|
2022
|
|
|
Egiari zor, iru ditzen zaidanaz, tokiko berri emailegoa baino, kronikari lana du gehien bat bete, molde jarraikian. Panpeia eta Allanderi
|
zoakien
Zuberoako berrien zabaltzea, baina horien partetik iturria doi bat agortua bezala zegon garaian, Jean Louis ek hartu zuen luma, Igarailea izenpetuz bidaltzen zituen berriak, ahal zuen guziez, ezin zuelarik irakurlea abisatzen zuela: " Xiberoko berririk ez düt bildü ez igorri ahal ükan aste hontan, Eüskal Herria utzi behar ükan baitut egün zonbaitez"().
|
|
|
Erran niolarik, orduan, menturaz beste zuberotar berriketari batzuk Panpeia behar luketela lauzkatu, Allandek erran zidan haren ustez zoritxarrez zuberotar guti zela zubereraz behar den bezala idazten zakienik. Horretan gelditu zen gu bien arteko orduko solasa, Herriari
|
doakionez
.
|
|
|
2.623 harpidedunetatik 1.340 Lapurdin aurkitzen dira, 1.165 Nafarroa Beherean eta 118 Zuberoan. Harpidedunen mugimendua haatik apalduz
|
joanen
da. Herri zenbaitetako zenbakiak bilduak izan ditugu, Zuberoatik adibidez:
|
|
|
Dena den, zuberotar andana bat telefonoz juntaturik eta dozena bat lagun bilkura batentzat ados agerturik, hitzordu bat finkatu genuen larunbat goiz batez, Gotainen uste dut (ez dut nehun aurkitu bilkura entsegu horren arrastorik paperetan, ondorioz zalantzak baditut urteaz eta lekuaz). Paxkalin eta biak harat
|
joan
ginen, hitzartutako tenoreko, baina nehor ez zizaigun agertu, bat salbu, beranduago, errateko ez zela harritzen gisa horretako urratsa biharamunik gabe egotea. Eta etxera itzuli ginen, besterik gabe, ulerturik iniziatibak han beretik behar zuela etorri eta ez gugandik.
|
|
|
Abiatu aitzin jada, patruilako batek ez zuen bertara upatu nahi, beldurtuta. Eta hegan
|
gindoazelarik
, guk baino beldur handiagoa zuten berek! Izugarriko burrunba egiten baitzuen traste hark!
|
|
|
Ezin du esplikatu, erabakia erabat politikoa izan delako! Baina injustizia ho rretaz jendea ohartzen ari da, eta Frantzia bere buruaren kontra
|
doa
. Bidegabekeria horretaz abertzaleak baliatu behar dira.
|
|
|
Euskararekiko lotsarik ez baina, hala ere, peko errekarat
|
goaz
|
|
|
Euskararen beherakada itzelaren kontutik, Ipar Eus kal Herriko beste bi herrialdeei alderatuta, ez dugu berezitasunik... Peko errekarat
|
goaz
guztiak.
|
|
|
|
Joan
den urriaren 19ko saio nagusian, Zuberoako 35 udalerri batzen dituen Xiberoa Herri Elkarteak erabaki guztiz garrantzitsu eta esangurantsu bat hartu zuen. Bileran parte hartzen zuten zinegotziek aho batez onartu zu ten Atharratzeko kantonamenduko ikastolaren egoitza berria eraikiaraztea.
|
|
|
Onartutako eta sustatutako ikastola horrek euskararen erabilera esparrua zabalduko duelako esperantzaz hazi behar gara, zeren eta, gure hizkuntzaren egoera etengabe larriagotuz
|
baitoa
Ipar Euskal Herri osoan oro har, eta Zuberoan bereziki. Eta horra hor, hain zuzen ere, paradoxa:
|
|
|
Eta horra hor, hain zuzen ere, paradoxa: euskararen onarpena gero eta gorago
|
joaten
ari den unean bertan, euskararen erabilpena gero eta beherago doala. Ikastolan dauden haurrez kanpo, ia ume eta gaztetxo bakar bat ere ez da euskaraz mintzatzen gaur egun Zuberoan.
|
|
|
Eta horra hor, hain zuzen ere, paradoxa: euskararen onarpena gero eta gorago joaten ari den unean bertan, euskararen erabilpena gero eta beherago
|
doala
. Ikastolan dauden haurrez kanpo, ia ume eta gaztetxo bakar bat ere ez da euskaraz mintzatzen gaur egun Zuberoan.
|
|
|
Egia esatearren, 2004an, Maule erdaldunduan eman zen Antso Handia pas to ral a
|
joan
den urtean Basabürüko herri hauek eskaini digutena baino nabarmen eus kal dunagoa zen. Nahiz eta erdaldun asko egon, hasierahasieratik giroa euskararen al dekoa izan zen.
|
|
|
Alta bada, ez dirudi horretara
|
goazenik
hurrengo urteetan. Pastorala egiteko as morik luketen herri eta herri multzorik ez bide da eskaz.
|
|
|
Jakin en zenbaki berezi honetarako urtero egin ohi dudan aipamentxo honetan, aldi bakoitz edo, adierazi izan dut euskararen aldeko" giro on" horrek, dohakabez, argiune baino itzalalde gehiago dauzkala. Beste behin ere hotz eta motz esatearren, euskararen aldeko giro hori nabaritu daitekeenetik, gure hizkuntzaren eguneroko erabilera neurria beti eta gutxiagotuz
|
joan
da. Badirudi —eta hau ere uste dut jada adierazi dudala— euskararen egoera nolabait" hobea" zela haren alde gogor borrokatu behar zen garai haietan.
|
|
|
Ate joka ari zaigun 2014 urte honetan, bi pastoral paratuko eta ikustera emango dira Zuberoan. Alabaina,
|
joan
zaigun 2013 honetan ere hala gertatu da, Sohüta herriak oholtzaratu duen René Cassin trajeriaz gain, Mixel Etxekopar irabarnetarrak idatzitako Ederlezi pastorala ere ikusgai egon baita. Baten batek pentsatuko du, beharbada, Ederlezi ez zela" egiazko" pastoral bat, udan aspal didanik eman ohi diren ikusgarri jendetsu horietarik bat ez baita izan eta, aktore kopuru gutxikoa izateaz gain, bi ordu baino laburragoa baitzen.
|
|
|
Baina ez naiz batere purista; ez diet latinetik eratorritako hitz guziei uko egiten. Zuberera gure berezitasun esparrua da; haren alde egin behar dugu, beste euskaldunen kontra
|
joan gabe
. Batuak, ez barka, Komunikaziozko Euskara deitzen diot, badu huts bat:
|
|
|
Pettarreko lau herrietako biztanleek" Abdelkader" pastorala es kaini behar zuten uztailaren 26an, igandearekin, baina ko ro nabirusaren izurriak 2021 urtera arte gibelarazi du kultur ekital dia. Gara egunkariak pastoralaz, euskarak Xiberoan bizi duen egoeraz eta
|
joan
den mendeko Xiberoaz Allande Socarros kaze tari, itzultzaile eta hautetsi abertzale ohiarekin solastatu da.
|
|
|
Errealitate horretaz ohartzen gara, edozein herritara
|
joanik
, euskara guti entzunen duzu, eta belaunaldi gazteetan oraindik gutiago. Egia da ere, ikastoletan, hezkuntza elebidunean, badela ikasle kopuru bat, urtetik urtera handitzen dena gainera, baina horrek ez dio galerari aurre egiteko nahikoa ematen.
|
|
|
Lehenik, German Rodríguezen heriotza hura! Sasoi hartan argazkilari nahi nuen saiatu, eta
|
joan
nintzen Hegoalderat argazki batzuen hartzera, Iruñeko sanferminetara, istilu egun haietan. Sekulako
|
|
|
Ez gara frantses sistematik atereak. Euskaldun izatearen harro direnak ere, beren iritzian euskara biziarazi eta indartu nahi dutenak ere, une batean, ez dira urrunago
|
joaten
, frantses sistemaren barruan geratzen dira. Eta frantses sistemaren barruan, goiz edo berant, euskara desagerraraziko da".
|
|
|
2021eko abentü hatsarrean, Allande Socarrosen heriotzeak izoztü züan Eüskal Herri osoa! Bat batetan, nehor ere debeiarazi gabe, maite zütüanak eta lür hontako lankei güziak saihets ützirik, etxebartar adiskidea Bostmendietan gora, hantxen harat orozbakoz
|
joan
zaigüla...
|
|
|
Erran gabe
|
doa
zerrendatto hau ez dela aperentziarik ere osoa. Holako ibilbidea begistatürik, edonork aisa entelegatüko dü ez dela halako üngürüko jakintsün bat egünetik biharamüneala aisa ordezkatzen ahal.
|
|
|
Han egin nituen kazetaritzako lehen urratsak. Allande Socarros ez nuen berehala ezagutu, papereko zuzendaria noizbehinka baizik ez baitzen
|
joaten
Baionara bisitan, eta –eskuz– idazten zituen artikuluak fax ez igortzen baitzituen.
|
|
|
Beste elkarrizketa luze bat ere egitekoa nintzen harekin, oraindik kontatu gabeko istorio batzuei buruz. Eta kontatu gabe
|
joan
da...
|
|
|
Denen artean, zuzendari gisa, Allande hautatu ginuen. Garai hartan, astero, autobusez, Maule Baionako
|
joan
jina egiten zuen.
|
|
|
Berak zion bezala, lehen urrats batean, Mixel Labeguerie rengana hurbildu zen" Euskarak elgartu gintuen". Eta ondoren Bayrourenganat
|
joan
zen, Xan Coscarat. " Guk ez diogu gure historia inori zor, guhaurek egin dugulako" han bide labur bat zentristekin egiten zuela.
|
|
|
Allande Socarros euskaltzain urgazlea
|
joan
zaigu, hirurogeita lau urteak zituela. Abenduaren bederatzi arratsaldean, osteguna, ohean hilotz aurkitu du bere lagun batek.
|
|
|
Frantsesez deitu nezake" militant multicartes" eta" multipermanent gratuit". Euskaraz halere erran dezaket Euskal Herriaren eta euskararen zerbitzuko jarri zela apez bat Elizaren zerbitzura
|
joaten
den bezala, eginbide horri emanez osoki, eta nahiz ez zen kristau fededuna, santu laikoa bezalako norbait izan dela. Berak ez zuen holako kanonizazio laiko ez eta laudoriorik onartuko, baina maluruski ezin dit erantzun.
|
|
|
Ez zuen jaun baten itxurarik, ezta nahi ere. Bere buruari kasu eskasa egiten zion, ez dakit noiz debru lo egiten zuen, eta ni beldur bere lan erraldoiak leherturik
|
joan
zaigula.
|
|
|
Denak ezin erranez bukatzera
|
noa
. Gorago aipatu dut Allande Socarros ez zela kristau fededuna.
|
|
|
Ondoko hitzetan, Argia astekariaren berriketariari egin zeion algarrizketaren zati zonbaiten bidez ohartüren gira bere ibilbide politikoaren aipatzeko ez zela hitzez zühür bena barneko sentimentüen agertzeko püntüan, atea hesten züan eta giltzatzen.
|
Zoazte
züen bidetik, heben ez da deüs ikustekorik!
|
|
|
Hola nola, lagün baten etxean, Euskal Kultur astearen antolatzen ari ginelarik, berrogei lagünetarik batek, ahapeka erran zeigün: " So egizüe leihoaren gibelean norbait kukuxka ari zaigü!" Erran gabe
|
doa
segidan denak leiho hari so egin geneiola, jüsto ikusteko begitarte bat bertan desagertü zena. Bena segunda zonbaiten bürüan izigarriko flash argi batek denak txütiarazi güntüan eta zoin lehentaka kanporat elkarazi.
|
|
|
Abertzaletasuna laster heldu zitzaidan. Hegoaldean, 1978an, Irunen German Rodriguezen hilketa izan zelarik, argazki erre portaje bat egitera
|
joan
nintzen Hegoaldera eta ezagutzen ez nuen errealitate pol itikoarekin egin nuen topo. Hegoaldeko egoera politikoa ezagutzeak egin ninduen abertzale.
|
|
|
Nor nahik beno hobeki ezagützen zütüan; ez haietaz zerbait irakurri edo pantailetan ikusi züalakoz bena bai kurritü zütüalakoz, artzaineki harremanetan sartü, kartieleko jenteeki mintzatü. IGN mapa eskü batean, makila bestean, zaküa bizkarrean eta argazki tresna soinean
|
zoan
gure bortükaria. Ororen bürü hola deitzen zen hainbeste urtez parte hartü züan Bortükariak alkartean.
|
|
|
Haatik, xiberotarrari, arau berrieki, izkiribüa baitezpada etxeki nahi zeion. Hola nola lan sail berri hontan, honenbeste pastorala libürü xüxentü zütüan eta ber ildotik
|
doan
Jean Louis Davant euskaltzaina Xiberoko hixtoriaren lantzeko behartü züan. Biek eta Christophe de Prada argazkilariak egin argazkiek apaintürik Züberoa Herria libürüa idatzi züen.
|
|
|
ogi txoina erdi bat eta bizpahiru banana. Erran gabe
|
doa
, gaixki hazte horrek osagarriari kalte egin zeiola. Bena nork entzün dü Allande kurrinkaz, nork borogatü dütü bere hasperenak?
|
|
|
Hebentik Hego Eüskal Herritikharat Xiberualatjoaiten zirenentako beti agertzen zen Xiberoko mintzajeaz, pertsonetaz, leküetaz informazionea emaiten. Agitü izan zeitan Ane emazteareki hebentik Altzairat
|
joaitea
, JeanMixel Bedaxagar, Ttitika Rekalt eta Juan Mari Beltranen ekitaldialat. Txaranbela soinütresnaren eta kantatzeko manera zaharreko edo atonala denaz egin züen emanaldian, aldameneko jarleküan bi hegoaltiar ziren, espeleologoak.
|
|
|
Hamalau aldiz izanik niz. Üsü
|
joaiten
zeigün Allande. Zonbaitetan, egitarauaren barnean mintzaldiaren emaitera, bestetan elkaldi baten egiteko ikasleeki norabait, bortüalat ikusbidez.
|
|
|
Maskaraderat
|
joaiten
ginenean Bilbotik, goizanko 5etan jeiki eta 6etan bat egin Iniaki Martiartureki. Gero Urruñan 8 orenetan Joseba Aurkenerena bildü eta Xiberoalat 9ak altexean heltü.
|
|
|
Sü Aziakoek Aita Junes Casnave Harigile zenari omenaldia Santa Grazin egin zeioenean 2019ko ürrietan, Andres Urrutiareki Bilbotik Santa Grazirat
|
joan
ginen, Baionan Txomin Peillen bildü ondoan. Elizarat sartü ginen mezan zirelarik.
|
|
|
Hasieran, aspaldiko urteetako pastoralen agerraldietako giroarekin alde ratu ta, ez zen aldaketarik sumatzen. Alta,
|
joan
den igandean, Ürrüstoiko errebote plazan antzeztu zen Abdelkader trajeriaren (pastoralaren izen zaharra) ikusle ko purua mila lagunetara mugatua zen, COVID gaitzarengatik hartutako osasun segurantza neurriei jarraitu beharrez. Mila ikusliar, eta seguraz ere apur bat gehiago, jende andana eskailera mailetan eserita baitzen; asko zirela ez da du darik, eta giroaren araberakoa izango zela pentsa daiteke.
|
|
|
Anartean, XiberoKazt emanaldiak hebentik laster entzüngei dirateke www. suazia.com internet günean, bai eta beste entzün egarzola zonbaitetan ere, Ausha izeneko plazaratze plataformari esker. Ordüan, oraidanik nahiantak oro
|
joan
gitean XiberoKazti behatzera ondoko lotüra honekila zabaltzez: https://podcast. ausha.co/ xiberokazt/ iturriagaren elestaldiak
|
|
|
Azkenean, Louis Napoléoen Bo naparte presidentak –geroxeago Napoléon III.a inperadorea eginen zenak– librarazi züan 1852ko ürrietan. Ondotik, Abdelkader Frantziatik
|
joan
zen, lehenik Türkialat eta gero Damaskora (oraiko Siria), non ere azken hatsa eman züan.
|
|
|
" Euskararen beherakada itzelaren kontutik, Ipar Euskal Herriko beste bi herrialdeei alderatuta, ez dugu be rezitasunik... Peko errekarat
|
goaz
guztiak". Halere, joera horri buru egiteko lan ildoak aipatzen zituen.
|
|
|
2005eko Euskal Kultura sailean deitzen zuen euskararen" paradoxa" azaltzen zuen, besteak beste. Hau da, euskararen onarpena gero eta handiago da Ipar Euskal Herrian, erabilpena gero eta beherago
|
doalarik
.
|
|
|
" Iraultza eta bizi!", behar du". Ipar Euskal Herrian garatzen den elebitasuna sal atzen du, diglosia zela erranez eskubide eta baliabideak berdin berdinak ez baitira, tolerantziaren izenean euskararen erabilera ahulduz
|
doalarik
. " Ez baldin bada Euskal Herri euskalduna, beste izen bat eman diezaiogun".
|
|
|
Eta hori nagusiki musu truk, lo guti egiten. Azkenean Jean Louisek susmatzen du bere lan erraldoiarengatik leherturik
|
joan
dela," betiereko bortu gora". Allande, gizon arraileriant, imintzio egile trebea, istorio barregarri kontatzailea zela ere oroitarazten digu Jean Louisek.
|
|
|
Eguraldia oso egokia zelarik, 2500 ikusle elkarretaratu ziren
|
joan
zen larunbatean Santa Grazin ‘Santa Kruz’ pastoralaren bigarren emanaldian. Amaieran egin, ohi den dantza erosteak marka guztiak hautsi zituen, 7.000 lib e ra es kaini bait zituen garaile irten zen Atarratzeko herriak.
|
|
|
Aroak ez du bigarren aldi batez eragotzi ‘Santa Kruz’ pastoralaren agerraldia. Izan ere, euriagatik atzeratu bazuten
|
joan
zen abuztuaren 9an agertzekoa zen bigarren emanaldia, Andere Dena Maria egunak zorionak ekarri dizkio joan den larunbatean. Aroa oso egokia zegoen, hodeien artean ezkutaka bait zebilen eguzkia eta haize fresko batek berotasun oso egoki bat atxiki bait zuen hiru ordu t’erditan zehar.
|
|
|
Aroak ez du bigarren aldi batez eragotzi ‘Santa Kruz’ pastoralaren agerraldia. Izan ere, euriagatik atzeratu bazuten joan zen abuztuaren 9an agertzekoa zen bigarren emanaldia, Andere Dena Maria egunak zorionak ekarri dizkio
|
joan
den larunbatean. Aroa oso egokia zegoen, hodeien artean ezkutaka bait zebilen eguzkia eta haize fresko batek berotasun oso egoki bat atxiki bait zuen hiru ordu t’erditan zehar.
|
|
|
Aterbeak egonik ere hauetara
|
joateko
herabe izaten direnei pentsatuta, Gizar te Arazoetarako Ministerioak finkatu dituen neurrien artean, kanpoan bizi direnekin zuzenki harremanetan jartzea ere badago. Alabaina, Simone Veilen zerbitzuek azpimarratu zutenez," ez zaio jendeari nahitaez aterbeetara joateko agindurik eginen, aholkua emanen baizik".
|
|
|
Aterbeak egonik ere hauetara joateko herabe izaten direnei pentsatuta, Gizar te Arazoetarako Ministerioak finkatu dituen neurrien artean, kanpoan bizi direnekin zuzenki harremanetan jartzea ere badago. Alabaina, Simone Veilen zerbitzuek azpimarratu zutenez," ez zaio jendeari nahitaez aterbeetara
|
joateko
agindurik eginen, aholkua emanen baizik". Iragan neguan, kalean bizi ziren sei
|
|
|
Kamioiarekin talka egiteaz gain, autobusa autobidearen bestalderat
|
joan
zen eta alor batean gelditu. Haur gehienak autobusetik irten baldin baziren ere, larri zauritutakoen kasuan tresneria berezia erabili behar izan zuten erreskate egil eek.
|
|
|
Gure Euskal He rrian, euskal kulturaren hitzordu garrantzitsu baten karietara menderatu gai tuztenen hizkuntza erabiltzea. Norat
|
joango
gara horrela jarraituta. Gure herriaren sendotzerat bederen ez.
|
|
|
Orain dela bi mende Euskal Herrian kokatua zen mendi zorrotz eta gotor hau Biarnon da gaur egun. Euskal herritarrok
|
joan
gaitezen gailur zail honi agur eta ohore egiterat.
|
|
|
Kazetari ofizioaren lanak izan ezik, lan erraldoi horren ezaugarri nagusietarik bat zen musu truk egiten zuela Allandek. Jean Louis Davantek bere lekuko tasunean saindu laikotzat ematen du, Allande fededun ez zelarik, erranez Eus kal Herriaren eta euskararen zerbitzuko jarri zela osoki apez bat Elizaren zerbitzura
|
joaten
den bezala. Hemen argitaratzen ez dugun elkarrizketa batean Allande berak hori erran zuen 2007an:
|
|
|
Allanderen lehen lanbidea argazkilaritza izan zen, baina laster horretaz gain kazetaritzara
|
joan
zen. Lehen urratsak Zeruko Argian egin zituen eta Iparraldeko aldizkari politikoetan, euskaraz bere burua alfabetatuz, Mende Berri kultu ra el kartearen Gernika hilabetekarian, Abil aldizkarian (Zuberoan) eta gero Ekaitza as tekari elebidunean (1986), azken horren argitalpen zuzendaria luzaz izanik hainbat epaiketa judizial jasanez.
|
|
|
Itzulerarako Süduko leporaino berriro jaitsi dugu lehendabizi, eta behera egitea gorantz
|
joatea
bezain neketsu da. Süduko garatean, hego mendebalderat doan hegia hartuko dugu, eta 894 metrotan emana den lehen gain belartsu batean, erabat ekialderat eta agerian dugun La Mouline herrixkara jaisten den malda baten behera joan gintezke, ibilbide labur bat –3 ordu– egin nahiz gero.
|
|
|
Itzulerarako Süduko leporaino berriro jaitsi dugu lehendabizi, eta behera egitea gorantz joatea bezain neketsu da. Süduko garatean, hego mendebalderat doan hegia hartuko dugu, eta 894 metrotan emana den lehen gain belartsu batean, erabat ekialderat eta agerian dugun La Mouline herrixkara jaisten den malda baten behera
|
joan
gintezke, ibilbide labur bat –3 ordu– egin nahiz gero. Jaitsiera honetarako, ordu erdi bat behar da kontatu.
|
|
|
Zailtasun maila guztiak dauzka eta hornitua dago. Harat
|
joateko
, bi bide daude: bata, Montori herritik igarota; eta, bestea, Sarantzüne edo Barlanes aldetik etorrita.
|
|
|
Berek ekarri eznea gaznakatzen düan koperatiba bat izatez, halagi sako ebilmolde batetara doitü dira. Hala, urteko bederatzü hilabetez, Azkorriako partxuer bakoitxak astean hiru egün erdi eskentzen dütü gaznakagiako lanentako, aldian aldika eznea etxalteetara biltzera
|
joaiteko
, gaznaren egitean parte hartzeko edo salmentaz axolatzeko. Kalitate han dienaren segürtatzeko gisan, Azkorriako partxuerrek arau argiak haütatü eta jarraikitzen dütüe:
|
|
|
Ezen, kaseta argialatzearen lehen hiru urtetan, Zunharretako seme zen Jean Iribarne erretora izan bazen ere bürüzagia, hortik aitzina, eta ürrentzeala artino, Jean Félix Larrieuk zütüan Ziberoko Egünariaren giderrak etxeki. Bedezigoako eskolak ürrentürik, 27 urtetan, Parise kantüko Montfort l’Amaury hiri ezagütüala
|
joan
zen bizitzera, bere etxekoekila batean. Hiri hontako zinegotxi haütatürik izan ondoan, kargütan egon zen 1892 eta 1939 urteen artean, aüzapeza ere izan zelarik sei urtez.
|
|
|
Aita Junes Casenave Harigile gure artetik
|
joan
zen 2018ko setemeraren 24an, 94 urtetako adin ederreala heltürik. Eüskal kültüraren sailean ützi deikün ondoretarzüna animalekoa da:
|
|
|
Hortarako, esküetan düzün Pastoralaren gerla libürü honen bigerren partean, Aita Junes gogoan saila nahi üken dügü abiarazi. Hontan, arren, Aita Junesek izkiribatü Orai pastorala idazlana agerrarazten dügü, zointan ere argiki eta xeheki erranik den zer den traj eria edo pastorala, non dütüan herroak, zoin diren honen arauak eta trajeria baten zatiak, herri batetan nola den plantatzen, geroalat nola
|
joan
leitean...
|
|
|
Egunero euskaraz ari diren arizaleak izango dira, beraz, pastorala honetan, hori ez baita, tamalez baina, betiko kontua...
|
Joan
den urtean, esaterako, Ligi, Atherei, Lexantzü, Zunharre eta Etxebarrek taularatu duten Bereteretxe pastoralean ia esan daiteke erdaldunak euskaldunak baino kopuru handiagoan zirela! Gauzak horrela, eta sinesgaitza badirudi ere, jakin beharrekoa da JeanPierre Rekalt errejenta frantsesez mintzatzerat behartuta zegoela mustraka edo trebealdi saioetan!
|
|
|
behenafarrera, bizkaiera, gipuzkera, lapurtera, nafarrera, zube rera. Horrek erran nahi dü Arabako eüskalki berezirik ez dela haboro –bena se küla izan denez ere ez da hainen argi– eta Baxenabarreko eta Lapurdiko eüskalkien berezitarzünak oro peko errekalat
|
joanik
bezala emaiten direla!
|
|
|
Allanderentako lehentarzüna zen Xiberoko bortüen ezagütaraztea. Düdagabe bai, bena zonbait baginen pentsatürik Xiberoko üngürüa bertan eginik zatekeala eta lüzaran hürrünago
|
joan
behar günükeala.
|
|
|
Xiberoan prefosta bena Eüskal Herri barneko aldean edo Bearnoan antolatzen günütüan ebilaldiak. Zonbait aldiz hürrünago ere
|
joaiten
ginen Pirineo beste gaintialat eta aterbe batetan gaüa igaraiten.
|
|
|
Allande kasik aldi oroz hor zen, ez beti bardin trenpüan bereziki goizik par titü behar bazen, beitakigü Allande ez zela batere goizanko edo goiztiar horietarik. Ata, üdan ja, beroak handi izaten ahal direnean, hobe da goizik
|
joanik
.
|
|
|
Aralar mendiaren traukatzea. Au tobüsez
|
joanik
, gidariak Nafarroako gaintian ützi güntüan eta gaüan Gipuz koan arrahartü. Egünaldi ezinago eder baten oritzapena badüt.
|
|
|
Horretan bat egin dugu askok, Euskal Herriaren beste muturrean bizi garenok, Bizkaian alegia, aspalditik sostengatzen baitugu ideia berbera. Nork bere tradiziotik abiaturik eta horiei muzin egin gabe, bestelakoen bila
|
joatea
eta batez ere, batzen gaituen euskara estandar horren muina zinez asmatzea.
|
|
|
Laudoriotan aritzea ez zuen Allandek maite; ekintzetan, ordea, hor hanhe menka ekimenak antolatzen eta ekitaldiak moldatzen, maisu eta eragile go rena zen Socarros. Sona eta aipu handiko kazetaria, idazlea, bultzatzailea, irakaslea, etnografoa, euskalaria..., haren alorrak lerro laburretara ekartzea luzeegi
|
joango
litzaiguke. Hitz sotiletan adierazteko:
|
|
|
Oraindik gogoan dut, bizi bizian, behinolako gertaera. Euskaltzaindiaren izenean Mauleko Kultura Etxera
|
joanik
Bilbotik, zu Martzel Bedaxagar adiski dearekin batera, Sü Azia elkartearen nondik norakoak erakusten, eta horien artean, zure hiztegia, zuberera eta euskara batua uztartzen dituena. Holakoak dira euskaldunentzat baliagarriak eta lagungarriak.
|
|
|
Lan handia egin duzu eta hala eta guztiz ere, umezurtz utzi gaituzu. Orain guri dagokigu, zuk jorraturiko lorratzetik aitzina
|
joatea
, asmo eta lan berriak sustatzen eta aldezten, sinergiak eta teknologia berrien ildoak bilatuz.
|
|
|
|
Joan
zatzaizkigu, Allande, baina gurekin zaude. Lanean jarraituko dugu zure gomuta gogoan eta euskara ezpainetan ditugula.
|
|
|
Lurralde aldizka egiten ditu Herriak bere biltzar nagu siak, batean Lapurdin, bestean Nafarroa Beherean. Baina berriki arte sekula ez Zuberoan, nahiz aspaldiko urtetan aipatzen zen hara
|
joatea
. 2018an, haatik, lehen aldikoz zuberotar lurretara joatera menturatu zen Herria, bere urteko biltzarrarentzat, Muskildira.
|
|
|
Baina berriki arte sekula ez Zuberoan, nahiz aspaldiko urtetan aipatzen zen hara joatea. 2018an, haatik, lehen aldikoz zuberotar lurretara
|
joatera
menturatu zen Herria, bere urteko biltzarrarentzat, Muskildira. Ongi etorri beroa ukan genuen, Josette Boscq hautetsiak (geroztik auzapez bilakatua dena) besoak zabal idekirik, Léo nie Aguergaray orduko auzapeza ordaindurik, hau Euskal Elkargoaren biltzar garrantzitsu batean baitzen memento berean.
|
|
|
· Züberoako eskü hüskako pelota txapelgoa hastera
|
doa
.
|