|
2009
|
|
|
Historia eta literatura erruz maite zituen, baina ez hala matematikak, kimika eta horiek. Mendiarekin zoramena zuen; eta mendiko artzain eta nekazariekin topo egitean hau galdetu eta beste hura esan
|
ibili
ohi zen. Jende orrekin izketalditxo bat egin gabe ezin utzi, eta izketaldi oiek bultza ninduten ontan sartzera.
|
|
|
Eta nola ahantziko, 2005eko maiatzaren 13an, Pello Esnal adiskideak eta biok Antoniorekin Xabierren egin genuen egun pasa hartan egin genion eskabide zehatza, bere artxibo handia Gipuzkoako Foru Aldundirako utzi, eta Auspoa sail osoa digitalizatzeko baimena eman ziezagun. Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta
|
zebilela
eta. Izan ere, Antoniok bazekien ez zegoela ondo (egunez erdi lotan eta gauez erdi esna, berak esan ohi zuen bezala), eta presa zeukan bere lanak argitaratzeko, behar bada bere azkena geroz eta hurbilago ikusten zuelako.
|
|
|
Ez zen ohore eta sarien zalea, ez zuen inoren ahotan
|
ibili
nahi. Hala ere, hortxe daude 1996an Durangoko Euskal Liburu eta Disko azokan eman zioten Argizaiola, eta 1997.07.11n Labayru Ikastegiak emandako Gatzontzia saria, herri literaturaren alde egin duen lanagatik.
|
|
|
Ikusi, herriaren ahotan ikusten ditu berak jatortasuna eta indarra. Azalean
|
dabilenak
, ordea, uko egingo dio horri maila jasoaren sor marka. Jokabide okerra, dena den, halakoa, herriaren ahotsa, esanak eta hizkuntzaren sena hortxe daudelako, herriak gozagarri izan dezan beragandik sorturikoa.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru
|
ibili
da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Bertso kontuan zerbait zekianik nunerebait bazala jakindakoan, berari bereala eskutitza idatzi. Eiztaria horrela
|
ibiltzen
da, eskopeta eskuetan duala, eiza noiz ikusiko, tiroa tiratzeko. Onek tiro utsak asko egiten ditu; nik ere kolpe utsak sarritan jotzen nituan.
|
|
|
Bertan, kartzelatik irten berria zela, aurkitu zuen lana Koldo Mitxelenak. Akademian ez ezik, besteak beste, Donostiako Institutuan, Gurutzearen Alaben ikastetxean edota Errenterian ere irakasle
|
ibili
zen Bidagain ondorengo urteetan, harik eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren Liburutegiko liburuzain plaza lortu zuen arte. Bertanegin zuen lan, jubilatu zen arte.
|
|
|
Aurrerantzean, Derioko Udako Ikastarotik sortu zen Labayru Ikastegiaren bultzatzaile handienetarikoa ere izan zen. 1995eko irailaren 8an, 63 urte zituela, Bilboko gotzain laguntzaile izendatu zuten, eta zeregin horretan
|
ibili
zen ordutik 2008 urtera arte, jubilatu zen arte.
|
|
|
Zeren gezurra ematen du ikusteak txekiarrek beren ortografia eztabaidatzeko erabiltzen duten kar saindua... ikusiko ez bagenu oso antzeko kasuak Espainian, Holandan, Frantzian, Norvegian, Azerbaijanen, Galizian edo Euskal Herrian bertan. Ez, auzoan ez
|
dabiltza
txakurrak zapatekin.
|
|
|
Euskalgintzako gizon argi bat iruditu zitzaidan. Urte zailak ziren eremu horretan
|
genbiltzan
askorentzat, baina, Mikelek argiro ikusi zuen aldizkariaren norabidea, hots, euskarak gure hizkuntza nazionala izan behar baldin bazuen, batasuna behar zuela eta ez dialektalismoa. Disgustu bat baino gehiago jasan behar izan zituen hori zela eta, baita adiskide edota lagun batzuen haserrea ere.
|
|
2010
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiaren saria, 60 hamarkadako andereñoei. Irakaskuntzan ez ezik, ikerketan ere
|
ibili
da, eta lan ugari argitaratu ditu lanaren eta hezkuntzaren soziologia eta euskararen alfabetatze arloetan. Argitaratutako lan batzuk:
|
|
|
Bertan bide aitzindari oparoa jorratu zen kantagintzan, beste zenbait arte eta kulturgintzarekin trabatua (antzerkia, dantza, literatura, arte plastikoa...). Garai horietan Herri Gogoa argitaletxearen fundatzaileetarikoa izan zen.70ko hamarkadan, hainbat urtez Nafarroako ikastolen sorreraren mugimenduan
|
ibili
zen, herriz herri ikastolen aldeko dinamika sustatuz. Aranzadi Zientzia eta Eusko Ikaskuntza elkarteetako idazkaria izan zen.
|
|
|
Hiztegi Batuko erabakiak hartzeko, Euskaltzaindiak erabiltzen dituen irizpideak, laneko prozedurak eta tresnak erakustea. Andres Urrutia euskaltzainburuaren hitzetan, Euskaltzaindiak hiztegigintzaren arloan daraman prozedura aldatu egin du, eta beharrezkoa ikusten dugu prozedura berri horren albiste ematea, prozedura berri hori zabaltzea jendearen artean, eta batez ere, euskalgintzaren aldetik, egunero lanean hizkuntzarekin
|
dabilen
jendearen artean, hain zuzen ere.
|
|
|
Oñederrak euskaltzain bezala zintzo
|
ibiliko
dela agindu zuen
|
|
|
Txikitandik ezagutzen dut tokia, ohiko lanean
|
zebilenetik
. Inguru osoari ardo usain berezia zerion eta, eraikinaren helbururako beharrezkoak ziren zurezko upel, larruzko zahagi eta langileez gainera, baziren beste zeregin osagarriak ere, Iparragirre kaleko zahatogileena, adibidez, gaur zoritxarrez, jada galdutzat eman daitekeen eskulana, mendirako txango eta ibilaldietarako ezinbesteko laguna eskaintzen ziguna.
|
|
|
Horregatik eta irakasle urte oparo haietan Paris, Brusela, Leipzig eta Vienako Unibertsitateetan kurtsoak hartu zituen; horrez gain, Anberes, Kolonia, Berlin, Munich, Geneva, Berna, Zürich, Innsbruck, Budapest eta Pragako museoetan ere ikasketak egin zituen. Gero erbeste garaian, Frantzian, Belgikan, Danimarkan, Hungarian eta Ingalaterran
|
ibiliko
zen kongresu, kurtso eta bileretan parte hartuz. Izan zen toki gehienetan gainera eta ahal izan zuen neurrian, estudio teorikoen ondorioz, gizakiak utzitako aztarnen bila ikertzen ari zen nekaezineko lan iraunkorrean.
|
|
|
Platanoetaz zer esango dugu ba? Sorreraz hemengoak izan ez arren, Platonen garaietatik hona platanoen gerizapean
|
ibiltzeko
usadioa gorputz eta adimenarentzat onuragarri izan zaigu aspaldi. Gaur gure inguruan eta hiru toki aipatzearren hor ditugu adibide edertzat Baionako harresi ondoetako platanoak, Bilboko Albia Jardinetakoak eta Gasteizko Zenda edo Zidorrekoak; arbola sendo eta itzal ederrekoak platanook.
|
|
|
Iñaki Erroz ikastolako zuzendariak hasiera eman zion ageriko ekitaldiari, eta ondoren Patxi Salaberri Iruñerriko euskararen ezaugarriak, Patxi Zabaleta Jorge Cortes Izal, Euskariako berritzailea eta J. Iñaki Etxezarreta Ikastola mugimendua.
|
Dabilen
herria liburuaz azalpena emanez mintzatu ziren. Azken hitzak Andres Urrutia euskaltzainburuak esan zituen.
|
|
|
Gero, Ikastola mugimendua.
|
Dabilen
herria liburuaren aurkezpena izan zen. Horren ostean, euskaltzainek ikastola bisitatu zuten eta gero Udaletxera joan ziren, Pello Mirena Gurbindo Atarrabiako alkateak bertan hartu baitzituen.
|
|
|
Ekitaldi hauen artean, Ikastola mugimendua.
|
Dabilen
herria izeneko liburuaren aurkezpena azpimarra daiteke. Liburu hau Euskaltzaindiaren Jagon bildumaren 10 zenbakia da.
|
|
|
Ikastola mugimendua.
|
Dabilen
herria liburuan ikastolen izaera kolektiboa kontatu nahi da, ikastolen eta gizartearen arteko elkarrekintzarekin batera. Lan honek ikastolen historia sozialarekin zerikusia duten datuak, gertaerak, lekukotzak eta aburu kontrajarriak biltzen ditu, besteak beste.
|
|
|
Hala, Euskaltzaindiaren asmoa zuekin batera jarraitzea da, euskararen babesean eta euskararen mesedetan esan zuen Urrutiak eta Iñigok bi erakundeok 2004an sinatu zuten hitzarmena aipatu zuen Hitzarmen horren markoan, ale berri batekin gatoz oraingoan, Jagon bildumaren 10 liburukia egiten duen Ikastola mugimendua.
|
Dabilen
herria lanarekin. Bertan ikastolek euskal gizartean azkeneko belaunaldietan izan duten ibilbidearen eta eraginaren berri emateaz gainera, egungo proiektuan oinarritzen den egitasmoa ere azaltzen zaigu.
|
|
|
Ikastola mugimendua.
|
Dabilen
herria
|
|
|
Ikastola mugimendua.
|
Dabilen
herria
|
|
2011
|
|
|
Euskararen batasuna lortzeko bidea eta emandako pausoak ere hurbiletik jakin nahi izan zituzten, haiek ere esperientzia horretaz baliatzeko, guztiek, nola edo hala, beren hizkuntzetan antzeko arazoak dituzte eta. Argitzeko, euskaldunok ere lehenago, beren antzera, galdezka eta informazio bila
|
ibili
ginela esan genien, Finlandia, Israel eta Georgiako kasuak eta aztertzeko. Amaitzean, Jon Artzak, argitalpen banaketaren arduradunak, Euskaltzaindiaren liburu eta agerkari batzuk eman zizkien oparitan.
|
|
|
Bestalde, Gotzon Aurrekoetxea eta Xarles Videgain dira egitasmoaren arduradun teknikoak. Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak elaboratzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Gorka Intxaurbe, Jon Irigoras, Amaia Jauregizar, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde, Koro Segurola.
|
|
|
Espainiako Zientzia eta Berrikuntza Ministerioan, Euskaltzaindia ikerkuntzarako entitate gisa inskribatu da. Akademia sorreratik bertatik ikerkuntza lanetan
|
dabil
buru belarri, baina azken urteotan areagotu egin du arlo horretan egiten duen ahalegina. Hala bada, Euskaltzaindiaren Hiztegia.
|
|
|
ISOC CSIC (Consejo Superior de Investigaciones Científicas) erakundeak kudeatzen du. CSIC, Espainian ikerketan
|
dabilen
erakunde publikorik handiena da eta Zientzia eta Berrikuntza Ministerioari atxikita dago.
|
|
|
Bertsolari baten moduan Ezin bizi gintezke aterkirik gabe kantatu du, eta jarraian publikoari hauxe galdetu Non da Arabaren aterkia?. Araba, euskara kontuetan, aitzindari izan dela zenbait momentutan ere esan du lehen hiztegia, lehen komikia... hemen sortu ziren eta segidan Bagoaz eta
|
bagabiltza
esan du. Araban euskaldunak izan, badirelako.
|
|
2012
|
|
|
Urtarrilaren 12an, ICANN erakundeak lehen mailako domeinuak eskatzeko epea ireki zuen, eta apirilaren 12 arte egongo da zabalik. Hori horrela, PuntuEus Elkartea eskaria biltzen duen dokumentua lantzen eta izapideak egiteko eginkizunetan buru belarri
|
dabil
.
|
|
|
1960ko hamarkadan, Jarrai antzerki taldean aritu zen, Iñaki Beobide zuzendari zela. Besteren artean, Xabier Lete, Ramon Saizarbitoria eta Arantxa Gurmendi harekin
|
ibili
ziren.
|
|
|
Nik neuk ikastolari urte eta ordu asko eskaini dizkiot baina gaur ikastolen mugimendutik aldenduta
|
nabil
, gizartearen beste esparru batzuetan murgildu nahian. Baina Ikastolak ezin ahaztu, ezin ahaztu bizitako ordu zoragarriak, nahiz hainbat garratzak izan.
|
|
|
Bestalde, Gotzon Aurrekoetxea eta Xarles Videgain dira egitasmoaren arduradun teknikoak. Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak elaboratzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Gorka Intxaurbe, Jon Irigoras, Amaia Jauregizar, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde, Koro Segurola.
|
|
|
11:30: Donapaleuko (Baxe Nafarroa) joaldunak eta Baigorriko trikitilari Indart anaiak karrikan zehar
|
ibiliko
dira.. 12:00:
|
|
2013
|
|
|
Agurtzane Azpeitiak azaltzen duenez, enuntziatu parentetikoak aztertzeko,, ikuspegi enuntziatibo pragmatikoa oso errentagarri gertatu zaigu, azterbide hau esatariak enuntziatuan uzten dituen hizkuntza lorratzak deskribatzera mugatzen delako, eta esatariaren lorratz horiek, inon agertzekotan, enuntziazio mailan eta modalizazio mailan eragiten dute (enuntziatu parentetikoek bete betean eragiten duten mailatan, alegia). Alderdi metodologikoei eta bestek egindako bideetan barrena
|
ibiltzeari
liburuko lehen hiru kapituluak eskaini dizkiogu?.
|
|
|
Lehenik eta behin, egileak lau ibarretako euskara bildu du. 34 herritan
|
ibili
da, eta 138 pertsona elkarrizketatu ditu. Gero, datu guztiak xeheki aztertu ditu.
|
|
|
Bestalde, Gotzon Aurrekoetxea eta Xarles Videgain dira egitasmoaren arduradun teknikoak. Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak elaboratzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Gorka Intxaurbe, Jon Irigoras, Amaia Jauregizar, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde, Koro Segurola.
|
|
2014
|
|
|
Fernando Bengoetxea Altuna (Amezketa,/) oso bertsolari eta gizon berezia izan zen. Meatzari eta artzain
|
ibili
zen Aralar inguruetan. Umoretsu, bizi eta argia, bere ateraldi xelebre asko Gregorio Mujikak bildu zituen Pernando Amezketarra liburuan.
|
|
|
–Ohorerako baino, lanean jarraitzeko deia duzue hau. Begien bistakoa da eta horretan ari garela azken urte hauetan, uste baitugu Euskaltzaindiak bere ateak ireki behar dizkiela euskararen arloan egunotan bizien
|
dabiltzan
sektoreei. Hor ari zarete zuek ere, andrazko zein gizonezko, idazletzan, kazetaritzan, zientzian, teknikan, administrazioan, irakaskuntzan, ikerketan eta bestelakoetan.
|
|
|
2012ko udazkenean lan bidaia bat egin behar izan zuen Cuzcora, eta hori da lan honen abiapuntua, edota aitzakia: Nola bakarrik
|
ibiltzen
nintzen maiz kara hango karriken artean, Cuzcora egin nuen bidaiaren artekek hainbertze oroitzapen ekarri zizkidaten gogora, nire bizitza lanbrotuan zehar zinez edo ustez gertatuak, eta horiek guziak mantso mantso paper mutur batean paratzen hasi nintzen?.Esan zuenez, liburuan badira datu autobiografikoak, baina ez da autobiografia bat, inondik ere; liburuan egiazko historioak narratu ditut, fikz... Puzzle bat da liburua.Gazte atera nintzen etxetik gaineratu zuen hamar urte baizik ez nituen, eta kolkoan sartu nituen, isil isilik, garai hartako historiak.
|
|
|
Lehenago, 2007tik 2010era bitartean, onuradunen (eta kaltedunen) inguruan
|
ibili
da lanean. Askotariko baliabide tipologikoak dituzte hizkuntzek onuradunak adierazteko, euskaraz adibidez Jonek Aneri liburua eman dio diogunean, Aneri da onuraduna, datibo kasu marka batekin adierazten da eta zehar osagarria da sintaktikoki.
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, garai hartan, Arabako herri askotan euskaraz eta euskararen aldeko ekintzak antolatu ziren. . Olabide Ikastola ere urte haietan sortzen da eta bultzatzaileen artean, Peli
|
dabil
–.
|
|
|
Retolazaren bizitzaren bestelako kontuak ere izan ditu gogoan: gerra garaiko oroitzapenak, Seminarioko bizimodua, Arrazolan apaiz
|
ibili
zeneko garaia, Madrilera Psikopedagogia ikastera joan zenekoa...
|
|
|
Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak lantzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Jon Irigoras, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde eta Koro Segurola.
|
|
|
1951ean apaiztu zen eta Baionan eman zuen lehen meza. 1962an, Hazparneko misio taldean sartu eta zazpi urtez herriz herri
|
ibili
zen, predikari, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Zazpi urte horiek igaro ostean, Aiherrako errektore izendatu zuten.
|
|
|
Jardunaldia antolatu duen Ahoskera batzordeko kideen esanetan,, hizkuntza, zorionez, bizirik dago eta horrek esan nahi du hizkuntza hots dela: adin, bizileku, jatorri, egoera, iritzi eta lanbide desberdinetako hiztun elebidunen ahoetatik belarrietara
|
dabilen
hotsa. Hizkuntzaren arnasa den hotsa?.
|
|
|
–Euskaltzaindiaren unerik latzenetan (1950) erakundearen gidari ukaezina izan zen heriotzara arte (1987), Orotariko Euskal Hiztegia abiaturik utziaz. Azkueren hiztegia ordezkatzeko Erakundeak 50en erdialdera Mitxelenari egindako eskaria, haren hainbat hamarkadatako ikerketaren ondorioz eta Ibon Sarasolak gidatu talde lan eraginkorraren bidez Euskaltzaindiaren izenari lotua
|
dabilen
ikerketa lan erraldoi eta oparoena bilakatu zen?.
|
|
|
Errenteriako hizkuntzalariaren hitz batzuk esan ditu: Hizkuntza ez da hor goian bi hegalez airean
|
dabilen
izpiritu mehea... baizik eta hemen behean, gizatalde batean, oinak landaturik dituen zer bizi eta sendo bat: gizartean bizi da, hiztunengan; hiztunak ditu jasaile, hiztunek bizi dute.
|
|
2016
|
|
|
Andres Urrutiak azpimarratu bezala, haiek egindako lana oso inportantea izan zen: Euskararekiko atxikimendu eraginkorrak bide eman zuen euskara zuzenbide eta administrazio hizkeran nahiz kaleko hizkeran erabil zedin, eta gainera, sasoia zenean egindako lan horri esker, sendo bai sendo
|
dabil
gaur egun itzulpen arloa.
|
|
|
Euskara teknikaria da Berriozarren 1999 urtetik hona. Aurretik Nafarroako beste udalerri batzuetan
|
ibili
zen lanbide horretan: Leitza Larraun Ultzamaln (Imozko Udalak kontrataturik) eta Garesen.
|
|
|
Hirurek, esangurari dagokionez, badute gune komun bat, eta kasu konkretu batzuetan sinonimoak ere izan daitezke, baina neurri batean. Horrela, pertsona bati beste pertsona batzuekin
|
ibiltzea
gustatzen bazaio, oso lagunartekoa, guztiz gizartekoa edota erabat jendartekoa dela esan dezakegu. Halere, hor sinonimia osorik ez da izaten.
|
|
|
Mitinlari modura ere nabarmendu zen, lan politikoarekin batera kultur sustatzaile ere aritu zela 1936ko Gerra aurreko urteetan.Gipuzkoako Abesbatza sortu zuen eta Jesus Guridiren Amaya opera Bartzelonan ematea lortu zuen. Joseba Zubimendirekin batera, euskarazko lehen irratsaioa egin zuen eta buru belarri sartuta
|
ibili
zen Euskaltzaleak, Eusko Pizkunde edo Eusko Nekazarien Bazkuna erakundeen sorreran ere. Berea da euskal abertzaletasunak propagandarako grabatutako lehen film luzea, Euzkadi izenekoa, 1933an Donostian estreinatua.
|
|
2017
|
|
|
Laugarren agintaldi hau hasi berria, azken lau urteetan egindakoaren balantze txiki bat egiterik. Lau urteetako balantzea egitea ez da erraza, hainbat zereginetan murgilduta
|
ibili
delako Euskaltzaindia. Hala ere, zerbait azpimarratzekotan, nabarmendu lirateke Akademiaren lana gizarteratzeko ahaleginak eta, gizarteratze horrekin batera, zerbitzua emateko pausoak, ikerketa eta teknologia berriak alboratu gabe.
|
|
|
Horrek arazoak ekarri ditu eta ekarriko ditu. Zuhur
|
ibili
behar dugu eguneroko kudeaketan, herriaren diruak direlako. Haatik, gaur egunean esan daiteke konponbidean jartzeko osagaiak badirela euskararen Akademian.Bestalde, lau urte hauek esangura handikoak izan dira teknologia berrien alorrean eta Euskaltzaindiak gogoz eta indarrez jorratu ditu bere webgunearen bitartez euskararen baliabide linguistikoak, ikertzaile nahiz publiko zabala, nahiz halako gaietan interesa duen edonoren esku jarriz material hori guztia.
|
|
|
Beraz, ez, Euskaltzaindia ez da erakunde hertsia; are gehiago, nekez aurkituko duzu Akademia hau baino erakunde zabal eta gardenagorik.Hori bai, onartu beharra dago oraindik arazoak ditugula egiten ditugun egitasmoak edo hartzen ditugun erabakiak behar den bezalaxe gizarteratzeko. Hori ere konpondu nahian
|
gabiltza
.
|
|
|
Bizirik gaudelako seinale. Bestelako kritikak ere badira, baina horrelakoetan, eta sarri ikusi den moduan, kritikatzen duena bere burua erakutsi nahian
|
dabil
. Kritikak kritika, Akademiak bere lanari eusten dio, euskal gizarte osoaren mesedetan, akatsetatik ikasi eta hobetzen ahaleginduz, ahal duen neurrian.Hori bai, batzuetan eskatzen zaio Akademiari ez dagozkion arloetan sartzea edo tematzea.
|
|
|
Tartean izan ziren bertsolariak, gudariak, erredaktoreak, herrietako berriemaileak, kapilauak, olerkariak... Eta euskarari dagokionez, bizkaiera nagusitzen zela esan du Altzibarrek, aranismoz jositakoa". Bere hitzaldiak izen ugari utzi ditu agerian, 1937ko EGUNAn
|
ibili
zirenen izenak: Manu Ziarsolo, Augustin Zubikarai, Eusebio Erkiaga, Arizmendiarrieta, Alexander Mendizabal, I. Enbeita, A. Ruiz de Azua, Julene Azpeitia, Jule Gabilondo, I. Eizmendi, Tomas Agirre, J. Insausti, Federiko Belaustegigoitia, J. Abando, S. Alustiza, Arizmendi, Arruti, Arruza, Arozena, Astibia, Bariz, Murua, Urrutia eta abar eta abar.
|
|
|
Itun hori derrigorrezkoa da, lehenbailehen lortu beharreko zerbait. Bai, baina ituna planteatzen dugunean ez dugu bakarrik diru gehiago eskatzen, ez. Nahi duguna da begiratu kontsumoak nolakoak diren, jendeak zer eskatzen duen eta abar, igual egiten
|
gabiltzan
proiektuak ez direlako jendeak nahi dituenak. Edo bai, baina beste ikuspuntu batetik egin behar dira.
|
|
|
Irakaskuntzan aritu ondoren, Basque Eclair egunkarian jardun zuen idazkari lanetan, zenbait kolaborazio eginez. 1975an, Sud Ouest ek hartu zuen aldizkaria eta egunkari horretarako lanean
|
ibili
zen Marie Jeanne, harik eta 1990ean erretiroa hartu zuen arte. Euskarazko beste komunikabide batzuetan ere kolaboratu zuen, Herria, Gure Herria, Almanaka edo Pan Pin aldizkarietan, esaterako, eta bertan hasi zen plazaratzen bere sorkuntza lana.
|
|
|
Irratirako ere egin zuen lan, are gehiago, aitzindarietakoa dugu euskal irratigintzan. 1960an, Parisko Irrati Nazionalak martxan jarritako Radio Côte Basque irratian
|
ibili
zen Pantxo Etxezaharreta, Piarres Lartzabal eta beste batzuekin batera, bertsolaritzaz, haurrentzako txokoaz eta entzuleen disko eskaerei erreparatzen ziela, batez ere. Ondoren, Gure Irratian eta Lapurdi Irratian ere entzun ahal izan da Marie Jeanne ren ahotsa.
|
|
|
Hiztegigintzan ere
|
ibili
zen Bankako alaba, eta hainbat lan argitaratu zituen Manuel Mitxelena eta Piarres Lafitterekin elkarlanean. Euskaltzain urgazle izendatu zuten 1964ko urriaren 30ean, eta ohorezko, 1998ko apirilaren 24an.
|
|
|
Menderik mende gure arbasoek beren gizarte ezberdinak garatzeko tresna gisa erabili zuten hizkuntza dugu, hainbat gorabehera historikoren ondorioz diskriminatua. Okerreko egoera hori aspalditik
|
gabiltza
zuzendu nahian?. Bizkaiko batzar nagusietako lehendakari Ana Otaduik bestelakoak ekarri ditu gogora: –Eskerrik asko euskarari, aukera eskaini digulako esparru pribatuari eta erakunde publikoei lankidetzan aritzeko.
|
|
|
Data esanguratsua da, kopuru adierazgarria. Datu bibliometriko soiletan
|
ibiliz gero
, erabat azpimarragarria, euskaraz argitaratutako aldizkaria baita Uztaro. Alegia, giza eta gizarte zientzietan akademiako izaera eta euskara uztartzen eta estekatzen dituena, unibertsitatetik ere gertu, Udako Euskal Unibertsitatean baititu sorleku eta bizitokia.
|
|
|
Eta beti goaz orrazten eta lantzen itxura hobetzeko asmoz. Aldaketa ekimen horrek jarraituko duela onartuz ere Uztaro ren izaera nagusia beti ezaugarri berdinekin
|
dabilela
gehituko dut.
|
|
|
1942an Biarritzen aritu zen, hogeita bat urte besterik ez zituela, eta handik urtebetera sorterrira itzuli zen, lan bera egitera. Azkenik, 1944ko udan, Baionako seminariora itzuli zen teologia ikasteko asmoz. (1968ko Arantzazuko biltzarrean) Hegazkin pilotu ingelesari laguntzenAurretik, Espainiako Gerra Zibiletik ihes
|
zenbiltzan
euskaldunak ezagutu zituen Ipar Euskal Herrian, eta, beranduago, naziengandik ihesi zenbiltzan frantziarrak. Horietako batzuk berak ezkutatu zituen.
|
|
|
1942an Biarritzen aritu zen, hogeita bat urte besterik ez zituela, eta handik urtebetera sorterrira itzuli zen, lan bera egitera. Azkenik, 1944ko udan, Baionako seminariora itzuli zen teologia ikasteko asmoz. (1968ko Arantzazuko biltzarrean) Hegazkin pilotu ingelesari laguntzenAurretik, Espainiako Gerra Zibiletik ihes zenbiltzan euskaldunak ezagutu zituen Ipar Euskal Herrian, eta, beranduago, naziengandik ihesi
|
zenbiltzan
frantziarrak. Horietako batzuk berak ezkutatu zituen.
|
|
|
Akademiaz ere luzaz hitz egin genuen. Nola erakundea berriztatzen
|
genbiltzan
, eta, batez ere, Iparraldeko euskaltzainez zehazki informatu ninduen.Geroztik, Juanjo Zearreta, nire lankide trebea eta biok joan ginen, Euskaltzaindiko bere sarrera eratzeko. Oroitzen naiz nolako gela estuan izan zen, jendea gainezka baitzegoen; bai eta haren hitz jarioa ere.
|
|
|
Zenbateraino. Larzabalek euskal antzerkia ezagutu eta praktikatu zuen bere herrian bertan, gaztaroan. Berantago, Parisen
|
ibili
zen; ikusgarri desberdinak ezagutu zituen han eta Frantziako toki desberdinetatik etorritako gazteekin landu zuen antzerkia bertan. Beraz, ideia berritu bat zuen antzerkiari buruz, gogoratu behar bigarren Mundu Gerra baino lehen Parisen antzerkiak garrantzia handia zuela.
|
|
|
Alde horretatik, euskararen ordenantza eguneratzeko akordioa hartu zuen gobernu talde honek, eta horretan dihardugu lanean. Datozen bi urteetan egin beharreko gauzen artean garrantzitsuenetakoa izango da hau.Hau dena diogu, ze, oraintsu, haur eskolen auzian pauso positibo bat eman bada ere, txikia izan baita kopuruz (zuzen
|
bagabiltza
, hogei urtez, Iruñeko 14 haur eskoletatik bitan baino ez da euskaraz hezteko aukera eman, eta eskaintza hori beste bi auzotara hedatuko da orain; beraz, lau 14tik). Lorpen urria baina esanguratsua dela esan daiteke. Afera honetan, kopurua baino joera aldaketa da garrantzitsuena.
|
|
|
Eta proiektua hasieratik babestu duten erakundeak, urteetan
|
dabiltzanak
horretan.Bai, nabarmentzekoa da Atlasaren egitasmoa aitzinatzeko euskararen lurraldeetako Herri Erakundeek ematen diguten laguntza eta babes jarraikoa. Eta, gaurko egunez, berariaz Laboral Kutxa, zeini esker argitaratu baitira zortzigarren liburuki hau eta aurreko zazpi liburukiak.
|
|
|
Gure zerbitzu bokazioak eskatzen digu lan egitea herriarekin bat eginda, eta euskararen alde egiten duen orori laguntzea. Horregatik gaude hemen, Lesakan, Tantirumairu ikastolari babesa eskaintzen, hain zuzen, egunero euskararen alde egiten dutenekin, erakutsi nahi dugulako Euskaltzaindia herritik sortutako erakundea dela, bai, baina herriarekin bat
|
dabilena
ere bai, beti herriaren zerbitzura, apaltasunez baina arduraz.
|
|
|
–2011n Gasteizen egin zen sustapeneko Jagon jardunaldia, Arabatik Arabara goiburuarekin, eta, orduan bezala, Arabako eragileek jardunaldian parte hartzeko jarrera ezin hobea erakutsi digute?. Komunikabideen pisua Iñaki Martinez de Luna Sustapen batzordeko kide eta soziologoa
|
ibili
da egitaraua osatzen. –Azaroaren 17ko zita honetan Araban gertatzen ari den hizkuntza aldaketaren dimentsioa eta ezaugarriak izango dira hizpide aurreratu du Martinez de lunak.
|
|
2018
|
|
|
Bere aldetik, Gorka Urtaran Gasteizko alkateak gogoratu du euskarak hirian izan behar duen bultzadaren, katalizatzaile eta dinamizatzaile? moduan jokatu behar duela Udalak, eta aitortu du zeregin horretan
|
dabilela
buru belarri azken 20 urteotan, Euskaltzaindiaren eskutik. –Elkarlan emankorra eta gogobetegarria da, alde biak asetzen dituena?, esan du alkateak.
|
|
|
Klasikoen Irakurraldia girotzeko, hitzaldi eta solasaldiak antolatzen ditu Bilbo Zaharra euskaltegiak, aldiro. 2017an hasi ziren Kresalarekin, eta aurten ere
|
ibili
dira, hiru hilabetero zer edo zer antolatu dutela Bilboko Plaza Barriko gure egoitzan, Agirreren lana aztertu eta orduko giroa ezagutarazteko, batez ere. Azken hitzaldi sorta datorren asterako iragarri dute.
|
|
|
Denbora haietan ez zen erraza publikoki horrela agertzea, baina Manex ez zen aise konkortzen. Biltzarrez biltzar, urtez urte
|
ibili
da, beti karan eta plazent, beti aitzin. Bere eta orduko lagunen oldar hori emankorra izan dela gaur nornahik ikus lezake.
|
|
|
Landaburu eta Elgezabalen proposamenaGaurko Osoko bilkura Bizkaiko Foru Aldundian egiteak badu funtsa. ...ta Felix Landaburu Bizkaiko Aldundiaren ahaldun abertzaleek Euskararen Akademia izen hor jarri zioten hastapenetan bat sortzeko proposamena aurkeztu zutenean, Aldundiaren Osoko bilkuran eztabaidatua izan zedin; proposamena euskaraz aurkeztu zuten eta bertan argi azaltzen zuten euskararen etorkizunerako behar beharrezkoa zela erakunde bat sortzea.«Lenen lenen ba, bidia atondu bea?, beragandik ondo
|
ibilteko
ta bera zuzen erabilteko. Bia, añeko notiñen Bazkun bat, aldiak batak bestiakin azte, tu ta aldan ondoen erabagiteko; utsunak bete; itzen iku, pena eta esanguria tinkotu idazkera bat ja, i; izkelgiak bata be ezetsi barik eta alka, e geitu ta aberastuta baino, orobatu; idaztiyak bildu, eta azkenez, izkera ga, bi, makezbako jakintz lanetarako egoki ta erabilko, a, eusko e, ien gaiga, ia, emon dagizkun».
|
|
|
Ehun urte iragan ostean, berriz gaude Bizkaiko Aldundian. Atzokoan bueltaka
|
nenbilen
, Euskaltzaindia zer izan den deskribatuko lukeen berba bilatu nahian. Eta hara nora, maisu edo andereñoaren papera etorri zitzaidan burura.
|
|
|
1935eko uztailaren 5ean Ürrüstoi Larrabilen (Zuberoa) sortua, ingeniari agronomo, Enbata mugimenduko kide, irakasle eta idazle zen ordurako.Euskara batzeko lehen urratsak 1963ko azarotik hasi eta 1964ko abuztura bitartean eman zenituzten, Baionan. Zein zen giroa garai hartan. Iparraldean bederen, ez zen girorik, baina batzuek
|
bazebiltzan
beren euskara zabaldu nahian. Mirandek, adibidez, xibereraz idazten zuen, baita lapurteraz ere.
|
|
|
Gabriel Arestik ere bere gisako euskara batua eraikitzen zuen, eta gurea baino hobea. Idazle horiek guziak batu baten bila
|
zebiltzan
. (Davant euskaltzain emeritua, 2016 Lekuona saria jasotzeko unean)
|
|
|
Hitz bitan,, akademia bizia, irekia, zerbitzu emailea, norbere kerietan
|
ibili
beharrean lan kolektiboa egingo duena eta Euskal Herriko gizarte zibila bilbatzen duena, behar dela esan zuen Andres Urrutiak.
|
|
|
Era berean, azpimarratu zuen Akademiak hizkuntzaren defentsan izandako abilezia eta meritua: 100 urtez euskara zaintzen eta ugaltzen
|
ibili
da Euskaltzaindia. Sari honen bidez, gure hizkuntzak duen ahalmen eraldatzailea omendu dugu.
|
|
|
dela jaso dutena. . Horretan ari gara azken urteotan, uste baitugu Euskaltzaindiak bere ateak ireki behar dizkiela euskararen arloan egunotan bizien
|
dabiltzan
sektoreei. Hor ari zarete zuek ere, andrazko zein gizonezko, literaturan, kazetaritzan, zientzian, administrazioan, irakaskuntzan, ikerketan eta bestelakoetan.
|
|
2019
|
|
|
Testu eleaniztuna da. Azkueren etorkizuneko euskaldunak euskara (Euskal Herrirako) eta ingelesa (mundu zabalean
|
ibiltzeko
) beharrezkoak ditu. Alde honetatik, bada, Azkue modernoa da.
|
|
|
Gasteizko gotzaindegiko zentsoreak ez zuen egoki jo Leonen nahia bete zedin destino aldaketa lortzeko
|
ibilitako
bidea. Beraz, baheak iragazten ez zuena honakora mugatzen zen:
|
|
|
Xalbador Garmendia zaldibiarra 1965etik zen euskaltzain urgazle, eta euskara batuaren sorreran parte hartu zuen. Itzulpengintzan
|
ibilitakoa
, euskara arduradun izan zen Egin en eta Ikastolen Elkartean. Antzerkigintzan ere aritu zen, Historia triste bat pieza gogoangarria idatzi zuela.
|
|
|
Jon Lopategi lagun zaharrare/ aipatzea komeni zan,/ garai batean uztarri baten/ berakin ibili nintzan./ Polizi eta guardi zibilak/ gure atzetik
|
zebiltzan
,/ bertsoa gendun gure armatzat/ gerra edo gudaritzan;/ poz bat badaukat, egin genduna/ ez zala alperrik izan.
|
|
|
Txapelketei asko eman zien. Plazetan
|
ibiltzeko
horren beharrik izan gabe, hoberenen artean lekua hartua zutela, Lazkanok eta biek jada berrabiarazitako trenera igotzea erabaki zuten. Jonek txapela irabazi zuen 1989an.
|
|
|
Jon Lopategi lagun zaharrare/ aipatzea komeni zan,/ garai batean uztarri baten/ berakin
|
ibili
nintzan./ Polizi eta guardi zibilak/ gure atzetik zebiltzan,/ bertsoa gendun gure armatzat/ gerra edo gudaritzan;/ poz bat badaukat, egin genduna/ ez zala alperrik izan.
|
|
|
Oñederraren ustez,, berandu
|
gabiltza
–. Bide luzea egin delako honezkero, eta, hizkuntzalarien analisiek ez dutelako askorik lagundu?.
|
|
|
5 HENRI DUHAUBeskoitzen (Lapurdi) sortua, 1942ko urriaren 9an. Elkarte askotan lanean
|
ibilitakoa
, artikulu ugari idatzi ditu han hemen (Herria, Enbata, Ekaina, Otoizlari, Dantzariak, Denak Argian, Berria...). Liburu anitzen egilea ere bada Duhau.
|
|
|
Xabi Paya kulturgileak gidoia idatzi du eta Aukeran dantza konpainiak koreografiak sortu ditu; Aitor Etxebarriak musika idatzi du; Ainhoa Aierbe eszena zuzendaria da eta Oskar Armendarizek jantziak egin ditu. Estreinaldian, Aukeran Dantza Konpainiako bederatzi dantzari
|
ibiliko
dira oholtza gainean: Garazi Egiguren, Ander Errasti, Eneko Galdos, Ione Iriarte, Ekain Kazabon, Oier Laborde, Maier Muruamendiaraz, Uxue Urruzola eta Itziar Uzkudun.
|
|
|
Gainera, atlasaren datuak irekiak izatea, alor bertsuetan
|
dabiltzan
ikerlariekin harreman intelektualak bultzatzea edota argitaratze politika berriak abian jartzea eskatu zuen, atlasaren datuak nahieran baliatu ahal izateko alor eta diziplina guztietako ikerlariek.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak, Felix Alonso Bilboko elizbarrutiko bikario nagusiak eta Eustasio Etxezarreta itzultzaileen taldeko koordinatzaileak eman dute datorren astean egingo den aitortza ekitaldiaren berri. Baiona, Iruñea, Donostia eta Bilboko elizbarrutietan testuak itzultzen
|
ibili
ziren abade eta erlijosoak hartu gura dira gogoan ekitaldian, nahiz eta euren arteko batzuk dagoeneko hilda dauden. Lantaldeko izen gutxi batzuk aipatzearren (tartean, oraindik lanean ari direnak), Karmelo Etxenagusia, Lino Akesolo, Pio Zarrabe, Mikel Zarate, Bitoriano Gandiaga, Jaime Kerexeta, Juan Vicente Gallastegi, Jose Mª Rementeria, Emile Larre edo Lontzo Zugazaga bezalako euskaltzaleen izenak nabarmendu genitzake.
|
|
|
–Ez dezagun ahaztu gure Akademiaren helburua zerbitzua eskaintzea dela, baina XXI. mendean gaude eta berehalako zerbitzua ere beharrezkoa da, benetako beharrei erantzun nahi badiegu behintzat. Sare konpontzaileek prestatu dute berehalako eta behin behineko erantzuna, ondoren saregileek behin betiko lana buru dezaten, luzamendutan
|
ibili
gabe. Honela, zintzo eta azkar erantzun ahal izango diogu txantxetan esan izan den. Zalantza non, Euskaltzaindia han?
|
|
|
Biok herri maitale eta abertzale. Bide luzea egin dugu elkarrekin, azken urteotan makal xamar
|
ibili
zaren arren.
|
|
|
Testu horiek baliatuz badago jakiterik noraino heldu ziren arabiarrak? Esaterako, Anton Erkoreka historialariak dio agian Gernika aldean
|
ibili
zirela, bikingoei erasoka.Testu hauek bakarrik erabiliz ezin da jakin arabiarrak noraino iritsi ziren. Jakin badakigu Iruñeak itun bat sinatu zuela konkistatzaileekin 718 inguruan, eta ez daukagu berririk armada musulmana harantzago iritsi zela esaten digunik.
|
|
|
Ainhoa Arregi euskaltzain urgazleak egin dio aurkezpena Urkiari, eta agertu du berari ez zaiola harrigarri begitantzen aspaldian Miriamek jasotako gorazarre andana: Inguruan
|
gabiltzanontzat
berezkoa, logikoa, gertatu beharreko sekuentzia bat bezalakoa izan da Miriamek lortutako oihartzuna, haren ibilbide sendoaren lekuko izan garelako. Urkia Euskaltzaindia berritu, moderno eta zerbitzariaren erakusgarria dela gaineratu du Arratek.
|
|
|
Bere aldetik, Amaia jauregizar Euskaltzaindiko teknikariak azpimarratu du elkarlanean egindako egitasmoa dela hau ere: Euskaltzaindia bere sorreraren mendeurrena ospatzen
|
dabilen
urte honetan ez da Eusk ara Ibiltaria lagun eta laguntzaile faltan izan, eta horiek eman ohi duten babesarekin lortu da erakusketa benetan koskortzea eta indartzea. Aritz Abaroa Bermeoko alkateak ere bere poza erakutsi du agerpenean:
|
|
|
Batetik, begizta irekikoak, eta, bestetik, feedback a dutenak?. Lehenari agindua ematen zaio motorrari,, baina ez du beti funtzionatzen?, eta beraz,, feedback a behar du, elikatu egin behar dut, ongi
|
ibil
dadin?. Euskararen eremura etorrita, esan du Euskaltzaindiak arauak zabaldu dituela, baina horien eraginaz ezer gutxi dakitela aitortu du.
|
|
|
Euskarak batzen gaitu eta zuekin lan egiteko prest gaude. Bere aldetik, Zupiriak gogoratu du euskara Euskal Herritik kanpo indartzeko Jaurlaritzak egiten duen ahalegina; horri esker, 2.000 pertsona
|
dabiltza
euskara ikasten gure mugetatik at.
|