|
2023
|
|
|
Uzuri, Xabier, Jon Kosme eta Pilarri,
|
nire
aldamenean egoteagatik beti
|
|
|
Dena den, argi utzi behar da 1985 urtean TAEH onetsi zela, nahiz eta 1989 urtera arte EAOean beren argitalpenarekin Estatuko antolamendu juridikoan sartu ez. Hitzarmen horretan ematen den toki autonomiaren ikuspegia,
|
nire
uste apalean eta LASAGABASTER HERRARTE irakaslearekin bat etorriz, ez da Espainiako doktrinan edota jurisprudentzian garatu dena. TAEHren toki autonomiaren definizioa 3 artikuluan ematen da eta eskubide bat bezala egituratzen da, gaitasun eragingarria eduki zukeena90 Inguruabar honetan ez dugu ahaztu behar EKn toki autonomia eta finantza nahikotasuna eskutik lotuta doazela, hau da, toki erakundeei beharrezkoak dituzten baliabideak bermatu behar zaizkiela, berezkoak dituzten intereseko gaiak jorratzeko aukera izateko.
|
|
|
|
Nire
tesi zuzendariarentzat, Alberto Atxabal Rada, denbora guztian nigan eta nire lanarengan fede izan duelako.
|
|
|
Nire tesi zuzendariarentzat, Alberto Atxabal Rada, denbora guztian
|
nigan
eta nire lanarengan fede izan duelako.
|
|
|
Nire tesi zuzendariarentzat, Alberto Atxabal Rada, denbora guztian nigan eta
|
nire
lanarengan fede izan duelako.
|
|
|
|
Nire
guraso, anaia eta arrebarentzat, bide luze honetan zehar, eman didaten laguntzagatik.
|
|
|
Eta bereziki,
|
nire
emaztearentzat, eta bi semeentzat, Jon eta Gari, une zailetan behar nuen bultzada eta indarra eman didatelako.
|
|
|
Ez dut uste hori horrela denik, azken finean toki erakundeek ez daukate lege lerruneko legerik egiteko aukera eta hori bere autonomian muga bat da. Autore horiek egiten duten interpretazioa,
|
nire
iritziz, toki autonomia bera deszentralizazio administratiboko baten izaeran datza, autonomia politikoa albo batera utziz.
|
|
|
1823ko instrukzioa, 1845eko Udal Legea eta 1870eko Udal Legea.
|
Nire
iritziz, XIX. mendeko arauketan ezaugarri amankomun bat ikusi daiteke: tokiko araubidea zehaztea oso zaila zenez, udal arau ezberdinak momentuko konstituzio ezberdinak onetsi aurretik idatzi eta onesten zirela.
|
|
|
Autore horrek zaintzari dagokionean EKa baino lehenago 1975eko TALak ezartzen zituen kontrol jarduera guztiak hartu zituen eta horiek toki autonomiarekin alderatu zituen.
|
Nik
ere abiapuntu hori hartuko dut. EKaren toki autonomiaren aldarrikapena egin aurretik Estatuak kontrol osoa zuen toki erakundeen jardueraren gainean.
|
|
|
Hori da hain zuzen ere 9 artikuluaren lana.
|
Nire
iritziz garrantzi handia hartzen du TAEHren 4.3 artikuluak. Horren arabera:
|
|
|
Antzeko moduan, Covilla Martinez jaunak adierazten duenez, kontrola da Administrazio publiko batek beste Administrazio publiko bat gauzatutako jardueraren gainean egiten duen balorazioa. Definizio honetan,
|
nire
ustez, kontrolak berez dakarren zuzenketa ez da aipatu, baina adierazgarria da ere kontrolaren subjektua eta objektua behar bezala adierazten dituelako.
|
|
|
Ez da egokia,
|
nire
ustez, sailkapen hori eta TAOLak berak egiten duen sailkapena egokiagoa ikusten dut. BALLESTEROS FERNANDEZen sailkapen horretan AFAren 215 artikuluak aipatzen duen eskumenen esparrua eta TAOLaren 66 artikuluak guztiz bateragarri egiten dira eta aurkaratze arrazoi bakarra dela uler daiteke.
|
|
|
Esangura horretan, adierazgarriak iruditzen zaizkit LARRAzABAL BASAÑEzen hitzak: "
|
Nik
ikusten dudan bezala, tradizioak eta ohiturak (eta apaltasun osoz, niri iruditzen zait gauzen logikak eta lurralde historikoek arlo horretan egiten duten lan onak ere) adierazten dutela zentzuzkoena Lurralde Historikoak direla toki erakundeen gaineko finantza zaintza betetzen dutenak, haiek baitira, halaber, gure antolaketa sisteman laguntza finantzarioa ematera deitzen direnak, baina hori bai, g... Toki erakundeak lagundu behar dituzten erakundeek, toki erakundeetatik hurbilen daudenak, Foru Aldundiak, izan dira finantza zaintza gauzatu dutenak.
|
|
|
Esangura horretan, adierazgarriak iruditzen zaizkit LARRAzABAL BASAÑEzen hitzak: " Nik ikusten dudan bezala, tradizioak eta ohiturak (eta apaltasun osoz,
|
niri
iruditzen zait gauzen logikak eta lurralde historikoek arlo horretan egiten duten lan onak ere) adierazten dutela zentzuzkoena Lurralde Historikoak direla toki erakundeen gaineko finantza zaintza betetzen dutenak, haiek baitira, halaber, gure antolaketa sisteman laguntza finantzarioa ematera deitzen direnak, baina hori bai, gauzak behar bezala egiten badira" 615 Horixe izan da errealitatea. Toki erakundeak lagundu behar dituzten erakundeek, toki erakundeetatik hurbilen daudenak, Foru Aldundiak, izan dira finantza zaintza gauzatu dutenak.
|
|
|
Aurrekontu egonkortasunaren eta finantza jasangarritasunaren printzipioak ekarritako politika publikoek toki erakundeen aurrekontu jardueran eragina dute. Hori guztia eskuan harturik,
|
nire
iritziz, Estatuak zeharka aitortzen du toki erakundeen aurrekontu jardueraren gaineko eskumena forutasunaren erakunde bermearen funtsezko nukleoaren barruan dagoela. AEFJLOren ondorioz eratorritako beste arau eta ebazpen garrantzitsuek bide berdina jorratu dute (horren adibide esanguratsuak dira TAAJL eta HAP/ 2105/ 2012 Agindua, urriaren 1ekoa, Aurrekontu Egonkortasunari eta Finantza Iraunkortasunari buruzko apirilaren 27ko 2/ 2012 Lege Organikoan informazioa emateko aurreikusitako betebeharrak garatzen dituena).
|
|
|
Finantza zaintza tributu jardueran aitortzea ez badu zalantzarik, ez da ondo ulertzen,
|
nire
ikuspuntutik, zergatik finantza zaintza ez da aurrekontu jardueran erreztasun berdinarekin ulertzen. Egia esan, toki erakundeen finantza jarduerak bi horiek barneratzen ditu:
|
|
|
Behin betiko konponbidearen bila, bat egiten dut LARRAZABAL BASAÑEZek proposatzen duen konponbidearekin eta egokiena izango litzateke Ekonomia Itunean bertan alde tributarioak arautzeaz gain beren beregi finantza jarduera osoan eragina duela aitortzea622 (nahiz eta inplizituki,
|
nire
iritziz, 48 artikuluko finantza printzipioen esparruan aitorturik egon), eta, logikoa denez, finantza zaintza finantza jarduera guztira beren beregi zabaltzea.
|
|
|
|
Nire
iritziz, foru arauek udalen aurrekontu jardueraren gaineko kontrolaren erantzukizuna lurralde historikoen gainean ezartzen dute. Azken finean, Foru Aldundiek kontrolatzaileaz gain laguntzaileak ere badira eta aurrekontu espedienteak zuzentzeko aukera eman dezakete.
|
|
|
Argi dago legean zehar informazioa emate gehiago aipatzen direla: likidazioa egitean, aurrekontu aldaketak egitean, zorpetze eragiketa gauzatzean, etab egia esan,
|
nire
iritziz, 27 artikuluaren mamia laugarren paragrafoan agertzen da: Lege organikoak informazioa emateko zehaztasunak, prozedurak eta epeak Ministerioaren agindu batean jasotzeko ahalmena ematen dio Estatuari.
|
|
|
Legezkotasun kontrolik egin daiteke honen inguruan?
|
Nire
ustez, egin daitekeen gauza bakarra datu estatistikoak ateratzea da, aipatutako autoreak egiten dituen proposamenak gauzatzeko.
|
|
|
Bestalde, nahitaezko bat egiteak daude, eta horien barruan, ordenatuak eta aldi baterako prozesu bat dutenak, aldez aurretik zerbitzuak emateko lurralde eremu batzuk ezarriz traumatikoak izan ez daitezen. Horiek proposatzen dira azterlan honetan,
|
nire
ustez hori baita gaiari heltzeko modurik" arrazionalena", benetan toki administrazio" jasangarria" izan ahal izateko" 547.
|
|
|
Horrez gain, 45.1 artikuluak lurralde historikoei toki erakundeei dagozkien bestelako tributuak mantendu, ezarri eta eguneratzeko aukera zabaltzen zuen. ENdemaño Arosteguik 45.2 artikuluko finantza zaintza bakarrik azkenengo hauen inguruan diharduela adierazten du561 eta
|
nire
ustez ez da horrela eta Ekonomia Itunak aipatzen dituen toki tributu guztien gainekoa dela uste dut.
|
|
|
EAEn toki erakundeen finantza zaintzako ahalmenak egikaritzeko organo eskudunaren gaineko eztabaida handia izan da eta gaur egunera arte jarraitzen du. Epigrafe honetan ikuspegi ezberdinak ikertuko dira, ikuspuntu zehatzak ikusi ostean
|
nire
ikuspegia ere adieraziko dut, baina ez dut emaitza zehatzik emango. Lan honen helburua ez da finantza zaintzaren organo eskudunaren gaineko eztabaida argitzea, finantza zaintzaren esparru materiala aztertzea baizik.
|
|
|
Ildo horretatik, autoreak adierazten duen bezala eta bere ikuspuntuarekin bat eginez, badirudi batzuetan titulartasunaren inguruko eztabaidan erakunde maila ezberdinen botere borroka dela eta eskumenen esparruan herritarrentzako onuragarriena dena alde batera uzten dela. Baina,
|
niri
iritziz, horixe izan behar da, hain zuzen ere, ikuspuntua: herritarrarentzat onura, toki administrazioa herritarrarentzat zerbitzurik onenak edo onuragarrienak emateko baitago.
|
|
|
LHLak argi uzten du hasieratik EAEko erakunde amankomunek lurralde historikoen gainetik daudela eta
|
nire
ustez horren adierazgarri da legearen 6.1 artikulua: " 1 Autonomia erkidegoko erakunde erkideen eskumenekoa da Autonomia Estatutuaren arabera autonomia erkidegoari dagozkion eta Estatutu horretan, lege honetan edo ondorengoetan lurralde historikoetako foru organoei aitortzen edo esleitzen ez zaizkien gai guztiak arautzea eta betearaztea.
|
|
|
...turri nagusi hauekin batera beste batzuk ere adierazi behar dira: Lurralde historikoei EAEk transferentziaren edo delegazioaren bitartez emandako eskumenen arauketa jasotzen duten Legebiltzarreko Legeak. Lurralde historikoei zuzenean Estatuaren oinarrizko legeek ematen dizkieten eskumenak. Eusko Jaurlaritzaren eskumeneko zerbitzuak emateko Foru Aldundien esku uzten dituzten Dekretuek. Eta azkenik,
|
nire
ustez aipagarria da ere Euskadiko Toki Erakundeei buruzko apirilaren 7ko 2/ 2016 Legeak zehazten dituen foru organoen ahalak.
|
|
|
" ETELen Zioen Azalpena lehen aldiz irakurrita, agerian geratzen da terminologia aurreratu bat erabiltzen dela toki araubideari dagokionez. Toki erakundeak izendatzeko tokiko gobernuen nomenklatura erabiltzen da, eta hori ez da aitzindaria Espainiako ordenamendu juridikoan, baina ezta kasualitatea ere, eta,
|
nire
ustez, Autonomia Printzipioari errespetua eta edukia ematen laguntzen du, bere dimentsio politikoenean" 257 Esan dugu EAEko lurralde historikoen toki erakundeek izaera berezia dutela eta horren aitorpena toki autonomian argi ikusten da. Lan honetan toki autonomiaren printzipioaren inguruan luze hitz egin dut eta hori erakunde berme bezala nola garatu den.
|
|
|
Lan honetan toki autonomiaren printzipioaren inguruan luze hitz egin dut eta hori erakunde berme bezala nola garatu den.
|
Nire
ustez EAEko toki erakundeetako autonomia printzipioa urrunago eraman nahi du ikuspegi moderno bat emanez. Parejo Alfonsok honen inguruan hauxe esaten du:
|
|
|
Gainera, ATELA URIARTEk adierazten duen bezala EAEko toki autonomiak ikuspegi zabala dauka: " Legeak ez du toki autonomiaren kontzeptua definitzen, zeren eta,
|
nire
ustez, euskal legegileak hari buruz duen ikuspegia Estatuko oinarrizko legegileak printzipio autonomikoari buruz duenaren antzekoa baita, eta, beraz, oinarri dogmatiko ukaezintzat jotzen du, garatzen den arau esparruaren barruan, baina eduki zehatz eta zabala ematen dio, TAEHen printzipioekin bat etorriz" 259.
|
|
|
|
Nire
ustez, ETELn ez da alde batera uzten udalen finantza jardueraren autonomia eta Estatuan ezarritako finantza nahikotasunaren kontzeptua gainditzen da. Parejo Alfonsok EAEko toki autonomiaren bi aldeen inguruan hitz egiten du262:
|
|
|
Toki autonomia modu horretara ulertzen da eta TAEHk 3 artikuluan zehaztutakoarekin lotu egiten da.
|
Nire
ustetan erantzukizun printzipio horrek toki erakundearen izaera indartu egiten du. Tokiko gobernua lurralde erakundearen botere bat bezala ulertzea, nortasun propioa duen lurralde erakunde bezala. Udalaren autonomia bere osotasunean aitortua duen erakunde bezala ulertu behar da. EAEko toki erakundeetako udal mailak izaera ezberdina duten eskumen eta botereak aitorturik izango ditu eta berezkoak d...
|
|
|
Sainz MoRENOri eta Gonzalez Perezi jarraituz,
|
nire
iritziz bi xedapen gehigarri horien muina" ekonomiaeta finantza araubide" esamoldean dago. Argi dago esamolde horren barruan toki erakundeen finantza jarduera osoa sartzen dela, hau da, diru sarrerei dagokiena eta gastuei dagokiena272 Are gehiago, xedapenek eurek Ekonomia Itunean oinarritzen dira eta Ekonomia Itunaren 3 xedapen gehigarriak 1906ko abenduaren 13ko Errege Dekretuari erreferentzia egiten dio273, EKren 149.1.18 artikuluak xedatutakoari kalterik egin gabe.
|
|
|
Kontrola erakunde publiko batek gauzatzen duen ikuskaritzarekin eta konprobazioarekin identifika daiteke, baina baita erakunde publiko batek beste erakunde publiko bat ordenamendu juridikoari egokitzen zaion ala ez adierazteko tresna bezala.
|
Nire
iritziz, bi esangura horiek kontuan hartu behar dira zaintza zer den zehazteko; baina ezberdintasun horiek zaintza funtzioak koordinazio teknikak edo kontrol teknikak erabiltzen dituen markatuko dute. Argi dago, beraz, zaintzaren inguruan hitz egiten dugunean, lurralde antolamendu jakin baten Administrazioaren mailakatzearen ondorioz sortzen diren Administrazioen arteko harremanetan kokatu behar dugula423 Horrekin batera, zaintza definitzean, bi konstituzio printzipioen arteko gatazka sortzen da:
|
|
|
Hor dago Arias ABELLANek egiten duen konparaketarekin ezberdintasuna. Autorearen iritziz, TOLTBren informazioa ematea TAOLren 56 artikuluaren ildotik doa, baina ezberdintasuna
|
nire
iritziz handia da. TAOLren informazioa emateak udalen organo erabakitzaileek hartutako ebazpenen kopia bat edo ebazpenen laburpen batean dauka ardatza, hau da, toki erakundeak Estatuari edo autonomia erkidegoari ebazpenaren kopia bat edota ebazpenen laburpen bat bidaltzeko aukera izango du.
|