponbidea, baina sanatoriora ez zen edozein joaten, beteta egoten zirelako. Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela
|
oso
gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino gehiago zaintzen. Inork inguruan nahi ez duen krakadunaren moduan nindukaten traste zaharrak gordetzen zituzten gela itsu batean, beste traste zahar bat gehiago, etxean edukitzeko baino jaurtitzeko hobea nintzena.
|
|
|
Erreketea izana baitzen Korta hori, eta erreketeek gurutzea eraman ohi zuten paparrean, edo Jesusen Bihotza. Horrek erakusten du zelakoa zen gerraosteko giroa, irabazleen harropuzkeria, gerra amaitu eta
|
oso
gerora ere. Edozein kakalardo izan arren, harro eta boteretsu agertzen zen irabazleen bandokoa zenean.
|
|
|
Nik beti izan nuen amarekin harreman ona.
|
Oso
zahartuta egon arren, kartzelara ere ahal zuen guztietan etortzen zitzaidan, Castelloneraino azken urteetan, pentsa! Laurogeitaka urte zituen!
|
|
|
Alde Zaharrean hartzen genituen txikitoak.
|
Oso
animatua egoten zen Alde Zaharra igande goizetan batez ere. Gazte eta zahar, nahasian ikusten zen jendea han.
|
|
|
Elizako atetik gabe, Okendo kaletik, fraideen etxebizitzatik sartzen nintzen; elizaren goiko pasillora heltzen nintzen, eta handik korura baino gorago.
|
Oso
gustukoa nuen musika. Hangoa bukatu ondoren, Victoria Eugeniara askotan, Usandizagak zuzentzen zuen kontserbatorioko orkestra entzutera.
|
|
|
Esan beharrik ez dago frankismoaren parafernalia
|
oso
nabaria zela sasoi hartan. Hiriko jaietako Salbean Udaletxetik Santa Mariaraino paliopean eramaten zuten Franco.
|
|
|
Entzumena gauza ederra dela dio.
|
Oso
maitea du musika ere. Baina nahiago lukeela erabat galduko balu dena berehala!, sindrome horren larritasunik gehiago ez izatearen alde.
|
|
|
Nire asmoa, ordea, Venezuelara lanera joatea zen, eta Maria Victoria bera ere ados zegoen horretan. Aukera
|
oso
onak zeuden Venezuelan, 1958an hango diktadore zen Perez Gimenez erori arte; orduan inmigrazio guztia itxita edo etenda laga zuen gobernu berriak. Horren ondorioz aldatu behar izan genuen gure xedea.
|
|
|
Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude. Traste haien artean
|
oso
berezi nabarmen zen Ama Birjinaren burdinazko irudi bat, besoak zabalik zituena; Ama Birjina haren kontra lotuta ipintzen zuten zutik galdekatu behar zuten akusatua; Ama Birjinaren atzealdetik giltza bati eragiten zion inkisidore galdetzaileak; giltzari koska bat estuago eragin ahala, besoak itxi egiten zituen Ama Birjinak, akusatu bekataria besarkatuz; eta besoak ixten eta besarkada estutzen zih... Ama Birjinaren besarkada amoros hura amaitzean, erabat damututa geratzen zen bekatari madarikatua, nola ez!
|
|
|
Gennevillierstik Place Clichyra, handik Pigallera. Denfert Rochereauko auzo arabiarrean sartu ginen; 1962an
|
oso
arriskutsua zen auzune horretan sartzea, Aljeriarekiko arazoagatik; ez zen Polizia bera ere ausartzen. Gero Trinite ko elizara jaitsi ginen, Operara heltzeko.
|
|
|
Azken aldean gertatzen bazinen, denbora gutxiago otordurako. Self servicea zen jantokia, kristoren jantokia; aukeratzeko nahi adina eta
|
oso
merkea. Bazen segoviar bat, janariagatik beti kexaka aritzen zena.
|
|
|
Gustatu egin zitzaigun Granadako Almuñecar... eta guk han pisu bat erosi! Orduan
|
oso
herri txikia zen Almuñecar. Goizean itsasotik etortzen ziren arrantzaleei erosten genien.
|
|
|
Maiatzaren 20ra arte, begien aurrean ikusiz bizi izan nuen hura. Baina egun horretatik aurrera
|
oso
modu ezberdinean biziko nuen, zoritxarrez.
|
|
|
Zekena zen Castellongo zuzendaritza, erabat. Kartzela ere, berez, egituraz eta baldintzez,
|
oso
eskasa da. Eta jasangaitza hezetasuna.
|
|
|
ez gara
|
oso
osasuntsuak;
|
|
|
|
oso
pozik dago, gainera.
|
|
|
Trasteak bildu, egunkariak erosi, bezperan egondako tabernetako batean gosaldu, kantinplora urez eta zahatoa ardoz bete eta bidean jateko zerbait erosi ondoren, Orexarantz abiatu ginen, goiza sorbaldan, zeru garbi baten azpian. Lizartzatik
|
oso
gertu zegoen bidegurutzea, eta handik lau kilometro eta erdi baino gutxiago geratzen zen Orexako plazaraino, denak aldapan gora, hori bai(" Aldapa goien Orexa han dugu,/ ‘munduaren ipurdia’", idatzi zuen Orixek" Lizardi gurean" poeman). Orexara heltzeko kilometro erdi bat falta zela, argazki bat egin nion bide ertzean ikusi genuen 1964ko hilarri bati.
|
|
|
Ipuliño, Baztarla, Eguzkiko Muinoa eta abar iparrean, Malloak hegoan... Irurtzun eta Andoain arteko autobidearen puska bat eta Leitzako parke eolikoa ere
|
oso
ondo ikusten ziren. Parke eolikoko aerosorgailuak bezperan Otsabiotik baino askoz handiago ikusi genituen.
|
|
|
" Autobide ondotik, une batez neuregandik oso gertu igarotzen ikusten ditiat autoen txoferrak eta gainerako bidaiariak", esan nuen neure artean," baina
|
oso
urrun ditiat, erabatekoa duk haien eta nire arteko inkomunikazioa, haiek beste dimentsio batean daudelako, autobidearen dimentsioan. Egungo hedabideak ‘informazioaren autobideak’ direla esaten ditek.
|
|
|
Albisteen parekoak dituk autobideko autoak, eta albisteen protagonisten parekoak autoetako txoferrak eta gainerako bidaiariak.
|
Oso
gertu ditiat, bertatik bertara ikusten eta entzuten ditiat erosotasun osoz; baina neuregandik gero eta urrunago sentitzen ditiat, neurekin gero eta lotura gutxiago dutela iruditzen zaidak. Wim Wendersen film bateko izenburuak dioena:
|
|
|
– Goizeder? –harritu zen Lauaxeta–
|
Oso
izen polita da! Goizeder!
|
|
|
– Euskalduna bai ordea.
|
Oso
euskara samur eta aberatsa egiten don.
|
|
|
sartu aurretik, su txiki bat piztu eta haren ondoan eserita zerbait jan, zahatotik edan eta Goizederrek prestatutako porro batzuk erre genituen.
|
Oso
haxix ona zen.
|
|
|
Gerra garaikoa edo, Lizardi eta horien laguna. Ikastolan irakasle bat izan genian Lauaxetazalea
|
oso
. Hark esaten zian Lizardi baino poeta hobea zela Lauaxeta, baina bizkaitarra izateagatik zegoela Lizardi baino ahaztuago eta gutxietsiago.
|
|
|
Kezkatuta, zaku barruan konpondu beharrekoak nola edo hala –ez
|
oso
txukun– konpondu, zakutik irten eta Lauaxeta iratzarri nuen.
|
|
|
– Bai, haizea eho, haizea eho...
|
Oso
poetikoa! Haizea eho eta mendiak izorratu zerri gizen nazkagarri batzuen patrikak betetzeko.
|
|
|
–galdetu nion Lauaxetari, gazteak agurtu eta berriro ere Ezkurrako mendaterantz jaisten ari ginela. Burlaizez egin nion galdera, ziur bainintzen gazte haien jokabidea ez zuela
|
oso
gustukoa.
|
|
|
Euria hasi baino lehentxeago, Loitzate mendiaren hego mendebaldeko mazela batean, Zumarresta errekaren ondoan, borda zaharkitu batean babestu ginen Lauaxeta eta biok, eta luzaz egon ginen hantxe, paraje guztiz bakarti hartan, geldirik eta isilik, atetik zehar euriaren zirri zarra etengabeak baso lehendik ere guztiz hezea nola mela mela eginda uzten zuen begira. Mundutik urrun,
|
oso
urrun, guztiz aparte.
|
|
|
|
Oso
bestelako kontuetara lerratu zitzaidan pentsamendua. Hilerrietako hilkutxen barruan lurperatutako hilotzak ekarri nituen gogora, edozein biziren hezurren ikara eragingo lukeen lur buztintsuaren azpiko hezetasuna gozoro berenganatzen.
|
|
|
Ate ondoan egonaldi luzea egin ondoren, atertzen ez zuela ikusita, gaua borda hartantxe ematea erabaki genuen Lauaxetak eta biok. Sua egiterik ez genuenez,
|
oso
goiz zakuratu ginen, ilundu orduko, bizkar zorroan genuenetik zerbait jan eta zahatoan geratzen zen ardo hondarra edan ondoren.
|
|
|
– Ez jakiat neuk be
|
oso
zehatz. Hiriren baten egon gura neukek, baina ez jakiat oso ondo zertan.
|
|
|
– Ez jakiat neuk be oso zehatz. Hiriren baten egon gura neukek, baina ez jakiat
|
oso
ondo zertan. Gasteizen akaso, Jaurlaritzako politikariakaz bilduta, aberriaren aldeko zereginak eztabaidetan eta erabakiak hartzen; Euskaltzaindiko edo Euskal Idazleen Elkarteko bilera baten bestela; edo antzoki baten be egon neitekeala uste juat, ospe handiko euskarazko ekitaldi kultural batera gonbidatuta...
|
|
|
– Ez, ez duk hori kontua,
|
oso
estimu handian diat hire konpainia. Benetan.
|
|
|
Eguraldi harekin onena Goizuetara jaistea genuela zioen Lauaxetak, baina nik aurrera jarraitzea erabaki nuen. Elamatik barrena Artikutza ez genuela
|
oso
urruti esan nion, eta atertzen ez bazuen han gelditu ahal izango ginela.
|
|
|
Gertuenak Leitza eta Hernani dituk, bata 20 kilometrora eta bestea 25era. Leitzara ez zagok autobusik, Hernanirako azkena, berriz, aspaldi joana duk honezkero, arratsaldeko hiruretan
|
oso
oker ez banago.
|
|
|
Auto gutxi zebilen, eta zebiltzan autorik gehienetako txoferrek gertuko baserri edo bordaren batera zihoazela adierazten ziguten, eskuekin egindako keinuen bidez. Ez zen erosoa egoera baina
|
oso
pozik sentitu nintzen. Erredakzioko lagunez oroitu nintzen.
|
|
|
Erredakzioko lagunez oroitu nintzen. Han izango ziren, ez
|
oso
urruti gu geunden lekutik, 32 bat kilometrora, aterpean, mundu osoko albisteak eta argazkiak jasotzen, gai interesgarriei buruzko informazioa eta iritziak biltzen, jakitun eta adituen ahotik eta eskutik. Ez zekiten, ordea, Lauaxeta auto stop egiten ari zela, euripean, Goizuetatik Hernanira joateko.
|
|
|
– Nik Edorta Jimenez
|
oso
gustukoa dut. Azken fusila oso ondo dago, azken aldian irakurri dudan onenetakoa iruditu zait.
|
|
|
– Nik Edorta Jimenez oso gustukoa dut. Azken fusila
|
oso
ondo dago, azken aldian irakurri dudan onenetakoa iruditu zait. Hau ere uste dut ona izango dela.
|
|
|
–
|
Oso
idazle trebea da, bai –esan zuen, sutsu, Lauaxetak– Horrelako gazte gehiagoren premina dugu!
|
|
|
–
|
Oso
entretenitua egin zait bidaia zuekin berriketan –esan zigun mutikoak– Ez da erraza euskal literaturaz mintzatzeko solaskideak aurkitzea. Gaur gure pisuan afaria dugu fakultateko lagunok eta afalostean literaturaz mintzatuko gara.
|
|
|
– Ondo, ondo,
|
oso
ondo –esan zuen arrapaladan Lauaxetak, niri bere izena osorik ahoskatzea eragotziz. Orduan neu ere jabetu nintzen arriskuaz.
|
|
|
Aukeran lehor samarra zegoen lasagna, baina
|
oso
ardo ona zuten ikasleek pisu hartan. Kafearekin batera, berriz, whiskya edan genuen, hori ere kalitatekoa.
|
|
|
|
Oso
ondo pasatu genuen afari hartan. Hasieran serio antzean mintzatu ginen euskal literaturaz, azken urteotako joera arinzaleaz, poesiako liburuen urritasunaz, irakurle berrien premiaz, kritika arloko gabeziez, baina gero idazleei eta liburuei buruzko txisteak egiten hasi ginen eta azkenerako sekulako astakeriak bururatu zitzaizkigun.
|
|
|
Ez zen homosexuala zela esateko giro egokian bizi izan, hori argi dago. Bi andregai izan zituela ere esaten dute biografoek, Nile eta Espe, baina Polixene Trabuduak esaten du
|
oso
erakargarria izan arren ez zuela sekula andregairik izan. Kontuak kontu, ez dugu inoiz egia jakiterik izango, eta axola handirik ere ez du horrek azken batean.
|
|
|
Ez zirudien nik esandakoen erruz
|
oso
mindua.
|
|
|
zenez, kantuan ere aritu ginen, Arantxa eta Jean Louis bikain, gainerako filologogaiak ahal zen moduan eta Lauaxeta eta biok
|
oso
oso gaizki, Lauaxeta kantuak ezagutzen ez zituelako, ni mozkor mozkor eginda nengoelako. Bertsotan ere ausartu ginen batzuk.
|
|
|
zenez, kantuan ere aritu ginen, Arantxa eta Jean Louis bikain, gainerako filologogaiak ahal zen moduan eta Lauaxeta eta biok oso
|
oso
gaizki, Lauaxeta kantuak ezagutzen ez zituelako, ni mozkor mozkor eginda nengoelako. Bertsotan ere ausartu ginen batzuk.
|
|
|
Suspertuta nengoen, ibiltzeko gogoz. Komeni ere bai ibiltzeko gogoa izatea,
|
oso
tarte luzea baikenuen tren geltokien gunetik Abbadia gazteluaren inguruko mendi bideen hasieraraino. Oroitzapen historikoen aldetik ere, ez zegoen gertutasun handirik:
|
|
|
Eguzkia nagusitzen hasia zenez, bazen jende pixka bat. Lauaxetak esan zidan ohitua zegoela jendea" ia soinutsik" ikusten hondartzetan, baina nire iritziz ez zen
|
oso
lasai sentitu. Zorionez, hondartzaren alderdi nudistan sartu baino lehen mendi aldeko bidea hartu genuen.
|
|
|
Bere ondoan eseri eta azken egunotan bizi izandakoak kontatu genizkion. Goizederren kontaketa laburra izan zen
|
oso
:
|
|
|
Aurreko aldietan baino adiskideago irten ginen Hendaiatik. Ez nekien
|
oso
ondo zergatik. " Elkarrekin ibiltzeak elkarrengana bildu gaitik, haurridetu", egin nuen neure kautan.
|
|
|
– Ni askotan gogoratzen nauk zuekin –azaldu nion Lauaxetari Irun eta Oiartzun artean, Aiako Harriaren magalean, Irustako ur jauziari begira geundela– Batez ere Lizardirekin eta hirekin. Anaia nagusiak zaituztet, anaia zaharrak,
|
oso
anaia zahar eta urrunak baina anaiak beti. Oso bestelako mundu batekoak, oso bestelako ikusmolde batekoak, baina garaiko gogaide asko baino askoz ere gertuagokoak hala ere.
|
|
|
Anaia nagusiak zaituztet, anaia zaharrak, oso anaia zahar eta urrunak baina anaiak beti.
|
Oso
bestelako mundu batekoak, oso bestelako ikusmolde batekoak, baina garaiko gogaide asko baino askoz ere gertuagokoak hala ere. Hain gertu, hain urrun.
|
|
|
Anaia nagusiak zaituztet, anaia zaharrak, oso anaia zahar eta urrunak baina anaiak beti. Oso bestelako mundu batekoak,
|
oso
bestelako ikusmolde batekoak, baina garaiko gogaide asko baino askoz ere gertuagokoak hala ere. Hain gertu, hain urrun.
|
|
|
Baina nik baneukan hara joan eta lankideei ustekabe bikaina ematerik. Ez nengoen
|
oso
apain eta dotore, ez horixe!, baina horrek are gogo handiagoa ematen zidan lankideen aurrean agertzeko.
|
|
|
– Horixe bera,
|
oso
ondo, bete betean asmatu duzu, Lauaxeta jauna –berretsi nion, xehetasun gehiegizkoetan sartu gabe, Margak ni tentatze hutsarekin gozatzen zuela azaldu gabe, neuk ere ez bainuen alderdi horretaz oroitzeko gogo handirik– Aspaldi galdu nuen neska haren arrastoa baina orain hara itzuli nahi dut, Gorbeiapeko sagastira, Marga eta bion Gustiz Ederrara. Dena dela, ez dakit nondik zehar helduko naizen hara, eta ez dakit ziurtasun osoz nire helmuga Zeanuriko sagasti hori izango ote den ere benetan.
|
|
|
– Egia esanda, oraindik ere ez dut erabaki. Ideia bat badut, baina ez naiz
|
oso
ziur...
|
|
|
– Zugaz alkartu baino lehen, gaur Orexara joatekotan nintzan. Ez dago hemetik
|
oso
urrin.
|
|
|
Hala da ohitura gure artean. Bai Aizarnazabalen eta bai Tolosan
|
oso
normala da hori. Beste toki askotako euskaldunen artean askoz bakanagoak dira hikako jardunak, baina inguru hauetan ez da harritzekoa.
|
|
|
Hori ezin dizut ukatu. Baina gutxiago dira, gero eta gutxiago,
|
oso
zaila baitute baserriari eustea. Kalera bultzatzen dituzte.
|
|
|
Irratia zuten jarria tabernan, eta halako batean PiLT taldearen" Hil da Jainkoa" kantua hasi ziren ematen.
|
Oso
modan zegoen garai hartan kantu hura, nonahi entzuten zen, baina banuen susmoa Lauaxetak egindako euskal kulturako ikastaro trinkoetan rock musikak oso leku apala izango zuela eta, horrenbestez, kantu hura ez zuela ezagutuko.
|
|
|
Frontoitik gertuko baratze batean andre zahar bati laguntzen ari zen mutikoa gu frontoira joan ginenean, baina, pilotazale amorratua izaki nonbait, berehala inguratu zen guregana. Ikusle eta epaile izan genuen gure arteko partidan, baita bataren nahiz bestearen botilero ere,
|
oso
herabe eta hitz gutxikoa izanagatik ere aholkuak eman baitzizkigun, eta amaitu genuenean Lauaxetarekin jokatu nahi izan zuen. Berehala ikusi zen ez zegoela kolorerik, askoz gehiago zela mutikoa Lauaxeta baino, pilotari ematen zizkion zartada ikusgarriekin Lauaxeta batetik bestera ezinean lasterka egitera behartzen baitzuen.
|
|
|
– Ni ez nago hain ziur, Estepan –esan nion burlaizez– Gauzak nahasiak daude euskal gazterian,
|
oso
nahasiak, eta ez dago jakiterik...
|
|
|
Asko ikasi zuen
|
oso
denbora gutxian. Gernikan berpizturik azaldu zenetik bi hilabete pasatxo ziren nik ezagutu nuenean, eta ordurako aski laketua zegoen XX. mendearen hondarreko Euskal Herriko bizimodura.
|
|
|
30 urte inguruko gazte lerden bat, pipiolo itxura erabatekoa behetik hasita goraino. Aurpegi mehe eta garbia, betaurreko biribilak, ile laburra atzeraka orraztua, arropak ere dotoreak
|
oso
, gorbata eta guzti, baina aspaldiko moldekoak... Bazkalorduan, lankideekin batera, delako Estepan Urkiaga haren kontura barre pixka bat egiteko moduan izango nintzela etorri zitzaidan burura.
|
|
|
–eten nion jarduna, hura gehiegizkoa zela iritzita– Ez daukat honelako adar-jotzeetarako astirik.
|
Oso
ondo egiten duzu Lauaxetarena, eta antza ere handia duzu, egia osoa esan behar bada, baina nahikoa da. Ados?
|
|
|
Gutuna jasotzea eta gutuna euskaraz idatzia izatea
|
oso
kontu harrigarriak baziren ere, Margak gutunean esaten zidana zen harrigarriena, horixe izan zen barrua indarrik handienez inarrosi zidana:
|
|
|
Tolosara jo ezazu aurren aurrena, Mutitegi baserritik gora Urkizu auzora bidean Lizardiren omenez ezarria dagoen monumentuaren ondora, badakit-eta
|
oso
gustuko tokia duzula hura. Ez nauzu ni han aurkituko, baina beharbada aurkituko duzu nik utzitako arrastoren bat.
|
|
|
Belkoain mendia igo nuen aurrena, eta Andazarrateko mendaterantz jo nuen gero handik. Ez ziren munduko parajerik ikusgarri eta miragarrienak, baina ezagunak eta maiteak nituen
|
oso
. " Eguraldia beti eta berez da ederra", nuen irakurria nonbait, ez nekien non," eta gisa berean beti eta berez da ederra planeta osoko paraje oro ere han inoiz ezer sentitu duen inor bizi deino." Guztizko gogaide ninduen hori idatzi zuenak.
|
|
|
– Tira, garai batean Tolosan bizi nintzen eta toki hau
|
oso
maitea nuen... –esan nuen nik, artean ere neure onera guztiz etorri gabe– Gainera, jakinekoa da –atera zitzaidan, solemnitate arrotz batez, eskuak askatu orduko– euskal bide guztiak Lizardirenganaino heltzen direla.
|
|
|
– Ezagutu beharra dago, jauna. Hori
|
oso
garrantzi handikoa da.
|