|
2006
|
|
|
unibertsitate mailako soziolinguistika irakaskuntza eta ikerkuntza nolakoak ditugun jakin beharra, nahiz eta zenbaki honetan irakaskuntza landuko den. Horretarako, Euskal Herrian ditugun unibertsitateetara eta unibertsitate mailako bestelako irakaskuntzetara ere joan gara nolako egoera dagoen
|
jasotzeko
asmoarekin; zenbaki honetan lortutakoa adierazten dugu.
|
|
|
|
Jaso
dugunaren araberako argazkia egiteko, unibertsitate mailako egitasmo bakoitzaren ezaugarri batzuk gogoratzen hasiko gara:
|
|
|
Soziolinguistika modu zabalean ulertuz aipa daitezkeenak dira, adibidez: Hezkuntza Zientzien titulazioan Hizkuntzaren Peda� gog� a, edo Psikologia titulazioan Eleaniztasunaren Psikologia eta Gizarte Psikologia eta Hizkuntza izenekoak (azken hau Ingu ma datu basean bakarrik
|
jasotzen
da). Gradu osteko mailan ezer ez dago.
|
|
|
ikerkuntza, materialak sortzea, adituen inplikazioa, adituen arteko guneak irekitzea (informatika teknologiak aprobetxatuz), INGUMA datu basea eguneratzea, eta abar. Hauek denak garrantzitsuak dira, baina zenbakia irakaskuntzari buruzkoa denez, artikulu guztietan ez dira
|
jaso
irakaskuntzatik kanpo egiten diren horiek, eskatu ez zitzaielako. Hala ere, merezi du jasotzen diren aipamenak kontuan hartzeak, aberatsak diren neurrian.
|
|
|
Hauek denak garrantzitsuak dira, baina zenbakia irakaskuntzari buruzkoa denez, artikulu guztietan ez dira jaso irakaskuntzatik kanpo egiten diren horiek, eskatu ez zitzaielako. Hala ere, merezi du
|
jasotzen
diren aipamenak kontuan hartzeak, aberatsak diren neurrian.
|
|
|
Ikusten denez, mota ezberdineko eskaintza dago soziolinguistika arloaren unibertsitate mailako irakaskuntzan Euskal Herrian (gogoratu ez dugula
|
jaso
Nafarroa Garaiko Universidad Pública de Navarra (UPN) eta Universidad de Navarra (UN) pribatuaren informaziorik):
|
|
|
a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan
|
jaso
diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin. Hala bada ere, gerora begira zer espero daitekeen ikustea, eta zer lortu nahi den ikustea ere, epe motzean eta luzean, da garrantzitsuena, baina hau beste baterako utziko dut.
|
|
|
Ohikoa zaigunari eutsiz, artikulu batean
|
jasotzen
da Katalunian nolako egoera duen soziolinguistika arloak, edo irakasgaiak, beren unibertsitateetan. Artikuluan bereizten dira:
|
|
|
2) Araututako irakaskuntza, unibertsitateko titulazio arruntetan sartzen dena (1 edo 2 zikloetan), bai soziolinguistika orokorra (modu zabalean ulertuz) eta baita katalanaren soziolinguistika ere, bai derrigorrezkoak direnean eta baita hautazkoak direnean ere; interesgarria da unibertsitate bakoitzean dagoenaren internet helbidea adieraztea, kasu bakoitzeko informazio osoa
|
jasotzeko
bidea errazten digulako.
|
|
|
hainbat tradizio disziplinarren arteko lotura egiten dakiena, bertan sortzen diren ibilbide eta ikuspegi anitzak osagarri moduan lantzen dituena, teorikoa eta aplikatua dena, unibertsaltasuna eta lekukotasuna maneiatzen dakiena, eta abar. Hauetako azpimarratze asko
|
jaso
dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar. Aldizkariaren bilakaeran parte hartu dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa ikusten dugu modu egokienean aurrera egin ahal izateko.
|
|
|
Agian hizkuntz politika baino, kasu honetan behintzat, politika demolinguistikoa esan genuke. Abiaburua, beraz, labelak, edo, akaso aurrenen informazioa
|
jaso
eta, behin jasota eta sailkatuta, kategoria horiei izena (labela) eman?
|
|
|
Agian hizkuntz politika baino, kasu honetan behintzat, politika demolinguistikoa esan genuke. Abiaburua, beraz, labelak, edo, akaso aurrenen informazioa jaso eta, behin
|
jasota
eta sailkatuta, kategoria horiei izena (labela) eman?
|
|
|
Jakina denez 86an
|
jaso
zen aurrenekoz horri buruzko informazioa Udal Erroldetan, EAEn bakarrik. Adituek ama hizkuntza esaten diote 3 urte baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak:
|
|
2007
|
|
|
Gure euskaltegietara 30.000 ikasle inguru hurbildu dira ikasturtean. Ikasle horiek ordaintzen dituzten matrikulak gure diru iturri nagusietako bat dira, Eusko Jaurlaritzatik
|
jasotzen
ditugun dirulaguntzekin batera. Orotara, urtean 31.000.000 € gutxi gorabehera.
|
|
|
Geure arloari dagokionean, aldiz, euskaltegiok finantziazio marko orekatu bat bilatzeari ekin beharra diogu. Zentzu honetan, egun
|
jasotzen
dugun dirulaguntza itxuragabeak, askotan salatu izan dugun moduan galbidea baino ez digu ekartzen. Agenda politikoan gure lekua topatu behar dugu, modu honetan euskalgintzak Nafarroan duen lan orokor horren baitan geure eskakizunak txertatu eta arloa gorpuztu behar dugu nafar jendartearen aurrean.
|
|
|
Aipatu gabe ezin utzi gobernuak zuzenean kudeatzen ez dituen euskaltegietan euskara ikasten duten milaka ikasle horien balioa eta merezimendua. Matrikula prezioen etengabeko igoera jasan behar izan dute eta gutxi balitz, gobernuaren eta udal handienen aldetik ez dute inolako errekonozimendurik
|
jasotzen
, ez behintzat beka sistema moduan.
|
|
|
Sarrera honetan ageri den moduan, beraz, ajeak gehiago izanen dira hemen plazaratuko ditugunak, inori zorionak ematea baino. Dena dela, gatozen poliki poliki Nafarroako euskaltegien berri zuzenean
|
jaso
eta urte hauetan izandako emaitzak aztertzera.
|
|
|
Horixe dugu alderdirik ahulena. Ikasgelan gertatzen denari arretaz begiratu behar zaio, tentuz
|
jaso
, sistematizatu eta sakonetik gogoeta egin. Ikasgeletan irakasteko teknika, irakas estrategia desberdinak erabil daitezke, datu objektiboak lortu eta emaitzak alderatu.
|
|
|
Hasi ziren irakaskuntza datuak era sistematikoan biltzen, aztertzen eta horien gaineko gogoetak egiten. ikasturtean AlfabetatzeEuskalduntze Koordinakundeak (AEK)
|
jasotako
ikasle fitxak Siadecok aztertu zituen (1978). Txosten hartan Euskal Herri osoan euskara ikasten ziharduten 30.000 helduren berri eman zen.
|
|
|
Bilakaera aztertuta, pentsatzekoa da hurrengo urteetan ere egitasmo berriak sortu eta partaide gehiago erakartzen jarraitu ahal izango dela. Horretarako, aurreikuspenak zabalkunde plan batean
|
jaso
eta elkarlanak hitzartzeari ekin diote zenbait eragilek, tartean Topaguneak.
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran eragiteaz ari garenean, hainbat ikerketa eta adituren iritzi izaten ditugu aintzat eta horietan oinarritu ohi ditugu gure programak. Batzuetan modu kontzientean egin da hori, beste batzuetan intuizioz, baina horrek ere balio du, intuizioa inguruaren behaketan oinarritua egoten baita gehienetan eta bertatik
|
jasotzen
baititugu egitasmoak sortzeko adierazle egokienak.
|
|
|
Euskara elkarteek J.M. Sánchez Carrión" Txepetx" 1en iturritik edan dute. " Un futuro para nuestro pasado" liburuan
|
jasota
dagoen bere doktore
|
|
|
Ikuspegi komunikatibotik hizkuntz ekintzaren ideia
|
jasotzen
zen, hau da, benetako komunikazio jarduerak antolatzea beharrezkoa da ikasprozesua eragingarriago suertatzeko. Kulturaren pertzepzio horretatik kultur ekintza kontzeptua zetorren bestalde, komunitatean eragiteko jarduerak.
|
|
|
" ekintza". Ikuspegi komunikatibotik hizkuntz ekintzaren ideia
|
jasotzen
zen, hau da, benetako komunikazio jarduerak antolatzea beharrezkoa da ikas prozesua eragingarriago suertatzeko. Kulturaren pertzepzio horretatik kultur ekintza kontzeptua zetorren bestalde, komunitatean eragiteko jarduerak.
|
|
|
1999n HABEk Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko Kurrikulua plazaratu zuen. Oinarrizko curriculum honek azken urteetako ekarpen pedagogikoak
|
jasota
helduen euskalduntzeari marko berria ezarri nahi izan zion. Legezko dokumentua izanda, epe baten barruan EAEko euskaltegi guztiek haren gainean euren Euskaltegiko Kurrikulu Proiektua (EKP) eraiki behar izan zuten.
|
|
|
Dena den, inkesta horietan
|
jasotzen
diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune bat sortzen du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da jasotzen baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia.
|
|
|
Dena den, inkesta horietan jasotzen diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune bat sortzen du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da
|
jasotzen
baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia. Alegia, gure kasuan ez da jasotzen pertsonaren euskararen erabilera errealaren kopurua baizik eta pertsona horrek bere euskararen erabilerari buruz duen iritzia.
|
|
|
Horrek datuen fidagarritasunean hutsune bat sortzen du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da jasotzen baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia. Alegia, gure kasuan ez da
|
jasotzen
pertsonaren euskararen erabilera errealaren kopurua baizik eta pertsona horrek bere euskararen erabilerari buruz duen iritzia.
|
|
|
Euskararen erabilera leku publikoetan" in BAT 9 zenb., 1993ko apirila). Euskararen kale neurketetan datuak behatuak dira; zuzenean
|
jasotzen
da hiztunak erabiltzen duen hizkuntza.
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa ezagutzeko datu behatuen eta inkesten datu aitortuen arteko aldeak ikertzea eta nabarmentzea beti ere interesgarria izango da. Izan ere, errealitate soziolinguistikoa ez da bakarrik benetan
|
jasotzen
dena, errealitateari buruz jendeak pentsatzen duena ere oso adierazgarria da. Modu berean errealitatearen eta irudipenen arteko aldeak zergatik gertatzen diren aztertzea oso interesgarria suertatzen da.
|
|
|
Kale neurketen oinarrizko funtzionamendua erraza da: kalean zehar behatzaile batek jendearen hizkuntza erabilera
|
jasotzen
du fitxa batean.
|
|
|
Ibilbideak aurretik finkatuak izaten dira herriz herri eta, fitxan, entzundakoen hainbat ezaugarri
|
jasotzen
dira: adin taldea, generoa, entzundako taldearen ezaugarriak etab. Kale neurketetan, noski, ez da norbanakoaren hizkuntza erabilera jasotzen, baizik eta taldeen erabilera; izan ere kalean zehar taldeak baino ezin izango ditugu entzun, gutxitan entzungo dugu norbait bere buruarekin hitz egiten.
|
|
|
Ibilbideak aurretik finkatuak izaten dira herriz herri eta, fitxan, entzundakoen hainbat ezaugarri jasotzen dira: adin taldea, generoa, entzundako taldearen ezaugarriak etab. Kale neurketetan, noski, ez da norbanakoaren hizkuntza erabilera
|
jasotzen
, baizik eta taldeen erabilera; izan ere kalean zehar taldeak baino ezin izango ditugu entzun, gutxitan entzungo dugu norbait bere buruarekin hitz egiten.
|
|
|
Urteetan zehar oinarrizko funtzionamendua ez bada aldatu ere, Euskal Herriko neurketen artean ezberdintasun nabarmenak
|
jaso
dira, beti ere neurketa ahalik eta modu egokien egiteko eta garai soziologiko
|
|
|
Dena den, inkesta horietan
|
jasotzen
diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune bat sortzen du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da jasotzen baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia.
|
|
|
Dena den, inkesta horietan jasotzen diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune bat sortzen du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da
|
jasotzen
baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia.
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa ezagutzeko datu behatuen eta inkesten datu aitortuen arteko aldeak ikertzea eta nabarmentzea beti ere interesgarria izango da. Izan ere, errealitate soziolinguistikoa ez da bakarrik benetan
|
jasotzen
dena, errealitateari buruz jendeak pentsatzen duena ere oso adierazgarria da. Modu berean errealitatearen eta irudipenen arteko aldeak zergatik gertatzen diren aztertzea oso interesgarria suertatzen da. berrietara egokitzeko.
|
|
|
2006ko neurketan aldaketa garrantzitsuak egin dira fitxetan. Hasiera batean hiru fitxa erabiltzen baziren euskararen erabilera aldagai adierazgarrien arabera aztertu ahal izateko (generoa, talde tamaina, eta haurren presentzia), aurten aldagai guztiak fitxa batean sartu ditugu eta, beraz,
|
jasotako
elkarrizketen kopurua asko handitu da datuen fidagarritasuna hobetuz. Gainera, aldagai berri bat ere neurtu ahal izan dugu:
|
|
|
Beraz, horiek dira 2006ko neurketan
|
jaso
diren aldagaiak: hizkuntza (euskara, gaztelera/ frantsesa, besteak), adin taldea, taldearen osaera, haurren eragina euskararen erabileran, generoa, bakarrizketak (telefono eramangarriak, atarietako atezain automatikoak, eta abar).
|
|
|
Bigarren aldaketa Euskal Herriko bilakaera soziologikoari egokitzeko egin dugu: euskara eta gaztelera (hegoaldean) eta frantsesa (iparraldean) ez ezik, beste hizkuntzak ere
|
jaso
ditugu atal berezi batean. Izan ere, azken urte horietan Euskal Herriak jaso duen immigrazio berriak errealitate soziologikoa aldatu du neurri batean eta herritar berri horien etorrerak egoera soziolinguistikoan zer nolako aldaketak eragin dituen jakin nahi izan dugu.
|
|
|
euskara eta gaztelera (hegoaldean) eta frantsesa (iparraldean) ez ezik, beste hizkuntzak ere jaso ditugu atal berezi batean. Izan ere, azken urte horietan Euskal Herriak
|
jaso
duen immigrazio berriak errealitate soziologikoa aldatu du neurri batean eta herritar berri horien etorrerak egoera soziolinguistikoan zer nolako aldaketak eragin dituen jakin nahi izan dugu. Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu.
|
|
|
2006ko neurketan aldaketa garrantzitsuak egin dira fitxetan. Hasiera batean hiru fitxa erabiltzen baziren euskararen erabilera aldagai adierazgarrien arabera aztertu ahal izateko (generoa, talde tamaina, eta haurren presentzia), aurten aldagai guztiak fitxa batean sartu ditugu eta, beraz,
|
jasotako
elkarrizketen kopurua asko handitu da datuen fidagarritasuna hobetuz. Gainera, aldagai berri bat ere neurtu ahal izan dugu:
|
|
|
" Zenbat" da, hortaz, hartu den galdetzailea, eta ez" noiz" edo" nola". Izan ere, datu kuantitatiboak
|
jasotzera
jo baita ikerketan. Iritziak eta jarrerak alde batera utzita, zenbatekoan jarri da fokua.
|
|
|
Ahozko komunikazioa euskaraz izan denean, makilatxo bat jarri dute behatzaileek euskararen zutabean, beste edozein erdaratan izanez gero, erdararen zutabean paratu da apuntea. Erabileraren argazki kuantifikatu bat
|
jaso
da horrela.
|
|
|
Euskal Herri osoan egindako ikerketa da. Muga administratiboak gaindituta, Euskararen Erabileraren Kale Neurketak Euskal Herri osora zabaldu ditu behatzaileak, eta Euskal Herri osoko argazkia
|
jaso
du objektibo angeluhandi batez. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 17
|
|
|
2006ko edizioan ezin izan da aurrekoetan adina datu
|
jaso
. Ahalegin handia eskatzen du Euskal Herri osoko ehunka udalerritan behaketak egiteak.
|
|
|
•" Ikerketa honen berezitasuna inon egotekotan metodologian dago. Izan ere, behaketa bidezko datu bilketa da; alegia, orain artean erabilerari buruzko datuak inkesta bidez
|
jaso
badira ere (eta hala egiten da Euskal Herrian administrazioak burutzen dituen datu bilketa guztietan, zentsuan zein Inkesta Soziolinguistikoan), ikerketa honetan zuzeneko behaketa erabiltzen dugu. Beste modu batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena.
|
|
|
Izan ere, behaketa bidezko datu bilketa da; alegia, orain artean erabilerari buruzko datuak inkesta bidez jaso badira ere (eta hala egiten da Euskal Herrian administrazioak burutzen dituen datu bilketa guztietan, zentsuan zein Inkesta Soziolinguistikoan), ikerketa honetan zuzeneko behaketa erabiltzen dugu. Beste modu batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila
|
jasotzen
da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari denari ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza jasotzen da modu objektiboan."
|
|
|
Beste modu batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari denari ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza
|
jasotzen
da modu objektiboan."
|
|
|
•" Hortaz, kalean entzuten diren elkarrizketak neurtzen dira, eta neurtzaileek
|
jasotzen
dituzten datuek entzun eta zenbatu diren pertsona horiek leku eta une horretan zein hizkuntza zerabilten adierazten dute, ez besterik. Horrek ez du esan nahi, ‘horiek bakarrik direnik euskaraz egiten dutenak, baizik eta hori dela euskararen erabilpenaren proportzioa; alegia, ez dugu jakingo zenbatek egiten duen, baizik eta batez beste, zenbat egiten den euskaraz une eta leku bakoitzean’...
|
|
|
Kale Neurketan
|
jasotako
datuek zera adierazten dute: neurketa egin den tokian eta unean (egunean eta orduan) zenbat lagun ari den euskaraz (edo erdaraz) hitz egiten."
|
|
|
Ia 400 neurtzaile aritu dira datu bilketa lanean. Guztiek
|
jaso
dute betebehar horretan trebatzeko prestakuntza saioa.
|
|
|
Beraz, Euskal Herriko datuak eta herrialdeetakoak lortu ahal izateko, orain arteko metodoaren oinarriei eutsiz, herrien aukeraketarako diseinu berri bat egin behar izan da. Udalerrien kopurua murriztearen ondorioz, ez dugu
|
jaso
nahiko daturik eskualde mailako balorazioak egin ahal izateko. Horrez gain, aldagaien araberako emaitzak sexua, taldeen osaera eta haurren presentziari dagozkienaHego Euskal Herriko hiriburuetan baizik ez ditugu eskuratu.
|
|
|
Neurtutako aldagaietan ere, badira berrikuntzak aurreko neurketetatik hona5 Behatutako pertsonek erabilitako hizkuntzarekin batera, pertsona horien zenbait ezaugarri ere
|
jaso
da. Orotara, lau aldagai izan dira:
|
|
|
Sexuaren aldagaiari dagokionean, besterik gabe, neurtutakoa emakumezkoa ala gizonezkoa den
|
jasoko
da
|
|
|
Adin talde berekoen artean haurren arteko elkarrizketak
|
jaso
ditugu.
|
|
|
Neurtutako aldagaietan ere, badira berrikuntzak aurreko neurketetatik hona. Behatutako pertsonek erabilitako hizkuntzarekin batera, pertsona horien zenbait ezaugarri ere
|
jaso
da. Orotara, lau aldagai izan dira:
|
|
|
datu bilketa erraztea eta azkartzea, eta aldagai guztiak fitxa bakar batean biltzea. Kale neurketako hiru saiotan edo neurralditan (asteazken goiza, larunbat goiza eta arratsaldea) fitxa bakarra erabiltzeak, aldagaien arabera
|
jasotako
lagina beste urtetan baino handiagoa izatea ekarri du.
|
|
|
1 taulan ageri diren hiru udalerrien datuak
|
jaso
dira, eta horietan oinarrituta Gipuzkoako tipologia horretako emaitzak estrapolatu egin behar izan dira8 Horretarako egin den analisi estatistikorako, aurreko edizioetako datuetara jo dugu. 93tik hona ezagutza tipologia honetan neurtutako udalerri guztien datuak hartu dira kontuan, eta datu horien eta 2006an neurtutako hiru udalerrien arteko aldea kalkulatu da.
|
|
|
5 Orain arte
|
jasotako
aldagaiei buruzko xehetasunak BAT aldizkariko 43 aleak aurki ditzakezue" erabileraren kale neurketa. Ibilbidea eta metodologia" artikuluan.
|
|
|
Bi zutabe horietako portzentajeak alderatuta, ikusten da udalerri guztien batez bestekoa 0,18 baxuagoa dela hiru udalerriena baino. Horra hor 2006an
|
jasotako
datuei aplikatu zaien zuzenketa indizea, Gipuzkoako tipologia horretako udalerri guztien batez bestekoa kalkulatzeko.
|
|
|
0,18ko zuzenketa indizea 2006ko neurketan
|
jasotako
erabilerari (ikus 2 taula) aplikatu diogu. Horrela lortu da euskararen erabilerari dagokion% 15,66ko emaitza orokorra tipologia horretarako.
|
|
|
5 taulak erakusten du zein portzentajetan egin den gaztelaniaz/ frantsesez erdal hizkuntzak erabili direnean. Erdaraz
|
jaso
diren elkarrizketetatik% 97,74 gaztelaniaz edo frantsesez izan dira.
|
|
|
Beheko diagraman
|
jaso
dugu euskararen erabileraren bilakaera, adin taldeen arabera:
|
|
|
2006ko neurketak ekarri digun berrikuntzetako bat, gaztelania edo frantsesa ez diren beste erdarak" beste hizkuntzak" atalean
|
jaso
izana da.
|
|
|
Lehen neurketa izanik,
|
jaso
beharreko lehen datua," beste hizkuntza" horien presentzia da. Gaur egun txikia izan arren (%2, 3), proportzio hori handitzen joango dela aurreikus genezake.
|
|
|
2006ko neurketak ekarri digun berrikuntzetako bat, gaztelania edo frantsesa ez diren beste erdarak" beste hizkuntzak" atalean
|
jaso
izana da.
|
|
|
Lehen neurketa izanik,
|
jaso
beharreko lehen datua," beste hizkuntza" horien presentzia da. Gaur egun txikia izan arren (%2, 3), proportzio hori handitzen joango dela aurreikus genezake.
|
|
|
Adin taldeei begira, batezbesteko horretatik gora kokatzen dira helduak (%3, 1) eta herrialdeen artean Araba (%2, 5). Iparraldean berriz, guztiz emaitza harrigarria
|
jaso
da, entzun diren elkarrizketen artean %10 ez baita ez euskaraz, eta ez frantsesez entzun. Horiek horrela, %10 horren barruan, gehienak, gaztelaniaz ari zirela pentsa dezakegu.
|
|
|
• Aurreko kale neurketetan somatutako gora-behera batzuk; batez ere, Arabako eta Nafarroako eskualde batzuetan 1993 eta 1997an
|
jaso
ziren erabilera indize altuak.
|
|
|
5 neurketek oso joera nabarmenak adierazi dituzte eta oso" zerrenda" estuak marraztu dituzte.
|
Jasotako
datu gehienak proportzio tarte estuen barruan kokatu dira, neurketen fidagarritasuna nabarmenduz.
|
|
|
Horiek aintzat harturik ere, hobekuntza aurreikusten nuen. Batetik, 2001eko neurketan eskualde batzuetan oso emaitza baxuak
|
jaso
zirelako aurreko neurketen aldean, eta horiek desbideraketatzat hartzen nituelako, eta pentsatzen nuelako, zonalde euskaldunekoaz gain, Iruñerriko haur eta gazte euskaldunen erabileraren hobekuntza gehixeago nabarituko zela. Datuak ikusita, ordea, Nafarroa" inpasse" egoera nabarmenean dagoela ondoriozta genezake, egin diren 5 neurketaldiak %6, 5 artean kokatu baitira.
|
|
|
Euskal Herriko euskararen kale erabileraren neurketa honek interes handia piztuko du, zalantzarik gabe, euskalgintzan eta hainbat gizarte eragileengan. Izan ere, bost aldiz errepikatu den eta hamazazpi urteko bilakaera
|
jasotzen
duen neurketa bat ez da, euskal soziolinguistikan, ahutzaren gauerdiko eztula.
|
|
|
Horregatik, datuen irakurketak denbora tarte osoaren joera edo noranzkoa hartu behar du kontuan, ez neurraldiz neurraldiko datu xeheak eta gorabehera zehatzak. Datu irakurketa egokirako irizpideak behin finkatuta, gertu gaude 2006an
|
jasotako
emaitzez jarduteko.
|
|
|
Horregatik, datuen irakurketak denbora tarte osoaren joera edo noranzkoa hartu behar du kontuan, ez neurraldiz neurraldiko datu xeheak eta gorabehera zehatzak. Datu irakurketa egokirako irizpideak behin finkatuta, gertu gaude 2006an
|
jasotako
emaitzez jarduteko.
|
|
|
2006an
|
jasotako
datuek hipotesi hori edota beste batzuk eraikitzeko zilegitasuna berresten dute, Hegoaldeko hiriburuei dagokionez, bederen. Hemen, hala ere, joera horren aipatze hutsean gelditu beharra dugu, baina honetaz maila teorikoan gehiago jakin nahi duenari Jone Miren Hernandezen artikulu interesagarrira jo dezala gomendatzen diogu (Hernandez, 2004:
|
|
|
Gune soziolinguistikoaren eta euskararen kale erabileraren arteko korrelazioa diagrama bidez ere aztertu dugu. 1989 eta 2001era bitartean egindako lau neurketen kurbak
|
jasotzen
ditu beheko diagramak, laurak ere oso antzekoak. Horrek neurketetako emaitzen fidagarritasuna jartzen du agerian.
|
|
|
• Euskal elebidunak (euskaraz erdaraz baino errazago hitz egiten dutenak) eta elebidun orekatuak (bi hizkuntzetan erraztasun berarekin hitz egiten dutenak) izatera heltzen diren guztiak euskara lehen hizkuntza –euskara edo euskara eta gaztelania– dutenak direla, hau da, euskara familia bidez
|
jaso
dutenak.
|
|
|
Lehenengo eta behin, euskararen kale erabilera eta hizkuntza gaitasun erlatiboaren arteko indizea kalkulatu dugu, honela kalkulatu ere: 1989ko erabilerari buruzko datuak 1986ko erroldan hizkuntza gaitasun erlatiboari buruz
|
jasotako
datuekin alderatu ditugu; 1993ko erabilera datuak, 1991ko zentsuko datuekin; 1997ko erabilera datuak, 1996ko erroldako datuekin; eta 2001eko erabilera datuak, 2001eko zentsuko datuekin. 2006ko erabilera datuak eta 2006ko erroldako datuak ezin izan ditugu alderatu, EUSTATek oraindik ez baitu kaleratu errolda horretako daturik.
|
|
|
Bada, horixe da, hain zuzen ere, Euskararen Erabileraren Kale Neurketak neurtzen duena. Izan ere, kalean edo leku publikoetan gauzatzen diren harremanak
|
jasotzen
ditu, eta horiek normalean elkar ezagutzen dutenen artean gertatzen dira, familiakoen artean eta lagun artean, gehienbat. Hortaz, bada, esan daiteke garrantzi handikoa dela euskarasoziolinguistika klusterra soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 73 ren kale erabilera neurtzea eta erabilera horren bilakaera zein den jakitea.
|
|
|
Bestalde, Euskararen Erabileraren Kale Neurketak badu beste ezaugarri bat berebiziko garrantzia ematen diona. Izan ere, Soziolinguistikaren adierazlerik ohikoenak inkesta bidez
|
jasotzen
diren bitartean, Euskararen Erabileraren Kale Neurketak behaketa bidez lortzen ditu datuak. Kasu honetan, beraz, zuzeneko behaketa da euskararen erabilera neurtzeko metodoa, ez inkesta.
|
|
|
Kasu honetan, beraz, zuzeneko behaketa da euskararen erabilera neurtzeko metodoa, ez inkesta. Hiztunak neurketaren momentuan erabiltzen duen hizkuntza
|
jasotzen
da, zuzenean eta ezer galdetu gabe. Ibilbidean zehar topatzen duen jendeak darabilen hizkuntza jasotzen du neurtzaileak.
|
|
|
Hiztunak neurketaren momentuan erabiltzen duen hizkuntza jasotzen da, zuzenean eta ezer galdetu gabe. Ibilbidean zehar topatzen duen jendeak darabilen hizkuntza
|
jasotzen
du neurtzaileak. Hiztunak ez daki behatua izan denik, eta neurtzaileak hiztunaren joera naturala jasotzen du.
|
|
|
Ibilbidean zehar topatzen duen jendeak darabilen hizkuntza jasotzen du neurtzaileak. Hiztunak ez daki behatua izan denik, eta neurtzaileak hiztunaren joera naturala
|
jasotzen
du. Era horretara inkestaren bidez jasotako datuen subjektibotasuna saihesten da eta emaitza fidagarriagoak lortzen dira.
|
|
|
Hiztunak ez daki behatua izan denik, eta neurtzaileak hiztunaren joera naturala jasotzen du. Era horretara inkestaren bidez
|
jasotako
datuen subjektibotasuna saihesten da eta emaitza fidagarriagoak lortzen dira. Alabaina, esan beharra dago ez dela erraza euskararen kale erabilerari buruzko datuak interpretatzea eta ondorio garbiak ateratzea eta, sarri askotan, lan hipotesi moduan ulertu behar direla datuon azterketako emaitzak.
|
|
|
Bada, horixe da, hain zuzen ere, Euskararen Erabileraren Kale Neurketak neurtzen duena. Izan ere, kalean edo leku publikoetan gauzatzen diren harremanak
|
jasotzen
ditu, eta horiek normalean elkar ezagutzen dutenen artean gertatzen dira, familiakoen artean eta lagun artean, gehienbat. Hortaz, bada, esan daiteke garrantzi handikoa dela euskararen kale erabilera neurtzea eta erabilera horren bilakaera zein den jakitea.
|
|
|
Nafarroako kasu bakarra da erabilera datua ezagutzaren anitzez ere gainetik duena9 Areago ere, Tuterak baino ezagutza datu hobeak dituzten bertze udalerri batzuetan (Tafallan, Iruñean, Atarrabian, Zizur Nagusian eta Agoitzen) erabilera datu apalagoak neurtu dira. Gainera, azken bortz urteotan izan diren aldaketa demografikoengatik Tuterako biztanleen% 12,1 Europako Batasunetik kanpoko atzerritarrak dira10 eta jakinda Tutera lege aldetik eremu ez euskaldun delakoan dagoela eta euskara hezkuntza sistema publikotik kanpo dagoela, pentsa dezakegu egungo datu demolinguistikoak 2 taulan
|
jaso
diren 2001eko erroldakoak baina apalagoak direla euskararen ezagutzari dagokiola. Beraz, hemen dugu atentzioa ematen digun datu onegia.
|
|
|
Euskarazko irakaskuntza funtsezkoa da baina ez nahikoa. Eskolak eskolaz kanpoko eta eskola aldiaren ondoko loturak eta indargarriak behar beharrezkoak ditu, haurrak eskolan
|
jasotako
trebetasun eta ezagutza horiek indartuz eta barneratuz joanen badira. Horretan dago erabileraren gakoa, ez euskaraz ikasten duten haur eta gazte anitz izatean, gazte horiek euren bizitza sozial, emozional nola intelektualean euskaraz ere ongi, eroso eta egoki komunikatzeko gaitasuna izatean baizik.
|
|
|
Nafarroan euskararen erabilera sozialaren garapenaren azalpen koherentea eratzea. betetzen den arau bat: ez dela emanen
|
jaso
ez dena. Hau da, gurera ekarrita:
|
|
|
Irizpideetan, besteak beste, 1993, 1997 eta 2001 urteko datuak edukiak izan dira; aurtengoekin konparazioa egiteko datu koherenteak begiratu dira herriak aukeratuz, horiek gutiago baitziren. Halere,
|
jasotako
elkarrizketen kopurua asko handitu da datuen fidagarritasuna hobetzeko asmoz, eta beraz 2006ean neurtu diren udalerrietan ibilbide gehiago egin dute behaketak egin dituztenek (Amonarriz, Joly: 143).
|
|
|
Kontuan hartuak balira erabileraren ehunekoa gorago litzateke, baina, dakigun bezala, Idauzeko edo Ibarlako plazan adibidez egun osoan nehor ez entzunez ere egon ginateke. Eta beraz biztanle gutxirekiko herri horiek aztertuak ez dira, kalean jendearen hizkuntza erabileraren
|
jasotzea
ezinezkoa baita. Baina herrixka horiek Iparraldeko biztanleriaren zati txiki bat ordezkatzen dute eta beraz erabileraren ehunekoa ez litzateke hainbeste aldatuko.
|
|
|
Euskararen Erabileraren Kale Neurketa konplexua da, izan ere, alderdi asko hartu behar dira kontuan metodologia zehazterakoan eta datuak aztertzerakoan. Datuak
|
jasotzean
martxan jartzen den makineriari ere ez zaio zailtasunik falta: neurtzaile asko eta prestakuntza saio ugari Euskal Herri osoko datuak epe laburrean jasota gera daitezen.
|
|
|
Datuak jasotzean martxan jartzen den makineriari ere ez zaio zailtasunik falta: neurtzaile asko eta prestakuntza saio ugari Euskal Herri osoko datuak epe laburrean
|
jasota
gera daitezen. Euskararen normalizazio prozesuaren diagnostikoa egiteko horren garrantzitsua den azterketa honek ez dauzka eskura lituzkeen baliabide ekonomikoak, eta, horregatik, berezko zailtasunari gehitzen zaio pertsona askoren lan desinteresatuarekin kontatu behar izatea.
|
|
|
Aipatu bezala, neurtaldi berri bati begira egin behar den metodologiaren eguneratzea eta egokitzea ez da erraza, Erabileraren Kale Neurketa oso sentibera baita gizartean gertatzen diren aldaketen aurrean. Esaterako, eskuko telefonoaren erabilera zabaldu zen urteetan neurtzaileek
|
jasotako
" bakarrizketak" neurketan integratzeko irizpideak landu behar izan ziren. Azken neurtaldian etorkinek gure herri eta hirietara ekarritako hizkuntzen erabilera proportzioa jasotzeko ahalegina egin da, aurrean daukagun errealitate osoaren zatia baita.
|
|
|
Esaterako, eskuko telefonoaren erabilera zabaldu zen urteetan neurtzaileek jasotako" bakarrizketak" neurketan integratzeko irizpideak landu behar izan ziren. Azken neurtaldian etorkinek gure herri eta hirietara ekarritako hizkuntzen erabilera proportzioa
|
jasotzeko
ahalegina egin da, aurrean daukagun errealitate osoaren zatia baita. Aldaketak aldaketa, neurtaldi bakoitzean metodologia garatu eta osatu bada ere, Iñaki Larrañagaren gidaritzapean Siadecok egindako lehenengo neurketetatik datu jasotze mota honek izan duen ezaugarri bat azpimarratu behar da datuak ongi ulertzeko:
|
|
|
Aldaketak aldaketa, neurtaldi bakoitzean metodologia garatu eta osatu bada ere, Iñaki Larrañagaren gidaritzapean Siadecok egindako lehenengo neurketetatik datu jasotze mota honek izan duen ezaugarri bat azpimarratu behar da datuak ongi ulertzeko: neurtzaileek diskurtsoak
|
jasotzen
dituzte ez hiztun zehatzen erabilera. Izan ere, jakina denez, hiztun elebidunok hizkuntza aldatzen dugu komunikatu behar dugun hiztunaren ezaugarrien arabera (elebakarra, elebiduna, gaitasun erlatiboa...).
|
|
|
Hausnarketarako gai ugari eskaintzen dizkigu Euskararen Erabilpenaren Kale Neurketak. Etorkizunean
|
jasotako
datuek argituko dituzte oraingo zalantzak eta beste kezka iturri batzuk zabalduko dituzte, euskararen normalizazioaren lanean askotan gertatzen zaigun bezala, bide bat jorratzeak beste batzuen hasiera dakarrelako. Euskararen Erabilpenaren Kale Neurketak euskararen normalizazioaren lanean aurrera egiten lagundu dezake, baldin eta bere konplexutasun osoan onartzen badugu, sinplifikaziorik gabe.❚
|
|
|
Ahozko euskararen, edo euskara komunikatiboaren, garapen eskasaren ondorioz, haur euskaldun askok eta askok adierazkortasun bila erdarara jotzen dute. Heziketa euskaraz
|
jaso arren
, adierazkortasuna gehienetan erdaratik datorkie. Haurrek, eta are gehiago erregistro informalaren eredurik ez duten guneetan, hizkera ez formalaren sormenerako esparru zabalago eta askeagoak behar dituzte.
|
|
|
Batzuen ahaleginek egoera mantentzeko edo modu batera edo bestera hobetzeko balio badute ere, Euskal Herrian aisialdiaren esparru hau ere
|
jasotzen
duen plangintza orokor integralik ez da existitzen, eta horrek haurren erabileran eragin nabaria du, batez ere zonalde soziolinguistiko erdaldunenetan.
|
|
|
Datu guzti horiek garbi adierazten dute, hezkuntzak erabilera sustatze aldera, euskararen kale erabilerak gora egin dezan, mugak dituela eta erabilera bultzatu nahi bada, hizkuntza plangintzak bi aspektu
|
jaso
dituela:
|