|
2013
|
|
|
Gainera erakunde horren eta Euskaltzaindiaren artean hitzarmena sinatu izanak itxaropen soila baino zerbait gehiagoren ekarpena egin dezakeela pentsarazten digu. Horrela EIMAko IABekoen nahiak ere epe laburrean portu
|
onera
iritsi ahal izango dira, bai eta egunero lan tresna horretaz baliatu behar duten milaka irakaslerenak ere.
|
|
|
Erabilera estrategikoa (2011), gramatikaren eremuak utzi eta estilistikaren zelaiak hasten direnetan behar beharrezkoak direnak teknologia berriek zalapartaka idaztera bultzatzen gaituzten aroan. Horrelako gomendioak eta ezagutzak idazle
|
on
askok garai guztietan erakutsi badituzte ere, milaka pertsona bere buruan estandarizatzen eta normalizatzen ari den hizkuntza batean eskolatzeak, eta gaurko bizimoduak testuak idaztea eta jendaurrean eraginkortasunez hitz egitea askori eskatzen dion garaiotan, inoiz baino hobeki txertatzen dira gure aurrerabide neketsuan. Beraz, gramatikaren mugetatik harago, estilistikaren alorrean ekarpenak egiteak ibilbide oso bat biribiltzea esan nahi du, herri literaturaren azterlanarekin eta Esnalen erabilera estrategikoko bi ekarpenekin, azkenik, B. Atxagak maisuki gidatzen duen Erlea aldizkariarekin galdorra ezarriz.
|
|
|
Kutun ebana ederretsi nahiak sakatuta, Lekeitiori kantaten eutsan ohitura koadroen estiloko erretratuak eginez. Kresal usaina, kaigaineko irudiak eta arrantzu
|
onaren
poza, antzinako sinesmenen hutsminagaz batera, gazte gaztetako olerkietan be topaten doguz.
|
|
|
albista
|
onak
portuan
|
|
|
adu
|
on
sorginak keinu;
|
|
|
gure alkarmin
|
on
egartiak
|
|
|
Utz, adiskide
|
onok
, ibar urduriak;
|
|
|
Begi
|
onetik
hartu ninduan Eusebiok. Halantxe, iruzkin bat egin eban Uneka?
|
|
|
Eta gaien aldetik, baliotsuak zirala harentzat amatasuna, emakume jatorraren eredua gizonarentzako aldakuntza indar gisa, ohituren aldekotasuna, erlijioaren defentsa, izen
|
onaren
ardura, edota zorigaitzaren agerpen errealista.
|
|
|
Uste dut Parma' tar Pantzeska Xabier' en idazkari izandu zala. Ba dakizute gañera Parma au errege nai oietakoa dala eta beste karlista askok, Franco' ren aldeko diranak ez dutela begi
|
onez
ikusten. Diotenez euskel izlari ona da baña nik ez det jakin euskeraren alde itzaldi oietzaz gañera ezer egin duenik.
|
|
|
Ba dakizute gañera Parma au errege nai oietakoa dala eta beste karlista askok, Franco' ren aldeko diranak ez dutela begi onez ikusten. Diotenez euskel izlari
|
ona
da baña nik ez det jakin euskeraren alde itzaldi oietzaz gañera ezer egin duenik.
|
|
|
Lojendio jaunak berriz euskeraren aldeko izena izan du betikoz eta au ere izlari
|
ona
izan dala entzun izandu det. Ba dakizute Lojendio' tarren kastakoa dala eta onekin jabetuko zerate gauza askotzaz. Ala ere, diotenez, Lojendiotarren artean jatorrena omen degu eta batzuk diotenez benetan jatorra.
|
|
|
Lojendio jaunak berriz euskeraren aldeko izena izan du betikoz eta au ere izlari ona izan dala entzun izandu det. Ba dakizute Lojendio' tarren kastakoa dala eta
|
onekin
jabetuko zerate gauza askotzaz. Ala ere, diotenez, Lojendiotarren artean jatorrena omen degu eta batzuk diotenez benetan jatorra.
|
|
|
Neri iruditzen zait bi gizon ok euskelzain egin ba dituzte, eralguntza
|
oni
abertzaletasun usaia kentze arren izango zala eta bide batez euskerarentzat erreztasun eta laguntasun geio arkitzen ote duten. Ala izan dedilla.?
|
|
|
Desierto ori ezta Erandio' koa izan, noski. Orrelako xaltxan parre egitea izaten da
|
onena
.? (II).
|
|
|
209). Kritikak esandakoarekin amaitzeko, Ibon Sarasolaren ustez, eleberri honen aurkezpenean egindako adierazpenetan esan zuenez, nobela honetan daude Urretabizkaiaren orrialderik
|
onenak
.
|
|
|
Zergatik panpoxlanarekin jarraituz, liburu honek izandako harrera kritikoa buruan, Olaziregik dio euskal kritikariek liburuari harrera
|
ona
egin ziotela. Olaziregiren esanetan, Aldekoak 1979ko nobela onentzat jo zuen, eta Txuma Lasagabasterrek gehien laudatu duen nobela da, J. A. Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa rekin batera.
|
|
|
Zergatik panpoxlanarekin jarraituz, liburu honek izandako harrera kritikoa buruan, Olaziregik dio euskal kritikariek liburuari harrera ona egin ziotela. Olaziregiren esanetan, Aldekoak 1979ko nobela
|
onentzat
jo zuen, eta Txuma Lasagabasterrek gehien laudatu duen nobela da, J. A. Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa rekin batera. –Bere 1986ko Antología de la narrativa vasca ren hitzaurrean dioena guztiz da azpimarratzekoa, nobela biribil eta xarmangarri gisara definitu ondoren, euskal ahots femenino lortuentzat jotzen baitu.
|
|
|
Baina, aldi berean, amatasunaren alde ezkorrak begi bistan jarri ditugu, Beauvoirrek edota Firestonek aipatu zituzten moduan. Adrianne Richek, ordea, amatasunaren alde
|
onak
eta esperientziak aipatu zituen, eta horietarik eratorriak ditugu hainbat amatasun: ekofeminismoa, adibidez, lurra eta amatasuna (Shiva, 1995) bandera bihurtu dituena, edota amatasuna eta bakegintza (Ruddick, 1984) uztartu dituen feminismoa.
|
|
|
Gauza jakina da euskal literatura oso begiratua, lotsa
|
onekoa
izan dela. Lizunkeriak inoiz harrapatu bazuen euskal idazketa, Etxeparek moldatutako bertsoetara jo behar.
|
|
|
6 eta 9 aginduen urraketak ez dakar ondorio berdinik Manu Araibar eta Loli Menarentzat: Loli Menak bere izen
|
ona
galduta ikusten du. Izen onak inoiz ez du kezkatuko Manu Araibar.
|
|
|
Loli Menak bere izen ona galduta ikusten du. Izen
|
onak
inoiz ez du kezkatuko Manu Araibar. Bizimodu lizuna eraman izanak ere ez dio ekarriko inolako galerarik.
|
|
|
Hiriko geografia zen pertsonaia nagusiari ondoen egokitzen zitzaiona. Pertsonaiaren estatusak, ogibide dituen negozioak (inmobiliaria,...), lizunkeriara emana izateak, konkistaz konkista ibiltzeaz gainera, emagaldu eta burdelei ere abegi
|
ona
egiten diena, hiriko paisaia eskatzen zuen.
|
|
|
Esamesak ibilli dira(...) novela
|
onen inguruan
. Batzuek gordinkeriren bat edo beste arkitzen omen zioten, eta eztakit azkenik pixkaren bat orraztu ez dizkioten.
|
|
|
Hala eta guztiz, bada gordinkeriarik sumatzen dioenik. Pertsonaia nagusiak 6 eta 9 aginduak urratuz gauzatutako ekintzak esplizituegiak edo izango ziren eta talka egingo zuten ordu arte euskal literaturak erakutsitako lotsa
|
onarekin
, nahiz eta berez kontalariak xehetasun handiegiz ez jantzi Araibarren maite jokoak. Xehetasun handiegitara jo ez arren, maite joko horiek ñabardura askorekin azaldu ez arren, ez ditu zeharo ezkutatzen.
|
|
|
Gordinkeriaren bat atzematen diotenentzat, zalantzarik gabe, euskal literaturak lotsa
|
onekoa
, begiratua, izaten jarraitu behar du. Testuinguru horretan ezin izan zitekeen langintza erraza bizimodu lizuna zeraman pertsonaia bat moldatzea:
|
|
|
Hasteko, oraindik ezkutuago gorde beharreko gaia zerabilelako. Lotsa
|
onekoa
zen literaturarako pedofilia harremanez jarduteak, andrezale baten ibilerez jarduteak baino arau urraketa askoz sakonagoa zekarren. Are sakonagoa andrezale horren ibilerok xehetasunetan sartu gabe kontatzen zirenean, pedofilia harremanez ziharduenak, zati zenbait aski erotiko?
|
|
|
Dena den, idazten entrenatu daiteke, eta entrenamendu hori bizitzako helburu bihurtu. Gola sartzen duen jokalaria bezain
|
ona
da bere herriko taldean txukun aritzen den futbolaria, nahiz eta egunkarietan aurrekoa agertu. [Zortzi unibertso, zortzi idazle, Ana Urkiza (Alberdania, 2006) Orr.:
|
|
|
Haren emaitzek unibertsal zehatz hori morfologia arauak burmuinean prozesatzen diren moduaren ondorio dela berresten dute, hots, flexioa eratorpenaren ekoizkinei aplikatuz, baina ez alderantziz. Dena dela, Greenbergenak ez dira adibiderik
|
onenak
Babel baino lehenagoko Gramatika Unibertsal neurologikoki baldintzatu baten bila aritzeko. [Hizkuntza sena, Steven Pinker/ Garikoitz Knörr (EHU, 2010) Orr.:
|
|
|
«Diputatu gehien gehienek ukatu dute erraustea berreskuratze edo balorizazio energetikoa dela. Alegia, errausteari itxura berdea emateari uko egitea oso
|
ona
da ingurumenarentzat, eta kolokan jartzen du Euskadin erraustearen alde egiten ari den apustua» [EPD, Berria]
|
|
|
Poesia Erkiagarentzat berba egiteko modua da, bere espresio bidea. Lekeitioko jaiak direla, ba bertso batzuk egingo ditu; baten batek zoritxarren bat izan duela (gaixotasuna, istripua, heriotza?), ba poema bat dedikatu; baten batek zeozer
|
ona
daukala (ezkondu, umea eduki, sari bat hartu?), ba bertso bat agindu. Horrek beste barik ondorio bi dakartza argi eta garbi:
|
|
|
–Lekeitioren historia, ohiturak, lekurik ezkutuenak, herriko kontuak eta kantuak, pertsona ospetsuak, gertaera historiko zein barregarriak. Hori dena jasota dauka Eusebio Erkiagak, esan dugun moduan behatzaile on
|
ona
zen eta. Hango berri zehatz ematen du, sarritan miniatura moduan, gauza txikiei aparteko xehetasunez erreparatuta.
|
|
|
–Egualdi
|
onek
' orain ere eresan bear du?
|
|
|
152 aleetatik bakarrak ez du hitzaurrerik, 35.ak: Karlos Cid Abasolok itzulitako Xveik soldadu
|
onaren
menturakII (Jaroslav Hasek). Begi bistakoa da arrazoia:
|
|
|
Biak ala biak Literatura Unibertsalabildumaren azterketa zabalago baten bi piezatzat har daitezke. Bihoakie nire esker
|
ona
Mari Jose Olaziregi irakasleari, emandako aholkuengatik, eta Isabel Etxeberria eta Iñigo Roque adiskideei, orrazketa lanengatik (testuan egon daitezkeen akats guztiak egilearenak dira, noski).
|
|
|
Itur ondoanpoeman, zehazki, zenbait irudi duten indar iradokitzaileagatik nabarmentzen dira, eta ez hainbeste duten zentzu alegoriko konkretuagatik. Iturria poema honetan irudi jainkotiarra da, borondate
|
onaren
eta eskuzabaltasunaren alegoria; iturriak, dio Arrutik poeman, beti isurtzen du ura, edonorentzat, eskuzabal, baina gizaki gaizto askok ez du esker onik adierazten. Sinbolikoki, beraz, poema irudiaren eta erreferentearen arteko erlazio alegorikoaren baitan euskarritua dago.
|
|
|
55). Aitzolek ere
|
ontzat
ematen zuen Lizardiren poesian sentimentalkeriarik ez egotea: horren ordez fantasia eta gogoeta daudela dio Aitzolek eta, bere irakurketa poetikoa literaturatik harago badoa ere, Lizardiren poesiaren ezaugarrien deskribapenean zuzen dabil Aitzol:
|
|
|
Aitzolen artikuluek agerian uzten dute Lauaxetaren eta Lizardiren poema liburuak argitaratzen direnean bere jarrera intelektuala pixka bat desberdina dela, hauen berrikuntzak
|
ontzat
ematen baititu. Alabaina, 1933tik aurrera lehengo jarrerara itzultzen da eta bertsolaritzarena da laudatzen duen estilo poetikoa.
|
|
|
continuum diglosiko baten osatzaile modura. Garrantzitsua ez da fetitxismo testual filologikoa (euskaraz idatzita dago, oso euskara maila
|
ona
du, lapurtera klasikoa eratzen du...) baizik eta testuen eraketa diglosiko historikoa.
|
|
|
Larramendi hizkuntzaren apologistak, ostera, baztertu ez ezik aldarrikatu ere egiten ditu, euskarak molde horietara egokitzeko gaitasuna baduela frogatu nahirik. Molde jaso eta izen
|
oneko
horietarako euskarak duen gaitasuna erakusteko asmoz, Mikoletak bazterturiko décimaeta sonetoen adibideak bildu ditu Larramendik (lirarenik ez ote zuen aurkitu?). Eta horiekin batera euskaraizeneko moldeari dagokion poema bat ere ekarri du, ez soilik gaztelaniaren romancedelakoaren euskal baliokidea, baizik eta haren ordain erabatekoa itxura guztien arabera.
|
|
|
euskarazko herri poesiako molde handi eta txikiak diren bitartean (Mitxelenak ikusarazi zuenez), andoaindarrak euskaraizeneko moldea gaztelaniazko romancemoldearen ordain zurrun egiten du, honen ezaugarri guztiekin. Eta jarreraren aldetik, Mikoletak euskarazko herri moldeak hobetsi (lelori koplak izan ezik) eta arrotzak baztertzen dituen bitartean, Larramendi molde jasoagoen aldeko ageri da, bertakoak nahiz arrotzak izan, molde nagusi eta txikia bezalako herri ereduak aipatu ere egin gabe, behar bada eredu arrotz baina izen
|
onekook
egokiagoak direlakoan bere tesia frogatzeko, alegia euskarak duen gaitasuna arte poetikoaren arauetara makurtzeko, gramatikaren artearen alorrean egin berri duen legez. Hortik ondorio bikoitza aterako litzateke:
|
|
|
1724ko liburutxoko euskalduna tricksterdelakoaren trikimailuaz baliatzen ikusi dugu: ezusteko poema txundigarriak egin ditu euskaraz, latinez eta gaztelaniaz, depués de haber afectado una discreta bozalidad en romance?, eta ez du aukerarik galduko argi uzteko denetatik
|
onena
lehenengoa dela: –pero siempre quedó con más gusto y gala en el bascuenze?
|
|
|
Urkizuk ere zenbait berri jaso du bere euskal literaturaren historian (Urkizu, 2000). Herri literaturan ere
|
ontzat
jo liteke ugari dela galdutakoa.
|
|
|
Ebaluazioa berritasunaren mailakoa litzateke, eta esan beharrik ere ez dago: berria izateak ez ditu bere baitan barneratzen baliotsua edo
|
ona
ezaugarriak. Bistakoa da, berritasuna irizpideak beste irizpide batzuk baztertzen dituela, dela kalitatearena, dela irakurleak egindako harrerarena...
|
|
|
Argitalpenak. Apolo eta Musak? izenburupean jasotzen dituen neurtitzei, bai alegiei tarte egiteak Neoklasizismora igortzen badu,? ¡ ¡ ¡ Antxiñarik
|
ona
!!!, ri, bere aldetik, kutsu erromantikoa dario.
|
|
|
Hirurogeiko edo hirurogeta hamarreko hamarreko urteetako genero literariorik ospetsuena izatetik, poesiaren garrantzi soziala gainbeheran hasi zen laurogeiko hamarkadaren erdialdera. Laurogeita hamarreko hamarraldian, poesia liburu
|
on
batek narratibako beste liburu kaskar batek baino oihartzun gutxiago du, guk hori gustuko izan ala ez. Hamarraldi horren hasieran inork ez zuen zalantzan jartzen poesiaren gailentasuna literaturaren Parnasoan, eta gure arteko irakaspen literariorik eraginkorrena Bernardo Atxaga edo Joseba Sarrionandia bezalako poetena zen.
|
|
|
Onaindia, S., 1990, Euskal literatura, VI alea. Online kontsultatua. http://zubitegia.armiarma.com/, p=
|
ona
[2014? 08]
|
|
|
Valladolideko errektoreari zuzendutako informean E. M. Azkuek diotso Pilotutza, Fisika eta Geografiako kabinete hautak eratu dituztela, diru asko kostata, eta Biblioteka
|
on
bat egiteko urratsak ere hasiak dituztela.
|
|
|
Gorazarrea Euskaltzaleak kultura erakundeak eratu zuen, Lekeitioko taldearen laguntzaz, Bizkaiko gobernadorearen baimen etaLekeitioko Udalaren babesaz, gastuak partekatuta. Euskaltzaleak erakundearen eta Lekeitioko Udalaren arteko harreman
|
onak
Errepublikarekin hasi ziren: Aitzolek Lekeitioko Udalari diru-laguntza eskatu zion Euskaltzaleak en kultura kanpainarako, euskal eskoletan materiala sortzeko (1931), eta Udalak dirua eman:
|
|
|
M. Azkueren irakasletzaz, antzerkilari eta musikagintzaz, eta, literatura lanaz, hurrenez hurren. Abestaldeak. Vizcay, tik Bizkai, ra, ren arrantzaleen abestia kantatu zuen, eta ondoren Eusebio Mariaren. Antxinarik
|
ona
!, eta. Gaba?
|
|
|
Zabaldu belarrijac/ Euscaldun maitiac,/ Entzuteco gozaro/ Zuben albistiac: / Ez da beste soñuric/ Mundu zabaletan,/ Zuben icena baño/ Aspaldi
|
onetan
.
|
|
|
Milla osuetan/ Talda ugarijac/ Alde guztijetatic/
|
Ona
etorrijac: / Arma, diru ta soñez/ Osaro jantzijac,/ Ynglaterratic dauquez/ Cañoe barrijac.
|
|
|
Francesac batera, ta/ Ynglesac bestera,/ Duaz euren lecuban/ Barri emotera: / Polaco, Portuguesac,/ Lagunac ichiric,/ Ta
|
ona
etorrijaz/ Ondo damuturic.
|
|
|
Cerubari esquerrac,/ Euscaldun maitiac;/ berac sendatu ditu/ Zuben eguitiac. / Beragan daucazubez/ Garaitza guztijac;/ Daben leguez esango/ Guda
|
onen
amaijac.
|
|
|
491; Kortazar. Billelabeitiaren ediz., 245). Bermeon bizi izan ziren biak eta Uriartek adierazten dio Bonaparteri berak bultzatuta ondu dituela Azkuek bertso asko eta bizkaierazko poeta
|
onena
dela (Ruiz de Larrinaga 1957: 333). Bestalde, bertsoen egilea karlista amorratua agertzen da, eta badakigu E. M. Azkue ere ideologiaz eta hizkeraz tradizionalista porrokatua zela.
|
|
|
Gure ásaba
|
onac
(1830, V)
|
|
|
Alperric gura eban (1819, IV); alperric dira/ nire aleguiñac, Alperric legue
|
onac
dira zabalduten (1825, IV, VIII); Alperra izango da/ ondo aguintzia (1825, XVIII)
|
|
|
[Maiz aditz inversioa: laguntzailearen eta trinkoen aurreratzea] Alperric legue
|
onac
dira zabalduten (1825, VIII).
|
|
|
bertsoetan; ez, ordea, E. M. Azkueren poema narratiboetan (behin bakarrik. Apolo ta Musak? poeman eta. Anchinarik
|
ona
!, delakoan; birritan. Moguel ta Characa, n).
|
|
|
[Gutxiagotan] Erromatar soldadu,(...) ona etorri zirian/ Ezarten catiak(. Anchinarik
|
ona
–, A B 229). Leongo Infantea, Jaun Zuria, Padurako bataila, Bizkaiaren libertatea (ibid., A B 228)
|
|
|
[asaba zaharrak eredu] gure asaba/ guraso zaharrak edo
|
onak
(1818, 1819, 1825, 1828, 1829, 1830 1832)
|
|
|
Nun dira orduco guizon/ Gueure Patriarcak(. Anchinarik
|
ona
!?, A B 231) Au da bicimodua/ Orain daukaguna/ Lengo guisaldijhetan/ Etzana ezaguna (ibid., A B 235)
|
|
|
Bat datoz hirurak Bizkaiko zortziko txikia erabiltzean (7/ 6A/ 7/ 6A/ 7/ 6B/ 7/ 6B). E. M. Azkuek ere maiz darabil(. Apolo ta Musak?,. Jaunaren Legueko aginduak?,. Euzcadia?,. Ipuiñac?,. Libertadian arguitasuna?,. Anchinaric
|
ona
!?,. Moguel ta Characa?...); horietako batzuetan 4 bertso lerrotan tolestuta, Iparraldekoen erara. Baina bertso moldez bariatuagoa da.
|
|
|
Orducoak cirian/ Utzak Vizcaitarrak,/ Iñok vencidu bako/ Munduan bakarrak:/(...) Euskaldunak danak(. Anchinarik
|
ona
,!?, A B 231).
|
|
|
/ Nora mendijetako/ Igas dabe egurrak? / Arech ta egurrak saldu/ Ta erosi gabana/ Au da gaurko eguneko/ Guizonen afaná (E.M.A.,. Anchinarik
|
ona
!?, A B 233).
|
|
|
Vizcaijan eguin dira/ Bide laun zabalak/ Libre sartu deitezan/ Ekandu zitalak (E.M.A. . Anchinaric
|
ona
!?, A B 232).
|
|
|
Biztuko balitz ere/ orain Jaun Zuria/ Ezagutuko ez leuke/ Vizkaiko gentia (E.M.A. . Anchinaric
|
ona
!?, A B 228).
|
|
|
–vici modu barri bat/ aurrera jarraitu. // Alan izango dogu/ eriotza
|
ona
/ eta aren ondoren/ Ceruco ondasuna (GK 1832, XII).
|
|
|
Aldi berean, egileen arteko eragina eta testuartekotasuna aztertzea ere litzateke. Azkenik, guztiz premiazkoa genuke E. M. Azkueren olerkien edizio
|
on
bat izatea, Astigarraga. Bijuescaren lana erreferentziatzat harturik, baina ortografia berdinduta eta gaurkotuta.
|
|
|
OARRA: Bazkarira eldu nai dabenak, illa
|
onen
25 karrenerako adierazo begioe Yai Batzorde oneri. –Zuzenbidea:
|
|
|
Bidezkotzat jotzen du E. M. Azkueren entzutea berriztatzea eta gaztediari eredutzat jartzea. . Olerkari arauz,
|
ona
zan. Punterengua?
|
|
|
Punterengua? Eztiñogu olakorik, baña guztiz
|
ona
. Asko beragandik ikasi daikegu.
|
|
|
Adibideak oso gutxi dira poema aski luzeetan: egozan vicirik(. Moguel ta Characa?, A B 289); Cer eguan/(...) escatuten(. Apolo, ta Musak?, A B 292); zirianak/ Aberats(. Anchinarik
|
ona
!?, A B 232).
|
|
|
2 s. . Anchinaric
|
ona
!. I:
|
|
|
GK eta. Carlistenac? bertsoetako errima ohikoez gainera, beste honako hauek ere ageri dira. Apolo ta Musak?,. Euzcadia?,. Libertadian arguitasuna?,. Anchinaric
|
ona
!?,. Moguel ta Characa, poemetan:
|
|
2014
|
|
|
esan beharrik ez dago. Hazi
|
ona
behar dela, hori erran gabe doa; ez erein dudako hazirik.
|
|
|
Goiz etortzeko erran diot. Erran ohi da gauza
|
ona
, galdu arte, ez dela ezagutzen. // Hazi ona behar dela, hori, erran gabe doa; ez erein dudako hazirik.
|
|
|
Erran ohi da gauza ona, galdu arte, ez dela ezagutzen. // Hazi
|
ona
behar dela, hori, erran gabe doa; ez erein dudako hazirik. Erran nahi baita:
|
|
|
Antzeko harrera
|
ona
egin zaio egungo euskara estandarrean jatorriz Iparraldekoa den hots birformulatzaileari. Hegoaldeko egungo testuetan, bereziki erregistro zainduan, barra barra erabiltzen da hots, aurrean esan dena argiagotu nahi dela adierazteko; hau da, atal birformulatzailearen hitz iragarle gisa.
|
|
|
Batetik, irakaskuntzan eta industrian gai bakoitzari buruz adituak diren pertsonak kontratatu ditugu ariketak idazteko. Hau da, arlo bakoitzean, mundu osoko
|
onenak
laguntzen ari zaizkigu kapitulu bakoitzeko oinarrizko kontzeptuak aztertzen modu berriak bilatzeko, eta irakurleak material horri buruz jaso duen informazioa zenbat ulertu duen jakiteko. [EHU, Konputagailuen arkitektura, Hennessy, John L. et al. (EHU, 2009) Sarrera]
|
|
|
1980ko hamarraldian sekulako boom a izan zen matrikulazioetan; egin kontu garairik
|
onenetan
, hamarkada erdialdean, 5.000 ikasle geneuzkala Bilbon(...) Boom hura apur bat fiktizioa ere bazen: asko ziren hiruhileko baterako izena eman eta gero bueltatzen ez zirenak, edo moda hutsagatik apuntatu eta laster nekatzen zirenak?
|
|
|
Nafarroako hezkuntza sistemak ebaluazio emaitza
|
onak
jaso ditu nazioarteko PISA txostenean. 2009ko ekitaldian komunikazio konpetentzian NFK k 497 puntu lortu zituen, Espainiako batez besteko emaitzak baino aisa hobeak (Espainiaren batez besteko emaitza 481 puntukoa izan zen) (ISEI IVEI, 2010).
|
|
|
Orotara datuek erakusten dute ikasleen %49k gainditu zuela froga eta %51ekez. Ereduka eginik analisia, ikusten da ereduko ikasleen %39k gainditu zuela froga, eta ereduan ibiliriko ikasleen %67k ere eman zuela emaitza
|
on
hori. Beraz, erran daiteke ereduko %33k ez zuela froga, gainditu?, eta ereduko %61 ere gelditu zela nahi den mailatik beheitiago.
|
|
|
eredu publikoan bi heren gelditzen dira hasierako mailan euskaraz, eta laurden bat baino gehixeago gaztelanian (%27, 5). eredu publikoan eta itunduan, bietan ere emaitza
|
onak
ateratzen dira gaztelanian: eredu itunduaren emaitzetatik hurbil, eta B publikokoak baino garaiagoak.
|
|
|
Gainerako guzietan gaztelaniazko emaitzak askoz ere hobeak dira euskarazkoak baino. Hortaz, ondorio nagusi gisa, ikusirik ereduek gaztelaniaz ere emaitza
|
onak
ematen dituztela, erran liteke eredua dela emaitza orekatuenak ateratzen dituen jardunbidea bi hizkuntza ofizialei dagokienez.
|
|
|
Bestalde, mundu globalizatu honetan, nazioarteko harremanen ugaritzeak eta Informazio eta Komunikazio Teknologien zabalkunde gaitzak (batez ere Internetek) ekartzen dute ondorio gisa jendartea gero eta ohartuago eta kontzientziatuago dagoela ahal bezain komunikazio gaitasun
|
ona
lortu behar dela nazioartean erabiltzeko egokia den hizkuntza batean. Horrek errazten eta laguntzen du (batik bat) ingelesaren sarrera ikastetxeetan, hori baita nazioarteko lingua francaindartsuena; orain artean dagoeneko eskola curriculumetan ageri zen/ ziren atzerriko hizkuntzari/ hizkuntzei ezartzen zitzaizkion/ zitzaizkienhelburuakbaino zehatzagoak eta premia handiagokoak ezartzen zaizkio gaur egun atzerriko hizkuntzari (edo hizkuntzei).
|
|
2015
|
|
|
Ipar Euskal Herriaz dihardugunez, balio luke auzi honetan katixima aipatzea, errient errientsek eskolan ez bezala, denboraz apezek euskaraz eginarazten baitzuten katixima Elizan. Honela, euskara katiximan landu zitekeen, apezaren ahotik entzundakoa euskara
|
on
eta zuzena zatekeen, elizgizonek irakurtzeko zaletasuna, ahala eta premia ukan ohi dutenez.
|
|
|
Ahoskera eredu
|
ona
, heskuara huna, katiximan entzun dutela esan digute Arberoako Mehainen eta Amikuzeko Behauzen eta honek beste auzi batera garamatza: eskualde bateko ala besteko mintzoaren kalitatearenera.
|
|
|
Iduria da iritzia Amikuzen ere: oro har ezkorra da, euskara
|
ona
Lapurdiko Hazparnen egiten dela entzun ohi dugu. Amikuzeko Sarrikotako hiztun batek Garazin dakusa euskara ona ere, uste baitu ez dutela Amikuzen bezainbat erdal hitz baliatzen euskaraz mintzatzean.
|
|
|
oro har ezkorra da, euskara ona Lapurdiko Hazparnen egiten dela entzun ohi dugu. Amikuzeko Sarrikotako hiztun batek Garazin dakusa euskara
|
ona
ere, uste baitu ez dutela Amikuzen bezainbat erdal hitz baliatzen euskaraz mintzatzean.
|
|
|
Eta esker
|
ona
agertu nahi diot ni jardunaldi honetan parte hartzera gonbidatu nauelako, gonbit horrek esan nahi baitu bete betean sinesten duela antzerkiak baduela zer emana eta zer esana ahoskera kontuetan. Eta hori oso pozgarria da.
|
|
|
Oso adibide
|
ona
da konturatzeko buru erdaldun batek nola prozesatzen dituen hizkuntza arrotz batean idatzitako hitzak: banan banan eta berak ezagutzen duen doinuan txertatuta.
|
|
|
Carlos Sarrió, TrastornosItzultzailea: ...ETA DOSTOIEVSKIZNAGORE (Arbizu)(?) Bakit ze en nehi duzun nekin: pilulekin denez denez lelotu ta bela bela buketu.Beya ni e nau prest.Ez neiz hirugarren pixukoi bezela, ordubek eta ordubek emate ttu kafe makinai beira.Eztakit ze arraio ikusten dion urdanga zikin horrek, ta ez esan bortitza neizela, nola detteke ordubek eta ordubek ematia kafe makina putabeti beira.Ez esan ni neizela babu horrek be
|
onetik
atatzen dubenbakarra, zuk eztuzu entzuten bestiek ze esate dubien.Beya, karo, gio kikildu eten dia denak.Arrazoia dakazu, ez nuben kafe makina txikitu ber.Beya artabu horrek ne onetik atatzen nau! Ulertzen dezu. Babu horrek etsi en du, eztu be buba aguantatzen ta amore emate du.Ta hoi ezi a ein, hoi errenditzia delakoz.Ta, hola, gutxiyen espia zunien, itzuli ezinda gelditzen za, oskol bihurtuba, ...
|
|
|
Carlos Sarrió, TrastornosItzultzailea: ...ubek emate ttu kafe makinai beira.Eztakit ze arraio ikusten dion urdanga zikin horrek, ta ez esan bortitza neizela, nola detteke ordubek eta ordubek ematia kafe makina putabeti beira.Ez esan ni neizela babu horrek be onetik atatzen dubenbakarra, zuk eztuzu entzuten bestiek ze esate dubien.Beya, karo, gio kikildu eten dia denak.Arrazoia dakazu, ez nuben kafe makina txikitu ber.Beya artabu horrek ne
|
onetik
atatzen nau! Ulertzen dezu. Babu horrek etsi en du, eztu be buba aguantatzen ta amore emate du.Ta hoi ezi a ein, hoi errenditzia delakoz.Ta, hola, gutxiyen espia zunien, itzuli ezinda gelditzen za, oskol bihurtuba, oskol hustuba.
|
|
|
«Zuek agertokian, mikrofono edo kamera aurrean, jende aurrean testu bat irakurri/ interpretatu behar duzuenean, zer irizpide erabiltzen dituzue? »Eta erantzun bera jasotzen dut beti: «Sena, intuizioa! »Sena eta intuizioa oso lagun
|
onak
dira edozein arlotako profesionalarentzat, ez dago horretan batere dudarik; baina lan tresna batzuk eskainiz gero, askoz hobeto burutuko lukete beren lana; batez ere, sena galdurik dutenek edo haren aztarnarik sekula izan ez dutenek.
|
|
|
Ibilbidearen lehen pausoa da. Fase honetan oso garrantzitsua da testu
|
onekin
lan egitea, ikasleak aukera izan dezan, hitz eta mezu egokiak asmatzen ibili gabe, paperari ahotsa jartzeko, hitz ederrak barru barruan sentitu eta grabatzeko; haren lan bakarra testua musika bihurtzea da. Eta behin hizkuntzaren doinuaz (formaz) jabetuta, hasi gaitezke oratoriari dagozkion bestelako lanetan.
|
|
|
Lantzeko premia, berriz, latza. Baina zorte
|
onekoak
gu: ez dugu zertan ibili doinu berri bat asmatzen laborategiko lau pareten artean sartuta.
|
|
|
Konturatuta egongo zarete zeinen hiztun
|
onak
diren bertso eskoletan ibilitakoak. Bertsolaritza desagertzeko zorian egon zen garai batean, baina begira orain zer indartsu dabilen.
|
|
|
laburraren bukaeran dioenez: , al dabenak al daben euskera garbijenaz argitaratzen badoguz irakurgei ta ipuin
|
onak
, beteko dogu euskera maitia garbitzeko ta zabaltzeko daukagun egipidia?. Horra hor bete nahi lukeen helburua.
|
|
|
Horra hor bete nahi lukeen helburua. Halaber, xede moralizatzailea duen kontakizuna da,, irakurgei ta ipuin
|
onak
–horrek aurreratu legez.
|